Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Noqay çölü — Terek və Kuma çayları arasında, Şimali Qafqaz ərazisində meşə örtüyünə sahib olmayan quru və düzən əraziyə sahib çöl. Ərazi Dağıstan, Çeçenistan, Stavropol diyarı ərazisində yerləşir. Çölün adı noqayların adı ilə bağlıdır.
| Noqay çölü | |
|---|---|
| rus. Ногайская степь | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | -28–150 m |
| Coğrafiyası | |
| Çay | Kuma çayı |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| RF subyektləri | Dağıstan Çeçenistan Stavropol diyarı |
| | |
| | |
Bitki örtüyü kserofit və qalofitlərdən ibarət olsa da, ərazisinin böyük hissəsini qumlu sahələr təşkil edir.
İqlimi
Noqay çölünün iqlimi quru kontinentaldır. İllik yağıntının miqdarı 300 mm keçmir. İsti dövrün orta temperaturu (aprel — oktyabr) +22-25 °C , soyuq fövrün isə (noyabr — mart) 0 - 2 °C arasında dəyişir. Minimum temperatur −33 °C (yanvar, fevral), maksimum isə +45 °C (avqust) olmuşdur. Qışı az yağıntılı olması ilə seçilir. Ortalama 30 mm təşkil edir. Bu isə az qar örtütü düməkdir.
Torpaq örtüyü
Çöl üçün tünd şabalıdı və açıq şabalıdı torpaqlar üstünlük təşkil edir. Üstəlik torpaqların böyük əksəriyyəti şoranlaşmışdır. Qərbində göl və şoranlıq ərazilər vardır. Digər ərazilər isə zəif yapışqanlı qumlar ilə örtülüdür.
Hidroqrafiya
Daimi axara malık çay şəbəkəsibdən məhrumdur. Qrunt suları dərində yerləşməsinə baxmayaraq güçlü şəkildə minerallaşmağa məruz qalmışdır. Burada əkinçilik ancaq suvarılma əkinçiliyə əsaslana bilər. Üstəlik su kənardan gətirilməlidir.
Səhralaşma
Noqay çölü əsasən köçəri maldarlıq üçün əlverişlidir. Sovet dönəmində Noqay çölü və ətraf ərazilərə maşınlarla, sayları milyonları keçən heyvanlar Dağıstan, Çeçenistan, İnquşetiya, Şimali Osetiya, Cənubi Osetiya və Gürcüstan əraziləri bura köçürülürdü.
Sosializmin gur dönəmində güçlü şəkildə istifadə edilməsi otlaq ərazilərinin 70 % orta, güçlü və olduqca güçlü şəkildə zərər görmüşdür. 25% ərazi isə heyvanlar üçün zərərli bölgəyə çevrilmişdir.
Noqay çölünün cənub və cənub-şərq hissəsinin güclü intensiv şəkildə istifadəsi onun qumlu səhraya çevrilməsinə səbəb olmuşdur. Əvvəllər isə otlaq bitkiləri qumların hərəkətinə maneə olurdu. İnsanın bu kor təbii fəaliyyəti nəticəsində Noqay çölünün tanıtma kartı olan Sayqalar itirilmişdir
İstinadlar
- "Noqay çölü". 2020-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
- "Eldar Eldarov. Noqay çölü". 2014-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
- "Noqay çölü : Dağıstan Respublikasının Regional Coğrafiya Cəmiyyətinin bölməsi". 2014-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
- "Noqay çölündə artıq sayqas yaşamır". 2020-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Noqay colu Terek ve Kuma caylari arasinda Simali Qafqaz erazisinde mese ortuyune sahib olmayan quru ve duzen eraziye sahib col Erazi Dagistan Cecenistan Stavropol diyari erazisinde yerlesir Colun adi noqaylarin adi ile baglidir Noqay colurus Nogajskaya stepUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 28 150 mCografiyasiCay Kuma cayiYerlesmesi44 40 sm e 45 39 s u Olke RusiyaRF subyektleri Dagistan Cecenistan Stavropol diyariNoqay coluNoqay colu Bitki ortuyu kserofit ve qalofitlerden ibaret olsa da erazisinin boyuk hissesini qumlu saheler teskil edir IqlimiNoqay colunun iqlimi quru kontinentaldir Illik yagintinin miqdari 300 mm kecmir Isti dovrun orta temperaturu aprel oktyabr 22 25 C soyuq fovrun ise noyabr mart 0 2 C arasinda deyisir Minimum temperatur 33 C yanvar fevral maksimum ise 45 C avqust olmusdur Qisi az yagintili olmasi ile secilir Ortalama 30 mm teskil edir Bu ise az qar ortutu dumekdir Torpaq ortuyuCol ucun tund sabalidi ve aciq sabalidi torpaqlar ustunluk teskil edir Ustelik torpaqlarin boyuk ekseriyyeti soranlasmisdir Qerbinde gol ve soranliq eraziler vardir Diger eraziler ise zeif yapisqanli qumlar ile ortuludur HidroqrafiyaDaimi axara malik cay sebekesibden mehrumdur Qrunt sulari derinde yerlesmesine baxmayaraq guclu sekilde minerallasmaga meruz qalmisdir Burada ekincilik ancaq suvarilma ekinciliye esaslana biler Ustelik su kenardan getirilmelidir SehralasmaNoqay colu esasen koceri maldarliq ucun elverislidir Sovet doneminde Noqay colu ve etraf erazilere masinlarla saylari milyonlari kecen heyvanlar Dagistan Cecenistan Inqusetiya Simali Osetiya Cenubi Osetiya ve Gurcustan erazileri bura kocurulurdu Sosializmin gur doneminde guclu sekilde istifade edilmesi otlaq erazilerinin 70 orta guclu ve olduqca guclu sekilde zerer gormusdur 25 erazi ise heyvanlar ucun zererli bolgeye cevrilmisdir Noqay colunun cenub ve cenub serq hissesinin guclu intensiv sekilde istifadesi onun qumlu sehraya cevrilmesine sebeb olmusdur Evveller ise otlaq bitkileri qumlarin hereketine manee olurdu Insanin bu kor tebii fealiyyeti neticesinde Noqay colunun tanitma karti olan Sayqalar itirilmisdirIstinadlar Noqay colu 2020 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 22 Eldar Eldarov Noqay colu 2014 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 22 Noqay colu Dagistan Respublikasinin Regional Cografiya Cemiyyetinin bolmesi 2014 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 22 Noqay colunde artiq sayqas yasamir 2020 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 22