Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağ cırtdanlar – ulduz təkamülünün son mərhələsində ölçüləri planetlərlə müqayisə edilə bilən və effektiv temperaturu çox böyük olan ulduzlar. Ağ cırtdanların kütləsi Günəşin kütləsi tərtibindədir, radiusları isə Günəşin radiusundan təxminən 100 dəfə kiçikdir.
Ağ cırtdanlar maddəsinin orta sıxlığı təqibi 108–109 kq/m³-dir. Ağ cırtdanların sayı bütün Qalaktika ulduzlarının bir neçə faizini təşkil edir. Onların çoxu qoşa ulduzlar sisteminə daxildir. Ağ cırtdanlara aid edilmiş ilk ulduz 1862-ci ildə Amerika astronomu A.Klarkın kəşf etdiyi Sirius B (Siriusun peyki) ulduzu olmuşdur. 1910-cu illərdə Ağ cırtdanlar xüsusi ulduzlar sinfi kimi ayrılmışdır; adı ilk təmsilçilərinin rənginə uyğun müəyyən edilmişdir. Ağ cırtdanlar başlanğıc kütləsi 8M☉-dan az olan adi ulduzlardan, onlarda istilik-nüvə yanacağının tükənməsindən sonrakı təkamülün sonuncu mərhələsində yaranır. Bu mərhələdə ulduz, qırmızı nəhəng və planetar dumanlıq mərhələlərini keçməklə özünün xarici qatlarını kənara atır və çox yüksək temperatura malik nüvəsini çılpaqlaşdırır.
Ulduzun nüvəsi tədricən soyuyaraq Ağ cırtdanlar halına keçir və nüvəsində toplanmış istilik enerjisinin hesabına uzun müddət işıq saçmaqda davam edir. Vaxt keçdikcə Ağ cırtdanların işıqlığı azalır.
Tədqiq edilmiş Ağ cırtdanlar səthinin istiliyi 5·103K-dən 105K-dək temperatur intervalındadır. Ağ cırtdanların təxminən 3%-də spektr şüalarının çox güclü polyarlaşması və ya spektral xətlərin Zeyeman parçalanması müşahidə olunur; bu fakt həmin ulduzlarda maqnit induksiyası 3·105 Tl civa rında olan maqnit sahələrinin mövcud ol duğunu göstərir.
Mənbə:
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 143–144. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ag cirtdanlar ulduz tekamulunun son merhelesinde olculeri planetlerle muqayise edile bilen ve effektiv temperaturu cox boyuk olan ulduzlar Ag cirtdanlarin kutlesi Gunesin kutlesi tertibindedir radiuslari ise Gunesin radiusundan texminen 100 defe kicikdir Ag cirtdanlar maddesinin orta sixligi teqibi 108 109 kq m dir Ag cirtdanlarin sayi butun Qalaktika ulduzlarinin bir nece faizini teskil edir Onlarin coxu qosa ulduzlar sistemine daxildir Ag cirtdanlara aid edilmis ilk ulduz 1862 ci ilde Amerika astronomu A Klarkin kesf etdiyi Sirius B Siriusun peyki ulduzu olmusdur 1910 cu illerde Ag cirtdanlar xususi ulduzlar sinfi kimi ayrilmisdir adi ilk temsilcilerinin rengine uygun mueyyen edilmisdir Ag cirtdanlar baslangic kutlesi 8M dan az olan adi ulduzlardan onlarda istilik nuve yanacaginin tukenmesinden sonraki tekamulun sonuncu merhelesinde yaranir Bu merhelede ulduz qirmizi neheng ve planetar dumanliq merhelelerini kecmekle ozunun xarici qatlarini kenara atir ve cox yuksek temperatura malik nuvesini cilpaqlasdirir Ulduzun nuvesi tedricen soyuyaraq Ag cirtdanlar halina kecir ve nuvesinde toplanmis istilik enerjisinin hesabina uzun muddet isiq sacmaqda davam edir Vaxt kecdikce Ag cirtdanlarin isiqligi azalir Tedqiq edilmis Ag cirtdanlar sethinin istiliyi 5 103K den 105K dek temperatur intervalindadir Ag cirtdanlarin texminen 3 de spektr sualarinin cox guclu polyarlasmasi ve ya spektral xetlerin Zeyeman parcalanmasi musahide olunur bu fakt hemin ulduzlarda maqnit induksiyasi 3 105 Tl civa rinda olan maqnit sahelerinin movcud ol dugunu gosterir Menbe Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 1 ci cild A Argelander 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2009 seh 143 144 ISBN 978 9952 441 02 4