Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tahirzadə Mirzə Həsən Mirzə Nəsir bəy oğlu — Qafqaz müsəlmanlarının IV Şeyxülislamı; Sankt-Peterburq Universitetinin müəllimi, İslam hüququ üzrə mütəxəsis.
| Mirzə Həsən Tahirzadə | |
|---|---|
| Mirzə Həsənxan bəy Mirzə Nəsir bəy oğlu Tahirzadə | |
Qafqaz müsəlmanlarının IV şeyxülislamı | |
| 5 sentyabr 1885 – 1893 | |
| Əvvəlki | Əhməd Hüseynzadə |
| Sonrakı | Əbdüssəlam Axundzadə |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Kəngərli, Qarabağ əyaləti, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tiflis, Tiflis qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Fəaliyyəti | şərqşünas |
| Həyat yoldaşı | Səlma xanım Seyid Əli qızı |
| Uşağı | |
| Dini | islam |
Həyatı
Mirzə Həsən Tahirzadə 1837-ci ilin 30 may tarixində Şuşa qəzasının Cavanşir sahəsinin Kəngərli obasında (müasir Tərtər rayonunun Kəngərli kəndi) anadan olmuşdu.
İbtidai təhsilini atası Mirzə Nasir bəy Tahirzadədən almışdır. Sonra Təbriz şəhərində "Talibiyyə" mədrəsəsində təhsilini davam etdirmişdi. Doğma yurduna dönəndən sonra 8 aprel 1859-cu ildə Qapanlı obasında molla kimi dini fəaliyyətə başlamışdı.
21 iyun 1893-cü ildı Tiflisdə vəfat etmişdir. Onu Qafqaz müsəlmanlarının şeyxülislamı vəzifəsində Əbdüssəlam Axundzadə əvəz etmişdir.
Axundluq fəaliyyəti
6 avqust 1873-cü ildə imtahandan keçərək Zaqafqaziya Şiə Ruhani idarəsinin qərarı, Yelizavetpol Ruhani məclisinin sərəncamı ilə axund titulu almışdı. Elə həmin il 21 avqustda imperatorun əmri ilə Qafqaz eskadronunun leybqvardiyasının 4-cü vzvoduna axund təyin edilmişdi. 1878-ci ilədək qvardiyada ruhani kimi xidmət etmişdi. Xəstəliyi ilə bağlı dördaylıq məzuniyyətə buraxılmış, sonra hərbi xidmətdən (çarı müsəlman qvardiyaçıları qoruyurdular) tərxis edilmişdi.
Müəllimlik fəaliyyəti
Mirzə Şəfi Vazehin vəfat etməsindən sonra Sankt-Peterburq İmperial Universiteti boşalmış olan fars dili müəllimi üçün vakansiya elan etmişdi. Mirzə Həsən bu yer üçün müraciət edən 3 namizəddən biri idi. Digər namizədlər Həştərxan quberniyasının fars dili üzrə tərcüməçisi Mirzə Tağı Abdullabəyov, digəri isə Asiya İnistitutunun müəllimi İsmayıl bəy Nəbi bəy oğlu idi. Müraciətlərə 1878-ci il sentyabrın 23-də universitetin Şərq dilləri fakültəsinin iclasında baxıldı. Səsvermə nəticəsində “məlum oldu ki, Mirzə Həsən Tahirov səsvermədə səkkiz səs toplayaraq, yekdilliklə universitetin fars dili müəllimi seçilib”. Bundan sonra Mirzə Həsən Tahirzadə 25 oktyabr 1878-ci ildən 4 may 1879-cu ilədək 1000 manat maaşla mühazirəçi kimi universitetdə çalışmışdı. O, 1879-cu ildə 300 manatla təqaüdə çıxmışdı. 1882-ci ildən 1885-ci ilədək Şuşa real məktəbində şəriətdən, Fars və Azərbaycan dillərindən dərs demişdi.
Mirzə Həsən Tahirzadə həmçinin, 1876-cı ildə Sankt-Peterburqda keçirilən Beynəlxalq Şərqşünaslar Konqresinə qatılmışdır.
Şeyxülislamlığı
Mirzə Həsən 1880-ci ilin 11 avqust tarixindən 1881-ci ilə qədər Şuşa qəzasının qazısı olaraq çalışmışdır. 3 aprel 1882-ci ildən 5 sentyabr 1885-ci ilə qədər Şuşa realni məktəbində şəriətdən, Azərbaycan və fars dillərindən dərs demişdir.
5 sentyabr 1885-ci ildə nin dini rəhbəri seçilmiş və ruhani titul olan Şeyxülislam adını qəbul etmişdir. O, III Aleksandra yazdığı hesabatında öz millətinə digər dinlərə, onların müqəddəs kitablarına Quran kimi hörmət etməyi və məscid, kilsə arasında fərq qoymamağı tapşırdığını bildirmişdir. Ömrünün sonunadək bu vəzifədə çalışmışdır.
Ailəsi
Mirzə Həsən Tahirzadə Səkinə xanım Qasım qızı, Səlma xanım Seyid Əli qızı və Səlimə xanım Kərbəlayı Şirin qızı ilə evlənmişdi.
Oğlu: Nəsir bəy Mirzə Həsən bəy oğlu Tahirov — 5 fevral (2 may) 1864-cü ildə Şuşada doğulmuşdur. 8 fevral 1884-cü ildə Qori Müəllimlər Seminariyası məzunu, Kronştadt gimnaziyasında 3 il, Tiflis 1-ci gimnaziyasında 6 il oxumuş, Qori Müəllimlər Seminariyasını bitirmişdir. Peterburq Universitetində təhsil almışdır.(1884)
Qızları: Xədicə xanım, Bilqeys xanım
Əsərləri
1887 - Самоучитель татарского языка или руководство (dərslik)
Mənbə
- . . Bakı, "Nurlar", 2014, səh. 53-55.
- Ənvər Çingizoğlu, Tahirovlar, "Soy" еlmi-kütləvi dərgi, 2007, №1, səh.18-25
İstinadlar
- Araşdırıcı Ənvər Çingizoğlunun bildirdiyinə görə, Tahiroğullarının ulu babası Güney Azərbaycanın Sərab vilayətinin Gərmərud mahalında yaşamış Məhəmmədtahir bəydir. Onun törəmələri sonralar Qarabağa gələrək Şuşa şəhərində, Cavanşir mahalının Kəngərli və Qapanlı kəndlərində yerləşiblər. Şeyxülislam Axund Mirzə Həsən bəy Tahirzadə də həmin Məhəmmədtahirin soyundandır. Ədalət Tahirzadə - Peterburqda oxumuş tələbələrimiz 2021-10-21 at the Wayback Machine - Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 8 mart.- S.4.
- В.Н, Черкезов. "Кавказ N163" (rus). 1893-06-22. 2021-06-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-27.
- Bartolʹd, Vasiliĭ Vladimirovich. Raboty po istorii vostokovedenii͡a (rus). Izd-vo vostochnoĭ lit-ry. 1977. 164. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-27.
- Рзаев, Агабаба Касум оглы. Очерки об ученых и мыслителях Азербайджана XIX века (rus). Маариф. 1969. 21. 2022-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-27.
- "Таиров (Тахиров) Мирза Гасан (Хасан Мирза)". bioslovhist.spbu.ru. 2021-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-14.
- Holdsworth, Mary. Turkestan in the Nineteenth Century: A Brief History of the Khanates of Bukhara, Kokand, and Khiva (ingilis). Central Asian Research Centre. 1959. 42. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-27.
- Ənvər Çingizoğlu, Tahirovlar, "Soy" jurnalı, 2007, №1, ss.18-25, Bakı
- "Из отчета о ревизионной поездке Закавказского шайх ал-ислама Мирзы-Гасана Мирза-Насыр оглы Таирова · Russian Perspectives on Islam". islamperspectives.org. 2021-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-14.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tahirzade Mirze Hesen Mirze Nesir bey oglu Qafqaz muselmanlarinin IV Seyxulislami Sankt Peterburq Universitetinin muellimi Islam huququ uzre mutexesis Mirze Hesen TahirzadeMirze Hesenxan bey Mirze Nesir bey oglu TahirzadeQafqaz muselmanlarinin IV seyxulislami5 sentyabr 1885 1893EvvelkiEhmed HuseynzadeSonrakiEbdusselam AxundzadeSexsi melumatlarDogum tarixi 1837Dogum yeri Kengerli Qarabag eyaleti Rusiya imperiyasiVefat tarixi 21 iyun 1893Vefat yeri Tiflis Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiFealiyyeti serqsunasHeyat yoldasi Selma xanim Seyid Eli qiziUsagiDini islamHeyatiMirze Hesen Tahirzade 1837 ci ilin 30 may tarixinde Susa qezasinin Cavansir sahesinin Kengerli obasinda muasir Terter rayonunun Kengerli kendi anadan olmusdu Ibtidai tehsilini atasi Mirze Nasir bey Tahirzadeden almisdir Sonra Tebriz seherinde Talibiyye medresesinde tehsilini davam etdirmisdi Dogma yurduna donenden sonra 8 aprel 1859 cu ilde Qapanli obasinda molla kimi dini fealiyyete baslamisdi 21 iyun 1893 cu ildi Tiflisde vefat etmisdir Onu Qafqaz muselmanlarinin seyxulislami vezifesinde Ebdusselam Axundzade evez etmisdir Axundluq fealiyyeti 6 avqust 1873 cu ilde imtahandan kecerek Zaqafqaziya Sie Ruhani idaresinin qerari Yelizavetpol Ruhani meclisinin serencami ile axund titulu almisdi Ele hemin il 21 avqustda imperatorun emri ile Qafqaz eskadronunun leybqvardiyasinin 4 cu vzvoduna axund teyin edilmisdi 1878 ci iledek qvardiyada ruhani kimi xidmet etmisdi Xesteliyi ile bagli dordayliq mezuniyyete buraxilmis sonra herbi xidmetden cari muselman qvardiyacilari qoruyurdular terxis edilmisdi Muellimlik fealiyyeti Mirze Sefi Vazehin vefat etmesinden sonra Sankt Peterburq Imperial Universiteti bosalmis olan fars dili muellimi ucun vakansiya elan etmisdi Mirze Hesen bu yer ucun muraciet eden 3 namizedden biri idi Diger namizedler Hesterxan quberniyasinin fars dili uzre tercumecisi Mirze Tagi Abdullabeyov digeri ise Asiya Inistitutunun muellimi Ismayil bey Nebi bey oglu idi Muracietlere 1878 ci il sentyabrin 23 de universitetin Serq dilleri fakultesinin iclasinda baxildi Sesverme neticesinde melum oldu ki Mirze Hesen Tahirov sesvermede sekkiz ses toplayaraq yekdillikle universitetin fars dili muellimi secilib Bundan sonra Mirze Hesen Tahirzade 25 oktyabr 1878 ci ilden 4 may 1879 cu iledek 1000 manat maasla muhazireci kimi universitetde calismisdi O 1879 cu ilde 300 manatla teqaude cixmisdi 1882 ci ilden 1885 ci iledek Susa real mektebinde serietden Fars ve Azerbaycan dillerinden ders demisdi Mirze Hesen Tahirzade hemcinin 1876 ci ilde Sankt Peterburqda kecirilen Beynelxalq Serqsunaslar Konqresine qatilmisdir Seyxulislamligi Mirze Hesen 1880 ci ilin 11 avqust tarixinden 1881 ci ile qeder Susa qezasinin qazisi olaraq calismisdir 3 aprel 1882 ci ilden 5 sentyabr 1885 ci ile qeder Susa realni mektebinde serietden Azerbaycan ve fars dillerinden ders demisdir 5 sentyabr 1885 ci ilde nin dini rehberi secilmis ve ruhani titul olan Seyxulislam adini qebul etmisdir O III Aleksandra yazdigi hesabatinda oz milletine diger dinlere onlarin muqeddes kitablarina Quran kimi hormet etmeyi ve mescid kilse arasinda ferq qoymamagi tapsirdigini bildirmisdir Omrunun sonunadek bu vezifede calismisdir AilesiMirze Hesen Tahirzade Sekine xanim Qasim qizi Selma xanim Seyid Eli qizi ve Selime xanim Kerbelayi Sirin qizi ile evlenmisdi Oglu Nesir bey Mirze Hesen bey oglu Tahirov 5 fevral 2 may 1864 cu ilde Susada dogulmusdur 8 fevral 1884 cu ilde Qori Muellimler Seminariyasi mezunu Kronstadt gimnaziyasinda 3 il Tiflis 1 ci gimnaziyasinda 6 il oxumus Qori Muellimler Seminariyasini bitirmisdir Peterburq Universitetinde tehsil almisdir 1884 Qizlari Xedice xanim Bilqeys xanimEserleri1887 Samouchitel tatarskogo yazyka ili rukovodstvo derslik Menbe Baki Nurlar 2014 seh 53 55 ISBN 978 9952 490 50 3 Enver Cingizoglu Tahirovlar Soy elmi kutlevi dergi 2007 1 seh 18 25IstinadlarArasdirici Enver Cingizoglunun bildirdiyine gore Tahirogullarinin ulu babasi Guney Azerbaycanin Serab vilayetinin Germerud mahalinda yasamis Mehemmedtahir beydir Onun toremeleri sonralar Qarabaga gelerek Susa seherinde Cavansir mahalinin Kengerli ve Qapanli kendlerinde yerlesibler Seyxulislam Axund Mirze Hesen bey Tahirzade de hemin Mehemmedtahirin soyundandir Edalet Tahirzade Peterburqda oxumus telebelerimiz 2021 10 21 at the Wayback Machine Azerbaycan muellimi 2012 8 mart S 4 V N Cherkezov Kavkaz N163 rus 1893 06 22 2021 06 14 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 27 Bartolʹd Vasiliĭ Vladimirovich Raboty po istorii vostokovedenii a rus Izd vo vostochnoĭ lit ry 1977 164 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 27 Rzaev Agababa Kasum ogly Ocherki ob uchenyh i myslitelyah Azerbajdzhana XIX veka rus Maarif 1969 21 2022 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 27 Tairov Tahirov Mirza Gasan Hasan Mirza bioslovhist spbu ru 2021 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 14 Holdsworth Mary Turkestan in the Nineteenth Century A Brief History of the Khanates of Bukhara Kokand and Khiva ingilis Central Asian Research Centre 1959 42 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 27 Enver Cingizoglu Tahirovlar Soy jurnali 2007 1 ss 18 25 Baki Iz otcheta o revizionnoj poezdke Zakavkazskogo shajh al islama Mirzy Gasana Mirza Nasyr ogly Tairova Russian Perspectives on Islam islamperspectives org 2021 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 14 Xarici kecidler