Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qurban Baxşəli oğlu Pirimov (Primov) (oktyabr 1880, Abdal, Şuşa qəzası – 29 avqust 1965, Bakı) — Azərbaycan tarzəni, Azərbaycanın ilk xalq artisti (1931).
| Qurban Pirimov | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Digər adı | Qurban Primov |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ağdam, Abdal Gülablı, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Dəfn yeri | I Fəxri Xiyaban |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Uşaqları | Əsgər Primov, Sara xanım Primova (İbrahimova), Tamara xanım Primova (Quliyeva), Ədilə xanım Primova (Məlikova) |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | musiqiçi |
| Fəaliyyət illəri | 1904–1965 |
| Janrlar | muğam, xalq musiqisi |
| Musiqi aləti | tar |
| Mükafatları |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Qurban Pirimov 1880-ci ilin oktyabrında Şuşa qəzasının Abdal Gülablı kəndində dünyaya gəlib. XVIII əsrdə Qarabağın məşhur aşığı olan Valehin nəticəsidir.
Fəaliyyəti
Qurban Pirimov XIX əsrin sonlarında ifaçılıq etməyə başlamış, həm solo, həm üçlükdə, həm də orkestrin tərkibində ifalar nümayiş etdirmişdir. Belə ki, o,1905-ci ildən xalq müğənnisi Cabbar Qaryağdıoğlu və Saşa Oqanezaşvili ilə birlikdə musiqi üçlüyü yaradır. Həmin muğam üçlüyü 20 ilə qədər öz fəaliyyətini davam etdirir. Q. Pirimov həmin fəaliyyəti dövründə məşhurlaşıb, müxtəlif yerlərdə — Zaqafqaziya, Orta Asiya, Kiyev, Moskva və İranda qastrol səfərlərində olub. Onun ifa etdiyi muğamlar 1906–1916-cı illər ərzində Riqa, Varşava və Kiyev şəhərlərində "Potte", "Sport-Rekord", "Qrammafon" firmaları tərəfindən qrammofon valına yazılmışdır.
15 yaşında ikən müəllimi Sadıqcanın xeyir-duasını alan Qurban Qarabağ toylarında seçilən məşhur xanəndələri müşayiət edir. Belə toyların birində xanəndə İslam Abdullayev Qurbanın tar çalmasını görüb onu özünə tarzən götürür. 1905-ci ildə Qurbanın taleyində uğurlu tarix olur. Çünki Gəncə toylarının birində Cabbar Qaryağdıoğlu onun tar çalmağını bəyənir və İslam Abdullayevin razılığı ilə gənci özü ilə Bakıya gətirir.
Qurban Pirimov dramatik və musiqili səhnə əsərlərində tarda müşayiət etmişdir. O, Üzeyir Hacıbəyovun 1908-ci ildə ilk dəfə tamaşaya qoyulan "Leyli və Məcnun" əsərində orkestrin solisti olmuş, tarda ifa etmişdir.
Qurban Pirimov 1920-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti olmuşdur. O, Qliyerin "Şahsənəm" operasının tamaşaya qoyulmasında bilavasitə iştirak etmişdir. Eyni zamanda 1934-cü ildə Tiflisdə keçirilən Zaqafqaziya xalqlarının olimpiadasında birinci yeri tutmuş, 1939-cu ildə Moskvada keçirilmiş musiqiçilərin ümumittifaq baxışının qalibi olmuşdur.
Üzeyir Hacıbəyovla, M. Maqomayevlə, Z. Hacıbəyovla yaxından dostluğu, həmçinin yaradıcılıq münasibətləri Q. Pirimovun Azərbaycan professional musiqisinin inkişafında da müstəsna rolundan xəbər verir. Niyazi, Q. Qarayev, T. Quliyev, F. Əmirov, S. İbrahimova kimi bəstəkarlar Pirimovun ifasından bir neçə muğam, xalq mahnı və təsniflərini nota yazıblar.
Qurban Pirimov həmçinin pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Belə ki, o, 1925-ci ildə Ü. Hacıbəylinin rəhbərliyi ilə muğam proqramının hazırlanmasında da yaxından iştirak etmişdir. Azərbaycan tar ifaçılığı məktəbinin görkəmli nümayəndələri Hacı Məmmədov, Məmmədağa Muradov, Həbib Bayramov, Zərif Qayıbov, Əliağa Quliyev, Sərvər İbrahimov onun tələbələri olublar.
Ailəsi
Qurban Primov, Nabat xanım Ağalar qızı ilə ailə həyatı qurub və Əsgər, Sara, Tamara, Ədilə adında dörd övlad atası olub.
Q. Pirimov barədə olan fikirlər
Məşhur xanəndələri müşayiət edən tarzən onların arasında ən çox Xan Şuşinskiyə bağlanır. Görkəmli musiqişünas Şuşinski xatirələrində belə yad edirdi:
 | Mən Qurban Primovu son dəfə 1965-ci il avqustun 10-da M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çıxış edərkən görmüşəm. Konsertdə gənc ifaçılarla bərabər, 85 yaşlı qocaman tarzən də iştirak edirdi. O, "Rahab" çalırdı. Sənət yollarında saç ağartmış tarzən öz sədəfli tarını sinəsinə, barmaqlarını simlərə gənclik ehtirası ilə toxundurduqca tellərdən qopan xoş, ürək oxşayan səda dinləyicilərin ruhunu oxşayırdı. Tarzən "Rahabı" 23 dəqiqə çaldı. Dinləyicilər hərarətli təbrik sədaları altında qocaman tarzəni 3 dəfə səhnəyə dəvət etdilər. |  |
Xalq artisti Canəli Əkbərov tarzən haqqında söyləmişdir:
| | Mən ağlım kəsəndən bu sənətin aşiqi olmuşam. Dahi sənətkarın evimizdə çoxlu qrammofon valları var idi. Həmişə onlara qulaq asar, eynilə onlar kimi oxuyardım. Hətta Cabbarın oxuduğu "Heyratı"nı eyni ilə onun kimi oxuyardım. Bunu eşidənlər mənə məsləhət bildilər ki, oxumağımı tarzənə eşitdirim. Məqam elə gəldi ki, dənizkənarı parkda Qurban əmini görərək özümü görməməzliyə qoyub oxumağa başladım. Tarzən səsi eşidib ayaq saxladı. Tez tarını çıxardıb məni müşayiət edərək dinlədi və dedi: "Sən gələcəyin böyük xanəndəsi olacaqsan". Qurban əmi çalanda sanki tar dil açıb danışırdı. Tarzən əlinə tarı alanda çalğısı ilə gözəl rəvan dərsi tədris edən, mahnını sevdirən müəllimi xatırladırdı. Onun çalğısında bir balans, muğam cütlüyündən kənara çıxmayan kvadratura olub. | |
Canəli Əkbərov sənətkarın həyatında ən maraqlı hadisənin erməni tarzəni ilə yarışması olduğunu qeyd etmişdir:
| | 50-ci illər olardı. Erməni tarzəni Bala Merkomyanla onun sənət yarışması olub. Bu yarış üçün erməni tarzəni xüsusi tar bağladıb. O, "Mahur"u, Qurban əmi isə "Bayatı Şiraz"ı çalıb. Qurbanın çalğısına sinə gərmək hər tarzənə qismət olmayıb. O, elə aydın, səlis yumşaq, şirin çalıb ki, həmkarı tarı qoyub, səhnəni tərk edib. | |
Canəli Əkbərova ilk dəfə oxuduğu "Çoban bayatısı"nı da tarzənin çalğısı sevdirib. O, qeyd edir ki, bu cazibədə ifanı eşitməsə idi, bəlkə də oxumaq üçün özündə güc tapa bilməzdi:
| | Qurbanda Cabbar ifasının qüdrəti var idi. O, heç vaxt musiqinin əlifbasından kənara çıxmayıb. Hər zaman xanəndənin yolunu gözləyib. Necə ki, sənət ədəb-ərkanını Cabbarda görüb, o cür də ömrünün sonuna qədər davam etdirib. Onun səhnəyə adi gəlişində, oturuşunda, tarı tutmağında bir şagird nizam-intizamı olub. O, ömrünün sonuna qədər özünü şagird sayıb. | |
Qurban Pirimovla 30 il sənət əlaqəsində olan respublikanın əməkdar artisti da tarzənlə bağlı maraqlı xatirələri var. O deyir ki, Qurban əmi muğamlarımızı dərindən bilən sənətkar olub. Qurban əmi tar çalanda mizrabından qığılcım çıxıb:
| | Onun vaxtında mikrofon az idi. Ancaq heç vaxt mikrofondan istifadə etməzdi. Onun gur çalğısı bütün zala yayılırdı. Mizrabı simlərə vuran kimi bütün zalda əyləşənləri məcbur edirdi ki, ona qulaq assınlar. | |
Vəfatı
Qurban Pirimov 29 avqust 1965-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib və I Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılıb.
Mükafatları
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 1931
- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 1929
- — 17 aprel 1938
Filmoqrafiya
- Neft və milyonlar səltənətində (film, 1916) (Tammetrajlı Bədii Film) — Tarzən
- Bakılılar (film, 1938)
- Üzeyir ömrü (film, 1981)
Mənbə
- Azərbaycan Milli Konservatoriyası 2007-09-27 at the Wayback Machine
- "Gərək hər bir tarzənin öz barmaqları olsun" 2007-09-28 at the Wayback Machine
İstinadlar
- "Görkəmli azərbaycanlılar" (PDF). 2019-03-20 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-02-28.
- "Qurbansız qalan tarım". 2022-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-28.
Xarici keçidlər
- Qurbansız qalan tar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qurban Baxseli oglu Pirimov Primov oktyabr 1880 Abdal Susa qezasi 29 avqust 1965 Baki Azerbaycan tarzeni Azerbaycanin ilk xalq artisti 1931 Qurban PirimovUmumi melumatlarDiger adi Qurban PrimovDogum tarixi oktyabr 1880Dogum yeri Agdam Abdal Gulabli Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 29 avqust 1965 84 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri I Fexri XiyabanVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIUsaqlari Esger Primov Sara xanim Primova Ibrahimova Tamara xanim Primova Quliyeva Edile xanim Primova Melikova Musiqici melumatlariFealiyyeti musiqiciFealiyyet illeri 1904 1965Janrlar mugam xalq musiqisiMusiqi aleti tarMukafatlari 1931 1938 Vikianbarda elaqeli mediafayllarKerim Kerimov Xan Susinski Fikret Emirov Qurban Pirimov Behram Mansurov Mirze Mansur Mansurov Yaver Kelenterli Seyid Susinski Heqiqet Rzayeva Munevver Mansurova 19 iyun 1963 cu il HeyatiQurban Pirimov 1880 ci ilin oktyabrinda Susa qezasinin Abdal Gulabli kendinde dunyaya gelib XVIII esrde Qarabagin meshur asigi olan Valehin neticesidir FealiyyetiQurban Pirimov XIX esrin sonlarinda ifaciliq etmeye baslamis hem solo hem uclukde hem de orkestrin terkibinde ifalar numayis etdirmisdir Bele ki o 1905 ci ilden xalq mugennisi Cabbar Qaryagdioglu ve Sasa Oqanezasvili ile birlikde musiqi ucluyu yaradir Hemin mugam ucluyu 20 ile qeder oz fealiyyetini davam etdirir Q Pirimov hemin fealiyyeti dovrunde meshurlasib muxtelif yerlerde Zaqafqaziya Orta Asiya Kiyev Moskva ve Iranda qastrol seferlerinde olub Onun ifa etdiyi mugamlar 1906 1916 ci iller erzinde Riqa Varsava ve Kiyev seherlerinde Potte Sport Rekord Qrammafon firmalari terefinden qrammofon valina yazilmisdir 15 yasinda iken muellimi Sadiqcanin xeyir duasini alan Qurban Qarabag toylarinda secilen meshur xanendeleri musayiet edir Bele toylarin birinde xanende Islam Abdullayev Qurbanin tar calmasini gorub onu ozune tarzen goturur 1905 ci ilde Qurbanin taleyinde ugurlu tarix olur Cunki Gence toylarinin birinde Cabbar Qaryagdioglu onun tar calmagini beyenir ve Islam Abdullayevin raziligi ile genci ozu ile Bakiya getirir Qurban Pirimov dramatik ve musiqili sehne eserlerinde tarda musayiet etmisdir O Uzeyir Hacibeyovun 1908 ci ilde ilk defe tamasaya qoyulan Leyli ve Mecnun eserinde orkestrin solisti olmus tarda ifa etmisdir Qurban Pirimov 1920 ci ilden omrunun sonunadek Azerbaycan Dovlet Opera ve Balet Teatrinin solisti olmusdur O Qliyerin Sahsenem operasinin tamasaya qoyulmasinda bilavasite istirak etmisdir Eyni zamanda 1934 cu ilde Tiflisde kecirilen Zaqafqaziya xalqlarinin olimpiadasinda birinci yeri tutmus 1939 cu ilde Moskvada kecirilmis musiqicilerin umumittifaq baxisinin qalibi olmusdur Uzeyir Hacibeyovla M Maqomayevle Z Hacibeyovla yaxindan dostlugu hemcinin yaradiciliq munasibetleri Q Pirimovun Azerbaycan professional musiqisinin inkisafinda da mustesna rolundan xeber verir Niyazi Q Qarayev T Quliyev F Emirov S Ibrahimova kimi bestekarlar Pirimovun ifasindan bir nece mugam xalq mahni ve tesniflerini nota yaziblar Qurban Pirimov hemcinin pedaqoji fealiyyetle mesgul olmusdur Bele ki o 1925 ci ilde U Hacibeylinin rehberliyi ile mugam proqraminin hazirlanmasinda da yaxindan istirak etmisdir Azerbaycan tar ifaciligi mektebinin gorkemli numayendeleri Haci Memmedov Memmedaga Muradov Hebib Bayramov Zerif Qayibov Eliaga Quliyev Server Ibrahimov onun telebeleri olublar AilesiQurban Primov Nabat xanim Agalar qizi ile aile heyati qurub ve Esger Sara Tamara Edile adinda dord ovlad atasi olub Q Pirimov barede olan fikirlerMeshur xanendeleri musayiet eden tarzen onlarin arasinda en cox Xan Susinskiye baglanir Gorkemli musiqisunas Susinski xatirelerinde bele yad edirdi Men Qurban Primovu son defe 1965 ci il avqustun 10 da M Maqomayev adina Azerbaycan Dovlet Filarmoniyasinda cixis ederken gormusem Konsertde genc ifacilarla beraber 85 yasli qocaman tarzen de istirak edirdi O Rahab calirdi Senet yollarinda sac agartmis tarzen oz sedefli tarini sinesine barmaqlarini simlere genclik ehtirasi ile toxundurduqca tellerden qopan xos urek oxsayan seda dinleyicilerin ruhunu oxsayirdi Tarzen Rahabi 23 deqiqe caldi Dinleyiciler heraretli tebrik sedalari altinda qocaman tarzeni 3 defe sehneye devet etdiler Xalq artisti Caneli Ekberov tarzen haqqinda soylemisdir Men aglim kesenden bu senetin asiqi olmusam Dahi senetkarin evimizde coxlu qrammofon vallari var idi Hemise onlara qulaq asar eynile onlar kimi oxuyardim Hetta Cabbarin oxudugu Heyrati ni eyni ile onun kimi oxuyardim Bunu esidenler mene meslehet bildiler ki oxumagimi tarzene esitdirim Meqam ele geldi ki denizkenari parkda Qurban emini gorerek ozumu gormemezliye qoyub oxumaga basladim Tarzen sesi esidib ayaq saxladi Tez tarini cixardib meni musayiet ederek dinledi ve dedi Sen geleceyin boyuk xanendesi olacaqsan Qurban emi calanda sanki tar dil acib danisirdi Tarzen eline tari alanda calgisi ile gozel revan dersi tedris eden mahnini sevdiren muellimi xatirladirdi Onun calgisinda bir balans mugam cutluyunden kenara cixmayan kvadratura olub Caneli Ekberov senetkarin heyatinda en maraqli hadisenin ermeni tarzeni ile yarismasi oldugunu qeyd etmisdir 50 ci iller olardi Ermeni tarzeni Bala Merkomyanla onun senet yarismasi olub Bu yaris ucun ermeni tarzeni xususi tar bagladib O Mahur u Qurban emi ise Bayati Siraz i calib Qurbanin calgisina sine germek her tarzene qismet olmayib O ele aydin selis yumsaq sirin calib ki hemkari tari qoyub sehneni terk edib Caneli Ekberova ilk defe oxudugu Coban bayatisi ni da tarzenin calgisi sevdirib O qeyd edir ki bu cazibede ifani esitmese idi belke de oxumaq ucun ozunde guc tapa bilmezdi Qurbanda Cabbar ifasinin qudreti var idi O hec vaxt musiqinin elifbasindan kenara cixmayib Her zaman xanendenin yolunu gozleyib Nece ki senet edeb erkanini Cabbarda gorub o cur de omrunun sonuna qeder davam etdirib Onun sehneye adi gelisinde oturusunda tari tutmaginda bir sagird nizam intizami olub O omrunun sonuna qeder ozunu sagird sayib Qurban Pirimovla 30 il senet elaqesinde olan respublikanin emekdar artisti da tarzenle bagli maraqli xatireleri var O deyir ki Qurban emi mugamlarimizi derinden bilen senetkar olub Qurban emi tar calanda mizrabindan qigilcim cixib Onun vaxtinda mikrofon az idi Ancaq hec vaxt mikrofondan istifade etmezdi Onun gur calgisi butun zala yayilirdi Mizrabi simlere vuran kimi butun zalda eylesenleri mecbur edirdi ki ona qulaq assinlar VefatiQurban Pirimov 29 avqust 1965 ci ilde Baki seherinde vefat edib ve I Fexri Xiyabanda torpaga tapsirilib Mukafatlari Azerbaycan SSR xalq artisti fexri adi 1931 Azerbaycan SSR emekdar artisti fexri adi 1929 Qirmizi emek bayragi ordeni Seref nisani ordeni 17 aprel 1938FilmoqrafiyaNeft ve milyonlar seltenetinde film 1916 Tammetrajli Bedii Film Tarzen Bakililar film 1938 Uzeyir omru film 1981 MenbeAzerbaycan Milli Konservatoriyasi 2007 09 27 at the Wayback Machine Gerek her bir tarzenin oz barmaqlari olsun 2007 09 28 at the Wayback MachineIstinadlar Gorkemli azerbaycanlilar PDF 2019 03 20 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 02 28 Qurbansiz qalan tarim 2022 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 28 Xarici kecidlerVikianbarda Qurban Pirimov ile elaqeli mediafayllar var Qurbansiz qalan tar