Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustafa Səbri Əfəndi (22 iyun 1869, Tokat – 12 mart 1954, Qahirə) — İslam alimi, hənəfi hüquq məzhəbinin təmsilçisi, Osmanlı imperiyasının şeyxülislamı.
| Mustafa Səbri Əfəndi | |
|---|---|
| türk. Mustafa Sabri Efendi | |
 | |
| Əvvəlki | Heydərizadə İbrahim Əfəndi |
| Sonrakı | Heydərizadə İbrahim Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tokat Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | ilahiyyatçı, universitet müəllimi[d], müəllif |
| Dini | islam |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | fiqh |
Həyatı
Din alimlərindən Əhməd Əfəndinin oğlu olan Mustafa Səbri 1869-cu il iyun ayının 22-də Osmanlı imperiyasının Toqatşəhərində anadan olmuşdur. İbtidai təhsili Toqatda aldıqdan sonra Kayseriyə gedərək Hoca Əmin Əfəndidən ərəbcə, məntiq, fiqh üsulu, təfsir, hədsi kimi dini dərslər almışdır. Daha sonra İstanbula gələn Mustafa Sabri, burda "Hüzur Dərsləri Mukarrirləri (dərsi təkrar edərək başa salan müəllim) "ndən Əhməd Asim Əfəndidən aldığı dərslərlə təhsilini başa vurmuşdur.
Mustafa Səbri 1890-cı ildə açılan "Ruus" imtahanını uğurla verərək müəllimlik etmək hüququ əldə etdi və Fatih Mədrəsəsində müəllim oldu. Onun burdakı vəzifəsi 1898-ci ildə təyin edildiyi "Hüzur Dərsləri Muxəttablığı"na (xitab edilən şəxs) qədər davam etdi. Mustafa Səbrinin bu yeni təyinatı müəyyən fasilələrlə 1914-cü ilə qədər davam etdi. O bu vəzifəsi ilə paralel olaraq 1900-cü ildə Sultan II Əbdülhəmidin (1876–1908) kitabçısı da olmuşdur. 1904-cü ildə yenidən müəllim kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir. O həm də Silistre müftisi olmuş və İstanbul qaziliyinin idarə işləri bölməsinin birinci dərəcəli məmurluğunda vəzifə icra etmişdir. Əhməd Hilmi Əfəndinin Hicaz Vilayətində qazilik vəzifəsini icra etdiyi vaxt da Müşavir-i Sani ünvanı ilə xidmət etmişdir.
1908-ci ildə Osmanlı imperiyasında İkinci Konstitusiya elan edilən dövrdə Mustafa Səbri fəal siyasi fəaliyyətə başladı. İkinci Konstitusiya elan ediləndə Toqatda məbus seçildi. Digər tərəfdən də eyni ildə "Cəmiyyət-e İttihadiye-yi İslamiyyə" adlı dinə söykənən siyasi dərnək təşkil etdi. Əvvəlcə İttihad və Tərəqqi tərkibində yer almasına baxmayaraq sonradan "Hürriyyət və İitilaf Partiyası" sıralarına daxil oldu. Gənc türklər hərəkatı hakimiyyətə gəldikdən sonra Mustafa Səbri Əfəndi onlara, eləcə də onların partiyaları olmuş "İttihad və tərəqqiyə" müxalifətdə olmuşdur. Buna görə təqiblərə məruz qalmış və nəticədə Rumıniyaya köç etmişdir.
Daha sonra yenidən İstanbula qayıdaraq pedaqoji fəaliyyətini davam etdirmişdir. O, 1919-cu ildə Osmanlı imperiyasının şeyxülislamı olmuşdur. 1922-ci isə ildə İstanbuldan Qahirəyə köçmüş, son günlərinə qədər orada yaşamış, "Əl-Əzhar" universitetinin müəllimi olmuşdur. Mustafa Səbri Əfəndi Cəmaləddin Əfqani, Məhəmməd Abduh, eləcə də başqa Misir islahatçılarının fəaliyyətinə qarşı çıxış etmiş, onları İslama bidətlər gətirdiklərinə görə günahlandırmışdırlar. Mühafizəkar bir dindar olaraq onları təkzib etmək üçün əsərlər yazmışdır. 12 mart 1954-cü ildə Qahirədə vəfat etmişdir.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Şeyhülislam Mustafa Sabri’nin Millî Mücadele ve Atatürk İnkılâpları Karşıtı Tutum ve Davranışları 2014-11-29 at the Wayback Machine
- Cumhuriyet düşmanı şeyhülislam Mustafa Sabri
İstinadlar
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislamları, Ankara 1972, s.254; ayrıca bkz., Ek: 1
- M.Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimler Sözlüğü, C.2, İstanbul 1971. s.14–15
- Ebül ‘ulâ Mardin, Huzur Dersleri, İstanbul 1966. Cilt: 11–111, s.350–351.
- Ahmet Akbulut, "Şeyhülislâm Mustafa Sabri ve Görüşleri (1869–1954)", İslami Araştırmalar, Cilt: 6, Sayı: l,s.32–33.
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislamları, Ankara 1972, s.184
- İlmiye Salnamesi, İstanbul 1341, s.94.
- Mehmet Aksoy, Beyanü’l-Hak ve Mustafa Sabri, Ankara Üniversitesi Türk Inkilâp Tarihi Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1989, s.41
- Mahir İz. Yılların İzi, İstanbul 1979, s.38–39
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mustafa Sebri Efendi 22 iyun 1869 Tokat 12 mart 1954 Qahire Islam alimi henefi huquq mezhebinin temsilcisi Osmanli imperiyasinin seyxulislami Mustafa Sebri Efenditurk Mustafa Sabri Efendi169 Osmanli seyxulislamiEvvelkiHeyderizade Ibrahim EfendiSonrakiHeyderizade Ibrahim EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 22 iyun 1869Dogum yeri Tokat Osmanli imperiyasiVefat tarixi 12 mart 1954 84 yasinda Vefat yeri Qahire MisirFealiyyeti ilahiyyatci universitet muellimi d muellifDini islamElmi fealiyyetiElm sahesi fiqhHeyatiDin alimlerinden Ehmed Efendinin oglu olan Mustafa Sebri 1869 cu il iyun ayinin 22 de Osmanli imperiyasinin Toqatseherinde anadan olmusdur Ibtidai tehsili Toqatda aldiqdan sonra Kayseriye gederek Hoca Emin Efendiden erebce mentiq fiqh usulu tefsir hedsi kimi dini dersler almisdir Daha sonra Istanbula gelen Mustafa Sabri burda Huzur Dersleri Mukarrirleri dersi tekrar ederek basa salan muellim nden Ehmed Asim Efendiden aldigi derslerle tehsilini basa vurmusdur Mustafa Sebri 1890 ci ilde acilan Ruus imtahanini ugurla vererek muellimlik etmek huququ elde etdi ve Fatih Medresesinde muellim oldu Onun burdaki vezifesi 1898 ci ilde teyin edildiyi Huzur Dersleri Muxettabligi na xitab edilen sexs qeder davam etdi Mustafa Sebrinin bu yeni teyinati mueyyen fasilelerle 1914 cu ile qeder davam etdi O bu vezifesi ile paralel olaraq 1900 cu ilde Sultan II Ebdulhemidin 1876 1908 kitabcisi da olmusdur 1904 cu ilde yeniden muellim kimi fealiyyetini davam etdirmisdir O hem de Silistre muftisi olmus ve Istanbul qaziliyinin idare isleri bolmesinin birinci dereceli memurlugunda vezife icra etmisdir Ehmed Hilmi Efendinin Hicaz Vilayetinde qazilik vezifesini icra etdiyi vaxt da Musavir i Sani unvani ile xidmet etmisdir 1908 ci ilde Osmanli imperiyasinda Ikinci Konstitusiya elan edilen dovrde Mustafa Sebri feal siyasi fealiyyete basladi Ikinci Konstitusiya elan edilende Toqatda mebus secildi Diger terefden de eyni ilde Cemiyyet e Ittihadiye yi Islamiyye adli dine soykenen siyasi dernek teskil etdi Evvelce Ittihad ve Tereqqi terkibinde yer almasina baxmayaraq sonradan Hurriyyet ve Iitilaf Partiyasi siralarina daxil oldu Genc turkler herekati hakimiyyete geldikden sonra Mustafa Sebri Efendi onlara elece de onlarin partiyalari olmus Ittihad ve tereqqiye muxalifetde olmusdur Buna gore teqiblere meruz qalmis ve neticede Ruminiyaya koc etmisdir Daha sonra yeniden Istanbula qayidaraq pedaqoji fealiyyetini davam etdirmisdir O 1919 cu ilde Osmanli imperiyasinin seyxulislami olmusdur 1922 ci ise ilde Istanbuldan Qahireye kocmus son gunlerine qeder orada yasamis El Ezhar universitetinin muellimi olmusdur Mustafa Sebri Efendi Cemaleddin Efqani Mehemmed Abduh elece de basqa Misir islahatcilarinin fealiyyetine qarsi cixis etmis onlari Islama bidetler getirdiklerine gore gunahlandirmisdirlar Muhafizekar bir dindar olaraq onlari tekzib etmek ucun eserler yazmisdir 12 mart 1954 cu ilde Qahirede vefat etmisdir Hemcinin baxII Ebdulhemid Osmanli imperiyasi Ittihad ve Tereqqi Genc turklerXarici kecidlerSeyhulislam Mustafa Sabri nin Milli Mucadele ve Ataturk Inkilaplari Karsiti Tutum ve Davranislari 2014 11 29 at the Wayback Machine Cumhuriyet dusmani seyhulislam Mustafa SabriIstinadlarAbdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 254 ayrica bkz Ek 1 M Zeki Pakalin Osmanli Tarih Deyimleri ve Terimler Sozlugu C 2 Istanbul 1971 s 14 15 Ebul ula Mardin Huzur Dersleri Istanbul 1966 Cilt 11 111 s 350 351 Ahmet Akbulut Seyhulislam Mustafa Sabri ve Gorusleri 1869 1954 Islami Arastirmalar Cilt 6 Sayi l s 32 33 Abdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 184 Ilmiye Salnamesi Istanbul 1341 s 94 Mehmet Aksoy Beyanu l Hak ve Mustafa Sabri Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Ankara 1989 s 41 Mahir Iz Yillarin Izi Istanbul 1979 s 38 39