Pantsir-S1

Pantsir-S1 (rus. Панцирь-С1, NATO kod adı: SA-22 Greyhound) — Rusiyanın Tula şəhərində yerləşən KBP korporasiyası tərəfindən istehsal olunan qısa-orta mənzilli zenit-artilleriya və zenit-raket kompleksi. Bu kompleks ən müasir hava hücumundan müdafiə texnologiyaları və müasir radarla təchiz olunub.

Pantsir-S1
Tipi	Zenit-raket kompleksi
Ölkə	Rusiya
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri	2012–davam edir
İstismara başlanması	2003
İstismar edənlər	İstifadəçilər siyahısına bax
İstifadə edilən döyüşlər	Suriya vətəndaş müharibəsi Donbass müharibəsi
İstehsal tarixçəsi
Konstruktor	KBP
Konstruksiya tarixi	1994
İstehsalçı	Ulyanovsk mexaniki zavodu
İstehsal illəri	2008–davam edir
Variantları	Pantsir-S (prototip), Pantsir-S1, Pantsir-S1-O (və ya Pantsir-S1E), Pantsir-S2
Xüsusiyyətləri
Ağırlığı	90 kq
Uzunluğu	3,2 m
Ekipaj	3
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Pantsir-S1 hərbi, sənaye və inzibati təsisatları aşağı və çox aşağı hündürlükdə uçuş həyata keçirmək qabiliyyətinə sahib olan təyyarə, helikopter, yüksək dəqiqlikli mərmi, qanadlı raket və PUA-lardan qorumaq, həmçinin digər hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə istifadə olunur.

Dizayn

1995-ci ildə ilk hazırlanmış variant 1L36 radarı ilə təchiz olunmuşdu. Bu radar sonradan başqa bir sistemlə əvəz edilmişdir. Bu qısa və orta mənzilli hava hücumundan müdafiə sistemi təkərli və ya tırtıllı maşınların üzərində yerləşdirilə bilər. Sistemin hava hücumundan müdafiə komplektinə avtomatik zenit-artilleriya topu, səth-hava raketləri, radar və ya optik axtarış sistemi və radio-nəzarət məntəqəsi daxildir.

Sistemin əsas məqsədləri həm mülki və hərbi təyinatlı nöqtələri düşmən hücumundan müdafiə etmək, həm də motoatıcı və ya mexanikləşdirilmiş qoşunları alay səviyyəsində müdafiə etməkdən ibarətdir. Əsas üstünlüklərindən biri xeyli aşağı hündürlükdən uçan hədəflərin məhv edilməsi imkanının olmasıdır. Sistem tam avtomatik şəkildə fəaliyyət göstərir. 4–6 saniyəlik reaksiya vaxtı ilə bir raketi məhv etmək ehtimalı 0.7-dən aşağı deyil. Hərəkətdə olduğu halda belə raket və ya zenit-artilleriya topundan atəş aça bilir. Əsas radar stansiyası sistemin fəaliyyət göstərdiyi rejimdən asılı olaraq 0–60° və ya 26–82° aralıqlarında hədəfi təyin edə bilir. Bu hava hücumundan müdafiə sistemi öz sinfindən olan digər oxşar komplekslərə qarşı bir çox üstünlükləri ilə fərqlənir. Bu, müqayisəli sınaqlarla yoxlanılmasa da, müxtəlif sistemlərin potensial limitləri bunu sübut edir. 2013-cü ildən etibarən bu ZRK-da erkən xəbərdarlıq məqsədilə iki radar stansiyasından istifadə olunur. İstənilən mənbədən daxil olan hədəf koordinatları ümumi sistemə daxil edildikdən sonra −5 və +82 dərəcə aralığında hərəkət edən hədəfi məhv edə bilər. Hədəfin məhv edilməsi məqsədilə raketlərin buraxılması intervalı 1–1.5 saniyə arasında dəyişir ki, bu da sistemi öz analoqları ilə müqayisədə əlçatmaz edir.

Əməliyyat tarixçəsi

Suriya

22 iyun 2012-ci il tarixində Suriyanın Latakiya şəhəri yaxınlığında kəşfiyyat uçuşu həyata keçirməyə cəhd edən Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus RF-4E döyüş təyyarəsi Suriya Silahlı Qüvvələrinin Pantsir-S1 kompleksi ilə vurularaq düşürülmüşdür. Bu sistem, həmçinin 2015-ci ildən etibarən Rusiya Silahlı Qüvvələri tərəfindən Suriyada aktiv istifadə olunur.

2017-ci ilin martından iyul ayına qədər davam edən "Ordu-2017" beynəlxalq hərbi-texniki forumundan əldə edilən məlumata görə Suriyada yerləşdirilən Pantsir sistemləri qeyd olunan tarixə qədər 12 uçan obyekti məhv etmişdir ki, bunların da içərisinə Heron, Bayraktar, RQ-21A, müxtəlif növ raketlər və aerostat daxil idi. 2017-ci ilin oktyabr ayının əvvəlində Suriya ərazisində yerləşdirilən Pantsir kompleksi ilə İŞİD tərəfindən atılan iki ədəd Qrad raketi məhv edilmişdir.

27 dekabr 2017-ci ildə Bdama adlı qeyri-məskunlaşmış ərazidən silahlı qruplaşma tərəfindən Latakiya Beynəlxalq Aeroportu və Rusiya Aerokosmik Qüvvələrinin Xmeymimdə yerləşən hərbi təsisatına raket hücumu baş tutmuşdur. Həmin hücum zamanı hərbi baza istiqamətində atılan iki raket Pantsir hava hücumundan müdafiə sistemi vasitəsilə məhv edilmişdir.

2018-ci il yanvarın 5-dən 6-na keçən gecə Xmeymim aviabazası 13 ədəd pilotsuz uçuş aparatı (PUA) tərəfindən hücuma məruz qalmışdır. Nəticədə, hücumda iştirak edən yeddi PUA Pantsir-S hava hücumundan müdafiə sistemi tərəfindən məhv edilmiş, altı PUA isə radioelektron mübarizə vasitələrindən istifadə edilərək ələ keçirilmişdir.

14 aprel 2018-ci ildə ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa qoşunları Suriya ərazisində yerləşən səkkiz hədəfə 103 ədəd hava-səth tipi raket və qanadlı raketlərlə zərbə endirmişdir. Rusiya tərəfinin verdiyi məlumata görə Pantsir komplekslərindən buraxılan 25 ədəd raketlə 23 ədəd düşmən raketi məhv edilmişdir. Buna baxmayaraq, ABŞ Müdafiə Departamenti müttəfiq qoşunlarının heç bir raketinin vurulmadığını bildirmişdir.

10 may 2018-ci ildə baş vermiş qısamüddətli hərbi toqquşma zamanı Suriya hökumət qoşunlarına məxsus Pantsir-S1 kompleksi İsrail Silahlı Qüvvələri tərəfindən məhv edilmişdir. Toqquşmadan sonra çəkilmiş videolardan belə aydın olur ki, İsrailin raket hücumu zamanı Pantsir sistemi qeyri-döyüş vəziyyətində olub.

Ukrayna

Müxtəlif müstəqil ekspertlərin verdiyi məlumata görə Pantsir-S1 kompleksi Donbass müharibəsi ərzində separatçılar tərəfindən istifadə olunmuşdur. Bu kompleksin əsas silahının qalıqları 2014-cü ilin noyabr ayında Ukraynada müşahidə olunmuşdur. Bu sistem, həmçinin 2015-ci ilin əvvəllərində Ukraynanın separatçılar tərəfindən nəzarət olunan Luqansk və Makeyevka şəhərlərində müşahidə olunub.

İstifadəçilər

Pantsir-S1 istifadəçiləri mavi rəngdə göstərilmişdir

• Əlcəzair: 38 kompleks Pantsir-S1E və 750 ədəd 9M311 raketi 2012–2014-cü illər aralığında əldə edilib. Komplekslərin satın alınması barədə Rusiya ilə müqavilə 2006-cı ildə imzalanıb. Müqavilənin ümumi dəyəri 500 milyon dollardan çoxdur.
• Rusiya: 2017-ci ilin noyabr ayına olan məlumata görə 110 ədəd Pantsir-S1 və Pantsir-S2 kompleksi silahlanmaya daxil edilib. 2018-ci ilin əvvəlində daha 6 kompleks Rusiya Silahlı Qüvvələrinə təhvil verilib.
• İran: 10 kompleks Pantsir-S1E
• İraq: 2012-ci ildə 48 kompleks Pantsir-S1E və 1200 ədəd 9M311 raketi üçün Rusiya ilə imzalanan müqavilənin ümumi dəyəri 2.3 milyard dollar idi. 2016-cı ilin fevral ayında Rusiya 24 kompleks Pantsir-S1E-nin ixracını tamamladı.
• BƏƏ: 2009–2013-cü illərdə 50 kompleks Pantsir-S1E və 1000 ədəd 9M311 raketi Rusiyadan idxal olunmuşdur. Tərəflər arasında imzalanan müqavilənin dəyəri 800 milyon dollar idi.
• Oman: 12-dən çox Pantsir-S1E
• Suriya: Hazırda Suriya Silahlı Qüvvələrinin silahlanmasında bilinməyən sayda Pantsir-S1E kompleksi mövcuddur. 36 kompleks Pantsir-S1E və 700 ədəd 9M311 raketi 2008–2011-ci illər aralığında Rusiyadan idxal olunmuşdur. 2006-cı ildə imzalanan bu müqavilənin ümumi dəyəri təqribən 1 milyard dollar idi. Rusiya Müdafiə Nazirliyində olan mənbənin verdiyi məlumata görə Rusiya Suriyanı 40 kompleks Pantsir-S1E ilə təchiz etmişdir.

Həmçinin bax

• Zenit-raket kompleksi
• Rusiya Silahlı Qüvvələri

İstinadlar

1. . 2017-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-12.
2. . 2017-10-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-12.
3. "Непробиваемый "Панцирь"". vpk.name. 9 November 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
4. ""Панцирь", С-300 и другие санитары неба". Российская газета. 2014-11-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
5. "Зенитный ракетно-пушечный комплекс "Панцирь-С1"". rusarmy.com. 19 October 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
6. Administrator. . vniirt.ru. 9 noyabr 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2018.
7. . 31 avqust 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-25.
8. "ЗЕНИТНЫЙ РАКЕТНО-ПУШЕЧНЫЙ КОМПЛЕКС (ЗРПК) "ПАНЦИРЬ-С". ANTIAIRCRAFT MISSILE-GUN COMPLEX (ZRPK) "PANTSIR-S"". 7 November 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
9. . army.lv (rus). 2014-08-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-12.
10. . rostec.ru. 2015-05-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-12.
11. "Newly-supplied Russian Pantsyr-1 anti-air missile used to down Turkish warplane". DEBKAfile. 24 iyun 2012. 24 June 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
12. "Syria – Turkey tension: Conflicting arguments on Phantom". BBC News Middle East. 3 iyul 2012. 5 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
13. "Российская ПВО отразила ракетный удар по базе Хмеймим в Сирии". 28 dekabr 2017. 4 January 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
14. "Зенитный комплекс "Панцирь" в Сирии сбил выпущенные "ИГ" ракеты". 3 oktyabr 2017. 10 October 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
15. "Diplomat slams Hmeymim base shelling as provocation to derail Syrian congress". TASS. 27 dekabr 2017. 21 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
16. . eng.mil.ru. 19 January 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2018.
17. "Arxivlənmiş surət". 2018-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
18. "Department of Defense Press Briefing by Pentagon Chief Spokesperson". U.S. DEPARTMENT OF DEFENSE. 22 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
19. "IDF attacks dozens of Iranian targets in Syria". Israeli National News. 2018-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
20. "WATCH: ISRAEL STRIKES SYRIAN SA22 AIR DEFENSE BATTERY". Jerusalem Post. 2018-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
21. Ferguson, Jonathan; Jenzen-Jones, N.R. "Raising Red Flags: An Examination of Arms & Munitions in the Ongoing Conflict in Ukraine. (Research Report No. 3)" (PDF). ARES. 2014. səh. 78. 1 December 2014 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 23 May 2017.
22. Czuperski, Maksymilian; Herbst, John; Higgins, Eliot; Polyakova, Alina; Wilson, Damon. Hiding in Plain Sight: Putin's War in Ukraine. Atlantic Council. 2015-05-27. ISBN . 2015-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
23. Smallwood, Michael. "Russian 96K6 Pantsir-S1 air defence system in Ukraine". Armament Research Services (ARES). 5 fevral 2015. 11 February 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
24. Stockholm Internation Peace Research Institute 2010-04-14 at the Wayback Machine — Arms Transfers Database
25. "Algeria could become Russia's main military partner". 2008-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
26. "Алжир увеличит заказ на комплексы «Панцирь-С1»". 7 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
27. . 9 noyabr 2017. 8 April 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2018.
28. "ЦАМТО / Новости / Шесть ЗРПК «Панцирь-С1» заступили на боевое дежурство в Саратовской области". www.armstrade.org. 14 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
29. "Россия поставила в Ирак ракетно-пушечные комплексы Панцирь-С1". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
30. "Russian company Rosoboronexport finishes Pantsir-S1 supplies to Iraq". 2016-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-12.
31. "Daily defense news for military procurement managers, contractors, policy makers". www.defenseindustrydaily.com. 7 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.
32. "Россия уже поставила Сирии до 40 комплексов "Панцирь", сообщил источник". ria.ru. 9 aprel 2018. 11 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2018.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Pantsir-S1 ilə əlaqəli mediafayllar var.

• ЗРАК "Панцирь-С1" (rus.)
• "Сравнительные характеристики ЗПРК "Панцирь-С1" с зарубежными комплексами"". (rus.)