Qazaxıstanın inzibati bölgüsü — Qazaxıstan Respublikası inzibati cəhətdən 14 vilayət və 2 respublika tabeli şəhərdən ibarətdir. Üstəlik digər respublika tabeli Baykonur şəhəri 2050-ci ilə qədər Rusiya Federasiyasına icarəyə verilmişdir. Faktiki olaraq isə şəhər həm də Rusiyanın respublika tabeli şəhəridir.
№ | Gerb | Şəhər/Vilayət | İnzibati mərkəz | sahəsi, km² | əhali, nəf., 01.04.2012 | əhalinin sıxlığı nəf./km² | Ümumdaxili məhsul 01.01.2008 milyon Təngə | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Adı qazaxca | Adı rusca | ||||||||
Respublika tabeli şəhər | |||||||||
1 | Şəhər | Astana | Astana | 710 | 752 262 | 1046,36 | |||
2 | Şəhər | Almatı | Almatı/Alma-Ata | 332 | 1 455 271 | 4368,45 | |||
3 | Şəhər | Baykonır | Baykonır/Baykonur | 57 | 37 912 | 662,00 | |||
vilayətlər | |||||||||
4 | Kokşetau | 146 219 | 731 526 | 5,00 | 8772 | ||||
5 | Aktobe | 300 629 | 788 594 | 2,62 | 66917 | ||||
6 | Taldıkorqan | Taldıkorqan | 223 911 | 1 918 109 | 8,53 | 18841 | |||
7 | Atırau vilayəti | Atırau | Atırau | 118 631 | 546 057 | 4,58 | 161271 | ||
8 | Öskemen | 283 226 | 1 395 012 | 4,93 | 35920 | ||||
9 | Taraz | Taraz | 144 264 | 1 059 390 | 7,32 | 8999 | |||
10 | Oral | 151 339 | 613 560 | 4,05 | 77162 | ||||
11 | Karaqanda vilayəti | Karaqandı | Karaqanda | 427 982 | 1 359 077 | 3,17 | 62529 | ||
12 | Kostanay vilayəti | Kostanay | Kostanay | 196 001 | 879 511 | 4,49 | 20860 | ||
13 | Kızılorda | 226 019 | 716 807 | 3,15 | 68683 | ||||
14 | Manqistau vilayəti | Aktau | Aktau | 165 642 | 551 939 | 3,29 | 116674 | ||
15 | Pavlodar vilayəti | Pavlodar | Pavlodar | 124 755 | 747 584 | 5,99 | 48010 | ||
16 | Petropavl | Petropavlovsk | 97 993 | 582 560 | 5,96 | 4354 | |||
17 | Şimkənt | 117 249 | 2 636 950 | 22,36 | 12572 | ||||
Всего | 2 724 902 | 16 675 392 | 6,12 |
İkinci səviyə üzrə Qazaxıstanın 160 kənd rayonu, 11 şəhər rayonu və 38 şəhərdən ibarətdir.
Üçüncü səviyə üzrə 46 şəhər, 6 şəhər rayonu, 241 qəsəbə və 2453 kənd dairəsindən ibarətdir.
Tarix
Rusiya imperiyası
XX əsrin əvvəllərinə olan inzibati bölgü:
Həştərxan vilayəti ərazisinə dail idi.
Sovet dövrü
- 1920. Qırğızstan MSSR (1920–1925) təşkil edilir və mərkəzi Orenburq şəhəri olur.
- 1925. Qırğızstan MSSR Qazax MSSR olaraq adlandırılır və mərkəzi Qızıl-Orda olur.
- 1927. Paytaxt Alma-Ata şəhərinə köçürülür.
- 1929. Adaevski dairəsi ləğv edilir.
- 1930. Qaraqalpaq MSSR Qazax MSSR tərkibindən çıxarılaraq RSFSR ərazisinə birləşdirilir.
- 1932. Qaraboğazgöl ətrafı ərazilər Türmənistan SSR ərazisinə verilir.
- 1933. Yeni İnzibati-Ərazi bölgüsü təşkil edilir.
- 1934. Ölkənin şimal ərazilərinin bir qismi Orenburq vilayətinə verilir.
- 1936. Qazaxıstan müttəfiq dövlətə çevrilir.
- 1938. Qurev, Kzıl Orda və Pavlodar vilayətləri təşkil edilir.
- 1939. Akmola, Cambul və Semipalatin vilayətləri təşkil edilir.
- 1944. Kokçetav və Taldı-Kurqan vilayətləri təşkil edilir.
- 1959. Taldı-Kurqan vilayəti ləğv edilir.
- 1960. Akmola vilayəti ləğv edilir.
- 1961. Akmola vilayəti Çelinoqrad vilayətinə çevrilir.
- 1962. Qərbi-Qazaxıstan vilayəti Ural vilayəti, Cənubi-Qazaxıstan isə Çimkənd olaraq dəyişdirilir. Üç diyar dəyişdirilir:
- Qərbi-Qazaxıstan diyarı (Aktyubin, Qurev, Ural vilayəti).
- Selinski diyarı (Kokçetav, Kustanay, Pavlodar, Şimali-Qazaxıstan, Celinoqrad vilayəti).
- (Canbul, Kzıl-Orda, Çimkənd vilayəti).
- 1967. Taldı-Kurqan vilayəti bərpa edilir.
- 1970. Turqay vilayəti təşkil edilir.
- 1973. Cezkaqan və Manqışlaq vilayətləri təşkil olunur.
- 1988. Turqay və Manqışlaq vilayətləri ləğv edilir.
- 1990. Turqay və Manqışlaq vilayətləri yenidən təşkil edilir.
Müasir dövr
- 1991. Qazaxıstan öz müstəqilliyini elan edir.
- 1992. Qurevski vilayəti — Atıraus vilayəti, Çelinoqradski — Akmolin vilayəti, Alma-Atı vilayəti — Almatı vilayəti, Ural vilayəti — Qərbi-Qazaxıstan, Çimkənd vilayəti — Cənubi-Qazaxıstan vilayəti olaraq dəyişdirilir.
- 1993. Cambul vilayəti — Jambıl vilayəti, Kokçetav vilayəti — Kokşetau vilayəti, Taldı-Kurqan vilayəti — Taldıkorqan vilayəti olaraq dəyişdirilir.
- 1995. Cezkazqan vilayəti — Jezkazqan vilayəti kimi dəyişdirilir.
- 1996. Kzıl-Orda vilayəti — Kızılorda vilayəti, Kustanay vilayəti — Kostanay vilayəti.
- 1998. Akmola şəhərinin adı Astana olaraq dəyişdirilir.
- 1999. Şimali-Qazaxıstan vilayətinin bir hissəsi Akmolin vilayətinə birləşdirilmişdir.
- 2001. Almatı vilayətinin mərkəzi Taldıkorqan şəhərinə köcçürülmüşdür
İstinadlar
- "Coğrafi baxımdan yerləşməsi, təbii şəraiti". 2013-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-13.
- "Rusiya və Qazaxıstan arasında Baykanurla bağlı beynəlxalq razılaşma". 2020-06-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-13.
- . 2013-01-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-28.
- "Казахстан на карте Роскартографии" (rus). 7 dekabr 2015. 2016-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-13.
- Город Байконур, арендуемый Российской Федерацией, имеет особый статус; органы статистики Казахстана учитывают этот город в составе Кызылординской области в качестве города областного подчинения, население города приводится только для граждан Казахстана.
- . 2007-09-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-13.
- . 2011-08-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-13.
- "Qazaxıatan sərhədlərinin müəyyənləşməsi" (PDF). 2016-01-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-04-13.
- . 2012-04-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qazaxistanin inzibati bolgusu Qazaxistan Respublikasi inzibati cehetden 14 vilayet ve 2 respublika tabeli seherden ibaretdir Ustelik diger respublika tabeli Baykonur seheri 2050 ci ile qeder Rusiya Federasiyasina icareye verilmisdir Faktiki olaraq ise seher hem de Rusiyanin respublika tabeli seheridir Gerb Seher Vilayet Inzibati merkez sahesi km ehali nef 01 04 2012 ehalinin sixligi nef km Umumdaxili mehsul 01 01 2008 milyon TengeAdi qazaxca Adi ruscaRespublika tabeli seher1 Seher Astana Astana 710 752 262 1046 362 Seher Almati Almati Alma Ata 332 1 455 271 4368 453 Seher Baykonir Baykonir Baykonur 57 37 912 662 00vilayetler4 Koksetau 146 219 731 526 5 00 87725 Aktobe 300 629 788 594 2 62 669176 Taldikorqan Taldikorqan 223 911 1 918 109 8 53 188417 Atirau vilayeti Atirau Atirau 118 631 546 057 4 58 1612718 Oskemen 283 226 1 395 012 4 93 359209 Taraz Taraz 144 264 1 059 390 7 32 899910 Oral 151 339 613 560 4 05 7716211 Karaqanda vilayeti Karaqandi Karaqanda 427 982 1 359 077 3 17 6252912 Kostanay vilayeti Kostanay Kostanay 196 001 879 511 4 49 2086013 Kizilorda 226 019 716 807 3 15 6868314 Manqistau vilayeti Aktau Aktau 165 642 551 939 3 29 11667415 Pavlodar vilayeti Pavlodar Pavlodar 124 755 747 584 5 99 4801016 Petropavl Petropavlovsk 97 993 582 560 5 96 435417 Simkent 117 249 2 636 950 22 36 12572Vsego 2 724 902 16 675 392 6 12 Ikinci seviye uzre Qazaxistanin 160 kend rayonu 11 seher rayonu ve 38 seherden ibaretdir Ucuncu seviye uzre 46 seher 6 seher rayonu 241 qesebe ve 2453 kend dairesinden ibaretdir Tarix Akmola vilayeti Semerqend vilayeti Ferqane vilayeti Xive xanligi Buxara emirliyi Rusiya imperiyasi XX esrin evvellerine olan inzibati bolgu Akmola vilayeti Sirderya vilayeti Hesterxan vilayeti erazisine dail idi Sovet dovru 1959 cu ile olan inzibati bolgu1920 Qirgizstan MSSR 1920 1925 teskil edilir ve merkezi Orenburq seheri olur 1925 Qirgizstan MSSR Qazax MSSR olaraq adlandirilir ve merkezi Qizil Orda olur 1927 Paytaxt Alma Ata seherine kocurulur 1929 Adaevski dairesi legv edilir 1930 Qaraqalpaq MSSR Qazax MSSR terkibinden cixarilaraq RSFSR erazisine birlesdirilir 1932 Qarabogazgol etrafi eraziler Turmenistan SSR erazisine verilir 1933 Yeni Inzibati Erazi bolgusu teskil edilir 1934 Olkenin simal erazilerinin bir qismi Orenburq vilayetine verilir 1936 Qazaxistan muttefiq dovlete cevrilir 1938 Qurev Kzil Orda ve Pavlodar vilayetleri teskil edilir 1939 Akmola Cambul ve Semipalatin vilayetleri teskil edilir 1944 Kokcetav ve Taldi Kurqan vilayetleri teskil edilir 1959 Taldi Kurqan vilayeti legv edilir 1960 Akmola vilayeti legv edilir 1961 Akmola vilayeti Celinoqrad vilayetine cevrilir 1962 Qerbi Qazaxistan vilayeti Ural vilayeti Cenubi Qazaxistan ise Cimkend olaraq deyisdirilir Uc diyar deyisdirilir Qerbi Qazaxistan diyari Aktyubin Qurev Ural vilayeti Selinski diyari Kokcetav Kustanay Pavlodar Simali Qazaxistan Celinoqrad vilayeti Canbul Kzil Orda Cimkend vilayeti 1967 Taldi Kurqan vilayeti berpa edilir 1970 Turqay vilayeti teskil edilir 1973 Cezkaqan ve Manqislaq vilayetleri teskil olunur 1988 Turqay ve Manqislaq vilayetleri legv edilir 1990 Turqay ve Manqislaq vilayetleri yeniden teskil edilir Muasir dovr 1991 Qazaxistan oz musteqilliyini elan edir 1992 Qurevski vilayeti Atiraus vilayeti Celinoqradski Akmolin vilayeti Alma Ati vilayeti Almati vilayeti Ural vilayeti Qerbi Qazaxistan Cimkend vilayeti Cenubi Qazaxistan vilayeti olaraq deyisdirilir 1993 Cambul vilayeti Jambil vilayeti Kokcetav vilayeti Koksetau vilayeti Taldi Kurqan vilayeti Taldikorqan vilayeti olaraq deyisdirilir 1995 Cezkazqan vilayeti Jezkazqan vilayeti kimi deyisdirilir 1996 Kzil Orda vilayeti Kizilorda vilayeti Kustanay vilayeti Kostanay vilayeti 1998 Akmola seherinin adi Astana olaraq deyisdirilir 1999 Simali Qazaxistan vilayetinin bir hissesi Akmolin vilayetine birlesdirilmisdir 2001 Almati vilayetinin merkezi Taldikorqan seherine koccurulmusdurIstinadlar Cografi baximdan yerlesmesi tebii seraiti 2013 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 13 Rusiya ve Qazaxistan arasinda Baykanurla bagli beynelxalq razilasma 2020 06 04 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 13 2013 01 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 28 Kazahstan na karte Roskartografii rus 7 dekabr 2015 2016 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 13 Gorod Bajkonur arenduemyj Rossijskoj Federaciej imeet osobyj status organy statistiki Kazahstana uchityvayut etot gorod v sostave Kyzylordinskoj oblasti v kachestve goroda oblastnogo podchineniya naselenie goroda privoditsya tolko dlya grazhdan Kazahstana 2007 09 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 13 2011 08 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 10 13 Qazaxiatan serhedlerinin mueyyenlesmesi PDF 2016 01 24 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 04 13 2012 04 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 13