Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzə Məhəmmədqulu Hakim — Xan qızı Xurşidbanu Natəvanın ailə həkimi, şair, Şuşanın mədəni həyatında mühüm rol oynamış ali təhsilli şəxs.
| Mirzə Məhəmmədqulu Hakim | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1818-ci il |
| Doğum yeri | Şuşa, Qarabağ |
| Vəfat tarixi | 1879-cu il |
| Vəfat yeri | Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Dini | islam |
| İxtisası | həkim |
| Tanınır | Xan qızı Xurşidbanu Natəvanın ailə həkimi kimi |
Ümumi məlumat
Pənahəli xan Şuşa qalasının tikintisi başa çatdıqdan sonra və hətta ondan da əvvəl bütün Azərbaycan və İrandan tacirləri, sənətkarları, tanınmış ilahiyyatçıları, həkimləri, musiqiçiləri, həmçinin özünün yaxın və tanış adamlarını buraya dəvət etməyə başladı. O, əsasən, ölkədə öz adından söz etdirmiş, tanınan insanları dəvət edirdi. Onlar və onların nəsillərinin Şuşada əmək və yaradıcılıq fəaliyyəti üçün gözəl şərait yaratmışdılar. Bu ailələrin üzvlərinin həyat və fəaliyyəti Şuşa tarixinin tədqiqatçıları üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edib.
İbrahimxəlil xan Cavanşir dövründə də, böyük bir elm, sənət, poeziya ocağına çevrilmiş Qarabağ xan sarayı öz divarları arasında neçə-neçə ədəbi-mədəni məclislər qurmuş, ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin iftixarı olan neçə-neçə sənətkar öz qiymətli sənət incilərini burda yaratmışdır.
Həyat və fəaliyyəti
Pənahəli xanın Qədim Şuşaya dəvət etdiyi ilk köçənlər arasında Mirzə Məhəmmədqulunun ulu babası Mirzə Məhəmmədəli də var idi. Pənahəli xan onu Nadir şaha xidmət etdiyi müddətdə tanımış və onunla dostlaşmışdı. O zaman Mirzə Məhəmmədəli Nadir şahın yanında münşi adlı katib vəzifəsində çalışırdı. Nadir şahın ölümündən sonra əslində bu səbəbdən işini itirmiş Mirzə Məhəmmədəli Pənah xan tərəfindən Qarabağ xanlığına eyni vəzifəni – münşi vəzifəsini tutaraq çalışması üçün dəvət olunur. Şuşada ömrünü dini fəaliyyətlə keçirmiş oğlu Molla Qayıb və Məhəmmədqulunun atası Molla Hüseynin nəvəsi şəhərin təhsilli əhalisi arasında böyük nüfuz qazanmışdılar.
Gənc Məhəmmədqulu ilk təhsilini dini məktəbdə - mollaxanada almış və uğurla başa vurmuşdur. O, ərəb və fars dillərini mükəmməl mənimsəmiş, xəttatlığın əsaslarını dərindən öyrənmiş, astronomiya və astrologiyaya, xüsusən də tibbə maraq göstərmişdir. O dövrdə İsfahan tibb və farmakologiyanın öyrənildiyi mərkəzlərdən biri idi. Məhəmmədqulu İsfahanın ən məşhur mədrəsələrindən birinə daxil olur və oranı müvəffəqiyyətlə bitirir. Uğurları böyük olan Məhəmmədqulu Hakimi,Tehrana məhkəmə həkimi vəzifəsinə dəvət edirlər. O, bundan imtina edib Şuşaya qayıdır. Bununla belə, o, məhkəmə həkimi olması yolundan qaça bilməyir. Şuşada doğma qardaşı Qacar şahı Bəhmən Mirzənin şəxsi həkimi olur və onun sarayında yaşamağa başlayır. Bəhmən Mirzənin nəhəng kitabxanası var idi ki, burada gənc həkim nəinki biliklərini zənginləşdirir, həm də burada gözəl xəttat olduğu üçün tibb üzrə şəxsi kitabxanasını genişləndirə bilir. Hazırda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda onun imzası olan şərq təbabətinə dair bir sıra qiymətli kitablar saxlanılır. Onun hərtərəfli arifliyi və əməksevərliyi haqqında şöhrət Qarabağ xanlarından İbrahim xanın qızı Gövhər ağa Cavanşirə çatır. O, Məhəmmədqulunu öz torpaqlarında xidmət göstərməsi üçün dəvət edir. Onun üçün xüsusi əmək haqqı təyin edir, ona Darğalıq kəndində torpaq sahəsi və mülk hədiyyə edir. Məhəmmədqulunun şöhrəti günü-gündən artırdı və xalq arasında ona “Mirzə” və “Hakim” sözləri ilə xitab edirdilər. Rus qaydalarına əsasən sonradan Qayıbov soyadını götürüb.
Xan qızı Natəvanın ailə həkimi kimi
Gövhər ağanın vəfatından sonra Xurşidbanu Natəvan Məhəmmədqulunu ailəsinin həkimlərindən biri kimi xidmət etməsi üçün onu öz sarayına dəvət edir. Bu vaxta qədər o, artıq istedadlı şair kimi məşhurlaşmışdı. O, “Hakim” və “Təbib” poetik təxəllüsü ilə “Məclisi üns” ədəbi məclisinin fəaliyyətində fəal iştirak etmişdir.
Ölümü
Mirzə Məhəmmədqulu Hakim 1879-cu ildə 61 yaşında vəfat etmişdir. O, Mirzə Həsən qəbirstanlığında dəfn edilmişdir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirze Mehemmedqulu Hakim Xan qizi Xursidbanu Natevanin aile hekimi sair Susanin medeni heyatinda muhum rol oynamis ali tehsilli sexs Mirze Mehemmedqulu HakimDogum tarixi 1818 ci ilDogum yeri Susa QarabagVefat tarixi 1879 cu ilVefat yeri Susa Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVetendasligi Rusiya imperiyasiMilliyyeti azerbaycanliDini islamIxtisasi hekimTaninir Xan qizi Xursidbanu Natevanin aile hekimi kimiUmumi melumatPenaheli xan Susa qalasinin tikintisi basa catdiqdan sonra ve hetta ondan da evvel butun Azerbaycan ve Irandan tacirleri senetkarlari taninmis ilahiyyatcilari hekimleri musiqicileri hemcinin ozunun yaxin ve tanis adamlarini buraya devet etmeye basladi O esasen olkede oz adindan soz etdirmis taninan insanlari devet edirdi Onlar ve onlarin nesillerinin Susada emek ve yaradiciliq fealiyyeti ucun gozel serait yaratmisdilar Bu ailelerin uzvlerinin heyat ve fealiyyeti Susa tarixinin tedqiqatcilari ucun cox boyuk ehemiyyet kesb edib Ibrahimxelil xan Cavansir dovrunde de boyuk bir elm senet poeziya ocagina cevrilmis Qarabag xan sarayi oz divarlari arasinda nece nece edebi medeni meclisler qurmus edebiyyatimizin medeniyyetimizin iftixari olan nece nece senetkar oz qiymetli senet incilerini burda yaratmisdir Heyat ve fealiyyetiPenaheli xanin Qedim Susaya devet etdiyi ilk kocenler arasinda Mirze Mehemmedqulunun ulu babasi Mirze Mehemmedeli de var idi Penaheli xan onu Nadir saha xidmet etdiyi muddetde tanimis ve onunla dostlasmisdi O zaman Mirze Mehemmedeli Nadir sahin yaninda munsi adli katib vezifesinde calisirdi Nadir sahin olumunden sonra eslinde bu sebebden isini itirmis Mirze Mehemmedeli Penah xan terefinden Qarabag xanligina eyni vezifeni munsi vezifesini tutaraq calismasi ucun devet olunur Susada omrunu dini fealiyyetle kecirmis oglu Molla Qayib ve Mehemmedqulunun atasi Molla Huseynin nevesi seherin tehsilli ehalisi arasinda boyuk nufuz qazanmisdilar Genc Mehemmedqulu ilk tehsilini dini mektebde mollaxanada almis ve ugurla basa vurmusdur O ereb ve fars dillerini mukemmel menimsemis xettatligin esaslarini derinden oyrenmis astronomiya ve astrologiyaya xususen de tibbe maraq gostermisdir O dovrde Isfahan tibb ve farmakologiyanin oyrenildiyi merkezlerden biri idi Mehemmedqulu Isfahanin en meshur medreselerinden birine daxil olur ve orani muveffeqiyyetle bitirir Ugurlari boyuk olan Mehemmedqulu Hakimi Tehrana mehkeme hekimi vezifesine devet edirler O bundan imtina edib Susaya qayidir Bununla bele o mehkeme hekimi olmasi yolundan qaca bilmeyir Susada dogma qardasi Qacar sahi Behmen Mirzenin sexsi hekimi olur ve onun sarayinda yasamaga baslayir Behmen Mirzenin neheng kitabxanasi var idi ki burada genc hekim neinki biliklerini zenginlesdirir hem de burada gozel xettat oldugu ucun tibb uzre sexsi kitabxanasini genislendire bilir Hazirda Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Elyazmalar Institutunda onun imzasi olan serq tebabetine dair bir sira qiymetli kitablar saxlanilir Onun herterefli arifliyi ve emekseverliyi haqqinda sohret Qarabag xanlarindan Ibrahim xanin qizi Govher aga Cavansire catir O Mehemmedqulunu oz torpaqlarinda xidmet gostermesi ucun devet edir Onun ucun xususi emek haqqi teyin edir ona Dargaliq kendinde torpaq sahesi ve mulk hediyye edir Mehemmedqulunun sohreti gunu gunden artirdi ve xalq arasinda ona Mirze ve Hakim sozleri ile xitab edirdiler Rus qaydalarina esasen sonradan Qayibov soyadini goturub Xan qizi Natevanin aile hekimi kimiGovher aganin vefatindan sonra Xursidbanu Natevan Mehemmedqulunu ailesinin hekimlerinden biri kimi xidmet etmesi ucun onu oz sarayina devet edir Bu vaxta qeder o artiq istedadli sair kimi meshurlasmisdi O Hakim ve Tebib poetik texellusu ile Meclisi uns edebi meclisinin fealiyyetinde feal istirak etmisdir OlumuMirze Mehemmedqulu Hakim 1879 cu ilde 61 yasinda vefat etmisdir O Mirze Hesen qebirstanliginda defn edilmisdir IstinadlarChingiz Qajar Old Shusha Baku Serq Qerb 2014 seh 253 ISBN 978 9952 448 82 5 Vasif Quliyev az 525 ci qezet Archived from the original on 2022 02 01 Istifade tarixi 12 yanvar 2022