Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəhim Mir Kazım oğlu Allahverdiyev (1911, Artız, Qərbi Azərbaycan – 1975, Bakı) — alim, üzümçülük sahəsi üzrə Azərbaycanda ilk elmlər doktoru (1965) və professor, Ermənistanın xalq maarif komissarı müavini (1941–1942).
| Rəhim Allahverdiyev | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1911 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1975 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | üzümçülük |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı | |
Həyatı
Rəhim Mir Kazım oğlu Allahverdiyev 1907-ci ildə İrəvan yaxınlığındakı Artız kəndində (Ellər rayonu ərazisi) kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun 130 il yaşamış ata babası Seyid Allahverdi də 1760-cı ildə bu torpaqda – İrəvanda dünyaya göz açmışdı. Yəni onlar tarixən həmin yerdə məskunlaşmışdılar.
Rəhim Allahverdiyevin ailəsi qaçqınlığa məruz qalmış və bu dövrdə o, atasını, qardaş və bacılarını itirmişdir. Ona kiçik yaşlarından dayısı Məmmədbağır himayəçilik etmiş və 1922-ci ildə onların ailəsi İrəvana köçmüşdür. О, şəhər yeddillik məktəbini bitirdikdən sonra "Zəngi" (sonralar "Sovet Ermənistanı") qəzeti mətbəsində mürəttib müavini vəzifəsinə qəbul olunmuşdur. İstehsalatdan ayrılmaqla İrəvan fəhlə fakültəsində oxumuşdur. 1929-cu ildə fəhlə fakültəsini bitirən R. Allahverdiyev həmin ildə Gəncə şəhərində Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutuna daxil olmuş və 1932-ci ildə oranı əla qiymətlərlə bitirmişdir. İki il İrəvandakı "Ararat" trestinin üzüm bağları sovxozlarında və Qəmərli (Artaşat) MTS-ində aqronom vəzifəsində işləmişdir. 1934-cü ildə İrəvan Azərbaycanlı Kənd Təsərrüfatı Texnikumuna, Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbinə və İrəvanda kütləvi kənd təsərrüfatı kadrları hazırlayan kurslara aqronomluq dərsləri üzrə müəllim təyin olunuşdur.
1934-cü ildə onun "Kolxoz briqadirləri nəyi bilməlidirlər" adlı ilk əsəri dərc edilmişdir. 1935-ci ildə gənc mütəxəssisin "Tarlaçılıq rayonlarında torpağın becərilməsi xüsusiyyətləri" və 1937-ci ildə iri həcmli "Kənd təsərrüfatı maşınları" kitabları nəşr olunmuşdur. 1938-ci ildə Rəhim Allahverdiyev İrəvan Kənd Təsərrüfatı İnstitutu nəzdindəki aspiranturaya daxil olmuş və həmin aspiranturanı 1941-ci ildə əla qiymətlərlə qurtarmışdır. 1941-ci ilin sentyabr ayında İrəvan Dövlət Universitetinin elmi şurasının yığıncağında dissertasiya müdafiə edən R. Allahverdiyevə biologiya elmləri namizədi adı verilmişdir.
Siyasi fəaliyyəti
1941-ci ildə R. Allahverdiyev Ermənistan SSR xalq maarif komissarı müavini vəzifəsinə irəli çəkilir. Bir il bu vəzifədə çalışdıqdan sonra Siyasi Maarif İdarəsinin rəisi təyin olunur.
1943-cü ildən R. Allahverdiyev Ermənistan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsində Təbliğat və təşviqat şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləmişdir. 1945-ci ildə o, yeni vəzifəyə – Ermənistan KP MK və İrəvan şəhər komitəsinin orqanı "Sovet Ermənistanı" qəzetinin məsul redaktoru təyin olunmuş (sonralar həmin vəzifə redaktor adlanırdı), eyni zamanda İrəvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun azərbaycanlı şöbəsində dərs demişdir. Bu illərdə R. Allahverdiyev bir sıra orden və medallarla , "" və "" medalları ilə təltif edilmişdir.
SSRİ Ali Sovetinə seçkilər zamanı Ermənistan SSR Mərkəzi seçki komissiyasının üzvü olan Rəhim Allahverdiyev 1947-ci ildə Vorontsovka (Kalinino) rayonunun 210 nömrəli seçki dairəsindən Ermənistan SSR Ali Sovetinə deputat seçilmişdir. Həmin il Ermənistan MK-nın Kənd təsərrüfatı şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edilmişdir.
1948-ci ildə Ermənistandan azərbaycanlıların köçürülməsi zamanı Rəhim Allahverdiyevə Azərbaycanda MK-nın kənd təsərrüfatı üzrə şöbə müdirinin müavini vəzifəsi təklif olunmuşdur. О, bir il respublikanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə başçılıq etmişdir.
Elmi fəaliyyəti
1950-ci illərdə alimin "Şamaxı üzümçülük sovxozunun yüksək məhsul ustaları" (R. Dadaşovla həmmüəllifi olduğu, 1955) və "Üzümlüklərdə tənəklərə dayaq vurulması" (1958) kitabçaları nəşr olunmuşdur. Növbəti illərdə R. Allahverdiyev əvvəlcə SSRİ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin nəzdində olan "Azərbaycan çoxillik bitkilər" İnstitutuna sonralar müstəqil elmi mərkəzə çevrilən "Azərbaycan elmi-tədqiqat bağçılıq, üzümçülük və subtropik bitkilər" İnstitutuna rəhbərlik etmişdir. О, İnstitutun ilk direktoru idi.
1960-cı ildə alimin üç kitabı — "Azərbaycanda üzümçülüyün inkişafı məsələləri", "Azərbaycan SSR-də üzüm yetişdirilməsinə dair aqronomiya qaydaları", "Azərbaycan SSR-də 40 ildə üzümçülük və şərabçılıq" işıq üzü görmüşdür. İlk iki kitab Bakıda, üçüncü kitab isə İrəvanda rus dilində nəşr edilmişdi. 1962-ci ildə üzümçülük üzrə bu görkəmli mütəxəssisin daha bir əsəri "Azərbaycan SSR-nin üzüm sortlarının tərkibi və standart sortları" kitabı rus dilində çapdan çıxmışdır.
Rəhim Allahverdiyev 1965-ci ildə İrəvan Dövlət Universitetinin biologiya kafedrasının elmi şurasında "Azərbaycanın dağlıq rayonlarında dəmyə şəraitində üzüm bitkisinin bioloji xüsusiyyətləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə edərək biologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. О, üzümçülük sahəsi üzrə Azərbaycanda ilk elmlər doktoru və professoru idi.
R. Allahverdiyevin rəhbərliyi altında və ya köməkliyi ilə 30-а qədər alim, elmlər namizədi və ya doktoru yetişmişdir. 100-dən artıq elmi əsərlərin, bir çox monoqrafiyaların müəllifi olmuşdur.
1965-ci ildən ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Bağçılıq-Üzümçülük və Subtropik Bitkiləri Elmi-Tədqiqat İnstitutunun şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1975-ci ildə vəfat etmişdir.
İstinadlar
- Əsgər Zeynalov. İrəvan xanlığı… gerçəkliyin aydınlığı. Bakı: Mütərcim. 2016.
- Hidayət Kazımov. "Unudulmaz ictimai xadim". "Respublika" qəzeti. 4 iyun 2013.
- Əsgər Zeynalov. İrəvan ziyalıları. Bakı: Oğuz eli. 1999.
Xarici keçidlər
- Tarixdə təkcə izlər qalmır… — Xatirələr|MANERA. AZ
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rehim Mir Kazim oglu Allahverdiyev 1911 Artiz Qerbi Azerbaycan 1975 Baki alim uzumculuk sahesi uzre Azerbaycanda ilk elmler doktoru 1965 ve professor Ermenistanin xalq maarif komissari muavini 1941 1942 Rehim AllahverdiyevDogum tarixi 1911Dogum yeri Artiz Qerbi AzerbaycanVefat tarixi 1975Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIElm sahesi uzumculukElmi derecesi biologiya elmleri doktoruElmi adi professorHeyatiRehim Mir Kazim oglu Allahverdiyev 1907 ci ilde Irevan yaxinligindaki Artiz kendinde Eller rayonu erazisi kendli ailesinde anadan olmusdur Onun 130 il yasamis ata babasi Seyid Allahverdi de 1760 ci ilde bu torpaqda Irevanda dunyaya goz acmisdi Yeni onlar tarixen hemin yerde meskunlasmisdilar Rehim Allahverdiyevin ailesi qacqinliga meruz qalmis ve bu dovrde o atasini qardas ve bacilarini itirmisdir Ona kicik yaslarindan dayisi Memmedbagir himayecilik etmis ve 1922 ci ilde onlarin ailesi Irevana kocmusdur O seher yeddillik mektebini bitirdikden sonra Zengi sonralar Sovet Ermenistani qezeti metbesinde murettib muavini vezifesine qebul olunmusdur Istehsalatdan ayrilmaqla Irevan fehle fakultesinde oxumusdur 1929 cu ilde fehle fakultesini bitiren R Allahverdiyev hemin ilde Gence seherinde Azerbaycan Kend Teserrufati Institutuna daxil olmus ve 1932 ci ilde orani ela qiymetlerle bitirmisdir Iki il Irevandaki Ararat trestinin uzum baglari sovxozlarinda ve Qemerli Artasat MTS inde aqronom vezifesinde islemisdir 1934 cu ilde Irevan Azerbaycanli Kend Teserrufati Texnikumuna Ali Kend Teserrufati Mektebine ve Irevanda kutlevi kend teserrufati kadrlari hazirlayan kurslara aqronomluq dersleri uzre muellim teyin olunusdur 1934 cu ilde onun Kolxoz briqadirleri neyi bilmelidirler adli ilk eseri derc edilmisdir 1935 ci ilde genc mutexessisin Tarlaciliq rayonlarinda torpagin becerilmesi xususiyyetleri ve 1937 ci ilde iri hecmli Kend teserrufati masinlari kitablari nesr olunmusdur 1938 ci ilde Rehim Allahverdiyev Irevan Kend Teserrufati Institutu nezdindeki aspiranturaya daxil olmus ve hemin aspiranturani 1941 ci ilde ela qiymetlerle qurtarmisdir 1941 ci ilin sentyabr ayinda Irevan Dovlet Universitetinin elmi surasinin yigincaginda dissertasiya mudafie eden R Allahverdiyeve biologiya elmleri namizedi adi verilmisdir Siyasi fealiyyeti1941 ci ilde R Allahverdiyev Ermenistan SSR xalq maarif komissari muavini vezifesine ireli cekilir Bir il bu vezifede calisdiqdan sonra Siyasi Maarif Idaresinin reisi teyin olunur 1943 cu ilden R Allahverdiyev Ermenistan Kommunist Partiyasinin Merkezi Komitesinde Tebligat ve tesviqat sobesinin mudiri vezifesinde islemisdir 1945 ci ilde o yeni vezifeye Ermenistan KP MK ve Irevan seher komitesinin orqani Sovet Ermenistani qezetinin mesul redaktoru teyin olunmus sonralar hemin vezife redaktor adlanirdi eyni zamanda Irevan Dovlet Pedaqoji Institutunun azerbaycanli sobesinde ders demisdir Bu illerde R Allahverdiyev bir sira orden ve medallarla Seref nisani ordeni Qafqazin mudafiesine gore ve 1941 1945 ci iller Boyuk Veten muharibesinde resadetli emeye gore medallari ile teltif edilmisdir SSRI Ali Sovetine seckiler zamani Ermenistan SSR Merkezi secki komissiyasinin uzvu olan Rehim Allahverdiyev 1947 ci ilde Vorontsovka Kalinino rayonunun 210 nomreli secki dairesinden Ermenistan SSR Ali Sovetine deputat secilmisdir Hemin il Ermenistan MK nin Kend teserrufati sobesinin mudiri vezifesine teyin edilmisdir 1948 ci ilde Ermenistandan azerbaycanlilarin kocurulmesi zamani Rehim Allahverdiyeve Azerbaycanda MK nin kend teserrufati uzre sobe mudirinin muavini vezifesi teklif olunmusdur O bir il respublikanin Kend Teserrufati Nazirliyine basciliq etmisdir Elmi fealiyyeti1950 ci illerde alimin Samaxi uzumculuk sovxozunun yuksek mehsul ustalari R Dadasovla hemmuellifi oldugu 1955 ve Uzumluklerde teneklere dayaq vurulmasi 1958 kitabcalari nesr olunmusdur Novbeti illerde R Allahverdiyev evvelce SSRI Kend Teserrufati Nazirliyinin nezdinde olan Azerbaycan coxillik bitkiler Institutuna sonralar musteqil elmi merkeze cevrilen Azerbaycan elmi tedqiqat bagciliq uzumculuk ve subtropik bitkiler Institutuna rehberlik etmisdir O Institutun ilk direktoru idi 1960 ci ilde alimin uc kitabi Azerbaycanda uzumculuyun inkisafi meseleleri Azerbaycan SSR de uzum yetisdirilmesine dair aqronomiya qaydalari Azerbaycan SSR de 40 ilde uzumculuk ve serabciliq isiq uzu gormusdur Ilk iki kitab Bakida ucuncu kitab ise Irevanda rus dilinde nesr edilmisdi 1962 ci ilde uzumculuk uzre bu gorkemli mutexessisin daha bir eseri Azerbaycan SSR nin uzum sortlarinin terkibi ve standart sortlari kitabi rus dilinde capdan cixmisdir Rehim Allahverdiyev 1965 ci ilde Irevan Dovlet Universitetinin biologiya kafedrasinin elmi surasinda Azerbaycanin dagliq rayonlarinda demye seraitinde uzum bitkisinin bioloji xususiyyetleri movzusunda doktorluq dissertasiyasini ugurla mudafie ederek biologiya elmleri doktoru alimlik derecesi almisdir O uzumculuk sahesi uzre Azerbaycanda ilk elmler doktoru ve professoru idi R Allahverdiyevin rehberliyi altinda ve ya komekliyi ile 30 a qeder alim elmler namizedi ve ya doktoru yetismisdir 100 den artiq elmi eserlerin bir cox monoqrafiyalarin muellifi olmusdur 1965 ci ilden omrunun sonuna kimi Azerbaycan Bagciliq Uzumculuk ve Subtropik Bitkileri Elmi Tedqiqat Institutunun sobe mudiri vezifesinde calismisdir 1975 ci ilde vefat etmisdir IstinadlarEsger Zeynalov Irevan xanligi gercekliyin aydinligi Baki Mutercim 2016 Hidayet Kazimov Unudulmaz ictimai xadim Respublika qezeti 4 iyun 2013 Esger Zeynalov Irevan ziyalilari Baki Oguz eli 1999 Xarici kecidlerTarixde tekce izler qalmir Xatireler MANERA AZ