Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rektus abdominis əzələsi və ya qarın əzələsi (lat. rectus abdominis) — insan qarnının ventral tərəfində yerləşən bir cüt seqmentli skelet əzələsi. Rektus abdominis əzələsi yaranır və döş sümüyündə bitir. Qarın nahiyəsində yerləşir.
| Rektus abdominis əzələsi | |
|---|---|
 İnsan rektus abdominis əzələsi. | |
| Arteriya | Aşağı epiqastrik arteriya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rektus abdominis əzələsi 5-7 qabırğaların qığırdaqlarının xarici səthindən və xiphoid prosesindən başlayır, güclü bir vətərlə bağlanır.
Əzələ qabırğaları və çanaq sümüyünü içəriyə doğru çəkib arxaya əyildiyi üçün xırıltı zamanı aktivləşir.
Hər bir rektus abdominis əzələsi onu fərdi əzələ qarınlarına bölən vətər zolaqları adlanan birləşdirici toxuma zolaqları ilə kəsişir. Bu əzələ qarın konturlarına 2-dən 12-yə qədər dəstlər xaricdən baxıla bilər. Bunlardan ilk 6-sı adətən kəmər xəttinin üstündə görünür, buna görə də ona bəzən "altı-paket" deyirlər.
Strukturu
Rektus abdominis çox uzun düz əzələdir, qarın ön hissəsinin bütün uzunluğu boyunca uzanır və qarşı tərəfdəki əzələdən qarnın ağ zolağı ilə ayrılır. Vətər kəsişmələrin (intersectiones tendineae) hər biri rektus abdominis əzələsini daha kiçik qarın əzələlərinə bölür. Rektus abdominisin gərginliyi əzələnin hər bir vətər kəsişməsi arasında genişlənməsinə səbəb olur.
Əsasən 5-ci qabırğanın qığırdaqına bağlanan yuxarı hissə, adətən qabırğanın özünün ön ətrafına daxil olan bəzi liflərə malikdir.
Ölçüsü
Tipik olaraq, onun qalınlığı təxminən 10 mm-dir, baxmayaraq ki, bəzi idmançılarda düz əzələnin qalınlığı 20 mm-ə çata bilər. Oturaq həyatı sürən insanlar üçün tipik həcm təxminən 300 sm., idmançılar üçün isə 500 sm-dir.
Qan təchizatı
Rektus abdominis əzələsi arterial qan tədarükü üçün bir çox mənbələrə malikdir. Əzələlərin damar anatomiyasının təsnifatı:
- Aşağı epiqastrik arteriya və vena (yaxud venalar) qarın düz nahiyəsinin arxa səthində yuxarıya doğru uzanır, qövs xəttində düz fasyaya daxil olur və əzələnin aşağı hissəsinə xidmət edir.
- Yuxarı epiqastrik arteriya, daxili torakal arteriyanın yuxarı hissəsini qanla təmin edir.
- Çoxsaylı kiçik seqmentar əlavələr də 6 aşağı interkostal arteriyadan qaynaqlanır.
Sinir təchizatı
Əzələlər torakoabdominal sinirlər tərəfindən innervasiya olunur, onlar T7-T11 qabırğaarası sinirlərin davamıdır və düz sümüyün qabığının ön təbəqəsini deşirlər. Həssas innervasiya 7-12 torakal sinirdən gəlir.
Variantları
Döş sümüyünün əzələsi böyük pektoralis və ya düz abdominisin variant forması ola bilər. Bəzi liflər hərdən kostoksifoid bağlarla və xəncərəbənzər çıxıntının yan tərəfi ilə birləşirlər.
Funksiyası
Rektus abdominis mühüm postural əzələdir. O, hərəkət etdikdə, onurğa fəqərəsinin əyilməsinə cavabdehdir.
Rektus abdominis əzələsi nəfəs almağa kömək edir və məşqdən sonra göründüyü kimi güclü ekshalasiya zamanı, eləcə də amfizem kimi ekshalasiyanın çətin olduğu şəraitdə nəfəs almada mühüm rol oynayır. O, həmçinin daxili orqanların bütöv saxlanmasına və qarın içi təzyiqin yaradılmasına kömək edir, məsələn, məşq edərkən və ya ağır yükləri qaldırarkən, güclü defekasiya və ya doğuş zamanı.
Klinik əhəmiyyəti
Rektus abdominis əzələsinin gərginliyi, həmçinin çəkilmiş qarın əzələsi adlanır — qarın divarının əzələlərindən birinin zədələnməsidir. Əzələ gərginliyi əzələ çox uzandıqda əmələ gəlir. Bu baş verdikdə əzələ lifləri cırılır.
Düz bağırsaq qişasının hematoması düz qarın əzələsinin qişasında qan yığılmasıdır. O, qarın ağrısına səbəb olur və hematoma ya epiqastrik arteriyanın yırtığı, ya da əzələ yırtığı nəticəsində yarana bilər. Bunun səbəbləri arasında antikoaqulyasiya, öskürək, hamiləlik, qarın əməliyyatı və travma daxildir. Yaşlanan əhali və antikoaqulyant dərmanların geniş istifadəsi ilə bu xoşagəlməz vəziyyətin daha çox yayılmış və daha ciddi hala gəldiyinə dair sübutlar var.
Qarın müayinəsi zamanı insanlarda müsbət Karnet simptomu ola bilər.
Əksər hematomlar müalicə olmadan yox olur, lakin onların aradan qaldırılması bir neçə ay çəkə bilər.
Heyvanlarda
Rektus abdominis əzələsi əksər onurğalılarda oxşardır. Heyvanların və insanların qarın əzələləri arasındakı ən bariz fərq, heyvanların müxtəlif sayda vətər kəsişmələrinin olmasıdır.
Əlavə şəkillər
-
![image]()
Düz bağırsağın qişasının diaqramı -
![image]()
Bədən əzələləri -
![image]()
Rektus abdominis əzələsi görünən kişi gimnast. -
![image]()
Rektus abdominis əzələsi görünən qadın gimnast.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Definition of RECTUS". www.merriam-webster.com (ingilis). 2023-09-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-10.
- https://az.mp3all.zaporizhzhe.ua/rectus-abdominus-5330#menu-1
- https://prirucnik.hr/az/proces-xiphoid-bol-kvrga-uklanjanje-i-jos-mnogo-toga/[ölü keçid]
- Gray's Anatomy for students, 2nd edition, Page:176
- "Rectus Abdominis Muscle | Actions | Attachments | Origin & Insertion". www.getbodysmart.com. İstifadə tarixi: 2016-11-29.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
- Abdomen, in Moore, K.L., Dalley, A.F., Agur, A.M.R. (eds). 2014. Clinically Oriented Anatomy: Seventh Edition. Lippincott Williams & Wilkins. Philadelphia. PA. pg:191.
- Thickness of the rectus abdominis muscle and the abdominal subcutaneous fat tissue 2023-09-16 at the Wayback Machine Kim, Jungmin; Lim, Hyoseob; Lee, Se Il; Kim, Yu Jin. "Thickness of Rectus Abdominis Muscle and Abdominal Subcutaneous Fat Tissue in Adult Women: Correlation with Age, Pregnancy, Laparotomy, and Body Mass Index". Archives of Plastic Surgery. 39 (5). 2012: 528–33. doi:10.5999/aps.2012.39.5.528. PMC 3474411. PMID 23094250.
- Anteroposterior diameter comparison of dominant (D) and nondominant (ND) rectus abdominis in elite handball players 2023-09-16 at the Wayback Machine. Pedret; Balius; Pacheco, Sra.; Gutierrez; Escoda; Vives. "Rectus abdominis muscle injuries in elite handball players: management and rehabilitation". Open Access Journal of Sports Medicine. 2. 1 July 2011: 69–73. doi:10.2147/oajsm.s17504. PMC 3781885. PMID 24198573.
- Sanchis-Moysi, Joaquin; Idoate, Fernando; Dorado, Cecilia; Alayón, Santiago; Calbet, Jose A. L. "Large Asymmetric Hypertrophy of Rectus Abdominis Muscle in Professional Tennis Players". PLOS ONE. 5 (12). 31 December 2010: e15858. Bibcode:2010PLoSO...515858S. doi:10.1371/journal.pone.0015858. ISSN 1932-6203. PMC 3013134. PMID 21209832.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-12-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-10.
- Fitzgerald, J. E. F.; Fitzgerald, L. A.; Anderson, F. E.; Acheson, A. G. "The changing nature of rectus sheath haematoma: Case series and literature review". International Journal of Surgery. 7 (2). 2009: 150–154. doi:10.1016/j.ijsu.2009.01.007. PMID 19261556.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-11.
Xarici keçidlər
- "Anatomy diagram: 25466.180-1". Roche Lexicon - illustrated navigator. Elsevier. 2012-09-03 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rektus abdominis ezelesi ve ya qarin ezelesi lat rectus abdominis insan qarninin ventral terefinde yerlesen bir cut seqmentli skelet ezelesi Rektus abdominis ezelesi yaranir ve dos sumuyunde bitir Qarin nahiyesinde yerlesir Rektus abdominis ezelesiInsan rektus abdominis ezelesi Arteriya Asagi epiqastrik arteriya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Rektus abdominis ezelesi 5 7 qabirgalarin qigirdaqlarinin xarici sethinden ve xiphoid prosesinden baslayir guclu bir veterle baglanir Ezele qabirgalari ve canaq sumuyunu iceriye dogru cekib arxaya eyildiyi ucun xirilti zamani aktivlesir Her bir rektus abdominis ezelesi onu ferdi ezele qarinlarina bolen veter zolaqlari adlanan birlesdirici toxuma zolaqlari ile kesisir Bu ezele qarin konturlarina 2 den 12 ye qeder destler xaricden baxila biler Bunlardan ilk 6 si adeten kemer xettinin ustunde gorunur buna gore de ona bezen alti paket deyirler StrukturuRektus abdominis cox uzun duz ezeledir qarin on hissesinin butun uzunlugu boyunca uzanir ve qarsi terefdeki ezeleden qarnin ag zolagi ile ayrilir Veter kesismelerin intersectiones tendineae her biri rektus abdominis ezelesini daha kicik qarin ezelelerine bolur Rektus abdominisin gerginliyi ezelenin her bir veter kesismesi arasinda genislenmesine sebeb olur Esasen 5 ci qabirganin qigirdaqina baglanan yuxari hisse adeten qabirganin ozunun on etrafina daxil olan bezi liflere malikdir Olcusu Tipik olaraq onun qalinligi texminen 10 mm dir baxmayaraq ki bezi idmancilarda duz ezelenin qalinligi 20 mm e cata biler Oturaq heyati suren insanlar ucun tipik hecm texminen 300 sm idmancilar ucun ise 500 sm dir Qan techizati Rektus abdominis ezelesi arterial qan tedaruku ucun bir cox menbelere malikdir Ezelelerin damar anatomiyasinin tesnifati Asagi epiqastrik arteriya ve vena yaxud venalar qarin duz nahiyesinin arxa sethinde yuxariya dogru uzanir qovs xettinde duz fasyaya daxil olur ve ezelenin asagi hissesine xidmet edir Yuxari epiqastrik arteriya daxili torakal arteriyanin yuxari hissesini qanla temin edir Coxsayli kicik seqmentar elaveler de 6 asagi interkostal arteriyadan qaynaqlanir Sinir techizati Ezeleler torakoabdominal sinirler terefinden innervasiya olunur onlar T7 T11 qabirgaarasi sinirlerin davamidir ve duz sumuyun qabiginin on tebeqesini desirler Hessas innervasiya 7 12 torakal sinirden gelir Variantlari Dos sumuyunun ezelesi boyuk pektoralis ve ya duz abdominisin variant formasi ola biler Bezi lifler herden kostoksifoid baglarla ve xencerebenzer cixintinin yan terefi ile birlesirler FunksiyasiRektus abdominis muhum postural ezeledir O hereket etdikde onurga feqeresinin eyilmesine cavabdehdir Rektus abdominis ezelesi nefes almaga komek edir ve mesqden sonra gorunduyu kimi guclu ekshalasiya zamani elece de amfizem kimi ekshalasiyanin cetin oldugu seraitde nefes almada muhum rol oynayir O hemcinin daxili orqanlarin butov saxlanmasina ve qarin ici tezyiqin yaradilmasina komek edir meselen mesq ederken ve ya agir yukleri qaldirarken guclu defekasiya ve ya dogus zamani Klinik ehemiyyetiRektus abdominis ezelesinin gerginliyi hemcinin cekilmis qarin ezelesi adlanir qarin divarinin ezelelerinden birinin zedelenmesidir Ezele gerginliyi ezele cox uzandiqda emele gelir Bu bas verdikde ezele lifleri cirilir Duz bagirsaq qisasinin hematomasi duz qarin ezelesinin qisasinda qan yigilmasidir O qarin agrisina sebeb olur ve hematoma ya epiqastrik arteriyanin yirtigi ya da ezele yirtigi neticesinde yarana biler Bunun sebebleri arasinda antikoaqulyasiya oskurek hamilelik qarin emeliyyati ve travma daxildir Yaslanan ehali ve antikoaqulyant dermanlarin genis istifadesi ile bu xosagelmez veziyyetin daha cox yayilmis ve daha ciddi hala geldiyine dair subutlar var Qarin muayinesi zamani insanlarda musbet Karnet simptomu ola biler Ekser hematomlar mualice olmadan yox olur lakin onlarin aradan qaldirilmasi bir nece ay ceke biler HeyvanlardaRektus abdominis ezelesi ekser onurgalilarda oxsardir Heyvanlarin ve insanlarin qarin ezeleleri arasindaki en bariz ferq heyvanlarin muxtelif sayda veter kesismelerinin olmasidir Elave sekillerDuz bagirsagin qisasinin diaqrami Beden ezeleleri Rektus abdominis ezelesi gorunen kisi gimnast Rektus abdominis ezelesi gorunen qadin gimnast Hemcinin baxEzeleIstinadlar Definition of RECTUS www merriam webster com ingilis 2023 09 15 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 10 https az mp3all zaporizhzhe ua rectus abdominus 5330 menu 1 https prirucnik hr az proces xiphoid bol kvrga uklanjanje i jos mnogo toga olu kecid Gray s Anatomy for students 2nd edition Page 176 Rectus Abdominis Muscle Actions Attachments Origin amp Insertion www getbodysmart com Istifade tarixi 2016 11 29 Arxivlenmis suret 2023 03 22 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 10 Abdomen in Moore K L Dalley A F Agur A M R eds 2014 Clinically Oriented Anatomy Seventh Edition Lippincott Williams amp Wilkins Philadelphia PA pg 191 Thickness of the rectus abdominis muscle and the abdominal subcutaneous fat tissue 2023 09 16 at the Wayback Machine Kim Jungmin Lim Hyoseob Lee Se Il Kim Yu Jin Thickness of Rectus Abdominis Muscle and Abdominal Subcutaneous Fat Tissue in Adult Women Correlation with Age Pregnancy Laparotomy and Body Mass Index Archives of Plastic Surgery 39 5 2012 528 33 doi 10 5999 aps 2012 39 5 528 PMC 3474411 PMID 23094250 Anteroposterior diameter comparison of dominant D and nondominant ND rectus abdominis in elite handball players 2023 09 16 at the Wayback Machine Pedret Balius Pacheco Sra Gutierrez Escoda Vives Rectus abdominis muscle injuries in elite handball players management and rehabilitation Open Access Journal of Sports Medicine 2 1 July 2011 69 73 doi 10 2147 oajsm s17504 PMC 3781885 PMID 24198573 Sanchis Moysi Joaquin Idoate Fernando Dorado Cecilia Alayon Santiago Calbet Jose A L Large Asymmetric Hypertrophy of Rectus Abdominis Muscle in Professional Tennis Players PLOS ONE 5 12 31 December 2010 e15858 Bibcode 2010PLoSO 515858S doi 10 1371 journal pone 0015858 ISSN 1932 6203 PMC 3013134 PMID 21209832 Arxivlenmis suret 2021 12 07 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 10 Fitzgerald J E F Fitzgerald L A Anderson F E Acheson A G The changing nature of rectus sheath haematoma Case series and literature review International Journal of Surgery 7 2 2009 150 154 doi 10 1016 j ijsu 2009 01 007 PMID 19261556 Arxivlenmis suret 2023 05 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 11 Xarici kecidler Anatomy diagram 25466 180 1 Roche Lexicon illustrated navigator Elsevier 2012 09 03 tarixinde