Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nikolay Aleksandroviç Menşutkin (24 oktyabr 1842, Sankt-Peterburq – 5 fevral 1907, Sankt-Peterburq) — Rusiya kimyaçısı, Sankt-Peterburq Universitetinin və Sankt-Peterburq Politexnik İnstitutunun professoru, kimyəvi kinetika sahəsində görkəmli mütəxəssis, "Rusiya Kimya Cəmiyyətinin jurnalı"nın ilk redaktoru
| Nikolay Menşutkin | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 24 oktyabr 1842 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 fevral 1907(64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Elm sahələri | kimya, analitik kimya, üzvi kimya |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Nikolay Aleksandroviç Menşutkin 1842-ci il oktyabrın 12-də Sankt-Peterbuqda anadan olmuşdur. 1853–1857-ci illərdə Petrişule Baş Alman Məktəbinin real şöbəsində təhsil almış, 1862-ci ildə isə Sankt-Peterburq Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinin təbiət bölməsini bitirmişdi. 1863–1865-ci illərdə o, Almaniya və Fransada (Tübingen Universitetində A. Ştrekkerin, Parisin Ali Tibb Məktəbində Ş. A. Vürtsün, Maqburq Universitetində A. Kolbenin yanında təlim keçmişdi. O, 1865–1902-ci illərdə Sankt-Peterburq Universitetinin müəllimi, 1869-cu ildə professoru və 1902–1907-ci illərdə Sankt-Peterburq Politexnik İnstitutunun professoru olmuşdu. Menşutkin 1868-ci ildə Rusiya Kimya Cəmiyyətinin əsasını qoyanlardan biri (A. A. Voskresenski, N. N. Zinin və D. İ. Mendeleyevlə yanaşı), 1868–1891-ci illərdə onun katibi və 1869–1900-cü illərdə "Rusiya Kimya Cəmiyyətinin jurnalı"nın ilk redaktoru olmuşdur. 1869-cu ilin martında Menshutkin Rusiya Kimya Cəmiyyətinin iclasında Mendeleyevin adından onun Dövri Qanunu — elementlərin dövri sistemi haqqında məlumat vermişdi.
Elmi fəaliyyəti
Menşutkinin elmi əsərləri, əsasən, üzvi və fiziki kimyaya aiddir. 1866-cı ildə o, "Metalla əvəzedilməz fosfor turşusunun hidrogeni haqqında" adlı magistr dissertasiyasında ilk dəfə olaraq qeyri-üzvi birləşmələrin strukturunu müəyyən etmək üçün struktur kimyasının prinsiplərini tətbiq etmişdi. Menşutkinin əsas elmi istiqaməti üzvi birləşmələrin kimyəvi çevrilmələrinin sürətini öyrənmək olmuşdu; spirtlərin eterifikasiyası və efirlərin sabunlaşması sahəsində apardığı tədqiqatlar xüsusi maraq doğururdu. 1877–1897-ci illərdə Menşutkin spirt və karbon turşularının strukturunun efirləşmə reaksiyasının sürəti və həddinə təsirini müəyyən edən bir sıra struktur-kinetik normativləri müəyyən etmişdi. 1877–1879-cu illərdə o müəyyən etmişdi ki, birli spirtlər çox asan və üçlü spirtlər isə çox çətin efirləşir; Menşutkin həmçinin göstərmişdi ki, alınmış nəticələr birli, ikili və üçlü spritlərin izomer törəmələrini ayırmaq üçün bir meyar kimi tətbiq oluna bilər. 1882-ci ildə üçlü amil asetatın parçalanmasını tədqiq edərkən Menşutkin reaksiya məhsullarından birinin (sirkə turşusu) onu sürətləndirdiyini aşkar etmişdi; bu, autokatalizin klassik nümunəsi olmuşdu. 1890-cı ildə o, dördlü ammonium duzlarının alınması ilə nəticələnən üçlü aminlərin alkilhalogenidlərlə alkilləşməsi reaksiyasını (Menşutkin reaksiyası) kəşf etmiş, efirləşmə və duz əmələgəlmə reaksiyalarında həlledicilərin katalitik təsirini müəyyən etmişdi. Menşutkin analitik kimyanın müstəqil fənn kimi tədrisinin təşəbbüskarı olmuşdu. 1871-ci ildə o 16 dəfə nəşr olunmuş (1931-ci ildən 16-cı nəşr) "Analitik kimya" dərsliyini yazmış, 1888-ci ildə Rusiyada kimya tarixinə aid ilk əsərin ("Kimyəvi baxışların inkişafı haqqında") müəllifi olmuşdu. Onun rəhbərliyi altında Sankt-Peterburq Universitetində (1890–1894) və Politexnik İnstitutunda (1901–1902) kimya laboratoriyaları tikilmiş və təchiz olunmuşdu. 1904-cü ildə o, kimyəvi kinetika sahəsində gördüyü işlər üçün Lomonosov mükafatına layiq görülmüşdü.
Mənbələr
- Меншуткин, Николай Александрович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
- Меншуткин Б. Н. Жизнь и деятельность Николая Александровича Меншуткина. — СПб.: Тип. М. Фроловой, 1908. 376 с.
- Старосельский П. И., Соловьёв Ю. И. Николай Александрович Меншуткин. — М.: Наука, 1969. — 296 с. — (Научно-биографическая серия). — 6 000 экз.(обл.)
- Волков В. А., Вонский Е. В., Кузнецова Г. И. Выдающиеся химики мира. — М.: Высшая школа, 1991. — 656 с. — 100 000 экз. — . (в пер.)
İstinadlar
- Menšutkin, Nikolaj Aleksandrovič // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Nikolaj Alexandrowitsch Menschutkin // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Меншуткин Николай Александрович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nikolay Aleksandrovic Mensutkin 24 oktyabr 1842 Sankt Peterburq 5 fevral 1907 Sankt Peterburq Rusiya kimyacisi Sankt Peterburq Universitetinin ve Sankt Peterburq Politexnik Institutunun professoru kimyevi kinetika sahesinde gorkemli mutexessis Rusiya Kimya Cemiyyetinin jurnali nin ilk redaktoruNikolay MensutkinDogum tarixi 24 oktyabr 1842 1842 10 24 Dogum yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiVefat tarixi 5 fevral 1907 1907 02 05 64 yasinda Vefat yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiDefn yeri Smolensk qebiristanligi d Elm saheleri kimya analitik kimya uzvi kimyaIs yerleri Sankt Peterburq Universitetinin Fizika ve Riyaziyyat fakultesi d Tehsili Sankt Peterburq Universitetinin Fizika ve Riyaziyyat fakultesi d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiNikolay Aleksandrovic Mensutkin 1842 ci il oktyabrin 12 de Sankt Peterbuqda anadan olmusdur 1853 1857 ci illerde Petrisule Bas Alman Mektebinin real sobesinde tehsil almis 1862 ci ilde ise Sankt Peterburq Universitetinin fizika riyaziyyat fakultesinin tebiet bolmesini bitirmisdi 1863 1865 ci illerde o Almaniya ve Fransada Tubingen Universitetinde A Strekkerin Parisin Ali Tibb Mektebinde S A Vurtsun Maqburq Universitetinde A Kolbenin yaninda telim kecmisdi O 1865 1902 ci illerde Sankt Peterburq Universitetinin muellimi 1869 cu ilde professoru ve 1902 1907 ci illerde Sankt Peterburq Politexnik Institutunun professoru olmusdu Mensutkin 1868 ci ilde Rusiya Kimya Cemiyyetinin esasini qoyanlardan biri A A Voskresenski N N Zinin ve D I Mendeleyevle yanasi 1868 1891 ci illerde onun katibi ve 1869 1900 cu illerde Rusiya Kimya Cemiyyetinin jurnali nin ilk redaktoru olmusdur 1869 cu ilin martinda Menshutkin Rusiya Kimya Cemiyyetinin iclasinda Mendeleyevin adindan onun Dovri Qanunu elementlerin dovri sistemi haqqinda melumat vermisdi Elmi fealiyyetiMensutkinin elmi eserleri esasen uzvi ve fiziki kimyaya aiddir 1866 ci ilde o Metalla evezedilmez fosfor tursusunun hidrogeni haqqinda adli magistr dissertasiyasinda ilk defe olaraq qeyri uzvi birlesmelerin strukturunu mueyyen etmek ucun struktur kimyasinin prinsiplerini tetbiq etmisdi Mensutkinin esas elmi istiqameti uzvi birlesmelerin kimyevi cevrilmelerinin suretini oyrenmek olmusdu spirtlerin eterifikasiyasi ve efirlerin sabunlasmasi sahesinde apardigi tedqiqatlar xususi maraq dogururdu 1877 1897 ci illerde Mensutkin spirt ve karbon tursularinin strukturunun efirlesme reaksiyasinin sureti ve heddine tesirini mueyyen eden bir sira struktur kinetik normativleri mueyyen etmisdi 1877 1879 cu illerde o mueyyen etmisdi ki birli spirtler cox asan ve uclu spirtler ise cox cetin efirlesir Mensutkin hemcinin gostermisdi ki alinmis neticeler birli ikili ve uclu spritlerin izomer toremelerini ayirmaq ucun bir meyar kimi tetbiq oluna biler 1882 ci ilde uclu amil asetatin parcalanmasini tedqiq ederken Mensutkin reaksiya mehsullarindan birinin sirke tursusu onu suretlendirdiyini askar etmisdi bu autokatalizin klassik numunesi olmusdu 1890 ci ilde o dordlu ammonium duzlarinin alinmasi ile neticelenen uclu aminlerin alkilhalogenidlerle alkillesmesi reaksiyasini Mensutkin reaksiyasi kesf etmis efirlesme ve duz emelegelme reaksiyalarinda helledicilerin katalitik tesirini mueyyen etmisdi Mensutkin analitik kimyanin musteqil fenn kimi tedrisinin tesebbuskari olmusdu 1871 ci ilde o 16 defe nesr olunmus 1931 ci ilden 16 ci nesr Analitik kimya dersliyini yazmis 1888 ci ilde Rusiyada kimya tarixine aid ilk eserin Kimyevi baxislarin inkisafi haqqinda muellifi olmusdu Onun rehberliyi altinda Sankt Peterburq Universitetinde 1890 1894 ve Politexnik Institutunda 1901 1902 kimya laboratoriyalari tikilmis ve techiz olunmusdu 1904 cu ilde o kimyevi kinetika sahesinde gorduyu isler ucun Lomonosov mukafatina layiq gorulmusdu MenbelerMenshutkin Nikolaj Aleksandrovich Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Menshutkin B N Zhizn i deyatelnost Nikolaya Aleksandrovicha Menshutkina SPb Tip M Frolovoj 1908 376 s Staroselskij P I Solovyov Yu I Nikolaj Aleksandrovich Menshutkin M Nauka 1969 296 s Nauchno biograficheskaya seriya 6 000 ekz obl Volkov V A Vonskij E V Kuznecova G I Vydayushiesya himiki mira M Vysshaya shkola 1991 656 s 100 000 ekz ISBN 5 06 001568 8 v per IstinadlarMensutkin Nikolaj Aleksandrovic Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Nikolaj Alexandrowitsch Menschutkin Brockhauz Ensiklopediyasi alm Menshutkin Nikolaj Aleksandrovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Xarici kecidler