Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pyotr Nikolayeviç Savitski (15 may 1895, 3 fevral 1895 və ya 1895, Çerniqov – 13 aprel 1968 və ya 1968, Praqa) — rus mənşəli avrasiyaçılığın ideoloqu, geosiyasətçi, coğrafiyaşünas, iqtisadçı, filosof.
| Pyotr Savitski | |
|---|---|
| Pyotr Nikolayeviç Savitski | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 15 may 1895, 3 fevral 1895 və ya 1895 |
| Doğum yeri | Çerniqov |
| Vəfat tarixi | 13 aprel 1968 və ya 1968 |
| Vəfat yeri | Praqa |
| Dəfn yeri |
|
| Milliyyəti | rus |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | sosioloq, iqtisadçı, coğrafiyaşünas |
Həyatı
Zadəgan nəslinə mənsub olan Pyotr Nikolayeviç Savitski 1895-ci ildə may ayının 15-də Çerniqovda anadan olub. İqtisadçı təhsili almış Savitski Q. Vernadskinin və P. Struvenin şagirdi olmuşdur. Müharibədən əvvəl kadetlərlə yaxın idi (oktyabr inqilabından əvvəl Rusiyada liberal burjua konstitusiyaçı-demokratik forumun üzvü). İnqilabdan sonra Bolqarıstana mühacirət etmiş, sonra Çexoslovakiyaya köçmüşdür. 1945-ci ildə Praqanın sovet qoşunlarının əlinə keçməsindən sonra Savitski həbs edilmiş və 10 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunmuşdu. 1956-cı ildə Savitski bəraət qazanaraq Praqaya qayıtmış və 12 ildən sonra — 1968-ci il aprel ayının 13-də orada dünyasını dəyişmişdir.
Avrasiyaçılıq hərəkatının rəhbəri kimi
1921-ci ildə o, knyaz N. S. Trubetskoy ilə birlikdə "Avrasiyaçılıq hərəkatına" başçılıq etmişdir. Bu hərəkatda geosiyasi amillər mərkəzi rol oynayırdı. Bütün avrasiyaçılar arasında geosiyasətlə hamıdan çox maraqlanan məhz Savitski idi. Başqa avrasiyaçıların əksəriyyəti kimi, Savitskinin də dünyagörüşü slavyanofillərin (slavyanpərəstlik tərəfdarları), N. Y. Danilevskinin və xüsusən K. N. Leontyevin (1831–1891) əsərlərinin təsiri altında formalaşmışdır. Onun dünyagörüşü "velikorusların" tarixi identikliyi, məxsusiliyi barədə mərkəzi ideya ilə əlaqədar olan, əslində isə slavyançılığın mahiyyətinə heç bir dini və ya etnik aidiyyəti olmayan inqilabi slavyanofilliyin bir növü idi. Bu baxımdan, onlar "slavyançılıq var, slavizm yoxdur" tezisini ifadə etmiş K. Leontyevə daha yaxın idilər. Leontyev deyirdi:
 | Slavyan xalqları arasında etnik və linqvistik yaxınlıq onların mədəniyyətinin və xarakterinin vahid olması barədə danışmaq üçün kifayət qədər əsas vermir. |  |
Avrasiyaçılıq hərəkatı öz "sevimli" mövzularına və konsepsiyalarına görə mühafizəkar alman inqilabçılarına heyrətamiz dərəcədə yaxın idi. Mühafizəkar inqilabçılar kimi, avrasiyaçılar da öz soyköklərinə sadiqliyi yaradıcı gələcək eşqi ilə, rus milli ənənələrinə köklənməni sosial modemizmlə, texniki inkişafı qeyri-ənənəvi inkişaf siyasəti ilə əlaqələndirməyə çalışırdılar. Avrasiyaçıların sovet dövlətinə və oktyabr inqilabına münasibətdə ehtiyatlı-pozitiv mövqeləri də buna əsaslanır. Avrasiyaçıların açıq-aşkar sovetpərəst cinahının ("Avrasiya" adlı qəzet dərc edən Paris dərnəyi), hətta mötədillər və mühafizəkar elementlərin özləri üçün də səciyyəvi olan sovetlərə rəğbət hissinə baxmayaraq, Savitski sovetlərlə münasibətləri rəsmən pozmuşdu. Təsadüfı deyil ki, Praqanın sovet qoşunlarının əlinə keçməsindən sonra o, həbs edilərək azadlıqdan məhrum edilmişdi. Həbs düşərgəsində olduğu dövrdə o, şair Nikolay Qumilyovun oğlu Lev Qumilyovla tanış olmuşdur. Qumilyov Savitskinin şagirdi olmuş, sonralar isə ən məşhur müasir rus etnoloqlarından və tarixçilərindən birinə çevrilmişdi. Savitskinin əsas ideyası ondan ibarətdir ki, Rusiya "əlaqələndirici mərkəz" keyfiyyəti vasitəsilə təyin edilən xüsusi sivilizasiya qurumudur. Onun "Avrasiyaçılığın coğrafi və geosiyasi əsasları" adlı məqaləsi (1933) bu sözlərlə başlanır:
| | Rusiyanın “Mərkəzi dövlət” adlanmağa Çindən qat-qat artıq əsası var. | |
Almaniyanın "mərkəzi dövlət" olması Avropa konteksti ilə məhdudlaşdığı, Avropanın özü isə yanlız Avrasiyanın "Qərb burnu’’ olduğu halda, Rusiya bütün kontinent çərçivəsində mərkəzi mövqe tutur, yəni planetin tam mərkəzində yerləşir. Savitskiyə görə, Rusiyanın "mərkəzi dövlət’ olması onun tarixi identikliyinin əsasıdır. Rusiya Avropanın bir hissəsi və Asiyanın davamı deyildir. O özü müstəqil bir dünyadır. Müstəqil və xüsusi mənəvi-tarixi geosiyasi reallıqdır. Savitski bu reallığı "Avrasiya" adlandırır. Bu anlayış materiki və ya kontinenti deyil, rus məkanında və rus mədəniyyətində əks etdirilmiş tarixi paradiqmanı, xüsusi sivilizasiyanı ifadə edir. Savitski rus qütbündən çıxış edərək Makinderin geosiyasi mənzərəsinin tam eyni olan bir konsepsiya irəli sürür, lakin mücərrəd "quru quldurları" və ya "tarixin coğrafı oxu"ndan yaranan mərkəzəqaçma impulsları Savitskidə dəqiq ifadə olunmuş rus mədəniyyəti, rus tarixi, rus dövlətçiliyi, rus ərazisi abrisi (çevrə, kontur) kəsb edir. Ratselin nəzərində Raum, daha dəqiq desək, Şmittin nəzərində Grossraum nə məna daşıyırsa, Savitskinin nəzərində Rusiya Avrasiya da eyni məna daşıyır. Makinder belə hesab edir ki, "Hartlənd"in səhralarından baş qaldıran mexaniki təkan sahil zonalarını ("daxili aypara") mədəniyyət və tarix yaratmağa məcbur edirsə, Savitski iddia edir ki, Rusiya Avrasiya (Makinderin "Hartlənd"i) dünya mədəniyyətinin və dünya tarixinin zamanda və məkanda yayılmış sintezidir. Savitski Rusiyanı geosiyasi baxımdan milli dövlət kimi deyil, ari-slavyan mədəniyyətinin, köçəri həyat tərzi sürən türk tayfalarının, pravoslav ənənələrinin bir neçə tərkib hissəsi əsasında yaranmış sivilizasiyanın xüsusi bir tipi kimi başa düşür. Onlar hamısı birlikdə dünya tarixinin sintezi olan unikal "mərkəzi" qurum yaradır. Savitski velikoruslan Şərq slavyanlannın sadəcə bir şaxəsi deyil, slavyan və türk substratlarını (vəhdətin, eyniyyətin əsası) özündə birləşdirən ayrıca etnik imperiya qurumu hesab edir. Bu məqam onu Turançılıq mövzusuna istiqamətləndirir.
Əsərləri və barəsində yazılanlar
- Savitski P. N. Avrasiyaçılıq uğrunda mübarizə. — Paris, 1931.
- Savitski P. N. "Rusiya və latınlıq"
- Savitski P. N. Köçərişünaslığın vəzifələri haqqında: (niyə skiflər və hunlar ruslar üçün maraqlı olmalıdır?). — [Praqa], 1928. "Köçərişünaslığın vəzifələri haqqında"
- Savitski P. N. Avrasiya materiki. M. 1997
- Bıstryukov V. Y. Mühacirət illərində (1920–1938-ci illərdə) Pyotr Nikolayeviç Savitskinin ictimai-siyasi və elmi fəaliyyəti.: Avtoref. tarix üzrə elmlər namizədi diss:07.00.02 /Samara, 2003.
- Beisswenger, M. Ed. and intr. Petr Nikolaevich Savitskii (1895–1968). A Bibliography of his Published Works / Петр Николаевич Савицкий (1895–1968). Praqa. 2008, 111 s.
Həmçinin bax
İstinadlar
- The Fine Art Archive. 2003.
- Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке)
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- BillionGraves (ing.). 2011.
- "Novruz Məmmədov. Geosiyasətə giriş (İki cilddə. I cild). — Bakı, "Azərbaycan' nəşriyyatı, 2011, s. 279–281" (PDF). 2021-07-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-27.
Xarici keçidlər
- Savitskinin elmi əsərləri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pyotr Nikolayevic Savitski 15 may 1895 3 fevral 1895 ve ya 1895 Cerniqov 13 aprel 1968 ve ya 1968 Praqa rus menseli avrasiyaciligin ideoloqu geosiyasetci cografiyasunas iqtisadci filosof Pyotr SavitskiPyotr Nikolayevic SavitskiSexsi melumatlarDogum tarixi 15 may 1895 1895 05 15 3 fevral 1895 1895 02 03 ve ya 1895Dogum yeri CerniqovVefat tarixi 13 aprel 1968 1968 04 13 ve ya 1968Vefat yeri PraqaDefn yeri Olsani qebiristanligi d Milliyyeti rusTehsili Sankt Peterburq Politexnik Institutu d Fealiyyeti sosioloq iqtisadci cografiyasunasHeyatiZadegan nesline mensub olan Pyotr Nikolayevic Savitski 1895 ci ilde may ayinin 15 de Cerniqovda anadan olub Iqtisadci tehsili almis Savitski Q Vernadskinin ve P Struvenin sagirdi olmusdur Muharibeden evvel kadetlerle yaxin idi oktyabr inqilabindan evvel Rusiyada liberal burjua konstitusiyaci demokratik forumun uzvu Inqilabdan sonra Bolqaristana muhaciret etmis sonra Cexoslovakiyaya kocmusdur 1945 ci ilde Praqanin sovet qosunlarinin eline kecmesinden sonra Savitski hebs edilmis ve 10 il muddetine azadliqdan mehrum olunmusdu 1956 ci ilde Savitski beraet qazanaraq Praqaya qayitmis ve 12 ilden sonra 1968 ci il aprel ayinin 13 de orada dunyasini deyismisdir Avrasiyaciliq herekatinin rehberi kimi1921 ci ilde o knyaz N S Trubetskoy ile birlikde Avrasiyaciliq herekatina basciliq etmisdir Bu herekatda geosiyasi amiller merkezi rol oynayirdi Butun avrasiyacilar arasinda geosiyasetle hamidan cox maraqlanan mehz Savitski idi Basqa avrasiyacilarin ekseriyyeti kimi Savitskinin de dunyagorusu slavyanofillerin slavyanperestlik terefdarlari N Y Danilevskinin ve xususen K N Leontyevin 1831 1891 eserlerinin tesiri altinda formalasmisdir Onun dunyagorusu velikoruslarin tarixi identikliyi mexsusiliyi barede merkezi ideya ile elaqedar olan eslinde ise slavyanciligin mahiyyetine hec bir dini ve ya etnik aidiyyeti olmayan inqilabi slavyanofilliyin bir novu idi Bu baximdan onlar slavyanciliq var slavizm yoxdur tezisini ifade etmis K Leontyeve daha yaxin idiler Leontyev deyirdi Slavyan xalqlari arasinda etnik ve linqvistik yaxinliq onlarin medeniyyetinin ve xarakterinin vahid olmasi barede danismaq ucun kifayet qeder esas vermir Avrasiyaciliq herekati oz sevimli movzularina ve konsepsiyalarina gore muhafizekar alman inqilabcilarina heyretamiz derecede yaxin idi Muhafizekar inqilabcilar kimi avrasiyacilar da oz soykoklerine sadiqliyi yaradici gelecek esqi ile rus milli enenelerine koklenmeni sosial modemizmle texniki inkisafi qeyri enenevi inkisaf siyaseti ile elaqelendirmeye calisirdilar Avrasiyacilarin sovet dovletine ve oktyabr inqilabina munasibetde ehtiyatli pozitiv movqeleri de buna esaslanir Avrasiyacilarin aciq askar sovetperest cinahinin Avrasiya adli qezet derc eden Paris derneyi hetta motediller ve muhafizekar elementlerin ozleri ucun de seciyyevi olan sovetlere regbet hissine baxmayaraq Savitski sovetlerle munasibetleri resmen pozmusdu Tesadufi deyil ki Praqanin sovet qosunlarinin eline kecmesinden sonra o hebs edilerek azadliqdan mehrum edilmisdi Hebs dusergesinde oldugu dovrde o sair Nikolay Qumilyovun oglu Lev Qumilyovla tanis olmusdur Qumilyov Savitskinin sagirdi olmus sonralar ise en meshur muasir rus etnoloqlarindan ve tarixcilerinden birine cevrilmisdi Savitskinin esas ideyasi ondan ibaretdir ki Rusiya elaqelendirici merkez keyfiyyeti vasitesile teyin edilen xususi sivilizasiya qurumudur Onun Avrasiyaciligin cografi ve geosiyasi esaslari adli meqalesi 1933 bu sozlerle baslanir Rusiyanin Merkezi dovlet adlanmaga Cinden qat qat artiq esasi var Almaniyanin merkezi dovlet olmasi Avropa konteksti ile mehdudlasdigi Avropanin ozu ise yanliz Avrasiyanin Qerb burnu oldugu halda Rusiya butun kontinent cercivesinde merkezi movqe tutur yeni planetin tam merkezinde yerlesir Savitskiye gore Rusiyanin merkezi dovlet olmasi onun tarixi identikliyinin esasidir Rusiya Avropanin bir hissesi ve Asiyanin davami deyildir O ozu musteqil bir dunyadir Musteqil ve xususi menevi tarixi geosiyasi realliqdir Savitski bu realligi Avrasiya adlandirir Bu anlayis materiki ve ya kontinenti deyil rus mekaninda ve rus medeniyyetinde eks etdirilmis tarixi paradiqmani xususi sivilizasiyani ifade edir Savitski rus qutbunden cixis ederek Makinderin geosiyasi menzeresinin tam eyni olan bir konsepsiya ireli surur lakin mucerred quru quldurlari ve ya tarixin cografi oxu ndan yaranan merkezeqacma impulslari Savitskide deqiq ifade olunmus rus medeniyyeti rus tarixi rus dovletciliyi rus erazisi abrisi cevre kontur kesb edir Ratselin nezerinde Raum daha deqiq desek Smittin nezerinde Grossraum ne mena dasiyirsa Savitskinin nezerinde Rusiya Avrasiya da eyni mena dasiyir Makinder bele hesab edir ki Hartlend in sehralarindan bas qaldiran mexaniki tekan sahil zonalarini daxili aypara medeniyyet ve tarix yaratmaga mecbur edirse Savitski iddia edir ki Rusiya Avrasiya Makinderin Hartlend i dunya medeniyyetinin ve dunya tarixinin zamanda ve mekanda yayilmis sintezidir Savitski Rusiyani geosiyasi baximdan milli dovlet kimi deyil ari slavyan medeniyyetinin koceri heyat terzi suren turk tayfalarinin pravoslav enenelerinin bir nece terkib hissesi esasinda yaranmis sivilizasiyanin xususi bir tipi kimi basa dusur Onlar hamisi birlikde dunya tarixinin sintezi olan unikal merkezi qurum yaradir Savitski velikoruslan Serq slavyanlannin sadece bir saxesi deyil slavyan ve turk substratlarini vehdetin eyniyyetin esasi ozunde birlesdiren ayrica etnik imperiya qurumu hesab edir Bu meqam onu Turanciliq movzusuna istiqametlendirir Eserleri ve baresinde yazilanlarSavitski P N Avrasiyaciliq ugrunda mubarize Paris 1931 Savitski P N Rusiya ve latinliq Savitski P N Kocerisunasligin vezifeleri haqqinda niye skifler ve hunlar ruslar ucun maraqli olmalidir Praqa 1928 Kocerisunasligin vezifeleri haqqinda Savitski P N Avrasiya materiki M 1997 Bistryukov V Y Muhaciret illerinde 1920 1938 ci illerde Pyotr Nikolayevic Savitskinin ictimai siyasi ve elmi fealiyyeti Avtoref tarix uzre elmler namizedi diss 07 00 02 Samara 2003 Beisswenger M Ed and intr Petr Nikolaevich Savitskii 1895 1968 A Bibliography of his Published Works Petr Nikolaevich Savickij 1895 1968 Praqa 2008 111 s Hemcinin baxRusiya tarixiIstinadlarThe Fine Art Archive 2003 Lyudi i sudby Biobibliograficheskij slovar vostokovedov zhertv politicheskogo terrora v sovetskij period 1917 1991 rus SPb Peterburgskoe Vostokovedenie 2013 496 s Socialnaya istoriya otechestvennoj nauki o Vostoke ISBN 978 5 85803 225 0 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 BillionGraves ing 2011 Novruz Memmedov Geosiyasete giris Iki cildde I cild Baki Azerbaycan nesriyyati 2011 s 279 281 PDF 2021 07 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 11 27 Xarici kecidlerSavitskinin elmi eserleri