Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qagik (gürc. გაგიკი), yaxud Qaki – Şəki-Kaxeti hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə 1037/1038-ci, sonuncu dəfə isə 1046-ci ildə baş vermiş hadisələrin təsvirində çəkilmişdir. XVIII əsr gürcü tarixçi-coğrafiyaşünası Vaxuşti Baqrationi səhvən, Böyük Kvirikenin 1039-cu ildə öldüyünü və həmin ildə də Qagikin hakimiyyətə gəldiyini göstərir. Lakin əslində Böyük Kvirike Tiflisin 1037/1038-ci il mühasirəsi zamanı artıq həyatda yox idi. Vaxuşti Baqrationiyə görə Qagik 1058-ci ilə qədər – ömrünün sonuna qədər hakimiyyətdə olmuşdur.
| Qagik | |
|---|---|
Şəki-Kaxeti hökmdarı (ranların və kaxların çarı) | |
| ən geci 1037/1038-ci il – 1058 | |
| Əvvəlki | Böyük Kvirike |
| Sonrakı | I Axsartan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | David |
| Anası | Zolakertel |
| Uşağı | I Axsartan |
| Ailəsi | Pakraduni sülaləsi |
| Dini | xristian |
Həyatı və siyasi fəaliyyəti
Böyük Kvirikenin övladı olmadığı üçün onun ölümündən sonra hakimiyyətə bacısı oğlu Qagik keçdi. Böyük Kvirikenin başqa bacısının əri Aşot Marileli – Alazan çayının mənbəyi yaxınlığında yerləşən Marelisi qalasının sahibi də hakimiyyətə iddialı idi.
Yuxarıda qeyd edilən Tiflisin 1037/38-ci il mühasirəsi isə “Kartli salnaməsi”nə görə Kürün sağ sahili tərəfdən gürcü çarı IV Baqratın (1027—1072), solsahildən – İsani qalası tərəfdən, Kaxeti çarı Qagikin “kaxetilərin və heretilərin” ordusu ilə şəhərə yaxınlaşması ilə başlamış və iki il davam etmişdir. Sonda IV Baqrat Tiflis hakimi Cəfər ibn Əli ilə sülh bağlamış, bundan sonra bəzi Kaxeti əyanlarını, o cümlədən hakimiyyətə iddialı olan Aşot Marilelini də öz tərəfinə çəkərək Kaxetiyə hücum etmişdir. Mikel və Qabriel dağında baş vermiş toqquşmada IV Baqrat qalib gəlir, Tianetiyə qədər irəliləyir, burada Böyük Kvirikenin tikdirdiyi məşhur Bodoci sarayını yandırır. Lakin öz ölkəsində Kldekari eristavı Liparitin (1021—1059) qiyamından ehtiyatlanaraq geri dönməyə məcbur olur. Bundan sonra IV Baqrat Liparita qarşı illərlə mübarizə aparmış, Qagik isə canlı qüvvə sarıdan Liparita köməyini əsirgəməmişdir.
1046-cı ildə Tiflis əmiri Cəfər ibn Əlinin ölümündən sonra sağsahil Tiflis əhalisi şəhərin bu hissəsini IV Baqrata döyüşsüz təslim etdi. Sol sahildəki İsani qalası müdafiəçiləri isə Kür çayı üzərindəki körpünü dağıdaraq IV Baqratı şəhərin bu hissəsinə buraxmadılar. Bu zaman Qagik İsani qalasının müdafiəçilərinin köməyinə gəldi və IV Baqratla danışıqlara gedərək qalanın onun əlinə keçməsinə imkan vermədi.
Müasir tədqiqatçılardan Şirinbəy Hacıəli hesab edir ki:
Böyük Kvirikenin çarlığı dövründə olduğu kimi, onun varisi çar Qağikin hakimiyyəti zamanı da Şəki (Hereti-Kaxeti) çarlığı regionda qüdrətli dövlətlərdən biri olaraq qalırd. Qağik hakimiyyətinin sonunadək (1058-ci il) ölkəsinin istiqlaliyyətini və qüdrətini qoruyub saxlaya bildi.
Həmçinin, bax:
İstinadlar
- Мусхелишвили Д. Л., 1982. səh. 41
- Вахушти Багратиони., 1976
- Мкртумян Г., 1981. səh. 101
- Мкртумян Г., 1981. səh. 96
- Картлис Цховреба, 2008. səh. 154, 155
- Əliyev Ş. H., 2007. səh. 106
- Əliyev Ş. H., 2007. səh. 108
- Əliyev Ş. H., 2007. səh. 107
Ədəbiyyat
- Мусхелишвили Д. Л. Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена). Тбилиси: Мацниереба. 1982.
- Вахушти Багратиони. История царства Грузинского (PDF). Тбилиси: Мецниереба. Перевел, снабдил предисловием, словарями и указателем Н. Т. Накашидзе. 1976.
- Картлис Цховреба (PDF). Тбилиси: Артануджи. Главный редактор академик Роин Метревели. 2008.
- Ахмед ибн Лютфуллах (Мунадджим-Баши) "Джами ад-Дувал"; Ибн ал-Азрака ал-Фарики из "Истории Майяфарикина" // Труды института истории . Том XII. Перевод с арабского Мамедова А. Дж. (rus). Баку. 1957.
- Əliyev Ş. H. Şimal-Qərbi Azərbaycan: ingiloylar (I kitab: Ən qədim zamanlardan XIII əsrin ortalarınadək) (1000 nüs.). Bakı: Təhsil. 2007.
- Минорский В. Ф. История Ширвана и Дербенда X-XI веков. М.: Издательство восточной литературы. 1963.
- Мкртумян Г. Царство Кахети-Эрети и армяно-грузинские отношения (XI в.—начало XII в.). (PDF) // Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների (Ист.-филол. журн.) (rus). Bakı. 1981. 95–105. ISSN 0320-8117.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qagik gurc გაგიკი yaxud Qaki Seki Kaxeti hokmdari Menbelerde adi ilk defe 1037 1038 ci sonuncu defe ise 1046 ci ilde bas vermis hadiselerin tesvirinde cekilmisdir XVIII esr gurcu tarixci cografiyasunasi Vaxusti Baqrationi sehven Boyuk Kvirikenin 1039 cu ilde olduyunu ve hemin ilde de Qagikin hakimiyyete geldiyini gosterir Lakin eslinde Boyuk Kvirike Tiflisin 1037 1038 ci il muhasiresi zamani artiq heyatda yox idi Vaxusti Baqrationiye gore Qagik 1058 ci ile qeder omrunun sonuna qeder hakimiyyetde olmusdur QagikSeki Kaxeti hokmdari ranlarin ve kaxlarin cari en geci 1037 1038 ci il 1058EvvelkiBoyuk KvirikeSonrakiI AxsartanSexsi melumatlarVefat tarixi 1058Fealiyyeti suveren d Atasi DavidAnasi ZolakertelUsagi I AxsartanAilesi Pakraduni sulalesiDini xristianHeyati ve siyasi fealiyyetiXirsa monastirinin divarindaki relyef xaci muasir ermeni tarixcisi Hamlet Mkrtumyana gore relyef xacinin sol qanadinda iki setrlik gurcu dilinde yazinin tercumesi beledir Ya Isa car Qagiki sohretlendir Tibaani Xirsa kendindeki Xirsa monastiri Xirsa monastiri Muasir Kaxeti Gurcustan xeritesinde Xirsa monastirinin yeri Boyuk Kvirikenin ovladi olmadigi ucun onun olumunden sonra hakimiyyete bacisi oglu Qagik kecdi Boyuk Kvirikenin basqa bacisinin eri Asot Marileli Alazan cayinin menbeyi yaxinliginda yerlesen Marelisi qalasinin sahibi de hakimiyyete iddiali idi Yuxarida qeyd edilen Tiflisin 1037 38 ci il muhasiresi ise Kartli salnamesi ne gore Kurun sag sahili terefden gurcu cari IV Baqratin 1027 1072 solsahilden Isani qalasi terefden Kaxeti cari Qagikin kaxetilerin ve heretilerin ordusu ile sehere yaxinlasmasi ile baslamis ve iki il davam etmisdir Sonda IV Baqrat Tiflis hakimi Cefer ibn Eli ile sulh baglamis bundan sonra bezi Kaxeti eyanlarini o cumleden hakimiyyete iddiali olan Asot Marilelini de oz terefine cekerek Kaxetiye hucum etmisdir Mikel ve Qabriel daginda bas vermis toqqusmada IV Baqrat qalib gelir Tianetiye qeder irelileyir burada Boyuk Kvirikenin tikdirdiyi meshur Bodoci sarayini yandirir Lakin oz olkesinde Kldekari eristavi Liparitin 1021 1059 qiyamindan ehtiyatlanaraq geri donmeye mecbur olur Bundan sonra IV Baqrat Liparita qarsi illerle mubarize aparmis Qagik ise canli quvve saridan Liparita komeyini esirgememisdir 1046 ci ilde Tiflis emiri Cefer ibn Elinin olumunden sonra sagsahil Tiflis ehalisi seherin bu hissesini IV Baqrata doyussuz teslim etdi Sol sahildeki Isani qalasi mudafiecileri ise Kur cayi uzerindeki korpunu dagidaraq IV Baqrati seherin bu hissesine buraxmadilar Bu zaman Qagik Isani qalasinin mudafiecilerinin komeyine geldi ve IV Baqratla danisiqlara gederek qalanin onun eline kecmesine imkan vermedi Muasir tedqiqatcilardan Sirinbey Hacieli hesab edir ki Boyuk Kvirikenin carligi dovrunde oldugu kimi onun varisi car Qagikin hakimiyyeti zamani da Seki Hereti Kaxeti carligi regionda qudretli dovletlerden biri olaraq qalird Qagik hakimiyyetinin sonunadek 1058 ci il olkesinin istiqlaliyyetini ve qudretini qoruyub saxlaya bildi Hemcinin bax Seki dovletiIstinadlarMushelishvili D L 1982 seh 41 Vahushti Bagrationi 1976 Mkrtumyan G 1981 seh 101 Mkrtumyan G 1981 seh 96 Kartlis Chovreba 2008 seh 154 155 Eliyev S H 2007 seh 106 Eliyev S H 2007 seh 108 Eliyev S H 2007 seh 107EdebiyyatMushelishvili D L Iz istoricheskoj geografii vostochnoj Gruzii Shaki i Gogorena Tbilisi Macniereba 1982 Vahushti Bagrationi Istoriya carstva Gruzinskogo PDF Tbilisi Mecniereba Perevel snabdil predisloviem slovaryami i ukazatelem N T Nakashidze 1976 Kartlis Chovreba PDF Tbilisi Artanudzhi Glavnyj redaktor akademik Roin Metreveli 2008 Ahmed ibn Lyutfullah Munaddzhim Bashi Dzhami ad Duval Ibn al Azraka al Fariki iz Istorii Majyafarikina Trudy instituta istorii Tom XII Perevod s arabskogo Mamedova A Dzh rus Baku 1957 Eliyev S H Simal Qerbi Azerbaycan ingiloylar I kitab En qedim zamanlardan XIII esrin ortalarinadek 1000 nus Baki Tehsil 2007 Minorskij V F Istoriya Shirvana i Derbenda X XI vekov M Izdatelstvo vostochnoj literatury 1963 Mkrtumyan G Carstvo Kaheti Ereti i armyano gruzinskie otnosheniya XI v nachalo XII v PDF Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների Ist filol zhurn rus Baki 1981 95 105 ISSN 0320 8117