Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nyu-York yaponları (ニューヨークにおける日本人) – ABŞ-nin Nyu-York şəhərindən olan yapon əsilli şəxslər. Bu qrupa həm yapon immiqrantlar, həm də Nyu-York şəhərində doğulmuş yapon əsilli şəxslər daxildir.
| Ümumi sayı |
|---|
| 33.432 (2015) |
| Yaşadığı ərazilər |
| Manhetten, Kuins, Bruklin |
| Dili |
| Dini |
| Qohum xalqlar |
| ABŞ yaponları (, , , Havay adaları, , , , ) |
Tarixi
XIX əsr
Nyu-York şəhərinə ilk yapon mühacirlər XIX əsrin sonuncu rübündə gəliblər. Onlar əsasən kişilərdən və orta sinifdən olan işçilərdən ibarət idilər. 1876-cı ildə altı yapon biznesmen ticarətlə məşğul olmaq üçün Nyu-York şəhərinə gəlmişdir. Növbəti 20 il ərzində şəhərə yapon iş adamları gəlməyə davam etmiş və bəziləri şəhərin daimi sakini olmuşdurlar. Buna baxmayaraq, yaponların Nyu-Yorka miqrasiyası ABŞ və Yaponiya hökumətləri tərəfindən məhdudlaşdırılmış şəkildə davam etmişdir.
1890–91-ci illərdə Nyu-York şəhərində 600 yapon yaşayırdı. Onların yarısından çoxu Bruklində yaşayır və işləyirdi. 1890-cı illərin ortasından etibarən şəhərdə yaponların sayı artmağa başlamışdır. 1900-cü ildə yaponların sayı 1000-ə çatmışdır. Bu dövrdə şəhərdə yaşayan yaponların 90%-i xidməti işlər ilə məşğul olurdu.
1897-ci ildə Bruklində bir yapon kollec tələbəsi tərəfindən ilk yapon qəzeti nəşr olunmuşdur. Həftəlik nəşr olunan bu qəzet qısaömürlü olmuşdur. 1899-cu ildə yapon immiqrantlar və iş adamları üçün şəhərdə yaradılmışdır.
1900–1941
1907-ci ildə tərəfindən Yapon Qarşılıqlı Yardım Cəmiyyəti yaradılmışdır. Bu təşkilat əsasında 1914-cü ildə yaradılan Yaponiya hökuməti də dəstək vermişdir. Bu dövrdə Nyu-Yorkda "Japanese American Commercial Weekly", "Nyuyoku jiho" (1904), "Nyuyoku shimpo" (1911) kimi yapon qəzetləri nəşr olunmağa başlamışdır.
1907-ci ildə Bruklin donanma verfində əcnəbilər üçün tətbiq olunan məhdudiyyətdən sonra bir çox yapon Manhettenə köçməyə başlamışdır. 1909-cu ildə şəhərin 3000 yapon sakininin böyük hissəsi Manhettendə yaşayırdı.
1908-ci ildə Yaponiya və ABŞ miqrasiya məsələsində razılıq əldə etmişdir. Nəticədə, Yaponiya hökuməti ABŞ-yə miqrasiya edən yaponlar üçün iki cür pasport buraxmağa başlamışdır: biri fəhlələr, biri isə tələbələr, biznesmenlər və peşə sahibləri kimi şəxslər üçün. Razılığa əsasən yaponlar Nyu-Yorkdakı konsulluqda qeydiyyatdan keçməli idilər. 1915-ci ilə kimi konsulluqda qeydiyyatdan keçən yaponların 75%-i ikinci növ pasportu olan şəxslər idi.
1920-ci ildə Nyu-Yorkda 4652 yapon yaşayırdı və 1921-ci ilin statistikasına əsasən onların 75%-i xidmət işləri ilə məşğul olurdu. Yaponlar avropalı immiqrantlardan ayrı yaşayırdılar və Manhettenin cənubu, 123-cü küçə və Bruklinin işgüzar hissəsi kimi yerlərdən təcrid olunmuşdular. 1924–52-ci illərdə qüvvədə olmuş səbəbilə yaponların ABŞ-yə miqrasiyasının qarşısı alınmış və bu dövrdə Nyu-Yorkda yaşayan yaponların sayı 2500–2900 arasında qalmışdır.
Müharibədən sonra
İkinci dünya müharibəsinin başlamasından sonra Nyu-Yorkdakı bütün yapon təşkilatları fəaliyyətlərini dayandırmış və müharibə zamanı bir çox yapon saxlanılaraq aparılmışdır. Buna baxmayaraq, Nyu-York yaponlarının böyük qismi həbs düşərgələrinə aparılmamışdır. Müharibədən sonra Nyu-York Yapon Assosiasiyası, yapon xristian kilsələri və yapon buddist məbədləri öz fəaliyyətini bərpa etmişdir. Həm yapon, həm ingilis dilində nəşr olunan "Nyuyoku nichibei" həftəlik qəzeti qurulmuşdur.
1950-ci ildə Nyu-Yorkda yaşayan yaponların sayı 3800-i keçmişdir. ABŞ-nin qərbində yaşayan bir çox yaponun Nyu-Yorka köçməsi bu sayın artmasına səbəb olmuşdur. İmmiqrasiya aktının ləğvindən sonra şəhərə köçən yaponların sayı daha da artmağa başlamışdır. 1970-ci ildə şəhərin yapon sakinlərinin sayı 14.000, 1980-ci ildə 16.828, 1990-cı ildə 16.828 olmuşdur. 2000-ci ildə şəhərdəki 26.419 yaponun böyük qismi Manhettendə yaşayırdı.
Demoqrafiya
2015-ci ilin statistikasına əsasən Nyu-York şəhərində 33.432 yapon əsilli şəxs yaşayır. Bu, Nyu-York ştatında yaşayan yaponların 61%-ni təşkil edir. Nyu-York yaponlarının 51%-i Manhetten borosunda yaşayır, qalan hissəsi isə əsasən Kuins və Bruklinin payına düşür. Yapon icması əsasən Manhettenin Midtaun hissəsində, Kuinsin rayonunda və cəmlənmişdir.
2015-ci ilin statistikasına əsasən Nyu-York yaponlarının 60%-i xarici ölkələrdə doğulmuş şəxslərdir. Xaricdə doğulmuş Nyu-York yaponlarının 16%-i ABŞ vətəndaşlığı almışdır. Nyu-York yaponları arasında yoxsulluq səviyyəsi 12,6%-dir.
Görkəmli şəxslər
 |  |  |  |  |  |  |
 |  |  |  |  |  |  |
 |  |  |  |  |  |  |
İstinadlar
- "Profile of New York City's Japanese Americans" (PDF). Asian American Federation (ingiliscə). 2019. 2022-09-13 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 13 sentyabr 2022.
- The Encyclopedia of New York City. səh. 670
- The Encyclopedia of New York City. səh. 671
Ədəbiyyat
- Kenneth, Jackson. The Encyclopedia of New York City (II). Nyu-York: Yale University Press. 2010. 670–671. ISBN . İstifadə tarixi: 13 sentyabr 2022.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nyu York yaponlari ニューヨークにおける日本人 ABS nin Nyu York seherinden olan yapon esilli sexsler Bu qrupa hem yapon immiqrantlar hem de Nyu York seherinde dogulmus yapon esilli sexsler daxildir Nyu York yaponlari Umumi sayi33 432 2015 Yasadigi erazilerManhetten Kuins BruklinDiliingilisce yaponcaDinibuddizm sintoizm xristianliq ateizmQohum xalqlarABS yaponlari Havay adalari TarixiXIX esr Manhettende yerlesen binasi Nyu York seherine ilk yapon muhacirler XIX esrin sonuncu rubunde gelibler Onlar esasen kisilerden ve orta sinifden olan iscilerden ibaret idiler 1876 ci ilde alti yapon biznesmen ticaretle mesgul olmaq ucun Nyu York seherine gelmisdir Novbeti 20 il erzinde sehere yapon is adamlari gelmeye davam etmis ve bezileri seherin daimi sakini olmusdurlar Buna baxmayaraq yaponlarin Nyu Yorka miqrasiyasi ABS ve Yaponiya hokumetleri terefinden mehdudlasdirilmis sekilde davam etmisdir 1890 91 ci illerde Nyu York seherinde 600 yapon yasayirdi Onlarin yarisindan coxu Bruklinde yasayir ve isleyirdi 1890 ci illerin ortasindan etibaren seherde yaponlarin sayi artmaga baslamisdir 1900 cu ilde yaponlarin sayi 1000 e catmisdir Bu dovrde seherde yasayan yaponlarin 90 i xidmeti isler ile mesgul olurdu 1897 ci ilde Bruklinde bir yapon kollec telebesi terefinden ilk yapon qezeti nesr olunmusdur Heftelik nesr olunan bu qezet qisaomurlu olmusdur 1899 cu ilde yapon immiqrantlar ve is adamlari ucun seherde yaradilmisdir 1900 1941 1907 ci ilde terefinden Yapon Qarsiliqli Yardim Cemiyyeti yaradilmisdir Bu teskilat esasinda 1914 cu ilde yaradilan Yaponiya hokumeti de destek vermisdir Bu dovrde Nyu Yorkda Japanese American Commercial Weekly Nyuyoku jiho 1904 Nyuyoku shimpo 1911 kimi yapon qezetleri nesr olunmaga baslamisdir 1907 ci ilde Bruklin donanma verfinde ecnebiler ucun tetbiq olunan mehdudiyyetden sonra bir cox yapon Manhettene kocmeye baslamisdir 1909 cu ilde seherin 3000 yapon sakininin boyuk hissesi Manhettende yasayirdi 1908 ci ilde Yaponiya ve ABS miqrasiya meselesinde raziliq elde etmisdir Neticede Yaponiya hokumeti ABS ye miqrasiya eden yaponlar ucun iki cur pasport buraxmaga baslamisdir biri fehleler biri ise telebeler biznesmenler ve pese sahibleri kimi sexsler ucun Raziliga esasen yaponlar Nyu Yorkdaki konsulluqda qeydiyyatdan kecmeli idiler 1915 ci ile kimi konsulluqda qeydiyyatdan kecen yaponlarin 75 i ikinci nov pasportu olan sexsler idi 1920 ci ilde Nyu Yorkda 4652 yapon yasayirdi ve 1921 ci ilin statistikasina esasen onlarin 75 i xidmet isleri ile mesgul olurdu Yaponlar avropali immiqrantlardan ayri yasayirdilar ve Manhettenin cenubu 123 cu kuce ve Bruklinin isguzar hissesi kimi yerlerden tecrid olunmusdular 1924 52 ci illerde quvvede olmus sebebile yaponlarin ABS ye miqrasiyasinin qarsisi alinmis ve bu dovrde Nyu Yorkda yasayan yaponlarin sayi 2500 2900 arasinda qalmisdir Muharibeden sonra Borolara gore Nyu York yaponlari Manhetten 51 Kuins 24 Bruklin 20 Bronks 4 Staten Aylend 1 Ikinci dunya muharibesinin baslamasindan sonra Nyu Yorkdaki butun yapon teskilatlari fealiyyetlerini dayandirmis ve muharibe zamani bir cox yapon saxlanilaraq aparilmisdir Buna baxmayaraq Nyu York yaponlarinin boyuk qismi hebs dusergelerine aparilmamisdir Muharibeden sonra Nyu York Yapon Assosiasiyasi yapon xristian kilseleri ve yapon buddist mebedleri oz fealiyyetini berpa etmisdir Hem yapon hem ingilis dilinde nesr olunan Nyuyoku nichibei heftelik qezeti qurulmusdur 1950 ci ilde Nyu Yorkda yasayan yaponlarin sayi 3800 i kecmisdir ABS nin qerbinde yasayan bir cox yaponun Nyu Yorka kocmesi bu sayin artmasina sebeb olmusdur Immiqrasiya aktinin legvinden sonra sehere kocen yaponlarin sayi daha da artmaga baslamisdir 1970 ci ilde seherin yapon sakinlerinin sayi 14 000 1980 ci ilde 16 828 1990 ci ilde 16 828 olmusdur 2000 ci ilde seherdeki 26 419 yaponun boyuk qismi Manhettende yasayirdi Demoqrafiya2015 ci ilin statistikasina esasen Nyu York seherinde 33 432 yapon esilli sexs yasayir Bu Nyu York statinda yasayan yaponlarin 61 ni teskil edir Nyu York yaponlarinin 51 i Manhetten borosunda yasayir qalan hissesi ise esasen Kuins ve Bruklinin payina dusur Yapon icmasi esasen Manhettenin Midtaun hissesinde Kuinsin rayonunda ve cemlenmisdir 2015 ci ilin statistikasina esasen Nyu York yaponlarinin 60 i xarici olkelerde dogulmus sexslerdir Xaricde dogulmus Nyu York yaponlarinin 16 i ABS vetendasligi almisdir Nyu York yaponlari arasinda yoxsulluq seviyyesi 12 6 dir Gorkemli sexslerEysa KarreraMine OkuboSono OsatoCorc Kusunoki MillerTakamine CokiciSon LennonYoko OnoDaniella AlonsoMaya SibutaniHideyo NoquciAsa AkiraIstinadlar Profile of New York City s Japanese Americans PDF Asian American Federation ingilisce 2019 2022 09 13 tarixinde PDF Istifade tarixi 13 sentyabr 2022 The Encyclopedia of New York City seh 670 The Encyclopedia of New York City seh 671EdebiyyatKenneth Jackson The Encyclopedia of New York City II Nyu York Yale University Press 2010 670 671 ISBN 978 0300114652 Istifade tarixi 13 sentyabr 2022