Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Raps (lat. Brassica napus) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin kələm cinsinə aid bitki növü.
| Raps | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Raps | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Yağ alınan əhəmiyyətli bitkidir. XX əsrin sonlarında bu bitkidən biodizel alınması üçün istifadə olunması onun əhəmiyyətini bir qədər də artırıb.
Əhəmiyyəti
Yazlıq raps payızlıq raps qədər əhəmiyyət kəsb edir. Onun toxumlarının tərkibində 35-45% yarım-quruyan (yod ədəi 101) yağ, 21% zülal və 17-18%-ə qədər karbo-hidratlar vardır. Yazlıq raps yağı adətən texniki məqsədlər üçün istifadə olunur. Bu yağlar sabunbişirmə, toxuculuq, lak-boyaq, metallurgiya və digər sənaye sahələrində işlənir. Tərkibində eruk (35-40%) və linolen (10-13%) turşuları çox olduğuna görə qidalılıq dəyəri çox aşağıdır. Tərkibində eruk turşuları olmayan sortları yüksək dad keyfiyyətinə görə fərqlənir və qida sənayesində və sənayenin digər sahələrində geniş istifadə olunur. Yazlıq rapsın jmıxının tərkibində çoxlu (38-40%-ə qədər) amin turşuları ilə balanslaşdırılmış şəkildə zülal vardır. Tərkibində lizinin miqdarı 6,1%-ə çatır, lakin onun yemlik dəyəri aşağıdır. Tərkibində 6%-ə qədər zərərli qlükozidlər vardır ki, bu da ona acı dad verir. Bu qlükozidlər qalxanvarı vəzin fəaliyyətinə (xüsusən donuzlarda və quşlarda) əks təsir göstərir. Ona görə də onunla qidalandırma kiçik dozalarda və xüsusi işlənmələrdən sonra aparılmalıdır. Tərkibində eruk turşuları və qlükozidlər az olan sortları heyvan orqanizminə əks təsir göstərmir. Yazlıq rapsın yaşıl kütləsi yem məqsədi ilə geniş istifadə olunur. Onun tərkibində 4,9-5,1 % zülal vardır ki, bu da qarğıdalı və günəbaxanın yaşıl kütləsində olduğundan 2 dəfə çoxdur. Yazlıq raps yaxşı bal verən bitkidir.
Tarixi, becərilmə rayonları və məhsuldarlığı
Yazlıq rapsın vətəni Avropa hesab edilir. Kanadada, Çində, Hindistanda, Pakistanda geniş becərilir və payızlıq rapsdan çox yer tutur. Rusiyada yazlıq raps əkinləri 100 min hektara yaxındır. O mərkəzi qaratorpaq zonada, Volqaboyunda, Tatarıstanda, Başqırdıstanda və Qərbi və Şərqi Sibirdə becərilir. Məhsuldarlığı payızlıq rapsa nis-bətən aşağıdır. Hektardan orta hesabla 1,1–1,8 ton toxum, 25–40 ton (bəzən 57,5 ton) yaşıl kütlə verir.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 666.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Raps lat Brassica napus bitkiler aleminin kelemcicekliler destesinin kelemkimiler fesilesinin kelem cinsine aid bitki novu RapsElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste KelemciceklilerFesile KelemkimilerCins KelemNov RapsBeynelxalq elmi adiBrassica napus L 1753Sekil axtarisiITIS 23060NCBI 3708EOL 583918 Yag alinan ehemiyyetli bitkidir XX esrin sonlarinda bu bitkiden biodizel alinmasi ucun istifade olunmasi onun ehemiyyetini bir qeder de artirib EhemiyyetiYazliq raps payizliq raps qeder ehemiyyet kesb edir Onun toxumlarinin terkibinde 35 45 yarim quruyan yod edei 101 yag 21 zulal ve 17 18 e qeder karbo hidratlar vardir Yazliq raps yagi adeten texniki meqsedler ucun istifade olunur Bu yaglar sabunbisirme toxuculuq lak boyaq metallurgiya ve diger senaye sahelerinde islenir Terkibinde eruk 35 40 ve linolen 10 13 tursulari cox olduguna gore qidaliliq deyeri cox asagidir Terkibinde eruk tursulari olmayan sortlari yuksek dad keyfiyyetine gore ferqlenir ve qida senayesinde ve senayenin diger sahelerinde genis istifade olunur Yazliq rapsin jmixinin terkibinde coxlu 38 40 e qeder amin tursulari ile balanslasdirilmis sekilde zulal vardir Terkibinde lizinin miqdari 6 1 e catir lakin onun yemlik deyeri asagidir Terkibinde 6 e qeder zererli qlukozidler vardir ki bu da ona aci dad verir Bu qlukozidler qalxanvari vezin fealiyyetine xususen donuzlarda ve quslarda eks tesir gosterir Ona gore de onunla qidalandirma kicik dozalarda ve xususi islenmelerden sonra aparilmalidir Terkibinde eruk tursulari ve qlukozidler az olan sortlari heyvan orqanizmine eks tesir gostermir Yazliq rapsin yasil kutlesi yem meqsedi ile genis istifade olunur Onun terkibinde 4 9 5 1 zulal vardir ki bu da qargidali ve gunebaxanin yasil kutlesinde oldugundan 2 defe coxdur Yazliq raps yaxsi bal veren bitkidir Tarixi becerilme rayonlari ve mehsuldarligiYazliq rapsin veteni Avropa hesab edilir Kanadada Cinde Hindistanda Pakistanda genis becerilir ve payizliq rapsdan cox yer tutur Rusiyada yazliq raps ekinleri 100 min hektara yaxindir O merkezi qaratorpaq zonada Volqaboyunda Tataristanda Basqirdistanda ve Qerbi ve Serqi Sibirde becerilir Mehsuldarligi payizliq rapsa nis beten asagidir Hektardan orta hesabla 1 1 1 8 ton toxum 25 40 ton bezen 57 5 ton yasil kutle verir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 666 Hemcinin bax