Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nina mətbəəsi (rus. Нина типография) — XX əsrin əvvəllərində Bakıda gizli şəkildə fəaliyyət göstərmiş mətbəə. Nina mətbəəsi əsasən bolşevik yönümlü təbliğatla məşğul olurdu və İskra qəzeti ilə sıx fəaliyyət göstərmişdir.
Mətbəənin adı qədim şumerlərdəki Nina ilahəsindən götürülmüşdür. Əfsanəvi Nineviyanın və Assuriya imperiyasının yaradıcısını bu cür adlandırılmışdır. Elə bu adı da inqilabçıların Bakıdakı ilk gizli mətbəəsi daşıyırdı. 1898-ci ilin martında yaranan Rusiya sosial-demokrat partiyasının 3 il sonra Bakıda komitəsi yaradılmışdır. Mətbəənin yaradılmasında gürcü inqilabçısı Lado Ketsxovelinin böyük rolu olmuşdur. 1900-cü ildə Tiflis sosdemlərinin tapşırığı ilə Bakıya gələn Lado 1 il sonra partiyanın gizli mətbəəsinin təşkilini nail olur. Tez-tez ünvanını dəyişən “Nina” mətbəəsinin yaranmasında böyük səy göstərən digər şəxslər isə Bakı komitəsinin ilk tərkibinə daxil olan Avel Yenukidze, Lev Krasin, Qalperin, Eyzenbet və Faynberq idi.
İlk illər
Bolşevik mətbəənin yaradılması barədə bildirmişdir:
 | Tiflisdəki mərkəzi qrupun və Bakıdakı yoldaşların köməkliyi ilə Ketsxoveli çap maşını və mətbəə üçün gərəkli olan bütün avadanlığı əldə etdi. Ketsxoveli Tiflis partiya qrupuna yığıcı gərək olduğunu bildirdi və məni Bakıya yolladılar. Əvvəlki vaxtlar mətbəədə ikicə nəfər çalışırdı – Ketsxoveli və mən. 2 ay sonra o, Tiflisdən yenə kömək tələb etdi və Viktor Suladzeni bizə köməyə göndərdilər. 1902-ci ilin sentyabrında Ladonun həbsindən sonra yaranan təhlükəli vəziyyətə görə “Nina”nı müvəqqəti ləğv etməli olduq. |  |
“Nina” mətbəəsi İskra qəzetinin tapşırıqları ilə işləyir, habelə bütün Qafqaz təşkilatlarına xidmət göstərirdi. Artıq 1901-ci ildə Bakıda Tiflis sosial-demokratlarının orqanı olan Brdzola (Mübarizə) qəzetinin ilk sayı işıq üzü görür. Fəaliyyətə başladıqdan 1 il sonra, güclü konspirasiyaya baxmayaraq Ketsxoveli və Yenukidze həbs olunur, ancaq buna bamayaraq, bir neçə ay sonra Nina öz işini Lev Krasinin başçılığı altına bərpa edir. Ketsxovelinin taleyi isə faciəvi olur. Rotmistr əmri ilə həbs edilən Ketsxovelini ilk növbədə gizli mətbəə qurmaqda ittiham edirlər. Bir müddət Bayılda, sonra isə Metex türməsində saxlanılır, istintaqla əməkdaşlıqdan imtina edir, məhbusları öz hüquqları uğrunda mübarizəyə qaldırır. 1903-cü ildə Ketsxoveli türmədə odlu silahla qətlə yetirilir. Onun ölümündə əli olan Runiç də çox yaşamır – 1908-ci ildə Tiflisdə tramvayda gedərkən naməlum şəxsin atdığı 3 güllə ilə yerindəcə keçinir. Bununla da, Ketsxovelinin sirdaşları inqilabçının qisasını alırlar.
1902-ci ilin sonunda təhlükəsizlik səbəbindən fəaliyyətini müvəqqəti dayandıran “Nina” sonrakı il yenidən işini bərpa edir. Burada Karl Marks, Fridrix Engels əsərləri, habelə rusca, ermənicə və gürcücə vərəqələr də çap edilir. Lev Krasinin səyləri ilə güclənən mətbəənin gücü sonralar o qədər artır ki, gizli çalışmasına baxmayaraq, bütün Rusiya imperiyasını çap məhsulları ilə təmin etməyə yetir. Bu gücə nail olmaq üçün Trifon Yenukidze (Avelin qardaşı) və Krasin “kustar” keyfiyyətə son qoymaq və yeni, müasir avadanlıq almaq qərarına gəlirlər. Yeni avadanlıq – xaricdən güclü tipoqrafiya maşını almaq üçün isə 3 min rubl pul lazım idi.
Çıxış yolunu Krasin tapır. O, incəsənət, mədəniyyət, sənaye, ticarət və bank dairələrində asanlıqla özünə tanışlar tapmaq, zənginlərə özünü onların adamı kimi göstərmək kimi qabiliyyətə malik şəxsiyyət idi. Krasin Peterburqa yollanır və məşhur aktrisa Vera Komissarjevskayanı (1864-1910) Bakıda xeyriyyə konserti verməyə razı salır. Komissarjevskaya Bakıya gəlir, biletlərin baha olmasına baxmayaraq, Bakı varlıları onun xeyriyyə konsertinə təşrif buyurmağı özlərinə fəxr sayırlar. Beləliklə, onların ağıllarına da gəlmir ki, pullarını İnqilabın maliyyələşdirilməsinə xərcləyirlər. Krasin sonralar da maliyyə toplamaq üçün Bakıda gəlmə artistlərin çıxışlarını dəfələrlə təşkil etmişdir.
Fəaliyyətin ikinci mərhələsi
Mətbəənin gücünü daha da artırılması üçün Krasin təkliflə çıxış edir. O, incəsənət, mədəniyyət, sənaye, ticarət və bank dairələrində asanlıqla özünə tanışlar tapmaq, zənginlərə özünü onların adamı kimi göstərmək kimi qabiliyyətə malik şəxsiyyət idi. Krasin Peterburqa yollanır və məşhur aktrisa (1864-1910) Bakıda xeyriyyə konserti verməyə razı salır. Komissarjevskaya Bakıya gəlir, biletlərin baha olmasına baxmayaraq, Bakı varlıları onun xeyriyyə konsertinə təşrif buyurmağı özlərinə fəxr sayırlar. Beləliklə, onların ağıllarına da gəlmir ki, pullarını İnqilabın maliyyələşdirilməsinə xərcləyirlər. Krasin sonralar da maliyyə toplamaq üçün Bakıda gəlmə artistlərin çıxışlarını dəfələrlə təşkil etmişdir.
“Nina” mətbəəsində 1903-cü ilin noyabrından 1905-ci ilin noyabrınadək ümumi tirajı 1,5 milyon nüsxəni ötən çoxsaylı və müxtəlif dillərdə qeyri-leqal materiallar nəşr edilir. O cümlədən, İskranın Bakıda hər nömrəsinin tirajı 10-15 min nüsxə idi ki, bu da böyük rəqəmdir. 1903-cü ildə RSDRP 2 qanada – bolşeviklərə və bölünəndən sonra Nina birincilərin ixtiyarında qalır. Buna baxmayaraq, mətbəənin işindən menşeviklər və Bakı eserləri də yararlanırlar. Fəaliyyətinin bütün dövründə polisin bircə dəfə də mətbəənin izinə düşə bilməməsi inqilabçıların fəaliyyətindəki mükəmməl konspirasiyadan xəbər verir. Bu məxfilik isə ilk növbədə Leonid Krasinin xidməti idi. Kübar dairələrdə dolaşan, həm Peterburqda, həm də Bakıda çoxsaylı imkanlı dost və tanışları olan (məsələn, Maksim Qorki 1926-cı ildə yazdığı Leonid Krasin məqaləsində onun milyonçu Savva Morozovla necə tanış olduğunu, dostlaşdığını və Morozovdan mətbəə üçün ildə 24 min rubl aldığını təsvir edib) Krasin ixtisasca mühəndis-elektrik idi. O vaxtlar Krasin Bakıda elektrik stansiyasının tikintisinə rəhbərlik edirdi. Bu status ona çoxlu üstünlüklər qazandırırdı. Məsələn, sərhəddə ilişməmək üçün Avropadan İskranın maket vərəqlərini Bakıya texniki kitabların arasında göndərirdilər.
Mətbəə daxili fəaliyyət
Mətbəədə də işçilər az miqdarda olsa da maaş almaqda idi. Ştatda 1903-cü ildə Sibirə göndərilərkən yolda qaçıb Bakıya qayıdan əlavə daha 8 nəfər çalışır, hər biri də ayda 25 rubl məvacib alırdı. İldə 1 dəfə işçi məzuniyyətə çıxır və vaxtını Bakıdan kənarda keçirirdi. Mətbəə isə nəinki xərcləri bağlayır, həm də partiyanın kassasına xeyir gətirirdi. İskradan Nina mətbəəsində gürcü dilində Brdzola və rusca Cənub fəhləsi (rus. Yujnıy raboçiy) qəzetləri də nəşr olunurdu. Sonralar “Nina” Vıborqa (o vaxtkı Finlandiyanın ərazisi) köçürüldü və 1905-ci ildə leqal status aldı. 1906-cı ilin yanvarında Mərkəzi Komitənin qərarı ilə Nina mətbəəsi ləğv olundu, avadanlıqları isə Sankt-Peterburqa daşındı. 1938-ci ildə Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin qərarı ilə Nina mətbəəsinin yerləşdiyi ev təmir olunaraq ev-muzeyə çevrildi. Həmin muzey hal-hazırda mövcud deyil.
Mənbə
- İradə Bağırova -XX əsrin əvvəlində Azərbaycanda siyasi partiya və təşkilatlar (rus)
- Maksim Qorki - Leonid Krasin
- A.Yenukidze - Bizim Qafqazdakı gizli mətbəələrimiz.
- S.Kiriçuk. “Mətbəə”. “Exo Moskvı”. “Nina” – “iskraçılar”ın gizli mətbəəsi”
- Manaf Süleymanov. Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim. Manaf Süleymanov (yüklə)
- Aleksandr Stopani. Bakı neft sənayesi fəhlələrinin əməkhaqqı və iş günü” Konkordiya Zaxarova-Sederbaum. “Reaksiya illəri
- Azərbaycanda sol hərəkatının tarixi - Nina mətbəəsi. 2017-02-24 at the Wayback Machine
İstinadlar
- "Lenin: Report of the Iskra Editorial Board to the Meeting (Conference) of R.S.D.L.P. Committees". 2021-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-29.
- Great Soviet Encyclopedia: «Нина» 2008-04-16 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nina metbeesi rus Nina tipografiya XX esrin evvellerinde Bakida gizli sekilde fealiyyet gostermis metbee Nina metbeesi esasen bolsevik yonumlu tebligatla mesgul olurdu ve Iskra qezeti ile six fealiyyet gostermisdir Nina metbeesinin binasi bu gun Metbeenin adi qedim sumerlerdeki Nina ilahesinden goturulmusdur Efsanevi Nineviyanin ve Assuriya imperiyasinin yaradicisini bu cur adlandirilmisdir Ele bu adi da inqilabcilarin Bakidaki ilk gizli metbeesi dasiyirdi 1898 ci ilin martinda yaranan Rusiya sosial demokrat partiyasinin 3 il sonra Bakida komitesi yaradilmisdir Metbeenin yaradilmasinda gurcu inqilabcisi Lado Ketsxovelinin boyuk rolu olmusdur 1900 cu ilde Tiflis sosdemlerinin tapsirigi ile Bakiya gelen Lado 1 il sonra partiyanin gizli metbeesinin teskilini nail olur Tez tez unvanini deyisen Nina metbeesinin yaranmasinda boyuk sey gosteren diger sexsler ise Baki komitesinin ilk terkibine daxil olan Avel Yenukidze Lev Krasin Qalperin Eyzenbet ve Faynberq idi Ilk illerSSRI de Nina metbeesinin ev muzeyi Bolsevik metbeenin yaradilmasi barede bildirmisdir Tiflisdeki merkezi qrupun ve Bakidaki yoldaslarin komekliyi ile Ketsxoveli cap masini ve metbee ucun gerekli olan butun avadanligi elde etdi Ketsxoveli Tiflis partiya qrupuna yigici gerek oldugunu bildirdi ve meni Bakiya yolladilar Evvelki vaxtlar metbeede ikice nefer calisirdi Ketsxoveli ve men 2 ay sonra o Tiflisden yene komek teleb etdi ve Viktor Suladzeni bize komeye gonderdiler 1902 ci ilin sentyabrinda Ladonun hebsinden sonra yaranan tehlukeli veziyyete gore Nina ni muveqqeti legv etmeli olduq Nina metbeesi Iskra qezetinin tapsiriqlari ile isleyir habele butun Qafqaz teskilatlarina xidmet gosterirdi Artiq 1901 ci ilde Bakida Tiflis sosial demokratlarinin orqani olan Brdzola Mubarize qezetinin ilk sayi isiq uzu gorur Fealiyyete basladiqdan 1 il sonra guclu konspirasiyaya baxmayaraq Ketsxoveli ve Yenukidze hebs olunur ancaq buna bamayaraq bir nece ay sonra Nina oz isini Lev Krasinin basciligi altina berpa edir Ketsxovelinin taleyi ise facievi olur Rotmistr emri ile hebs edilen Ketsxovelini ilk novbede gizli metbee qurmaqda ittiham edirler Bir muddet Bayilda sonra ise Metex turmesinde saxlanilir istintaqla emekdasliqdan imtina edir mehbuslari oz huquqlari ugrunda mubarizeye qaldirir 1903 cu ilde Ketsxoveli turmede odlu silahla qetle yetirilir Onun olumunde eli olan Runic de cox yasamir 1908 ci ilde Tiflisde tramvayda gederken namelum sexsin atdigi 3 gulle ile yerindece kecinir Bununla da Ketsxovelinin sirdaslari inqilabcinin qisasini alirlar 1902 ci ilin sonunda tehlukesizlik sebebinden fealiyyetini muveqqeti dayandiran Nina sonraki il yeniden isini berpa edir Burada Karl Marks Fridrix Engels eserleri habele rusca ermenice ve gurcuce vereqeler de cap edilir Lev Krasinin seyleri ile guclenen metbeenin gucu sonralar o qeder artir ki gizli calismasina baxmayaraq butun Rusiya imperiyasini cap mehsullari ile temin etmeye yetir Bu guce nail olmaq ucun Trifon Yenukidze Avelin qardasi ve Krasin kustar keyfiyyete son qoymaq ve yeni muasir avadanliq almaq qerarina gelirler Yeni avadanliq xaricden guclu tipoqrafiya masini almaq ucun ise 3 min rubl pul lazim idi Cixis yolunu Krasin tapir O incesenet medeniyyet senaye ticaret ve bank dairelerinde asanliqla ozune tanislar tapmaq zenginlere ozunu onlarin adami kimi gostermek kimi qabiliyyete malik sexsiyyet idi Krasin Peterburqa yollanir ve meshur aktrisa Vera Komissarjevskayani 1864 1910 Bakida xeyriyye konserti vermeye razi salir Komissarjevskaya Bakiya gelir biletlerin baha olmasina baxmayaraq Baki varlilari onun xeyriyye konsertine tesrif buyurmagi ozlerine fexr sayirlar Belelikle onlarin agillarina da gelmir ki pullarini Inqilabin maliyyelesdirilmesine xercleyirler Krasin sonralar da maliyye toplamaq ucun Bakida gelme artistlerin cixislarini defelerle teskil etmisdir Fealiyyetin ikinci merhelesiMetbeenin gucunu daha da artirilmasi ucun Krasin teklifle cixis edir O incesenet medeniyyet senaye ticaret ve bank dairelerinde asanliqla ozune tanislar tapmaq zenginlere ozunu onlarin adami kimi gostermek kimi qabiliyyete malik sexsiyyet idi Krasin Peterburqa yollanir ve meshur aktrisa 1864 1910 Bakida xeyriyye konserti vermeye razi salir Komissarjevskaya Bakiya gelir biletlerin baha olmasina baxmayaraq Baki varlilari onun xeyriyye konsertine tesrif buyurmagi ozlerine fexr sayirlar Belelikle onlarin agillarina da gelmir ki pullarini Inqilabin maliyyelesdirilmesine xercleyirler Krasin sonralar da maliyye toplamaq ucun Bakida gelme artistlerin cixislarini defelerle teskil etmisdir Nina metbeesinde 1903 cu ilin noyabrindan 1905 ci ilin noyabrinadek umumi tiraji 1 5 milyon nusxeni oten coxsayli ve muxtelif dillerde qeyri leqal materiallar nesr edilir O cumleden Iskranin Bakida her nomresinin tiraji 10 15 min nusxe idi ki bu da boyuk reqemdir 1903 cu ilde RSDRP 2 qanada bolseviklere ve bolunenden sonra Nina birincilerin ixtiyarinda qalir Buna baxmayaraq metbeenin isinden mensevikler ve Baki eserleri de yararlanirlar Fealiyyetinin butun dovrunde polisin birce defe de metbeenin izine duse bilmemesi inqilabcilarin fealiyyetindeki mukemmel konspirasiyadan xeber verir Bu mexfilik ise ilk novbede Leonid Krasinin xidmeti idi Kubar dairelerde dolasan hem Peterburqda hem de Bakida coxsayli imkanli dost ve tanislari olan meselen Maksim Qorki 1926 ci ilde yazdigi Leonid Krasin meqalesinde onun milyoncu Savva Morozovla nece tanis oldugunu dostlasdigini ve Morozovdan metbee ucun ilde 24 min rubl aldigini tesvir edib Krasin ixtisasca muhendis elektrik idi O vaxtlar Krasin Bakida elektrik stansiyasinin tikintisine rehberlik edirdi Bu status ona coxlu ustunlukler qazandirirdi Meselen serhedde ilismemek ucun Avropadan Iskranin maket vereqlerini Bakiya texniki kitablarin arasinda gonderirdiler Metbee daxili fealiyyetMetbeede de isciler az miqdarda olsa da maas almaqda idi Statda 1903 cu ilde Sibire gonderilerken yolda qacib Bakiya qayidan elave daha 8 nefer calisir her biri de ayda 25 rubl mevacib alirdi Ilde 1 defe isci mezuniyyete cixir ve vaxtini Bakidan kenarda kecirirdi Metbee ise neinki xercleri baglayir hem de partiyanin kassasina xeyir getirirdi Iskradan Nina metbeesinde gurcu dilinde Brdzola ve rusca Cenub fehlesi rus Yujniy rabociy qezetleri de nesr olunurdu Sonralar Nina Viborqa o vaxtki Finlandiyanin erazisi kocuruldu ve 1905 ci ilde leqal status aldi 1906 ci ilin yanvarinda Merkezi Komitenin qerari ile Nina metbeesi legv olundu avadanliqlari ise Sankt Peterburqa dasindi 1938 ci ilde Azerbaycan Kommunist Partiyasinin Merkezi Komitesinin qerari ile Nina metbeesinin yerlesdiyi ev temir olunaraq ev muzeye cevrildi Hemin muzey hal hazirda movcud deyil MenbeIrade Bagirova XX esrin evvelinde Azerbaycanda siyasi partiya ve teskilatlar rus Maksim Qorki Leonid Krasin A Yenukidze Bizim Qafqazdaki gizli metbeelerimiz S Kiricuk Metbee Exo Moskvi Nina iskracilar in gizli metbeesi Manaf Suleymanov Esitdiklerim oxuduqlarim gorduklerim Manaf Suleymanov yukle Aleksandr Stopani Baki neft senayesi fehlelerinin emekhaqqi ve is gunu Konkordiya Zaxarova Sederbaum Reaksiya illeri Azerbaycanda sol herekatinin tarixi Nina metbeesi 2017 02 24 at the Wayback MachineIstinadlar Lenin Report of the Iskra Editorial Board to the Meeting Conference of R S D L P Committees 2021 08 17 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 29 Great Soviet Encyclopedia Nina 2008 04 16 at the Wayback Machine