Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monqol platosu — Orta Asiyanın şərqində, 700 – 2500 km ölçüdə geniş yayla. Təxminən 2.6 milyon km² bir ərazini əhatə edir (təxminən 1,4 milyon km² Çinin ərazisinə düşür). Qobi səhrası tərəfindən iki hissəyə bölünür - şimal hissəsi Monqolustanda, cənubu isə Çinin Daxili Monqolustan bölgəsində yerləşir.
| Monqol platosu | |
|---|---|
| monq. Монголын хавтгай | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 915—1525 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| | |
Coğrafiya
Yayla şimal-qərbdən Altay, Tannu-Ola və Sayan dağları, şimaldan Xentey öndağlığı ilə, cənubdan Tarim çökəkliyi, qərbdən Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunun Cunqar hövzələri ilə həmsərhəddir.
Yaylasın hündürlüyü 915 ilə 1525 m arasında dəyişir. Ulan-Batorun şərqindən cənuba, Çin ilə sərhədə doğru, Monqol platosunun hündürlüyü tədricən azalır. Ən yüksək nöqtə Munx-Xayrxan-Ula (4362 m) dağıdır. Zirvə Monqol Altay silsiləsində yerləşir. Gobi Altay silsiləsi yaylanın qərb hissəsi boyunca uzanır.
Platonun dəniz və okeanlardan uzaqlığı onun iqliminə öz təsirini göstərir. Monqol platosu quru kontinental iqlimə sahib olduğundan az miqdarda yağıntı alır. Kontinentallığın əsas səbəbləri yüksəklik və açıq səmadır. İllin yağıntının miqdarı 200 mm-dir. Temperatur amplitudu olduqca böyükdür. Məsələn: Ulan-Batorda yanvar ayının orta temperaturu -26 °C, iyulda isə +17 °C-dir.
Selenqa və Kerulen çayları yayla ilə axır. Platonun təkcə Çin hissəsində 220-dən çox duzlu göl vardır
Əhali və iqtisadiyyat
Yaylasın şimal bölgələri əsasən monqollar, qərbdə isə qazaxlar yaşayır. Daxili Monqolustanın əhalisinin 4/5-də çinlilərdən (Han) ibarətdir. Plato ərazisi iqtisadi cəhətdən nisbətən zəif inkişaf etmişdir. Yayla müxtəlif dövrlərdə müxtəlif dövlərlərin tərkibində olmuşdur: , Syanbilər, Göytürklər, Tan sülaləsi, Liao sülaləsi, Monqol İmperiyası, Tzin sülaləsi və s.
Yayla qısa otla örtülən quru bir çöldür. Köçəri heyvandarlıq inkişaf etdirilmişdir (qoyun, keçi, inək, at və dəvə). Kənd təsərrüfatı iqlim şəraiti ilə məhdudlaşır. Burada buğda, yulaf, digər dənli bitkilər və tərəvəz yetişdirilir. Daxili Monqolustanın suvarılan ərazilərində şəkər çuğunduru və yağlı bitkilər becərilir. Yaylanın Monqolustan hissəsində (Sayn-Şan) kömür, Çin hissəsində isə kömür və dəmir filizi (Baotou) hasil olunur. Bundan əlavə, mis, molibden, furan, qızıl, gümüş və digər minerallar var.
1955-ci ildə Trans-Monqol Dəmiryolu tamamlanır. Bu yol platonun şimalında yerləşən Ulan-Batoru Rusiyanın Ulan-Ude və Çinin Eren-Xoto şəhəri ilə birləşdirir.
Mənbə
- Britannica.com Mongolian Plateau
İstinadlar
- Mongolian Plateau Encyclopædia Britannica Online ensiklopediyasında
- Zheng Xiyu. Salt lakes on the Inner Mongolian Plateau of China // CHINESE GEOGRAPHICAL SCIENCE. — Science Press, Beijing, China, 1991. — Т. 1, вып. 1. — С. 83--94.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monqol platosu Orta Asiyanin serqinde 700 2500 km olcude genis yayla Texminen 2 6 milyon km bir erazini ehate edir texminen 1 4 milyon km Cinin erazisine dusur Qobi sehrasi terefinden iki hisseye bolunur simal hissesi Monqolustanda cenubu ise Cinin Daxili Monqolustan bolgesinde yerlesir Monqol platosumonq Mongolyn havtgajUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 915 1525 mYerlesmesi45 sm e 107 s u Olkeler Monqolustan CXRMonqol platosuQerbi Monqolustanin sehra menzeresiCografiyaYayla simal qerbden Altay Tannu Ola ve Sayan daglari simaldan Xentey ondagligi ile cenubdan Tarim cokekliyi qerbden Sintszyan Uygur Muxtar Rayonunun Cunqar hovzeleri ile hemserheddir Yaylasin hundurluyu 915 ile 1525 m arasinda deyisir Ulan Batorun serqinden cenuba Cin ile serhede dogru Monqol platosunun hundurluyu tedricen azalir En yuksek noqte Munx Xayrxan Ula 4362 m dagidir Zirve Monqol Altay silsilesinde yerlesir Gobi Altay silsilesi yaylanin qerb hissesi boyunca uzanir Platonun deniz ve okeanlardan uzaqligi onun iqlimine oz tesirini gosterir Monqol platosu quru kontinental iqlime sahib oldugundan az miqdarda yaginti alir Kontinentalligin esas sebebleri yukseklik ve aciq semadir Illin yagintinin miqdari 200 mm dir Temperatur amplitudu olduqca boyukdur Meselen Ulan Batorda yanvar ayinin orta temperaturu 26 C iyulda ise 17 C dir Selenqa ve Kerulen caylari yayla ile axir Platonun tekce Cin hissesinde 220 den cox duzlu gol vardirEhali ve iqtisadiyyatYaylasin simal bolgeleri esasen monqollar qerbde ise qazaxlar yasayir Daxili Monqolustanin ehalisinin 4 5 de cinlilerden Han ibaretdir Plato erazisi iqtisadi cehetden nisbeten zeif inkisaf etmisdir Yayla muxtelif dovrlerde muxtelif dovlerlerin terkibinde olmusdur Syanbiler Goyturkler Tan sulalesi Liao sulalesi Monqol Imperiyasi Tzin sulalesi ve s Yayla qisa otla ortulen quru bir coldur Koceri heyvandarliq inkisaf etdirilmisdir qoyun keci inek at ve deve Kend teserrufati iqlim seraiti ile mehdudlasir Burada bugda yulaf diger denli bitkiler ve terevez yetisdirilir Daxili Monqolustanin suvarilan erazilerinde seker cugunduru ve yagli bitkiler becerilir Yaylanin Monqolustan hissesinde Sayn San komur Cin hissesinde ise komur ve demir filizi Baotou hasil olunur Bundan elave mis molibden furan qizil gumus ve diger minerallar var 1955 ci ilde Trans Monqol Demiryolu tamamlanir Bu yol platonun simalinda yerlesen Ulan Batoru Rusiyanin Ulan Ude ve Cinin Eren Xoto seheri ile birlesdirir MenbeBritannica com Mongolian PlateauIstinadlarMongolian Plateau Encyclopaedia Britannica Online ensiklopediyasinda Zheng Xiyu Salt lakes on the Inner Mongolian Plateau of China CHINESE GEOGRAPHICAL SCIENCE Science Press Beijing China 1991 T 1 vyp 1 S 83 94