Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Robert Uolpol (ing. Robert Walpole; 26 avqust (5 sentyabr) 1676, Houton[d], Norfolk qraflığı – 18 (29) mart 1745, Sent-Ceyms[d], Böyük London) — ingilis dövlət və siyasi xadimi, 1721-1742-ci illərdə Böyük Britaniyanın 1-ci Baş naziri.
| Robert Uolpol | |
|---|---|
| ing. Robert Walpole | |
 | |
| 4 aprel 1721 – 11 fevral 1742 | |
| Monarx | I Corc |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olunub |
| Sonrakı | Spenser Kompton |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 26 avqust (5 sentyabr) 1676 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 18 (29) mart 1745(68 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Partiya | Viqlər partiyası |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, rəsm kolleksioneri[d] |
| Dini | Anqlikan kilsəsi |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Siyasi karyerası
1701-ci ildə taxt-tacın irsiliyi haqqında qəbul edilən qanuna əsasən Stüartlar sülaləsindən olan krallar həmişəlik İngiltərədə bu mövqeyə iddia etmək hüququndan məhrum edildilər. Ölkənin siyasi həyatında parlament qarşısında dövlət siyasətinə görə məsuliyyət daşıyan nazirlərin rolu güclənməyə başladı. Nazirlər kabineti parlamentdə üstünlük təşkil edən partiya nümayəndələrindən formalaşdırılırdı. Annanın krallığı zamanı üstünlük partiyasının əlinə keçdi. Amma böyük büdcə kəsirinə səbəb olmuş ispan irsi uğrunda mübarizə viq hökumətinin süqutunu sürətləndirdi. Hakimiyyətə gəlmiş torilər müharibəyə son qoydular. 1713-cü il Utrext sülhünə əsasən İngiltərə Hibraltar, Menorku adasını və assienta hüququnu aldı.bu hüquqa əsasən ingilislər 30 il ərzində İspaniyanın Amerikadakı müstəmləkələrinə qul gətirmək hüququ qazandılar. Amma müqavilənin başqa maddələri, xüsusilə də İspaniyaya gətirilən ingilis mallarına qoyulan gömrüyün artırılması tori hökumətinin nüfuzunu aşağı saldı və 1714-cü ildə viqlər yenidən hakimiyyətə gəldilər. 1715-ci ildə Stüartlar sülaləsinin tərəfdarı olan yakobinlərin qiyamının yatırılması ilə əlaqədar olaraq viqlərin mövqeyi möhkəmləndi
Baş nazirliyi
1721-ci ildə hakimiyyətə Robert Uolpolun viq hökuməti gəldi. Bu hökumət iyirmi il ərzində mövcud oldu. O, İngiltərə sənaye və ticarətinə, xüsusilə də okeanın o tayındakı iqtisadiyyata himayədarlıq siyasəti həyta keçirdirdi. Onun dövründə torpaq vergisi və İngiltərəyə gətirilən xammala qoyulan gömrük vergisi azaldıldı. Eyni zamanda getdikcə artan kasıb və dilənçilərin, məcburən işə cəlb edilməsi haqqında qanun qəbul edildi. Hindistan, Amerika və Afrikadakı ingilis müstəmləkəri durmadan genişlənirdi. İngiltərə-İspaniya (1701-1713), Avstriya (1740-1748) mülkü uğrunda və Yeddiillik müharibədə (1756-1763) fəal şəkildə iştirak etdi. Bunun nəticəsində ingilislər müstəmləkələrdə öz hakimiyyətini daha da möhkəmləndirdilər və İngiltərə ən böyük müstəmləkə dövlətinə çevrildi.
Ost-Hind, Qvineya və başqa ticarət kompaniyaları, xüsusilə də qul ticarəti ilə məşğul olan kompaniyalar ölkəyə çox böyük gəlir gətirirdi. Tacirlər yalan və güc tətbiq etməklə plantasiyalarda qul əməyi üçün afrikalıları Şimali Amerika müstəmləkələrinə daşıyırdılar. Qeyd etdiyimiz kimi, ispan irsi uğrunda müharibədən sonra İngilis kralı bütün ispan müstəmləkələrində Afrikadan olan qulların ticarət üzrə istisna hüquq əldə etmişdi.
XVIII əsr sosial-iqtisadi həyatında əhəmiyyətli proseslər baş verdi.Hələ XVI əsrdə başlamış aqrar inqilab sona yetdi. Vətəndaş müharibələri və 1688-ci il çevrilişindən sonra çəpərləmələr və kəndlilərin torpaqlarından qovulması görünməmiş miqyas aldı. Hökumət nəinki çəpərləməni məhdudlaşdıran siyasətdən imtina etdi, eyni zamanda çəpərləmənin müdafiəsinə yönələn aktlar verməyə başladı. Çəpərləmələrə qarşı mübarizə aparan, onu dağıdan hər bir kəs ölüm hökmünə məhkum edilirdi. Bunun nəticəsində çoxsaylı kiçik torpaq sahibləri, sənətkarlar müflis olub ya dilənçiyə çevrilir, ya da iş dalınca şəhərlərə gedirdilər. Əgər XVII əsrin sonunda kəndlilərin əlində becərilən torpağın yarısı cəmlənmişdisə, yüz il sonra ingilis kəndli təbəqəsi olan yomenlər tamamilə yox oldular.
Müflis olmuş kəndlilər kasıb və dilənçi ordusunun sayını daha da artırırdılar.Onlara qarşı hökumət sərt qanunlar verirdi.Məsələn 1698-ci il qanununa əsasən müavinət alan bütün kasıblar üzərində xüsusi nişanlar olan qolbaqlar gəzdirməli idilər.Bir əyalətdən başqa əyalətə keçən dilənçini sərt cəza gözləyirdi:onları ən ağır və az əmək haqqı verilən işi görməyə məcbur edirdilər.Əyalət hakimləri işsiz adamları sənayeçilərin yanına göndərirdilər. Kasıbların uşaqlarını valideynlərindən alır və onları manufakturalara verirdilər. 1721-ci il və 1726-cı il qanunlarına əsasən əmək haqqı yerlərdə dünyəvi hakimlər tərəfindən nizamlanırdı. Bu puldan yuxarı maaş verən sənayeçiıər böyük məbləğdə cərimə olunurdular.
Maunfaktura sənayesi tərəfindən getdikcə daha çox sıxışdırılan kəndli və sənətkarların müflisləşməsi nəticəsində çox ucuz işçi qüvvəsinin bazarı formalaşmağa başladı. Bu da öz növbəsində muzdlu əməyin inkişafına təkan verdi. Kənd təsərrüfatında kiçik mülklər öz yerini torpağı daha yaxşı emal edən, yeni texnika tətbiq edən və muzdlu əməkdən istifadə edən orta və iri ferma təsərrüfatlarına verdi. Müflis olmuş çoxsaylı kəndlilər Şimali Amerika müstəmləkələrinə mühacirət etdilər.
Torpaq mülkələrinin iri lendlordların əlində cəmlənməsi, kənd təsərrüfatının intensiv inkişafı, müstəmləkələri qarət və qullarla ticarət nəticəsində əlində böyük məbləğdə pul toplamış maliyyə burjuaziyasının xüsusi təbəqəsi formalaşdı. 1694-cü ildə torpaq maqnatları və tacir-sənayeçilər İngiltərə bankının əsasını qoydular.Bu bankın pul əməliyyatları nəticəsində XVIII əsrdə inkişaf etmiş maliyyə sistemi formalaşdı. Dövlətin özü maliyyə kapitalından asılı vəziyyətə düşdü.Öz tərəfindən hökumət proteksionizm siyasəti vasitəsilə ölkənin sənayesinin inkişafını həvəsləndirirdi.
Mənbə
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- http://www.historyofparliamentonline.org/volume/1690-1715/member/walpole-robert-ii-1676-1745.
- http://www.robinsonlibrary.com/history/britain/england/1714/walpole.htm.
- W. A. Speck, Stability and Strife: England 1714–1760 (1977) p. 203
- Baron Walpole // Debrett's Peerage, 1968
- H. P. Dickinson, "Walpole, Sir Robert", in David Loads, editor, Reader's Guide to British History (2003)
Ədəbiyyat
- Aotes, Jonathan, "Sir Robert Walpole after his Fall from Power, 1742–1745", History, 91 (302), April 2006: 218–230, doi:10.1111/j.1468-229x.2006.00364.x
- Black, Jeremy. (2001). Walpole in Power. Stroud: Sutton Publishing.
- Browning, Reed. The Duke of Newcastle. Yale University Press, 1975.
- Dickinson, Harry T. (1973). Walpole and the Whig Supremacy. London: English Universities Press.
- Field, Ophelia. The Kit-Cat Club: Friends who Imagined a Nation. Harper Collins, 2008.
- Hill, Brian W. (1989). Sir Robert Walpole: «Sole and Prime Minister.» London: Hamish Hamilton.
- Morley, John. (1889). Walpole. London: Macmillan and Co.
- Pearce, Eward. The Great Man: Sir Robert Walpole Pimlico, 2008.
- Plumb, John Harold. (1956—1960). Sir Robert Walpole. (2 volumes). London: Cresset Press.
- Plumb, John Harold. (1967). The Growth of Political Stability in England 1675—1725. London: Macmillan and Co.
- Rodger, N.A.M. Command of the Ocean: A Naval History of Britain 1649—1815. Penguin Books, 200
- , The Duke of Newcastle, New Haven: Yale University Press, 1975, ISBN .
- Franklin, Colin, Lord Chesterfield. His Character and 'Characters', Aldershot: Scolar Press, 1993, səh. 114
- Hoppit, Julian. A Land of Liberty? England 1689–1727 (2000)
- Langford, Paul, A Polite and Commercial People: England, 1727–1783, Oxford University Press, 1998, 9–58 cover "Robin's Reign".
- Leadam, Isaac Saunders. Sir Robert Walpole – A Short Biography (1899) 60pp online
- O'Gorman, Frank. The Long Eighteenth Century: British Political and Social History 1688–1832 (1997)
- Speck, W.A. Stability and Strife: England 1714–1760 (1977)
Xarici keçidlər
- Robert Walpole's biography on the UK history of government blog
- Houghton Hall
- Cholmondeley Castle
- Robert Walpole, 1st Earl of Orford at the National Portrait Gallery, London
- Ancestors of Robert Walpole
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Robert Uolpol ing Robert Walpole 26 avqust 5 sentyabr 1676 Houton d Norfolk qrafligi 18 29 mart 1745 Sent Ceyms d Boyuk London ingilis dovlet ve siyasi xadimi 1721 1742 ci illerde Boyuk Britaniyanin 1 ci Bas naziri Robert Uolpoling Robert WalpoleBoyuk Britaniyanin 1 ci Bas naziri4 aprel 1721 11 fevral 1742MonarxI CorcEvvelkivezife tesis olunubSonrakiSpenser KomptonSexsi melumatlarDogum tarixi 26 avqust 5 sentyabr 1676Dogum yeri Houton d Kinqs Linn end Uest Norfolk d Norfolk qrafligi IngiltereVefat tarixi 18 29 mart 1745 68 yasinda Vefat yeri Sent Ceyms d Vestminster borosu Boyuk London Ingiltere Boyuk Britaniya kralligiPartiya Viqler partiyasiTehsili Kembric Kinqs Kolleci d Iton kolleciFealiyyeti siyasetci resm kolleksioneri d Dini Anqlikan kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarSiyasi karyerasi1701 ci ilde taxt tacin irsiliyi haqqinda qebul edilen qanuna esasen Stuartlar sulalesinden olan krallar hemiselik Ingilterede bu movqeye iddia etmek huququndan mehrum edildiler Olkenin siyasi heyatinda parlament qarsisinda dovlet siyasetine gore mesuliyyet dasiyan nazirlerin rolu guclenmeye basladi Nazirler kabineti parlamentde ustunluk teskil eden partiya numayendelerinden formalasdirilirdi Annanin kralligi zamani ustunluk partiyasinin eline kecdi Amma boyuk budce kesirine sebeb olmus ispan irsi ugrunda mubarize viq hokumetinin suqutunu suretlendirdi Hakimiyyete gelmis toriler muharibeye son qoydular 1713 cu il Utrext sulhune esasen Ingiltere Hibraltar Menorku adasini ve assienta huququnu aldi bu huquqa esasen ingilisler 30 il erzinde Ispaniyanin Amerikadaki mustemlekelerine qul getirmek huququ qazandilar Amma muqavilenin basqa maddeleri xususile de Ispaniyaya getirilen ingilis mallarina qoyulan gomruyun artirilmasi tori hokumetinin nufuzunu asagi saldi ve 1714 cu ilde viqler yeniden hakimiyyete geldiler 1715 ci ilde Stuartlar sulalesinin terefdari olan yakobinlerin qiyaminin yatirilmasi ile elaqedar olaraq viqlerin movqeyi mohkemlendiBas nazirliyi1721 ci ilde hakimiyyete Robert Uolpolun viq hokumeti geldi Bu hokumet iyirmi il erzinde movcud oldu O Ingiltere senaye ve ticaretine xususile de okeanin o tayindaki iqtisadiyyata himayedarliq siyaseti heyta kecirdirdi Onun dovrunde torpaq vergisi ve Ingiltereye getirilen xammala qoyulan gomruk vergisi azaldildi Eyni zamanda getdikce artan kasib ve dilencilerin mecburen ise celb edilmesi haqqinda qanun qebul edildi Hindistan Amerika ve Afrikadaki ingilis mustemlekeri durmadan genislenirdi Ingiltere Ispaniya 1701 1713 Avstriya 1740 1748 mulku ugrunda ve Yeddiillik muharibede 1756 1763 feal sekilde istirak etdi Bunun neticesinde ingilisler mustemlekelerde oz hakimiyyetini daha da mohkemlendirdiler ve Ingiltere en boyuk mustemleke dovletine cevrildi Ost Hind Qvineya ve basqa ticaret kompaniyalari xususile de qul ticareti ile mesgul olan kompaniyalar olkeye cox boyuk gelir getirirdi Tacirler yalan ve guc tetbiq etmekle plantasiyalarda qul emeyi ucun afrikalilari Simali Amerika mustemlekelerine dasiyirdilar Qeyd etdiyimiz kimi ispan irsi ugrunda muharibeden sonra Ingilis krali butun ispan mustemlekelerinde Afrikadan olan qullarin ticaret uzre istisna huquq elde etmisdi XVIII esr sosial iqtisadi heyatinda ehemiyyetli prosesler bas verdi Hele XVI esrde baslamis aqrar inqilab sona yetdi Vetendas muharibeleri ve 1688 ci il cevrilisinden sonra ceperlemeler ve kendlilerin torpaqlarindan qovulmasi gorunmemis miqyas aldi Hokumet neinki ceperlemeni mehdudlasdiran siyasetden imtina etdi eyni zamanda ceperlemenin mudafiesine yonelen aktlar vermeye basladi Ceperlemelere qarsi mubarize aparan onu dagidan her bir kes olum hokmune mehkum edilirdi Bunun neticesinde coxsayli kicik torpaq sahibleri senetkarlar muflis olub ya dilenciye cevrilir ya da is dalinca seherlere gedirdiler Eger XVII esrin sonunda kendlilerin elinde becerilen torpagin yarisi cemlenmisdise yuz il sonra ingilis kendli tebeqesi olan yomenler tamamile yox oldular Muflis olmus kendliler kasib ve dilenci ordusunun sayini daha da artirirdilar Onlara qarsi hokumet sert qanunlar verirdi Meselen 1698 ci il qanununa esasen muavinet alan butun kasiblar uzerinde xususi nisanlar olan qolbaqlar gezdirmeli idiler Bir eyaletden basqa eyalete kecen dilencini sert ceza gozleyirdi onlari en agir ve az emek haqqi verilen isi gormeye mecbur edirdiler Eyalet hakimleri issiz adamlari senayecilerin yanina gonderirdiler Kasiblarin usaqlarini valideynlerinden alir ve onlari manufakturalara verirdiler 1721 ci il ve 1726 ci il qanunlarina esasen emek haqqi yerlerde dunyevi hakimler terefinden nizamlanirdi Bu puldan yuxari maas veren senayeciier boyuk meblegde cerime olunurdular Maunfaktura senayesi terefinden getdikce daha cox sixisdirilan kendli ve senetkarlarin muflislesmesi neticesinde cox ucuz isci quvvesinin bazari formalasmaga basladi Bu da oz novbesinde muzdlu emeyin inkisafina tekan verdi Kend teserrufatinda kicik mulkler oz yerini torpagi daha yaxsi emal eden yeni texnika tetbiq eden ve muzdlu emekden istifade eden orta ve iri ferma teserrufatlarina verdi Muflis olmus coxsayli kendliler Simali Amerika mustemlekelerine muhaciret etdiler Torpaq mulkelerinin iri lendlordlarin elinde cemlenmesi kend teserrufatinin intensiv inkisafi mustemlekeleri qaret ve qullarla ticaret neticesinde elinde boyuk meblegde pul toplamis maliyye burjuaziyasinin xususi tebeqesi formalasdi 1694 cu ilde torpaq maqnatlari ve tacir senayeciler Ingiltere bankinin esasini qoydular Bu bankin pul emeliyyatlari neticesinde XVIII esrde inkisaf etmis maliyye sistemi formalasdi Dovletin ozu maliyye kapitalindan asili veziyyete dusdu Oz terefinden hokumet proteksionizm siyaseti vasitesile olkenin senayesinin inkisafini heveslendirirdi MenbeIstinadlar Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 http www historyofparliamentonline org volume 1690 1715 member walpole robert ii 1676 1745 http www robinsonlibrary com history britain england 1714 walpole htm W A Speck Stability and Strife England 1714 1760 1977 p 203 Baron Walpole Debrett s Peerage 1968 H P Dickinson Walpole Sir Robert in David Loads editor Reader s Guide to British History 2003 Edebiyyat Aotes Jonathan Sir Robert Walpole after his Fall from Power 1742 1745 History 91 302 April 2006 218 230 doi 10 1111 j 1468 229x 2006 00364 x Black Jeremy 2001 Walpole in Power Stroud Sutton Publishing Browning Reed The Duke of Newcastle Yale University Press 1975 Dickinson Harry T 1973 Walpole and the Whig Supremacy London English Universities Press Field Ophelia The Kit Cat Club Friends who Imagined a Nation Harper Collins 2008 Hill Brian W 1989 Sir Robert Walpole Sole and Prime Minister London Hamish Hamilton Morley John 1889 Walpole London Macmillan and Co Pearce Eward The Great Man Sir Robert Walpole Pimlico 2008 Plumb John Harold 1956 1960 Sir Robert Walpole 2 volumes London Cresset Press Plumb John Harold 1967 The Growth of Political Stability in England 1675 1725 London Macmillan and Co Rodger N A M Command of the Ocean A Naval History of Britain 1649 1815 Penguin Books 200 The Duke of Newcastle New Haven Yale University Press 1975 ISBN 978 0 300 01746 5 Franklin Colin Lord Chesterfield His Character and Characters Aldershot Scolar Press 1993 seh 114 Hoppit Julian A Land of Liberty England 1689 1727 2000 Langford Paul A Polite and Commercial People England 1727 1783 Oxford University Press 1998 9 58 cover Robin s Reign Leadam Isaac Saunders Sir Robert Walpole A Short Biography 1899 60pp online O Gorman Frank The Long Eighteenth Century British Political and Social History 1688 1832 1997 Speck W A Stability and Strife England 1714 1760 1977 Xarici kecidlerRobert Walpole s biography on the UK history of government blog Houghton Hall Cholmondeley Castle Robert Walpole 1st Earl of Orford at the National Portrait Gallery London Ancestors of Robert Walpole