Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mir Möhsün Nəvvabın evi — Şuşa şəhərinin tarixi Mamayı məhəlləsi ərazisindəki Nəvvab küçəsində (keçmiş Komsomolskaya) yerləşən iki mərtəbəli ev.
| Mir Möhsün Nəvvabın evi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Şuşa |
| Yerləşir | Mamayı məhəlləsi, Nəvvab küçəsi 4 |
| Tikilmə tarixi | XIX əsrin ortaları |
| Vəziyyəti | naməlum |
UNESCO Ehtiyat Siyahısı | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iv,v,vi |
| Təyin edilib | 2001 |
| İstinad nöm. | 1574 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 372 |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
Haqqında
Azərbaycan şair və rəssamı Mir Möhsün Nəvvab bu evdə yaşamış və fəaliyyət göstərmişdir. SSRİ dövründə evdə sənətkarın ev muzeyi yaradılmışdır. Evin otaqları divar rəsmləri ilə zəngin bəzədilmişdi.
Təəssüf ki, maddi-mənəvi xəzinəmiz sayılan neçə-neçə tarixi abidəmiz, muzeylərimiz ötən əsrin 90-cı illərində erməni işğalçıları tərəfindən qarət olunmuş, dağıdılmışdır. İşğal olunmuş ərazilərimizdə 762 mədəniyyət abidəsi qalıb. İşğalçılar 22 muzeyi, 4 rəsm qalereyasını talayaraq yerlə-yeksan ediblər.
Canlı muzey olan Şuşanın özündə 8 muzey fəaliyyət göstərirdi. Dövlət Qarabağ Tarixi Muzeyi, Üzeyir Hacıbəylinin ev-muzeyi, Bülbülün memorial muzeyi, musiqiçi və rəssam Mir Möhsün Nəvvabın xatirə muzeyi, Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyinin Şuşa filialı, tarzən Qurban Pirimovun Ağdam rayonundakı xatirə muzeyi – bu muzeylərin hər birinin Azərbaycanın maddi-mənəvi xəzinəsində öz dəyəri və yeri vardı.
10 salondan ibarət olan Şuşa Dövlət Rəsm Qalereyasında təsviri sənət ustalarının 200-ə yaxın əsəri nümayiş etdirilirdi. Zöhrabbəyovların evində yerləşən qalereyanın qızıl fondunu XIX əsr Azərbaycan miniatür sənətinin nümayəndələrindən biri, məşhur rəssam və xəttat Mir Möhsün Nəvvabın öz kitablarına çəkdiyi illüstrasiyalar təşkil edirdi. Burada həmçinin xalqımızın həyatından, məişətindən, adət-ənənələrindən söhbət açan dekorativ sənət nümunələri toplanmışdı. Tanınmış qrafika, tişə və fırça ustalarının sənətin müxtəlif növündə yaratdıqları nümunələr qalereyanın divarlarını bəzəyirdi. O cümlədən qalereyanın nəzdində fəaliyyət göstərən sənət dərnəyində onlarca gənc məşğul olurdu. Şuşa işğal edildikdən sonra bu sənət məbədinin də həyatına son qoyuldu.
Muzeyin yaranması
Hələ Mir Möhsün Nəvvabın adını daşıyan muzeyin yaranmamışdan 9 il öncə – "Şuşa" qəzetinin 1981-ci il 15 avqust tarixli sayında böyük sənətkarın xatirə muzeyinin hazırlandığı qeyd olunub. Yazıda bildirilib ki, M. M. Nəvvabın yaşamış olduğu binada şair-rəssamın özü tərəfindən çəkilmiş, müxtəlif movzularda işlənmiş lövhələr bərpaçı-rəssamlar tərəfindən yenidən işlənib öz əvvəlki görkəminə salınır. Bina bərpadan sonra şairin ev muzeyinə çevriləcəkdir. Muzey isə naməlum səbəblərdən xeyli illər sonra – 1990-cı ilin noyabr ayında Mir Mövsün Nəvvabın vaxtilə yaşadığı mənzildə ev muzeyi statusunda fəaliyyətə başlayıb.
Ev muzeyinin ilk direktoru Xuraman Ağayeva olub. Muzeydə Mir Möhsün Nəvvabın həyat və yaradıcılığından bəhs edən 130 eksponat sərgilənirdi.
Muzeyin eksponatları
Eksponatlar içərisində sənətkara məxsus çap maşını, teleskop, özünün çəkdiyi rəsm əsərləri var idi. Muzeydə M. M. Nəvvabın çapçılıq fəaliyyətini isbatlayan eksponatlar da sərgilənirdi.
"Şuşa" qəzetində Mədəni-Maarif Məktəbinin müəllimi Ə. Nəcəfov həmin eksponatlarla bağlı nümunələrdən, o cümlədən sənətşünaslıq doktoru N. Miklaşevskayadan sitat gətirərək qeyd etmişdi: – M. M Nəvvabın çapçılıq fəaliyyətindən bəhs edərkən sənətşünaslıq doktoru N. Miklaşevskaya yazır: Əgər M. M. Nəvvabın çapçılıq fəaliyyətini ciddi öyrənib onun bu sahədəki bütün işini dərindən təhlil edən olarsa, bəlkə də belə bir nəticəyə gələrik ki, Azərbaycanın ilk çapçısı Mir Möhsün Nəvvabdır".
İşğaldan sonra
Hazırda muzey fəaliyyət göstərmir. Muzey eksponatları isə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Şuşa şəhərinin işğal edilməsi nəticəsində həm muzeyin binası və iki yüzə yaxın eksponatı məhv edilmişdir. İşğaldan sonra eksponatların çoxunu xilas etmək mümkün olmasa da bəzi eksponatlar indi İncəsənət Muzeyindədir. Şuşa məscidində Nəvvaba aid guşə varıydı. Əşyalarının çoxu orada idi. İndi həmin əşyalar da İncəsənət Muzeyində qorunur. Çəkdiyi rəsmlər, əlyazmalar, əşyalar…Onun ən dəyərli eksponatı Əmir Teymurun portreti olmuşdur. Rəssamlar bu əsərə yüksək qiymət veriblər.
Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin daimi ekspozisiyasında Azərbaycanın şair, rəssam, xəttat və musiqişünas alimi Mir Möhsün Nəvvaba (1833–1918) aid materiallar yerləşdirilimişdir. Belə ki, Mir Möhsün Nəvvaba aid materiallar daimi ekspozisiyanın "XIX əsrdə Azərbaycanda elm, təhsil və mədəniyyət" zalında ayrıca vitrində yerləşdirilmişdir. Burada həm mətn, həm də rəsmlərinin müəllifi M. M. Nəvvab olan "Kitabi divani farisi" əsərinin, eləcə də "Kəşfül-həqiqəti-məsnəvi" əsərinin orijinalları qoyulmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, musiqi nəzəriyyəsinə həsr edilmiş "Kəşfül-həqiqəti-məsnəvi" əsəri Mir Möhsün Nəvvabın ən tanınmış əsərlərindəndir; Nəvvab bu əsərin də həm mətninin, həm də rəsmlərinin müəllifidir. Vitrində həmçinin M. Nəvvabın çəkdiyi rəsmlərin surətləri nümayiş olunur.
M. M. Nəvvabın kolleksiyları
Məlumdur ki, Nəvvab orta əsrlərə aid Azərbaycan silahlarından ibarət kolleksiya toplayırdı. Onun kolleksiyasından bir neçə silah hazırda Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində qorunur. Daimi ekspozisiyada kolleksiyanın incilərindən olan XVI-XVII əsrlərə aid dəbiqlə nümayiş olunur. Vitrində Mir Möhsün Nəvvabın XIX əsrin 70-ci illərinə aid fotoşəkli və Şuşadakı qəbrinin fotosu yerləşdirilmişdir. Nəvvabın qəbri üzərində abidə 1957-ci ildə qoyulub (heykəltaraş Tokay Məmmədov). 1992-ci ildə şəhər Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunandan sonra abidə dağıdılmışdır.
Şəkilləri
Evin erməni işğalından sonrakı halı.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Миклашевская, Н. М. Стенные росписи Азербайджана XVIII - XIX вв (Архитектура Азербайджана (очерки)). Баку. 1952. 467.
- "Azərbaycan muzeyləri". 2021-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-18.
- "Flora Xəlizadə, Azərbaycan qəzeti, 2012-ci il, 18 may, səh.11". 2021-12-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-18.
- Qarabağın Dövlət əhəmiyyətli tarixi abidələrinin elektron xəritəsi[ölü keçid]
- "Mir Möhsün Nəvvabın nəticəsindən müsahibə". 2021-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-18.
- "Mir Möhsün Nəvvabın Xatirə Muzeyi". 2022-01-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-18.
- AMEA Tarix Muzeyi [ölü keçid]
Xarici keçidlər
- Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi [ölü keçid]
- Mir Möhsün Nəvvaba aid materiallar [ölü keçid]
- Beynəlxalq Muzeylər Günü
- Sumqayıt Regional Mədəniyyət İdarəsi [ölü keçid]
- GoMap
- Əsirlikdə olan Azərbaycan abidələri 2016-10-19 at the Wayback Machine
- AMEA Tarix Muzeyi 2017-07-01 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mir Mohsun Nevvabin evi Susa seherinin tarixi Mamayi mehellesi erazisindeki Nevvab kucesinde kecmis Komsomolskaya yerlesen iki mertebeli ev Mir Mohsun Nevvabin eviOlke AzerbaycanSeher SusaYerlesir Mamayi mehellesi Nevvab kucesi 4Tikilme tarixi XIX esrin ortalariVeziyyeti namelumUNESCO Ehtiyat SiyahisiTipiMedeniKriteriyai iv v viTeyin edilib2001Istinad nom 1574DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 372EhemiyyetiOlke ehemiyyetliHaqqindaAzerbaycan sair ve ressami Mir Mohsun Nevvab bu evde yasamis ve fealiyyet gostermisdir SSRI dovrunde evde senetkarin ev muzeyi yaradilmisdir Evin otaqlari divar resmleri ile zengin bezedilmisdi Teessuf ki maddi menevi xezinemiz sayilan nece nece tarixi abidemiz muzeylerimiz oten esrin 90 ci illerinde ermeni isgalcilari terefinden qaret olunmus dagidilmisdir Isgal olunmus erazilerimizde 762 medeniyyet abidesi qalib Isgalcilar 22 muzeyi 4 resm qalereyasini talayaraq yerle yeksan edibler Canli muzey olan Susanin ozunde 8 muzey fealiyyet gosterirdi Dovlet Qarabag Tarixi Muzeyi Uzeyir Hacibeylinin ev muzeyi Bulbulun memorial muzeyi musiqici ve ressam Mir Mohsun Nevvabin xatire muzeyi Azerbaycan Xalcasi ve Xalq Tetbiqi Seneti Muzeyinin Susa filiali tarzen Qurban Pirimovun Agdam rayonundaki xatire muzeyi bu muzeylerin her birinin Azerbaycanin maddi menevi xezinesinde oz deyeri ve yeri vardi 10 salondan ibaret olan Susa Dovlet Resm Qalereyasinda tesviri senet ustalarinin 200 e yaxin eseri numayis etdirilirdi Zohrabbeyovlarin evinde yerlesen qalereyanin qizil fondunu XIX esr Azerbaycan miniatur senetinin numayendelerinden biri meshur ressam ve xettat Mir Mohsun Nevvabin oz kitablarina cekdiyi illustrasiyalar teskil edirdi Burada hemcinin xalqimizin heyatindan meisetinden adet enenelerinden sohbet acan dekorativ senet numuneleri toplanmisdi Taninmis qrafika tise ve firca ustalarinin senetin muxtelif novunde yaratdiqlari numuneler qalereyanin divarlarini bezeyirdi O cumleden qalereyanin nezdinde fealiyyet gosteren senet derneyinde onlarca genc mesgul olurdu Susa isgal edildikden sonra bu senet mebedinin de heyatina son qoyuldu Muzeyin yaranmasiHele Mir Mohsun Nevvabin adini dasiyan muzeyin yaranmamisdan 9 il once Susa qezetinin 1981 ci il 15 avqust tarixli sayinda boyuk senetkarin xatire muzeyinin hazirlandigi qeyd olunub Yazida bildirilib ki M M Nevvabin yasamis oldugu binada sair ressamin ozu terefinden cekilmis muxtelif movzularda islenmis lovheler berpaci ressamlar terefinden yeniden islenib oz evvelki gorkemine salinir Bina berpadan sonra sairin ev muzeyine cevrilecekdir Muzey ise namelum sebeblerden xeyli iller sonra 1990 ci ilin noyabr ayinda Mir Movsun Nevvabin vaxtile yasadigi menzilde ev muzeyi statusunda fealiyyete baslayib Ev muzeyinin ilk direktoru Xuraman Agayeva olub Muzeyde Mir Mohsun Nevvabin heyat ve yaradiciligindan behs eden 130 eksponat sergilenirdi Muzeyin eksponatlariEksponatlar icerisinde senetkara mexsus cap masini teleskop ozunun cekdiyi resm eserleri var idi Muzeyde M M Nevvabin capciliq fealiyyetini isbatlayan eksponatlar da sergilenirdi Susa qezetinde Medeni Maarif Mektebinin muellimi E Necefov hemin eksponatlarla bagli numunelerden o cumleden senetsunasliq doktoru N Miklasevskayadan sitat getirerek qeyd etmisdi M M Nevvabin capciliq fealiyyetinden behs ederken senetsunasliq doktoru N Miklasevskaya yazir Eger M M Nevvabin capciliq fealiyyetini ciddi oyrenib onun bu sahedeki butun isini derinden tehlil eden olarsa belke de bele bir neticeye gelerik ki Azerbaycanin ilk capcisi Mir Mohsun Nevvabdir Isgaldan sonraHazirda muzey fealiyyet gostermir Muzey eksponatlari ise Ermenistan Silahli Quvveleri terefinden Susa seherinin isgal edilmesi neticesinde hem muzeyin binasi ve iki yuze yaxin eksponati mehv edilmisdir Isgaldan sonra eksponatlarin coxunu xilas etmek mumkun olmasa da bezi eksponatlar indi Incesenet Muzeyindedir Susa mescidinde Nevvaba aid guse variydi Esyalarinin coxu orada idi Indi hemin esyalar da Incesenet Muzeyinde qorunur Cekdiyi resmler elyazmalar esyalar Onun en deyerli eksponati Emir Teymurun portreti olmusdur Ressamlar bu esere yuksek qiymet veribler Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinin daimi ekspozisiyasinda Azerbaycanin sair ressam xettat ve musiqisunas alimi Mir Mohsun Nevvaba 1833 1918 aid materiallar yerlesdirilimisdir Bele ki Mir Mohsun Nevvaba aid materiallar daimi ekspozisiyanin XIX esrde Azerbaycanda elm tehsil ve medeniyyet zalinda ayrica vitrinde yerlesdirilmisdir Burada hem metn hem de resmlerinin muellifi M M Nevvab olan Kitabi divani farisi eserinin elece de Kesful heqiqeti mesnevi eserinin orijinallari qoyulmusdur Qeyd etmek lazimdir ki musiqi nezeriyyesine hesr edilmis Kesful heqiqeti mesnevi eseri Mir Mohsun Nevvabin en taninmis eserlerindendir Nevvab bu eserin de hem metninin hem de resmlerinin muellifidir Vitrinde hemcinin M Nevvabin cekdiyi resmlerin suretleri numayis olunur M M Nevvabin kolleksiylariMelumdur ki Nevvab orta esrlere aid Azerbaycan silahlarindan ibaret kolleksiya toplayirdi Onun kolleksiyasindan bir nece silah hazirda Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinde qorunur Daimi ekspozisiyada kolleksiyanin incilerinden olan XVI XVII esrlere aid debiqle numayis olunur Vitrinde Mir Mohsun Nevvabin XIX esrin 70 ci illerine aid fotosekli ve Susadaki qebrinin fotosu yerlesdirilmisdir Nevvabin qebri uzerinde abide 1957 ci ilde qoyulub heykeltaras Tokay Memmedov 1992 ci ilde seher Ermenistan silahli quvveleri terefinden isgal olunandan sonra abide dagidilmisdir SekilleriEvin ermeni isgalindan sonraki hali Hemcinin baxMeclisi feramusan Mirze Qedim IrevaniIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Miklashevskaya N M Stennye rospisi Azerbajdzhana XVIII XIX vv Arhitektura Azerbajdzhana ocherki Baku 1952 467 Azerbaycan muzeyleri 2021 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 18 Flora Xelizade Azerbaycan qezeti 2012 ci il 18 may seh 11 2021 12 06 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 18 Qarabagin Dovlet ehemiyyetli tarixi abidelerinin elektron xeritesi olu kecid Mir Mohsun Nevvabin neticesinden musahibe 2021 10 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 18 Mir Mohsun Nevvabin Xatire Muzeyi 2022 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 18 AMEA Tarix Muzeyi olu kecid Xarici kecidlerMilli Azerbaycan Tarix Muzeyi olu kecid Mir Mohsun Nevvaba aid materiallar olu kecid Beynelxalq Muzeyler Gunu Sumqayit Regional Medeniyyet Idaresi olu kecid GoMap Esirlikde olan Azerbaycan abideleri 2016 10 19 at the Wayback Machine AMEA Tarix Muzeyi 2017 07 01 at the Wayback Machine