Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırmızıya sürüşmə — elektromaqnit şüalanmasının tezliyinin azalması, Dopler effektinin təzahür formalarından biri.Spektrin görünən hissəsindəki xətlərin spektrin qırmızı ucuna doğru sürüşməsi. Başqa tezlikli, məsələn şüalanmalarda da müşahidə olunur.
Qırmızıya sürüşmə termini kosmoloji qırmızıya sürüşmə və qravitasiya qırmızıya sürüşməsi mənasında işlədilir.
Kosmoloji qırmızıya sürüşmə bizdən çox uzaq olan mənbələrin (qalaktikalar, kvazarlar və s.) şüalanma tezliyinin azalmasıdır. İlk dəfə 1914-cü ildə müşahidə edilmişdir. Qırmızıya sürüşmə bir neçə qalaktika istisna olmaqla (bunlarda şüalanmanın tezliyi artır, mavi və ya bənovşəyi yerdəyişmə baş verir) bütün qalaktikalarda müşahidə olunur və onun qiyməti bütün tezliklər üçün qalaktikanın müşahidə edildiyi istiqamətdən asılı deyil. Qırmızıya sürüşmə spektr xəttinin tezliyinin nisbi dəyişməsi (z) ilə xarakterizə olunur və qalaktikaya qədər məsafə ilə düz mütənasibidir:
Burada, r – qalaktikaya qədər məsafə, c – işıq sürəti, H – Habbl sabitidir (kainatın genişlənmə sürətini xarakterizə edir, ilk yaxınlaşmada istiqamətdən asılı deyil). Qalaktikanın spektrindəki qırmızıya sürüşməni ölçərək Habbl qanununa əsasən həmin qalaktikaya qədər məsafəni təyin etmək olur.
Qravitasiya qırmızıya sürüşməsi qravitasiya sahəsində yayılan şüalanmanın tezliyinin azalmasıdır. Şüalanma cazibə qüvvələrinə əks istiqamətdə yayıldıqda (zamanın gedişi yavaşlayır) onun tezliyi azalır, cazibə qüvvələri istiqamətində yayıldıqda (zamanın gedişi sürətlənir) isə artır. Qravitasiya qırmızıya sürüşməsini ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə əsasən 1911-ci ildə Albert Eynşteyn irəli sürmüşdür (). Qravitasiya qırmızıya sürüşməsi Günəşin, sonra isə başqa ulduzların (məs., ağ cırtdanların) şüalanmasında müşahidə edilmişdir. Bəzi hallarda (məs., ) hər iki qırmızıya sürüşmə yekun effekt şəklində müşahidə oluna bilir.
İstinad siyahısı
- See Feynman, Leighton and Sands (1989) or any introductory undergraduate (and many high school) . See Taylor (1992) for a relativistic discussion.
- See Binney and Merrifeld (1998), Carroll and Ostlie (1996), Kutner (2003) for applications in astronomy.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirmiziya surusme elektromaqnit sualanmasinin tezliyinin azalmasi Dopler effektinin tezahur formalarindan biri Spektrin gorunen hissesindeki xetlerin spektrin qirmizi ucuna dogru surusmesi Basqa tezlikli meselen sualanmalarda da musahide olunur Gunesin gorunen spektrindeki udma xetleri ile muqayisede sagda uzaq qalaktikalarin superklasterinin gorunen spektrinde udma xetleri solda Oxlar qirmiziya surusmeni gosterir Dalga uzunlugu qirmiziya ve ondan uzaga dogru artir tezlik azalir Qirmiziya surusme termini kosmoloji qirmiziya surusme ve qravitasiya qirmiziya surusmesi menasinda isledilir Kosmoloji qirmiziya surusme bizden cox uzaq olan menbelerin qalaktikalar kvazarlar ve s sualanma tezliyinin azalmasidir Ilk defe 1914 cu ilde musahide edilmisdir Qirmiziya surusme bir nece qalaktika istisna olmaqla bunlarda sualanmanin tezliyi artir mavi ve ya benovseyi yerdeyisme bas verir butun qalaktikalarda musahide olunur ve onun qiymeti butun tezlikler ucun qalaktikanin musahide edildiyi istiqametden asili deyil Qirmiziya surusme spektr xettinin tezliyinin nisbi deyismesi z ile xarakterize olunur ve qalaktikaya qeder mesafe ile duz mutenasibidir Dz Dl l Hr c Habbl qanunu Burada r qalaktikaya qeder mesafe c isiq sureti H Habbl sabitidir kainatin genislenme suretini xarakterize edir ilk yaxinlasmada istiqametden asili deyil Qalaktikanin spektrindeki qirmiziya surusmeni olcerek Habbl qanununa esasen hemin qalaktikaya qeder mesafeni teyin etmek olur Qravitasiya qirmiziya surusmesi qravitasiya sahesinde yayilan sualanmanin tezliyinin azalmasidir Sualanma cazibe quvvelerine eks istiqametde yayildiqda zamanin gedisi yavaslayir onun tezliyi azalir cazibe quvveleri istiqametinde yayildiqda zamanin gedisi suretlenir ise artir Qravitasiya qirmiziya surusmesini umumi nisbilik nezeriyyesine esasen 1911 ci ilde Albert Eynsteyn ireli surmusdur Qravitasiya qirmiziya surusmesi Gunesin sonra ise basqa ulduzlarin mes ag cirtdanlarin sualanmasinda musahide edilmisdir Bezi hallarda mes her iki qirmiziya surusme yekun effekt seklinde musahide oluna bilir Istinad siyahisiSee Feynman Leighton and Sands 1989 or any introductory undergraduate and many high school See Taylor 1992 for a relativistic discussion See Binney and Merrifeld 1998 Carroll and Ostlie 1996 Kutner 2003 for applications in astronomy Vikianbarda Qirmiziya surusme ile elaqeli mediafayllar var