Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Mirzə Hüseyn Qayıbzadə (24 may (5 iyun) 1830, Aşağı Salahlı, Gürcüstan quberniyası, Rusiya imperiyası – 20 fevral (5 mart) 1917, Tiflis, Tiflis qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası) — Qafqaz müftisi, ədəbiyyatşünas, müəllim.
| Mirzə Hüseyn Qayıbzadə | |
|---|---|
| Mirzə Hüseyn Molla Yusif oğlu Qayıbzadə | |
 1915-ci ildə | |
Qafqaz müsəlmanlarının V Müftisi. | |
| 1884 – 1917 | |
Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasının tatar (Azərbaycan) şöbəsində şəriət və Azərbaycan dili müəllimi | |
| 1879 – 1884 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 24 may (5 iyun) 1830 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 fevral (5 mart) 1917(86 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | mufti, üləma |
| Uşaqları | Bahadır Qayıbov Nadir Qayıbov Cahangir Qayıbov Nigar Şıxlinskaya Gövhər Usubova |
| Dini | sünni islam |
| | |
| Təltifləri | "Qızıl xaç" medalı (1878),Şiri-Xurşid ordeni (1884) (1871),  (1876), (1879), (1883) Şiri-Xurşid ordeni (1884) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mirzə Hüseyn Molla Yusif oğlu Qayıbzadə 1830-cu ildə Qazax distansiyasının Salahlı kəndində anadan olub. Uşaq yaşlarından ata-anadan yetim qalıb və kənd mollası – əmisi İbrahim əfəndinin himayəsində böyüyüb. İlk təhsilini müdərris Məhəmməd Musazadədən alan Hüseyn dini elmlərlə yanaşı, ərəb, fars və türk dilərini, həmçinin Şərq ədəbiyyatı və tarixini də mükəmməl öyrənə bilir. O, 17 yaşında ikən oxuduğu Salahlı kənd məktəbində müəllim saxlanılır. 1857-ci il iyulun 25-də Qafqaz müftisi Məhəmməd əfəndi H. Qayıbzadənin Tiflisdəki üçillik müsəlman ruhani məktəbində işə düzəlməsinə nail olur. O, 1858-ci ilin fevralında burada şəriətdən və Şərq dillərindən dərs deməyə başlayır.
Müfti Hüseyn Qayıbzadə 1879-cu ildən 1883-cü ilə kimi Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasında işləyib. Seminariyanın ilk ərəb və fars dili müəllimi O, Tiflisdə azərbaycanlı kasıblar üçün öz hesabına məktəb açır, sonralar – XX əsrin əvvəllərində isə buranı genişləndirərək altı sinifli "Müfti-İslam məktəbi"nə çevirir.
Müfti Hüseyn Qayıbzadə azərbaycanlı qızların təhsil alması qayğısına da qalıb. Bu çətin işdə özü əvvəlcə şəxsi nümunə gösdərir və iki qızını -Nigar və Cövhəri oxutdurur.
O, 1883-cü ilin axırlarında müəllimlikdən azad edilərək Qafqaz müftisi təyin olunur və 1917-ci ilin martınadək bu vəzifədə çalışır. Müfti Hüseyn Qayıbzadə 1917-ci ilin martında Tiflisdə vəfat edib. Onun vəfatından sonra çar üsuli-idarəsi dağıldığı üçün Qafqaz (Zaqafqaziya) Ruhani İdarəsi də öz funksiyasını itirir.[]
Əsərləri
H. Qayıbzadə bir neçə məqalənin və kitabın müəllifi kimi də tanınır. O, müsəlman mədrəsəsində keçilmək üçün riyyaziyata dair "Məsaili-ammil-hesab" (Hesab ümumi məsələləri) və ana dilini təzə öyrənənlər üçün "Məbdəyi-təlimi-sibyan" (Yeniyetmələr üçün başlanğıc") adlı dərs vəsaitləri də hazırlayıb. H. Qayıbzadə təkcə maarif sahəsində deyil, ədəbiyyatşünaslıq səhasində də xeyli işlər görüb. O, çoxlu atalar sözü, zərb-məsələlər, hikmətli sözlər toplayaraq 9 hissədən ibarət "Tövsiyyətnamə" kitabını yazıb. Eyni zamanda, XVIII–XIX əsrlərdə yaşamış 109 Azərbaycan şarinin əsərlərindən ibarət dörd cildilik antologiya tərtib edib.
Fəaliyyəti
H. Qayıbzadə qızların yeni məktəblərdə təhsil almalarına təşəbbüs göstərərək, öz arvadı Səadət xanıma Qafqaz Qadınlarının Xeyriyyə Cəmiyyətində iştirak etməyə icazə verir, qızları Nigar (sonralar general Ə. Şıxlinskinin xanımı) və Gövhər xanımı (sonralar general Usubovun xanımı) rus dilində Tiflis Nücabə Qızlar İnstitutunda oxutdurur. Nigar xanımın 1889-cu ildə, Gövhər xanım isə 1903-cü ildə həmin inistitutu qızıl medalla bitirirlər.
Ailəsi
Qızı Nigar Şıxlinskayani – Əliağa Şıxlinskiyə, o biri qızı Gövhər Qayıbovanı isə İbrahim ağa Usubova ərə vermişdir.
Oğlanları: , Nadir Qayıbov, Cahangir Qayıbov
- Oğlu Nadir bəy Hüseyn əfəndi oğlu Qayıbov 25 sentyabr 1874-cü ildə Qazaxın Salahlı kəndində anadan olmuşdur. 1893-də Tiflis klassik gimnaziyasını bitirərək Peterburq Yol Mühəndisləri İnstitutuna daxil olub, ancaq xəstəliyi üzündən 1894-cü ildə 2-ci kursdan çıxıb. Ölüm tarixi məlum deyil. Xədicə Qayıbova ilə ailə həyatı qurmuşdur.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. - səh. 137-140.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-12.
- # Arxivlərin sirri açılır. Bakı: "Elm və həyat" nəşriyyat, 1999, 750 səh. 2022-05-25 at the Wayback Machine
- Hüseyn Äfändi Qayıbov // CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-02-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-01.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Mirze Huseyn Qayibzade 24 may 5 iyun 1830 Asagi Salahli Gurcustan quberniyasi Rusiya imperiyasi 20 fevral 5 mart 1917 Tiflis Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasi Qafqaz muftisi edebiyyatsunas muellim Mirze Huseyn QayibzadeMirze Huseyn Molla Yusif oglu Qayibzade1915 ci ildeQafqaz muselmanlarinin V Muftisi 1884 1917Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasinin tatar Azerbaycan sobesinde seriet ve Azerbaycan dili muellimi1879 1884Sexsi melumatlarDogum tarixi 24 may 5 iyun 1830Dogum yeri Asagi Salahli Gurcustan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 20 fevral 5 mart 1917 86 yasinda Vefat yeri Tiflis Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiFealiyyeti mufti ulemaUsaqlari Bahadir Qayibov Nadir Qayibov Cahangir Qayibov Nigar Sixlinskaya Govher UsubovaDini sunni islamTeltifleri Qizil xac medali 1878 Siri Xursid ordeni 1884 1871 1876 1879 1883 Siri Xursid ordeni 1884 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMirze Huseyn Molla Yusif oglu Qayibzade 1830 cu ilde Qazax distansiyasinin Salahli kendinde anadan olub Usaq yaslarindan ata anadan yetim qalib ve kend mollasi emisi Ibrahim efendinin himayesinde boyuyub Ilk tehsilini muderris Mehemmed Musazadeden alan Huseyn dini elmlerle yanasi ereb fars ve turk dilerini hemcinin Serq edebiyyati ve tarixini de mukemmel oyrene bilir O 17 yasinda iken oxudugu Salahli kend mektebinde muellim saxlanilir 1857 ci il iyulun 25 de Qafqaz muftisi Mehemmed efendi H Qayibzadenin Tiflisdeki ucillik muselman ruhani mektebinde ise duzelmesine nail olur O 1858 ci ilin fevralinda burada serietden ve Serq dillerinden ders demeye baslayir Mufti Huseyn Qayibzade 1879 cu ilden 1883 cu ile kimi Zaqafqaziya Qori Muellimler Seminariyasinda isleyib Seminariyanin ilk ereb ve fars dili muellimi O Tiflisde azerbaycanli kasiblar ucun oz hesabina mekteb acir sonralar XX esrin evvellerinde ise burani genislendirerek alti sinifli Mufti Islam mektebi ne cevirir Mufti Huseyn Qayibzade azerbaycanli qizlarin tehsil almasi qaygisina da qalib Bu cetin isde ozu evvelce sexsi numune gosderir ve iki qizini Nigar ve Covheri oxutdurur O 1883 cu ilin axirlarinda muellimlikden azad edilerek Qafqaz muftisi teyin olunur ve 1917 ci ilin martinadek bu vezifede calisir Mufti Huseyn Qayibzade 1917 ci ilin martinda Tiflisde vefat edib Onun vefatindan sonra car usuli idaresi dagildigi ucun Qafqaz Zaqafqaziya Ruhani Idaresi de oz funksiyasini itirir menbe gosterin EserleriH Qayibzade bir nece meqalenin ve kitabin muellifi kimi de taninir O muselman medresesinde kecilmek ucun riyyaziyata dair Mesaili ammil hesab Hesab umumi meseleleri ve ana dilini teze oyrenenler ucun Mebdeyi telimi sibyan Yeniyetmeler ucun baslangic adli ders vesaitleri de hazirlayib H Qayibzade tekce maarif sahesinde deyil edebiyyatsunasliq sehasinde de xeyli isler gorub O coxlu atalar sozu zerb meseleler hikmetli sozler toplayaraq 9 hisseden ibaret Tovsiyyetname kitabini yazib Eyni zamanda XVIII XIX esrlerde yasamis 109 Azerbaycan sarinin eserlerinden ibaret dord cildilik antologiya tertib edib FealiyyetiH Qayibzade qizlarin yeni mekteblerde tehsil almalarina tesebbus gostererek oz arvadi Seadet xanima Qafqaz Qadinlarinin Xeyriyye Cemiyyetinde istirak etmeye icaze verir qizlari Nigar sonralar general E Sixlinskinin xanimi ve Govher xanimi sonralar general Usubovun xanimi rus dilinde Tiflis Nucabe Qizlar Institutunda oxutdurur Nigar xanimin 1889 cu ilde Govher xanim ise 1903 cu ilde hemin inistitutu qizil medalla bitirirler AilesiNadir Qayibov Qizi Nigar Sixlinskayani Eliaga Sixlinskiye o biri qizi Govher Qayibovani ise Ibrahim aga Usubova ere vermisdir Oglanlari Nadir Qayibov Cahangir Qayibov Oglu Nadir bey Huseyn efendi oglu Qayibov 25 sentyabr 1874 cu ilde Qazaxin Salahli kendinde anadan olmusdur 1893 de Tiflis klassik gimnaziyasini bitirerek Peterburq Yol Muhendisleri Institutuna daxil olub ancaq xesteliyi uzunden 1894 cu ilde 2 ci kursdan cixib Olum tarixi melum deyil Xedice Qayibova ile aile heyati qurmusdur IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir H Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 137 140 Arxivlenmis suret 2018 10 06 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 12 Arxivlerin sirri acilir Baki Elm ve heyat nesriyyat 1999 750 seh 2022 05 25 at the Wayback Machine Huseyn Afandi Qayibov CERL Thesaurus ing Consortium of European Research Libraries Arxivlenmis suret 2021 02 12 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 01 Xarici kecidler