Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Qalvanik element — kimyəvi reaksiyanın enerjisini elektrik enerjisinə çevirməyə imkan verən cihaz. Səthində oksidləşmə prosesi gedən elektrod anod adlanır. Oksidləşməyə mənfi yüklü ionlar məruz qaldığından (məhz onlar elektron verə bilir) mənfi yüklü ionlar anion adı almışdır. Səthində reduksiya prosesi gedən elektrod katod adlanır. Müsbət yüklü ionlar reduksiya olunduğundan (məhz onlar elektron qəbul edə bilər) kation adlanır.
Dövrədən elektrik cərəyanının axması üçün aşağıdakı şərtlər ödənməlidir:
1) yüklü hissəciklərin (elektronların, ionların) olması;
2) potensiallar fərqinin olması (fəzaca ayrılmış müsbət və mənfi yüklərin olması ilə təmin olunur);
3) dövrənin qapalı olması.
Tarix
Müxtəlif metalların kontakt sərhədində elektrik cərəyanın meydana gəlməsi hadisəsi italyan fizioloqu, Bolonya Universitetinin (Bolonya şəh., İtaliya) tibb üzrə professoru olan Luici Qalvani tərəfindən 1786-cı ildə kəşf edildi. Qalvani mis qarmaqlara bərkidilmiş təzə qurbağaya polad neştərlə toxunduqda, onun arxa ayaqlarının əzələlərinin yığılma prosesini təsvir edir. Nəhayət o öz müşahidələrini "canlıların elektriklənməsi" şəklində şərh etdi.
Qalvaninin təcrübələrilə yaxından maraqlanan italyan fiziki və kimyaçısı Alessandro Volta bu təcrübədə tamamilə yeni bir hadisəni — elektrik cərəyanının yarandığını gördü. Qalvaninin nöqteyi-nəzərini yoxlayan A. Volta bir sıra təcrübələr apararaq belə nəticəyə gəldi ki, əzələlərin bükülməsinin səbəbi "canlıların elektriklənməsi" deyil, mayedə müxtəlif keçiricilərdən ibarət elektrik dövrəsinin olmasıdır. Bütün bunların təsdiqi olaraq, A. Volta qurbağanın ayağını öz ixtirası olan elektrometrlə əvəz etdi və ardıcıllığı eynilə təkrarladı. 1800-cü ildə ilk dəfə olaraq A. Volta London Kral Cəmiyyətinin iclasında öz kəşflərini bəyan etdi. Onun təcrübəsində ikinci sinif keçirici (maye) ortadadır və iki müxtəlif metaldan hazırlanmış iki birinci sinif keçirici ilə kontaktda olur. Nəticədə bir və ya digər istiqamətdə elektrik cərəyanı yaranır.
1802-ci ildə rus fiziki Vasili Vladimiroviç Petrov diametri təxminən 35 millimetr və qalınlığı təqribən 2,5 millimetr olan 4200 mis və sink dairəsindən ibarət dünyanın ən böyük qalvanik batareyasını yaratdı, onların arasına ammonyak məhlulunda isladılmış kağız yerləşdirildi. Petrov ilk dəfə izolyator (izolyasiya mumu) tətbiq edirdi. Bütün struktur müxtəlif qatranlardan ibarət izolyasiya təbəqəsi ilə örtülmüş maun ağacından hazırlanmış qutuya yerləşdirilmişdir. Müasir təxminlərə görə, Petrov batareyası təxminən 1500 V gərginlik verirdi. Rus alimi bu akkumulyatorun cərəyan mənbəyi kimi xüsusiyyətlərini araşdırdı və göstərdi ki, onun hərəkəti metallar və elektrolit arasında kimyəvi proseslərə əsaslanır. M. A. Şatelen qeyd etdi ki, Petrovun təcrübələrini qövs sobalarında müasir elektrometallurgiyanın əsasını qoyan tədqiqat hesab etmək olar. Quraşdırılmış batareya Petrov elektrik qövsü yaratmaq üçün istifadə etdi və onunla təcrübələr apardı. Onun işinin nəticələri 1803-cü ildə nəşr olunan "Qalvani-voltaik eksperimentlərin xəbərləri" əsərində ətraflı təsvir edilmişdir.
Mənbə
- Cəfərov Y. İ. "Elektrokimyanın əsasları". Bakı 2005.
- Cəfərov Y. İ. "Elektrolit məhlulları nəzəriyyələri". Bakı 2007.
- Cəfərov Y. İ. "Fiziki və kolloid kimya". Bakı 2009.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qalvanik element kimyevi reaksiyanin enerjisini elektrik enerjisine cevirmeye imkan veren cihaz Sethinde oksidlesme prosesi geden elektrod anod adlanir Oksidlesmeye menfi yuklu ionlar meruz qaldigindan mehz onlar elektron vere bilir menfi yuklu ionlar anion adi almisdir Sethinde reduksiya prosesi geden elektrod katod adlanir Musbet yuklu ionlar reduksiya olundugundan mehz onlar elektron qebul ede biler kation adlanir Kation cereyani olmayan qalvanik element Dovreden elektrik cereyaninin axmasi ucun asagidaki sertler odenmelidir 1 yuklu hisseciklerin elektronlarin ionlarin olmasi 2 potensiallar ferqinin olmasi fezaca ayrilmis musbet ve menfi yuklerin olmasi ile temin olunur 3 dovrenin qapali olmasi TarixLuici Qalvani Muxtelif metallarin kontakt serhedinde elektrik cereyanin meydana gelmesi hadisesi italyan fizioloqu Bolonya Universitetinin Bolonya seh Italiya tibb uzre professoru olan Luici Qalvani terefinden 1786 ci ilde kesf edildi Qalvani mis qarmaqlara berkidilmis teze qurbagaya polad nesterle toxunduqda onun arxa ayaqlarinin ezelelerinin yigilma prosesini tesvir edir Nehayet o oz musahidelerini canlilarin elektriklenmesi seklinde serh etdi Qalvaninin tecrubelerile yaxindan maraqlanan italyan fiziki ve kimyacisi Alessandro Volta bu tecrubede tamamile yeni bir hadiseni elektrik cereyaninin yarandigini gordu Qalvaninin noqteyi nezerini yoxlayan A Volta bir sira tecrubeler apararaq bele neticeye geldi ki ezelelerin bukulmesinin sebebi canlilarin elektriklenmesi deyil mayede muxtelif keciricilerden ibaret elektrik dovresinin olmasidir Butun bunlarin tesdiqi olaraq A Volta qurbaganin ayagini oz ixtirasi olan elektrometrle evez etdi ve ardicilligi eynile tekrarladi 1800 cu ilde ilk defe olaraq A Volta London Kral Cemiyyetinin iclasinda oz kesflerini beyan etdi Onun tecrubesinde ikinci sinif kecirici maye ortadadir ve iki muxtelif metaldan hazirlanmis iki birinci sinif kecirici ile kontaktda olur Neticede bir ve ya diger istiqametde elektrik cereyani yaranir 1802 ci ilde rus fiziki Vasili Vladimirovic Petrov diametri texminen 35 millimetr ve qalinligi teqriben 2 5 millimetr olan 4200 mis ve sink dairesinden ibaret dunyanin en boyuk qalvanik batareyasini yaratdi onlarin arasina ammonyak mehlulunda isladilmis kagiz yerlesdirildi Petrov ilk defe izolyator izolyasiya mumu tetbiq edirdi Butun struktur muxtelif qatranlardan ibaret izolyasiya tebeqesi ile ortulmus maun agacindan hazirlanmis qutuya yerlesdirilmisdir Muasir texminlere gore Petrov batareyasi texminen 1500 V gerginlik verirdi Rus alimi bu akkumulyatorun cereyan menbeyi kimi xususiyyetlerini arasdirdi ve gosterdi ki onun hereketi metallar ve elektrolit arasinda kimyevi proseslere esaslanir M A Satelen qeyd etdi ki Petrovun tecrubelerini qovs sobalarinda muasir elektrometallurgiyanin esasini qoyan tedqiqat hesab etmek olar Qurasdirilmis batareya Petrov elektrik qovsu yaratmaq ucun istifade etdi ve onunla tecrubeler apardi Onun isinin neticeleri 1803 cu ilde nesr olunan Qalvani voltaik eksperimentlerin xeberleri eserinde etrafli tesvir edilmisdir MenbeCeferov Y I Elektrokimyanin esaslari Baki 2005 Ceferov Y I Elektrolit mehlullari nezeriyyeleri Baki 2007 Ceferov Y I Fiziki ve kolloid kimya Baki 2009