Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qızılca — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonu Zabux kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
| Qızılca | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
Qızılca kəndi Qarabağ vulkanik yaylasındadır. .
1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 1 dekabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətindədir.
Tarixi
Qədim Kürd tayfasının “Şadmanlılar”soy kökündən olan və Türkiyənin Həkəri vadisinin Qızılca obası əhalisinin çox hissəsi XV əsrin sonu XVI əsrin əvvəlində vaxtaşırı baş verən müharibələrdən və yoxsulluqdan əziyyət çəkdikləri üçün yaşadıqları əraziləri tərk edərək indiki Azərbaycan ərazilərinə köç etmişlər.Onların bir qrupu cənubi Azərbaycanda məskən salmış, başqa bir qrupu Qərbi Azərbaycanın Sisyan mahalında məskən salmış, başqa bir qrupu indiki Şəki və Daşkəsən rayonlarında, digər bir qrupu isə Laçın rayonunun ərazisində məskən salmışlar. Maraqlı cəhət ondan ibarətdir ki,həmin ailələr harada yaşamaqlarından asılı olmayaraq öz obalarının adını yaşadıqları kəndlərə vermiş və keçmiş adət-ənənələrini uzun müddət yaşatmışlar.
Etibarlı mənbələrin məlumatına görə Türkiyədən köçərək Naxçıvana oradan isə Araz çayı aşağı hərəkət edən 30-a yaxın ailə sonradan Arazın sol qolu (Həkəri) yuxarı gələrək indiki Laçın şəhəri ilə üzbəüz ərazidə çayın sağ və sol sahillərində məskən salmışlar. Etimal olunur ki, çayada Həkəri adın həmin insanlar vermişlər. Hətta Qubadlı rayonunda Həkəri çayı sahilindəki Həkəri kəndi əhalisinin ulu babalarının da Türkiyədən gəlməsi söylənilir.
Onların ilk məskən saldıqları yurd, yer adları indidə əvvəlki kimi söylənilir. Tat dərəsi, Mirzələr, Allahverdi uşağı, Cəfərli, Bağırlı və s. Onlar hündür boylu, zəhmət sevər, çox çılğın və düz danışan idilər. Onlar ilk zamanlar çayın sahil boyu təqribən 10 km artıq ərazilərdə tut bağları əkərək məhsulu emalı və satışı ilə məşğul olmuşlar. Tut uzun müddət onların əsas gəlir mənbəyi olmuşdur.
Qızılca kəndi yerləşən ərazi əsasən daşlıq olduğu üçün əkinə yararsız idi.Lakin kəndin sağ və sol tərəfində 10 000 ha artıq əkin sahələri, arxa tərəfində isə meşəlik mövcud idi. Qış aylarında əsasən çay kənarı obalarda yerləşən əhali yaz və yay aylarında mal qarasın kəndin yaylaq hissəsi olan Muradlı, Qara quzey, Kömür quyusu, Yelli yurd, Qızıl qaya, Dağ təpə ərazilərinə qalxır və eyni zamanda əkin biçin ilə məşğul olurdular. Qızılca kəndindəki qədim qəbristanlıq ərazisi və orada olan qədim qəbirlər, köhnə məzar daşları öz tarixi barədə yuxarıda dediklərimizi təsiq edir. Qızılca kəndindən yuxarı olan dağa Xaçın yalı deyilməsi tərəfindən araşdırılarkən məlum oldu ki, bu adın bizim nankor qonşularımız ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Belə ki, XII əsrin əvvəllərində Qarabağın dağlıq hissəsində olmuşdur. İndiki Laçın bölgəsi də bu knyazlığın tabeliyində idi.
Ona görədə Dağlıq Qarabağ və digər bölgələrdə olduğu kimi bu ərazilərdə də Xaçın adı ilə bağlı adlar, toponimlər əmələ gəlmişdir. Buna misal olaraq indiki Laçın rayonu ərazisində Xaçın yalı kəndi, Bozlu kəndi ərazisində Xaşın yalı, Xaçın daşı və Qızılca kəndi ərazisindəki Xaçın yalı adlarının olması tariximizin qədin olmaından xəbər verir.
Qızılca kəndinin sol tərəfində 3 km kənarda tarixi məlum olmayan qədim “Qala” kəndi təxminən 200-ə yaxın evdən ibarət olmuşdur.Həmin ərazidən çoxlu sayda məişət və bəzək əşyaları tapılması, köhnə küpə qalıqlarının olması burada sənətkalığın inkişaf etdiyindən xəbər verir. Deyilənlərə görə Şuşa qalası tikildikdən sonra bu kəndin əhalisinin çox hissəsi Şuşa qalasına, digər hissəsi isə Qızılca kəndinə köçmüşlər. Bundan sonra isə Qala kəndi xaraba qalmışdır.
Qızılca kəndinin əhalisinə el arasında “Şadmanlılar” deyilməsi müxtəlif cürə söylənilir.Əsas fikir ondan ibarətdir ki, onlar qədim Türk tayfalarından olan “Şadmanlılar” kökündəndirlər, Türkdülər.
2-ci fikir kəndin əhalisinin əsas keçmiş məşğuliyyəti ilə bağlıdır.Belə ki, onlar yay aylarında tut məhsulunun bir yerdən başqa yerə aparmaq üçün metal qablar olmadığına görə ağacdan hazırlanmış qablardan (şad deyirmişlər) istifadə etmişlər.Unutmaq olmaz ki, bu məşğuliyyət növüdə həmin əhalinin babalarının soy kökünün məşğuliyyəti ilə bağlıdır.
Qonşu kəndlər (əhatəsi)
Sus kəndi, Cağazur, Avazdar, Aşağı Mollalar, Yuxarı Mollalar, Qarıkaha, Bəylik kəndi, Sus kəndiylə qonşu olan bu kənd də rayon mərkəzi ilə üz-üzə Həkəri çayının sağ sahilində yerləşirdi. Yurd yerləri: Muradlı, Allahverdiuşağı, Alməmmədli, Bağırlı, Cəfərli. Qızılcalılara Əlallahılar (Əlini Allah bilənlər) deyirdilər. Əlallahı Qızılcalı deyimi bu gün də işlənir. Kənddəki tirələr: Dəmolar, Ağakişilər, Məmmədhəsənlər, Ağayarlılar, Usuflu. Tanınmış şəxsləri: Dostməmməd – onu görənlər tərəfindən iri cüssəli, cantarax, həmişə at belində olan bir şəxs kimi xarakterizə edilən Dostməmməd Erməni-müsəlman müharibəsinin qəhrəmanı kimi yadda qalıb.Qızılcalı Dostməmməd 1919-cu il müharibəsində erməniyə qarşı vuruşan Soltan bəyin ordusunun ən nüfuzlu şəxsləri olublar. 1919-cu ilin aprel ayında Zabux – Tat dərəsində erməni daşnaq Andranik Ozanyanın quldur dəstəsinin məhv edilməsində göstərdiyi igidliyə görə Soltan bəy ona çoxlu sayda silah – sursat vermişdi.Top atılan adlı yerə də o zaman Türk ordusundan topu alıb gətirən də məhz Dostməmməd olmuşdur.Onun dəstəsi nəinki Qızılca kəndinə, hətta qonşu kəndlərə ermənilər tərəfindən olunan basqınların qarşısının alınmasında xüsusi fədakarlıq göstərmişdir.
Aşıq Ramazan – Sarıbabadan Qalaya (Şuşa) çəkilən su kəmərinin tikintisində çalışan bu aşıq Xan qızı Xurşid Banu Natəvana həsr etdiyi şeirin əvəzində bəxşiş olaraq yəhər-yüyənli at alır. Ancaq gözəl təbə malik aşığın yaradıcılığı günümüzə gəlib çatmayıb. Xan qızına həsr edilmiş şeirdən isə bu bənd Qızılcalı Rafiq Bəhluloğlunun dilindən qələmə alınıb:
Götürübdür Sarıbabadan dəhnəsini,
Yığıbdı çınqıl təki yüz min fəhləsini,
Sırav edib Qalanın hər bir məhləsini,
Səni Xorasanda, Məkkədə durasan ay qız
Əhalisi
Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra kolxoz quruluşu dövründə əhalinin əmlakı alınaraq kolxoza verildiyinə görə bir çox ailələr yeni quruluşa etiraz əlaməti olaraq kəndən Qarabağa və başqa ərazilərə köçmüşlər.Həmin vaxtlar kəndin ən varlı və vuran-tutan adamlarından hesab olunan Dostməmməd və Lətif könüllü olaraq öz bağlarını, mal-qarasın kolxoza versələrdə sonradan onlar müxtəlif bəhanələrlə tutularaq sürgün olunmuşlar.
Onların sonrakı talehi məlum deyil. Onlar yaşlı insanlar tərəfindən indidə hörmətlə yad edilir.
XX əsrin 20-30-cu illərində Qızılca kəndi ətraf obalarla bir yerdə 100 evdən ibarət olmuşdur.
Kənd əhalisi əsasən 1.Ağakişilər 2.Usuflu 3.Məhəmmədhəsənlilər 4.Dəmolar 5.Ağammədlilər 6.Qaraxanlılar 7.Muradlılar tirələrindən ibarət olmuşdur. İndidə bir çox hallarda yaşlı və orta nəslin nümayəndələri bir – birinə bu adlarla müraciət edirlər.
1930-40-cı illərdə kəndin ağsaqqallarından Ələkbərin, Haqverdinin, Əkbərin, Musanın, Qasımın,Cəmilin, Məhəmmədin, Ellazın, Asdanın, Temirin adları daha hörmətlə yad edilir.
İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl (1938-42) Laçın rayon partiya komitəsinin 2 –ci katibi işləmiş Xanmurad Hüseynov Qızılca kəndinin savadlı adamlarından idi. O, katib işlədiyi dövrdə, Laçınlıların hüquqlarının qorunması istiqamətində apardığı işlərə görə 1 – ci katiblə aralarında dəfələrlə narazılıq olsa da camaatın qayğısın çəkməkdə davam etmişdir.
Çətin dövr olsa da əhalinin savadlanması istiqamətində xeyli iş görmüşdür.Minkənd və Qızılca kəndlərində məktəb tikintisinə nail olmuşdur.
O, Laçın rayon Partiya komitəsində katib işləyən ilk Laçınlı idi. 1942 – ci ildə könüllü cəbhəyə getmiş və döyüşlərdə həlak olmuşdur.Həmin dövrdə kəndin savadlı adamlarından Əkbər dini savada malik olan və müasir elmlərdən xəbərdar bir insan olmuşdur.(1936 – 46) O, bolşevik İsmayıl Mirzəyevin təklifi ilə kənddə yeni hökumətin təbliğatın aparmaq məqsədilə kənd məhkəməsi (hakimi) təyin edilmişdir.Onun oğluMusa müəllim ali təhsilli riyaziyyat müəllimi idi.O Laçındakı Pedoqoji texnikomunda müəllim işləmişdir.Onun bacarığı hesabına həmin dövrdə onlarla riyaziyyat müəllimi onun davamçıları olmuşdur.
Müharibədən əvvəl əmək fəaliyyətinə başlamış daha bir həmyerlimiz həyat və fəaliyyəti dövrü indiki gənclərə örnəkdir.Həzi Həsənov müharibə ərəfəsində Laçın rayon Komsomol komitəsində katib işləmişdir.Oda könüllü cəbhəyə getmiş və ordudan zabit kimi kapitan rütbəsində ehtiyata buraxılmışdır.Onun sonrakı fəaliyyəti Laçın rayon Partiya komitəsinin katibi , 2 – ci katibi vəzifələri ilə bağlıdır.Həzi Həsənov Partiya təhsili alan ilk Laçınlı idi.Yerli əhali arasında bacarıqlı insanlarının Partiya – Sovet işlərinə (vəzifələrinə) irəli çəkilməcində xüsusi xidmət göstərmişdir. Onun Laçın rayon Mədəniyyət şöbəsində müdir işlədiyi 20 il müddətində rayonun ən ucqar kəndlərində belə kitabxanaların, mədəniyyət evlərinin fəaliyyətə başlamasının şahidiyik.
Onun bacarığı sayəsində həmin dövrdə Laçın rayon mədəniyyət şöbəsi Respublikanın qabaqcıl mədəniyyət şöbələrindən hesab edilirdi. 1981–ci ildə vəzifə başında vəfat etmişdir.
1940 -1980 - ci illərdə Qızılca kəndinin ziyalılarından olan Bəşir Həsənov ali təhsilli tarix və riyaziyyat müəllim idi. Həmçinin Bəşir müəllim Laçın rayon Partiya komitəsinin büro üzvü olumuşdur, bir çox Sovetliklərin Partiya Təşkilatının katibi vəzifəsində çalışmışdır. 1941-1945–ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində cəbhəyə gedən Laçınlılar arasında gənc müəllim Bəşir Həsənovda var idi. Lakin, Stalinqrada çatdıqdan sonra, Stalinin əmri ilə müəllimlər geri qaytarılır. Ürəyi vətən eşqi ilə döyünən Bəşir Həsənov, hər zaman Azərbaycanlıların təhsil almasının vacibliyini düşünür və bunun üçün də savadsız əhalinin marifləndirilməsi istiqamətində bir çox işlər görürdü. Bəşir Həsənov ali təhsilini bitirdikdən sonra, Bərdə rayonunun Kətəlparaq kəndində tarix müəllimi kimi çalışmağa başlayır. Daha sonra, təyinatı üzrə müəllimlik fəaliyyətini Laçın rayonunun Zabux kəndində məktəb direktoru kimi davam etdirib. Bir müddət burda işlədikdən sonra, Təhsil şöbəsindən, savadlı müəllimi Laçın şəhər 1 saylı orta məktəbinə direktor təyin etmək istəyirlər,rəhbərliyin israrlarına baxmayaraq, əsas məqsədi təhsildən uzaq, savadsız əhalinin marifləndirilməsi olan Bəşir müəllim öz istəyi ilə öz doğma Qızılca kəndində məktəb direktoru vəzifəsinə təyin edilir. Bu dövrdə də savadsız əhalinin marifləndirilməsi istiqamətində bir çox işlər görür, Komunist Partiyasına daxil olan, savadsız insanlara Partiya dərsini tədris edirdi. Hər zaman iclaslarda Laçınlıların hüquqlarını qoruyub, əhalinin mənafeyini müdafiə edirdi. Laçının bir çox ziyalısı, Laçında rəhbər vəzifələrdə işləyən Qızılcalıların bir çoxu Bəşir müəllimin yetirmləri olub. Laçınlılar hər zaman Bəşir müəllimi dərin hörmət və ehtiramla anırlar.
1941-1945–ci illərdə Böyük Vətən müharibəsi illərində cəbhəyə gedən Laçınlılar arasında 36 nəfər Qızılcalı da olmuşdur.Onlardan 17 nəfər yaralı və şikəst vəziyyətdə geri qayıtsada 16 nəfər həlak olmuş, 3 nəfər itkin düşmüşlər.
Müharibə illərində aclıqdan əziyyət çəkən yüzlərlə insanlar Qızılca kəndinin tut bağlarında tut yığaraq özləri qidalanmaqla yanaşı tut qurudaraq ailələrinə apararaq onların acından ölməsinin qarşısın almışlar.Müharibə illəri bütün rayonda olduğu kimi Qızılca kəndi əhalisi üçün də çətinliklər çox olmuşdur.Ərləri müharibədə döyüşən qadınlar gündüzlər kolxoz işinə gedir, gecələr isə çay kənarı bağlardan tut yığaraq balalarına gətirərdilər.Müharibədən şikəst qayıdanlardan Xəlil Vəliyev, İsa Balakişiyev, Əmşirin Həsənov, Bəylər Mahmudov, Qarakişi Vəliyev, Həşim Həsənov uzun müddətli müalicələrdən sonra sağlamlıqlarını qismən bərpa edə bildilər.Müharibədən sonrakı illərdə aclıqdan əziyyət çəkən və ailə başçılarını itirən bir çox ailələr Qarabağa iş dalınca getmişlər.Belə ailələr təqribən 20-yə yaxındır. 50-ci illərin ortalarında Azərbaycan SSR –nin Nazirlər Sovetində mühüm vəzifədə işləmiş Allahverdi İsayev sonradan Respublikanın müxtəlif rayonlarında Partiya Komitəsinin 1-ci katibi (Naxçıvanda, Ağcəbədidə) işləmişdir.O 1993-1995 –ci illərdə Bakı şəhəri Səbail rayon İcra Hakimiyyəti aparatının başçısı işləmişdir.O harada işləməyindən asılı olmayaraq Laçınlı – Qızılcalı olmasından fərəhlə danışardı.
1960-1980-ci illər ölkənin hər yerində olduğu kimi Laçın rayonunun Qızılca kəndində əhalinin güzaranının yüksələn illəridir.Həmin dövrdə İbrahim, Həşim və Bəşir Həsənov qardaşları kəndin sözükeçən ağsaqqalları idi.
1960-1992-ci illərdə Laçın şəhər 1 saylı orta məktəbin fizika müəllimi işləyən Famil Həsənov Azərbaycan Dövlət Universitetinin fizika fakultəcini bitirmişdir.Onun işlədiyi müddətdə onlarla gənc onun şagirdi və davamçısı olması ilə indi də faxr edirdilər.
1980 və sonrakı dövrlərdə Həzi Həsənov,İsaq Mirzəyev, Camal Həsənov, Həsən Həsənov Laçın rayonunda rəhbər vəzifələrdə işləyən Qızılcalılardır. İrşad İsayev Azərbaycanda ən qabaqcıl vergi müfəttişi hesab edilirdi.Ona 1984-cü ildə SSRİ-nin qabaqcıl maliyyə işçisi adı verilmişdir.Hazırda onun oğlu Rövşən İsayev Respublika Vergilər Nazirliyinin qabaqcıl işçilərindən biridir.
1960-1980-ci illərdə Respublikanın Prokrorluq orqanlarında işləmiş Sabir Xanmurad oğlu Hüseynov öz təssüfkeşliyi ilə, peşəkarlığı ilə el arasında xüsusi hörmətə malik idi.
İdmanı həyatının bir hissəsi hesab edən Sabir Respublikanın qabaqcıl şahmatçılarından idi. O, əsasən Laçında, Salyanda, Bakı şəhərində 2-ci prokror işləmişdir. İşlədiyi müddət ərzində зoxlu sayda Laçınlıya həm hüquqi, həm də maddi yardım göstərən Qızılcalı idi. O da 1988 – ci ildə vəzifə başında xəstələnərək vəfat etmi
Qızılca kəndi əhlisinin sənətkarlığa həvəsi hazırkı dövrdə də (1960-1992) özün göstərir. Onlardan tikinti sahəsi üzrə unversal sənətkarlar İmamverdi Alıyevin , Tapdıq Şirinovun , Qulu İsayevin , Çıraq İsayevin ,. Muxtar Hüseynov , Məmməd Həsənovun ,İmran Mirzəyevin ,Əşrəf Həsənovun , Məhəmməd Vəliyevin ,.Surxay Bayramovun , Yusif Məmmədovun ,. Nəsif Məmmədovun , Mədət Cəmilovun Laçın rayonu müxtəlif kəndlərində və Laçın şəhərindəki binaların, şəxsi evlərin tikintisində çox zəhmətləri olmuşdur.Onlardan Qulu İsayev 30 il eyni zamanda Qızılca kənd mağazasının müdiri işləmişdir. Kəndimizin əhalisi əsasən Türklərə xas zəhmətkeşlik, düz danışmaq və çılğın olmaq xüsusiyyətlərin elə indidə qoruyub saxlayıblar. Onlar “Şadmanlı” olmalarını fəxrlə danışırlar.Qızılca kəndinin tarixindən danışarkən kənd ətrafı ərazilərdən tapılan küp qəbirlər və həmin məzarlardan tapılan məişət əşyaları, bəzək əşyaları və məzar sahibinin şəxsi əşyaları dediklərimizə sьbutdur.Hətta kənd sakini Şirin Həsənovun ildə kənd mağazasının sağ tərəfində həyətini genişləndirmək məqsədilə traktorla qazıntı apararkən otaq tipli mağaranın tapılması və mağaranın divarındakı naməlum yazıların , şəkillərin olması babalarımızın burada 300-400 il əvvəl məskən salmasından xəbər verir.
1992-ci ildən Ermənilər tərəfindən Laçın rayonu işğal edildikdən sonra bütün Laçınlılar kimi Qızılca kəndinin sakinləri də Respublikanın müxtəlif şəhər və rayonlarında məcburi köçkün həyatı yaşayırlar.
Onlar Qarabağ döyüşlərində iştirak edərək şəhid və əlil olan həmyerlilərini bir an belə unutmur və tezliklə baba yurduna dönəcək günü gözləyilər.Qarabağ müharibəsində Horadiz qəsəbəsi döyüşlərində göstərdiyi şücaətə görə Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin 18 dekabr 1993-cü il tarixli 77 saylı fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanmasında xüsusi xidmətlərinə görə Laçın rayon polis şöbəsinin polis nəfəri Abdullayev Nazim Xanlar oğlu “Azərbaycan Bayrağı” ordeni ilə təltif edilmişdir.
1994-cü il aprelin 21-də Füzuli rayonunun Horadiz qəsəbəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şücaət göstərərək dostlarının mühasirədən çıxması üçün öz canını fəda etmiş, qəhrəmancasına həlak olmuşdur.
Kənd sakinlərindən Həsən Həsənov, Tahir Bayramov, Oktay İsgəndərov, Asif İsayev Laçın rayonunda müəsissə rəhbərləridir.Həsən Həşim oğlu Həsənov hal hazırda yüksək Dövlət qulluğu stajı ilə əmək pensyaçısıdır.Onlar işgüzarlığı ilə işlərinə ciddi münasibətlərinə görə nəinki iş yerlərində hətta rayon rəhbərləri və rayon ictimaiyyət nümayəndələri arasında hörmətə malikdilər. Hazırda müasir elmləri öyrənərək ölkənin müxtəlif müəsissələrində işləyən gənclərimizin sayı getdikcə artır.
Eyni zamanda babalarımızdan bizə miras qalmış xeyriyyəçilik işlərini davam etdirən iş adamlarımızdan Bakı şəhərində fəaliyyət göstərərək Bakı kəndlərində xüsusi hörmətə malik olan Bayram və Rafiq Bəhlul oğlu Məmmədov qardaşların, Qazağıstanın Astana şəhərində biznes fəaliyyəti ilə məşğul olan Elşən və Adil İsmayıl oğlu Həsənov qardaşların, Sakit Həsən oğlu Həsənovu misal göstərmək olar.Kəndimizin ziyalılarından Elman Mirzəyev(Elsevər) və İLham Qəhrəmanov (Qəhrəman) respublikada nüfuzlu qələm sahibləridilər.
Yuxaıda adların çəkdiyimiz və adların çəkə bilmədiyimiz çoxlu sayda Qızılca kənd sakinlərimiz öz dədə-baba adlarına, soy köklərinə, yurdlarına sadiqdirlər.
2006-cı ilin statstikasına görə kəndin əhali sayı 450 nəfər olmuşdur.
Məşğuliyyətləri
Camaatı əməksevər olan kəndin Həkəri çayının sağ və sol sahilində böyük tut, gilas bağları və bostan yerləri varıydı. Çaydan o tay-bu taya keçmək üçün Laçında məşhur olan Tros körpü bu kəndin ərazisində salınmışdı. Eyni zamanda arıçılıq da inkişaf etmişdi. Susla Qızılca arasında kəndin əkin yerləri, meşə zolağı varıydı. Arpa və taxıl, çayda qarğıdalı əkirdilər. Bundan başqa hər bir ailənin ot yeri varıydı. Heyvandarlıqla da məşğul olurdular. Mal, qoyun keçi saxalayırdılar. Qoçaq camaat olduqlarından yaxşı cins atlar minirdilər.Qızılcada evdar qadınlar çoxlu hinduşka becərər payızda satıb dərdə dərdkar edərdilər. Dərələrdə qoz ağacı çox olurdu. Həmişə Qızılca xanımları daha çox xalça toxumaqla məşğul olurdular. Ətraf kəndlərdən burdakı hanaçılara xalça, kilim, palaz, xurcun, farmaş, sicim, örkən sifariş verilərdi. Qızılcada bir çox evdə hananı mən özüm də görmüşdüm. Balaca vaxtı Qızılcada mənim adıma toxunan xalçanın üstünə adımı da yazmışdılar. Əldə yun corab və gözəl canlıq toxuyurdular. Bir çox evdə cəhrə varıydı. Axşam yeyib yığışandan sonra yaşlı qadınlar cəhrəni işə salardılar. İpi təbii boyaqla boyayardılar. Hansı bitkidən hansı rəng alındığını özündən əvvəlkindən öyrənən xanımlar çalışırdılar ki, bu peşənin incəliklərini özlərindən sonrakılara öyrətsinlər. Kəndin Çayda (Həkəri çayı) araq zavodu varıydı. Laçında tut arağının ən gec qurtardığı yer Qızılca kəndi olardı. Araq əmək günü kimi pay bölünürdü. Bir çox adamın arağını müştərilər gəlib qapıda alırdılar. Tutdan yaxşı bəkməz bişirirdilər. Eyni zamanda irçal da (tut mürəbbəsi) hazırlanırdı. Hər bir evdə tut qurusu olurdu. Laçın bazarında il boyu Qızılca tut qurusu satılardı. Susda olduğu kimi Qızılcada da çayda balıq ovçuluğu inkişaf etmişdi. Çay torundan istifadə etməklə balıq tuturdular. Tatın meşəsi deyilən yerdə palıd, ulas (qara ulas, ağ ulas), vən, ağcaqayın, gəvriş və s. bitirdi. Yer adları: Bağlar – Ağakişilərin bağı, Əzimin bağı, İmamverdinin bağı, Məhəmmədin bağı, Bulaqlar – Korca bulaq, Daş bulaq, Çitrazın bulağı, Kazımın bulağı. Köklü yoxuş (Köç yolu), Qalanın başı, Böyük kaha, Balaca kaha, Mahmudun qoruğu, Ağ güney, Yelli yurd, Musanın şəli, Tat, Tatın meşəsi, Cocuqlu, Tələlər, Abbasın tələləri,Hajının xırmanı, İbadın kahası, Dərə yerlər, Dolayı yerlər, Qızılca dərəsi,Tubulqalı, Taplar, Narışdı dərə, Musanın mərəyi, İncirli yal, Halçalar, Musanın tənbəki yeri, Xala çuxurları, Qara quzey, Ulaslı tələlər, Kömür quyu (kömür çürümədiyi üçün Qızılca ilə Cağazur kəndi arasında kömür basdırıblar ki, sərhəd itməsin), Qatır ölənin güneyi, Baxacaq, Tülkü uçan, Gözət, Çinarlı bulaq, Əkənəklər, Qızıl qaya, Şiş yal, Səs qayası, Qoyun damı, Axırəfli, Arpa yeri, Baş qozu, Ellazın söyüdləri, Düz yerləri, İdrisin çəpəri, Qamışlıq, Çay yolu, Armudlu tələləri, Davalı tələ, Altıağac, Qanad, Xələf qozları, Lətifin armudu, Ağ yar, Pir armud.
İqtisadiyyatı
Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq idi.
Mənbə
- Laçın yurdu (jurnal), №3(3), 2011, Bakı, "Elm və təhsil", 2011. 8-9-cu səhifələr.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
- Qızılca (Laçın) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qizilca Qizilca Azerbaycan Respublikasinin Lacin rayonu Zabux kend inzibati erazi dairesinde kend Qizilca39 38 27 sm e 46 30 15 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00Qizilca Qizilca kendi Qarabag vulkanik yaylasindadir 1992 ci ilde Ermenistan Respublikasi Silahli Quvveleri terefinden isgal edilib 1 dekabr 2020 ci ilde Azerbaycan Silahli Quvvelerinin nezaretindedir TarixiQedim Kurd tayfasinin Sadmanlilar soy kokunden olan ve Turkiyenin Hekeri vadisinin Qizilca obasi ehalisinin cox hissesi XV esrin sonu XVI esrin evvelinde vaxtasiri bas veren muharibelerden ve yoxsulluqdan eziyyet cekdikleri ucun yasadiqlari erazileri terk ederek indiki Azerbaycan erazilerine koc etmisler Onlarin bir qrupu cenubi Azerbaycanda mesken salmis basqa bir qrupu Qerbi Azerbaycanin Sisyan mahalinda mesken salmis basqa bir qrupu indiki Seki ve Daskesen rayonlarinda diger bir qrupu ise Lacin rayonunun erazisinde mesken salmislar Maraqli cehet ondan ibaretdir ki hemin aileler harada yasamaqlarindan asili olmayaraq oz obalarinin adini yasadiqlari kendlere vermis ve kecmis adet enenelerini uzun muddet yasatmislar Etibarli menbelerin melumatina gore Turkiyeden kocerek Naxcivana oradan ise Araz cayi asagi hereket eden 30 a yaxin aile sonradan Arazin sol qolu Hekeri yuxari gelerek indiki Lacin seheri ile uzbeuz erazide cayin sag ve sol sahillerinde mesken salmislar Etimal olunur ki cayada Hekeri adin hemin insanlar vermisler Hetta Qubadli rayonunda Hekeri cayi sahilindeki Hekeri kendi ehalisinin ulu babalarinin da Turkiyeden gelmesi soylenilir Onlarin ilk mesken saldiqlari yurd yer adlari indide evvelki kimi soylenilir Tat deresi Mirzeler Allahverdi usagi Ceferli Bagirli ve s Onlar hundur boylu zehmet sever cox cilgin ve duz danisan idiler Onlar ilk zamanlar cayin sahil boyu teqriben 10 km artiq erazilerde tut baglari ekerek mehsulu emali ve satisi ile mesgul olmuslar Tut uzun muddet onlarin esas gelir menbeyi olmusdur Qizilca kendi yerlesen erazi esasen dasliq oldugu ucun ekine yararsiz idi Lakin kendin sag ve sol terefinde 10 000 ha artiq ekin saheleri arxa terefinde ise meselik movcud idi Qis aylarinda esasen cay kenari obalarda yerlesen ehali yaz ve yay aylarinda mal qarasin kendin yaylaq hissesi olan Muradli Qara quzey Komur quyusu Yelli yurd Qizil qaya Dag tepe erazilerine qalxir ve eyni zamanda ekin bicin ile mesgul olurdular Qizilca kendindeki qedim qebristanliq erazisi ve orada olan qedim qebirler kohne mezar daslari oz tarixi barede yuxarida dediklerimizi tesiq edir Qizilca kendinden yuxari olan daga Xacin yali deyilmesi terefinden arasdirilarken melum oldu ki bu adin bizim nankor qonsularimiz ile hec bir elaqesi yoxdur Bele ki XII esrin evvellerinde Qarabagin dagliq hissesinde olmusdur Indiki Lacin bolgesi de bu knyazligin tabeliyinde idi Ona gorede Dagliq Qarabag ve diger bolgelerde oldugu kimi bu erazilerde de Xacin adi ile bagli adlar toponimler emele gelmisdir Buna misal olaraq indiki Lacin rayonu erazisinde Xacin yali kendi Bozlu kendi erazisinde Xasin yali Xacin dasi ve Qizilca kendi erazisindeki Xacin yali adlarinin olmasi tariximizin qedin olmaindan xeber verir Qizilca kendinin sol terefinde 3 km kenarda tarixi melum olmayan qedim Qala kendi texminen 200 e yaxin evden ibaret olmusdur Hemin eraziden coxlu sayda meiset ve bezek esyalari tapilmasi kohne kupe qaliqlarinin olmasi burada senetkaligin inkisaf etdiyinden xeber verir Deyilenlere gore Susa qalasi tikildikden sonra bu kendin ehalisinin cox hissesi Susa qalasina diger hissesi ise Qizilca kendine kocmusler Bundan sonra ise Qala kendi xaraba qalmisdir Qizilca kendinin ehalisine el arasinda Sadmanlilar deyilmesi muxtelif cure soylenilir Esas fikir ondan ibaretdir ki onlar qedim Turk tayfalarindan olan Sadmanlilar kokundendirler Turkduler 2 ci fikir kendin ehalisinin esas kecmis mesguliyyeti ile baglidir Bele ki onlar yay aylarinda tut mehsulunun bir yerden basqa yere aparmaq ucun metal qablar olmadigina gore agacdan hazirlanmis qablardan sad deyirmisler istifade etmisler Unutmaq olmaz ki bu mesguliyyet novude hemin ehalinin babalarinin soy kokunun mesguliyyeti ile baglidir Qonsu kendler ehatesi Sus kendi Cagazur Avazdar Asagi Mollalar Yuxari Mollalar Qarikaha Beylik kendi Sus kendiyle qonsu olan bu kend de rayon merkezi ile uz uze Hekeri cayinin sag sahilinde yerlesirdi Yurd yerleri Muradli Allahverdiusagi Almemmedli Bagirli Ceferli Qizilcalilara Elallahilar Elini Allah bilenler deyirdiler Elallahi Qizilcali deyimi bu gun de islenir Kenddeki tireler Demolar Agakisiler Memmedhesenler Agayarlilar Usuflu Taninmis sexsleri Dostmemmed onu gorenler terefinden iri cusseli cantarax hemise at belinde olan bir sexs kimi xarakterize edilen Dostmemmed Ermeni muselman muharibesinin qehremani kimi yadda qalib Qizilcali Dostmemmed 1919 cu il muharibesinde ermeniye qarsi vurusan Soltan beyin ordusunun en nufuzlu sexsleri olublar 1919 cu ilin aprel ayinda Zabux Tat deresinde ermeni dasnaq Andranik Ozanyanin quldur destesinin mehv edilmesinde gosterdiyi igidliye gore Soltan bey ona coxlu sayda silah sursat vermisdi Top atilan adli yere de o zaman Turk ordusundan topu alib getiren de mehz Dostmemmed olmusdur Onun destesi neinki Qizilca kendine hetta qonsu kendlere ermeniler terefinden olunan basqinlarin qarsisinin alinmasinda xususi fedakarliq gostermisdir Asiq Ramazan Saribabadan Qalaya Susa cekilen su kemerinin tikintisinde calisan bu asiq Xan qizi Xursid Banu Natevana hesr etdiyi seirin evezinde bexsis olaraq yeher yuyenli at alir Ancaq gozel tebe malik asigin yaradiciligi gunumuze gelib catmayib Xan qizina hesr edilmis seirden ise bu bend Qizilcali Rafiq Behluloglunun dilinden qeleme alinib Goturubdur Saribabadan dehnesini Yigibdi cinqil teki yuz min fehlesini Sirav edib Qalanin her bir mehlesini Seni Xorasanda Mekkede durasan ay qizEhalisiAzerbaycanda Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra kolxoz qurulusu dovrunde ehalinin emlaki alinaraq kolxoza verildiyine gore bir cox aileler yeni qurulusa etiraz elameti olaraq kenden Qarabaga ve basqa erazilere kocmusler Hemin vaxtlar kendin en varli ve vuran tutan adamlarindan hesab olunan Dostmemmed ve Letif konullu olaraq oz baglarini mal qarasin kolxoza verselerde sonradan onlar muxtelif behanelerle tutularaq surgun olunmuslar Onlarin sonraki talehi melum deyil Onlar yasli insanlar terefinden indide hormetle yad edilir XX esrin 20 30 cu illerinde Qizilca kendi etraf obalarla bir yerde 100 evden ibaret olmusdur Kend ehalisi esasen 1 Agakisiler 2 Usuflu 3 Mehemmedhesenliler 4 Demolar 5 Agammedliler 6 Qaraxanlilar 7 Muradlilar tirelerinden ibaret olmusdur Indide bir cox hallarda yasli ve orta neslin numayendeleri bir birine bu adlarla muraciet edirler 1930 40 ci illerde kendin agsaqqallarindan Elekberin Haqverdinin Ekberin Musanin Qasimin Cemilin Mehemmedin Ellazin Asdanin Temirin adlari daha hormetle yad edilir Ikinci Dunya muharibesinden evvel 1938 42 Lacin rayon partiya komitesinin 2 ci katibi islemis Xanmurad Huseynov Qizilca kendinin savadli adamlarindan idi O katib islediyi dovrde Lacinlilarin huquqlarinin qorunmasi istiqametinde apardigi islere gore 1 ci katible aralarinda defelerle naraziliq olsa da camaatin qaygisin cekmekde davam etmisdir Cetin dovr olsa da ehalinin savadlanmasi istiqametinde xeyli is gormusdur Minkend ve Qizilca kendlerinde mekteb tikintisine nail olmusdur O Lacin rayon Partiya komitesinde katib isleyen ilk Lacinli idi 1942 ci ilde konullu cebheye getmis ve doyuslerde helak olmusdur Hemin dovrde kendin savadli adamlarindan Ekber dini savada malik olan ve muasir elmlerden xeberdar bir insan olmusdur 1936 46 O bolsevik Ismayil Mirzeyevin teklifi ile kendde yeni hokumetin tebligatin aparmaq meqsedile kend mehkemesi hakimi teyin edilmisdir Onun ogluMusa muellim ali tehsilli riyaziyyat muellimi idi O Lacindaki Pedoqoji texnikomunda muellim islemisdir Onun bacarigi hesabina hemin dovrde onlarla riyaziyyat muellimi onun davamcilari olmusdur Muharibeden evvel emek fealiyyetine baslamis daha bir hemyerlimiz heyat ve fealiyyeti dovru indiki genclere ornekdir Hezi Hesenov muharibe erefesinde Lacin rayon Komsomol komitesinde katib islemisdir Oda konullu cebheye getmis ve ordudan zabit kimi kapitan rutbesinde ehtiyata buraxilmisdir Onun sonraki fealiyyeti Lacin rayon Partiya komitesinin katibi 2 ci katibi vezifeleri ile baglidir Hezi Hesenov Partiya tehsili alan ilk Lacinli idi Yerli ehali arasinda bacariqli insanlarinin Partiya Sovet islerine vezifelerine ireli cekilmecinde xususi xidmet gostermisdir Onun Lacin rayon Medeniyyet sobesinde mudir islediyi 20 il muddetinde rayonun en ucqar kendlerinde bele kitabxanalarin medeniyyet evlerinin fealiyyete baslamasinin sahidiyik Onun bacarigi sayesinde hemin dovrde Lacin rayon medeniyyet sobesi Respublikanin qabaqcil medeniyyet sobelerinden hesab edilirdi 1981 ci ilde vezife basinda vefat etmisdir 1940 1980 ci illerde Qizilca kendinin ziyalilarindan olan Besir Hesenov ali tehsilli tarix ve riyaziyyat muellim idi Hemcinin Besir muellim Lacin rayon Partiya komitesinin buro uzvu olumusdur bir cox Sovetliklerin Partiya Teskilatinin katibi vezifesinde calismisdir 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesinde cebheye geden Lacinlilar arasinda genc muellim Besir Hesenovda var idi Lakin Stalinqrada catdiqdan sonra Stalinin emri ile muellimler geri qaytarilir Ureyi veten esqi ile doyunen Besir Hesenov her zaman Azerbaycanlilarin tehsil almasinin vacibliyini dusunur ve bunun ucun de savadsiz ehalinin mariflendirilmesi istiqametinde bir cox isler gorurdu Besir Hesenov ali tehsilini bitirdikden sonra Berde rayonunun Ketelparaq kendinde tarix muellimi kimi calismaga baslayir Daha sonra teyinati uzre muellimlik fealiyyetini Lacin rayonunun Zabux kendinde mekteb direktoru kimi davam etdirib Bir muddet burda isledikden sonra Tehsil sobesinden savadli muellimi Lacin seher 1 sayli orta mektebine direktor teyin etmek isteyirler rehberliyin israrlarina baxmayaraq esas meqsedi tehsilden uzaq savadsiz ehalinin mariflendirilmesi olan Besir muellim oz isteyi ile oz dogma Qizilca kendinde mekteb direktoru vezifesine teyin edilir Bu dovrde de savadsiz ehalinin mariflendirilmesi istiqametinde bir cox isler gorur Komunist Partiyasina daxil olan savadsiz insanlara Partiya dersini tedris edirdi Her zaman iclaslarda Lacinlilarin huquqlarini qoruyub ehalinin menafeyini mudafie edirdi Lacinin bir cox ziyalisi Lacinda rehber vezifelerde isleyen Qizilcalilarin bir coxu Besir muellimin yetirmleri olub Lacinlilar her zaman Besir muellimi derin hormet ve ehtiramla anirlar 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesi illerinde cebheye geden Lacinlilar arasinda 36 nefer Qizilcali da olmusdur Onlardan 17 nefer yarali ve sikest veziyyetde geri qayitsada 16 nefer helak olmus 3 nefer itkin dusmusler Muharibe illerinde acliqdan eziyyet ceken yuzlerle insanlar Qizilca kendinin tut baglarinda tut yigaraq ozleri qidalanmaqla yanasi tut qurudaraq ailelerine apararaq onlarin acindan olmesinin qarsisin almislar Muharibe illeri butun rayonda oldugu kimi Qizilca kendi ehalisi ucun de cetinlikler cox olmusdur Erleri muharibede doyusen qadinlar gunduzler kolxoz isine gedir geceler ise cay kenari baglardan tut yigaraq balalarina getirerdiler Muharibeden sikest qayidanlardan Xelil Veliyev Isa Balakisiyev Emsirin Hesenov Beyler Mahmudov Qarakisi Veliyev Hesim Hesenov uzun muddetli mualicelerden sonra saglamliqlarini qismen berpa ede bildiler Muharibeden sonraki illerde acliqdan eziyyet ceken ve aile bascilarini itiren bir cox aileler Qarabaga is dalinca getmisler Bele aileler teqriben 20 ye yaxindir 50 ci illerin ortalarinda Azerbaycan SSR nin Nazirler Sovetinde muhum vezifede islemis Allahverdi Isayev sonradan Respublikanin muxtelif rayonlarinda Partiya Komitesinin 1 ci katibi Naxcivanda Agcebedide islemisdir O 1993 1995 ci illerde Baki seheri Sebail rayon Icra Hakimiyyeti aparatinin bascisi islemisdir O harada islemeyinden asili olmayaraq Lacinli Qizilcali olmasindan ferehle danisardi 1960 1980 ci iller olkenin her yerinde oldugu kimi Lacin rayonunun Qizilca kendinde ehalinin guzaraninin yukselen illeridir Hemin dovrde Ibrahim Hesim ve Besir Hesenov qardaslari kendin sozukecen agsaqqallari idi 1960 1992 ci illerde Lacin seher 1 sayli orta mektebin fizika muellimi isleyen Famil Hesenov Azerbaycan Dovlet Universitetinin fizika fakultecini bitirmisdir Onun islediyi muddetde onlarla genc onun sagirdi ve davamcisi olmasi ile indi de faxr edirdiler 1980 ve sonraki dovrlerde Hezi Hesenov Isaq Mirzeyev Camal Hesenov Hesen Hesenov Lacin rayonunda rehber vezifelerde isleyen Qizilcalilardir Irsad Isayev Azerbaycanda en qabaqcil vergi mufettisi hesab edilirdi Ona 1984 cu ilde SSRI nin qabaqcil maliyye iscisi adi verilmisdir Hazirda onun oglu Rovsen Isayev Respublika Vergiler Nazirliyinin qabaqcil iscilerinden biridir 1960 1980 ci illerde Respublikanin Prokrorluq orqanlarinda islemis Sabir Xanmurad oglu Huseynov oz tessufkesliyi ile pesekarligi ile el arasinda xususi hormete malik idi Idmani heyatinin bir hissesi hesab eden Sabir Respublikanin qabaqcil sahmatcilarindan idi O esasen Lacinda Salyanda Baki seherinde 2 ci prokror islemisdir Islediyi muddet erzinde zoxlu sayda Lacinliya hem huquqi hem de maddi yardim gosteren Qizilcali idi O da 1988 ci ilde vezife basinda xestelenerek vefat etmi Qizilca kendi ehlisinin senetkarliga hevesi hazirki dovrde de 1960 1992 ozun gosterir Onlardan tikinti sahesi uzre unversal senetkarlar Imamverdi Aliyevin Tapdiq Sirinovun Qulu Isayevin Ciraq Isayevin Muxtar Huseynov Memmed Hesenovun Imran Mirzeyevin Esref Hesenovun Mehemmed Veliyevin Surxay Bayramovun Yusif Memmedovun Nesif Memmedovun Medet Cemilovun Lacin rayonu muxtelif kendlerinde ve Lacin seherindeki binalarin sexsi evlerin tikintisinde cox zehmetleri olmusdur Onlardan Qulu Isayev 30 il eyni zamanda Qizilca kend magazasinin mudiri islemisdir Kendimizin ehalisi esasen Turklere xas zehmetkeslik duz danismaq ve cilgin olmaq xususiyyetlerin ele indide qoruyub saxlayiblar Onlar Sadmanli olmalarini fexrle danisirlar Qizilca kendinin tarixinden danisarken kend etrafi erazilerden tapilan kup qebirler ve hemin mezarlardan tapilan meiset esyalari bezek esyalari ve mezar sahibinin sexsi esyalari dediklerimize sbutdur Hetta kend sakini Sirin Hesenovun ilde kend magazasinin sag terefinde heyetini genislendirmek meqsedile traktorla qazinti apararken otaq tipli magaranin tapilmasi ve magaranin divarindaki namelum yazilarin sekillerin olmasi babalarimizin burada 300 400 il evvel mesken salmasindan xeber verir 1992 ci ilden Ermeniler terefinden Lacin rayonu isgal edildikden sonra butun Lacinlilar kimi Qizilca kendinin sakinleri de Respublikanin muxtelif seher ve rayonlarinda mecburi kockun heyati yasayirlar Onlar Qarabag doyuslerinde istirak ederek sehid ve elil olan hemyerlilerini bir an bele unutmur ve tezlikle baba yurduna donecek gunu gozleyiler Qarabag muharibesinde Horadiz qesebesi doyuslerinde gosterdiyi sucaete gore Azerbaycan Respublikasi Prezidenti Heyder Eliyevin 18 dekabr 1993 cu il tarixli 77 sayli fermani ile Azerbaycan Respublikasinin musteqilliyinin ve erazi butovluyunun qorunub saxlanmasinda xususi xidmetlerine gore Lacin rayon polis sobesinin polis neferi Abdullayev Nazim Xanlar oglu Azerbaycan Bayragi ordeni ile teltif edilmisdir 1994 cu il aprelin 21 de Fuzuli rayonunun Horadiz qesebesi ugrunda geden doyuslerde sucaet gostererek dostlarinin muhasireden cixmasi ucun oz canini feda etmis qehremancasina helak olmusdur Kend sakinlerinden Hesen Hesenov Tahir Bayramov Oktay Isgenderov Asif Isayev Lacin rayonunda muesisse rehberleridir Hesen Hesim oglu Hesenov hal hazirda yuksek Dovlet qullugu staji ile emek pensyacisidir Onlar isguzarligi ile islerine ciddi munasibetlerine gore neinki is yerlerinde hetta rayon rehberleri ve rayon ictimaiyyet numayendeleri arasinda hormete malikdiler Hazirda muasir elmleri oyrenerek olkenin muxtelif muesisselerinde isleyen genclerimizin sayi getdikce artir Eyni zamanda babalarimizdan bize miras qalmis xeyriyyecilik islerini davam etdiren is adamlarimizdan Baki seherinde fealiyyet gostererek Baki kendlerinde xususi hormete malik olan Bayram ve Rafiq Behlul oglu Memmedov qardaslarin Qazagistanin Astana seherinde biznes fealiyyeti ile mesgul olan Elsen ve Adil Ismayil oglu Hesenov qardaslarin Sakit Hesen oglu Hesenovu misal gostermek olar Kendimizin ziyalilarindan Elman Mirzeyev Elsever ve ILham Qehremanov Qehreman respublikada nufuzlu qelem sahibleridiler Yuxaida adlarin cekdiyimiz ve adlarin ceke bilmediyimiz coxlu sayda Qizilca kend sakinlerimiz oz dede baba adlarina soy koklerine yurdlarina sadiqdirler 2006 ci ilin statstikasina gore kendin ehali sayi 450 nefer olmusdur MesguliyyetleriCamaati emeksever olan kendin Hekeri cayinin sag ve sol sahilinde boyuk tut gilas baglari ve bostan yerleri variydi Caydan o tay bu taya kecmek ucun Lacinda meshur olan Tros korpu bu kendin erazisinde salinmisdi Eyni zamanda ariciliq da inkisaf etmisdi Susla Qizilca arasinda kendin ekin yerleri mese zolagi variydi Arpa ve taxil cayda qargidali ekirdiler Bundan basqa her bir ailenin ot yeri variydi Heyvandarliqla da mesgul olurdular Mal qoyun keci saxalayirdilar Qocaq camaat olduqlarindan yaxsi cins atlar minirdiler Qizilcada evdar qadinlar coxlu hinduska becerer payizda satib derde derdkar ederdiler Derelerde qoz agaci cox olurdu Hemise Qizilca xanimlari daha cox xalca toxumaqla mesgul olurdular Etraf kendlerden burdaki hanacilara xalca kilim palaz xurcun farmas sicim orken sifaris verilerdi Qizilcada bir cox evde hanani men ozum de gormusdum Balaca vaxti Qizilcada menim adima toxunan xalcanin ustune adimi da yazmisdilar Elde yun corab ve gozel canliq toxuyurdular Bir cox evde cehre variydi Axsam yeyib yigisandan sonra yasli qadinlar cehreni ise salardilar Ipi tebii boyaqla boyayardilar Hansi bitkiden hansi reng alindigini ozunden evvelkinden oyrenen xanimlar calisirdilar ki bu pesenin inceliklerini ozlerinden sonrakilara oyretsinler Kendin Cayda Hekeri cayi araq zavodu variydi Lacinda tut araginin en gec qurtardigi yer Qizilca kendi olardi Araq emek gunu kimi pay bolunurdu Bir cox adamin aragini musteriler gelib qapida alirdilar Tutdan yaxsi bekmez bisirirdiler Eyni zamanda ircal da tut murebbesi hazirlanirdi Her bir evde tut qurusu olurdu Lacin bazarinda il boyu Qizilca tut qurusu satilardi Susda oldugu kimi Qizilcada da cayda baliq ovculugu inkisaf etmisdi Cay torundan istifade etmekle baliq tuturdular Tatin mesesi deyilen yerde palid ulas qara ulas ag ulas ven agcaqayin gevris ve s bitirdi Yer adlari Baglar Agakisilerin bagi Ezimin bagi Imamverdinin bagi Mehemmedin bagi Bulaqlar Korca bulaq Das bulaq Citrazin bulagi Kazimin bulagi Koklu yoxus Koc yolu Qalanin basi Boyuk kaha Balaca kaha Mahmudun qorugu Ag guney Yelli yurd Musanin seli Tat Tatin mesesi Cocuqlu Teleler Abbasin teleleri Hajinin xirmani Ibadin kahasi Dere yerler Dolayi yerler Qizilca deresi Tubulqali Taplar Narisdi dere Musanin mereyi Incirli yal Halcalar Musanin tenbeki yeri Xala cuxurlari Qara quzey Ulasli teleler Komur quyu komur curumediyi ucun Qizilca ile Cagazur kendi arasinda komur basdiriblar ki serhed itmesin Qatir olenin guneyi Baxacaq Tulku ucan Gozet Cinarli bulaq Ekenekler Qizil qaya Sis yal Ses qayasi Qoyun dami Axirefli Arpa yeri Bas qozu Ellazin soyudleri Duz yerleri Idrisin ceperi Qamisliq Cay yolu Armudlu teleleri Davali tele Altiagac Qanad Xelef qozlari Letifin armudu Ag yar Pir armud IqtisadiyyatiEsas teserrufati heyvandarliq idi MenbeLacin yurdu jurnal 3 3 2011 Baki Elm ve tehsil 2011 8 9 cu sehifeler IstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati PDF az stat gov az 2019 2020 04 16 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 04 16 Qizilca Lacin Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti II cild Baki Serq Qerb 2007 304 ISBN 978 9952 34 156 0