Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mir Ərəb mədrəsəsi (özb. Mir-i Arab mаdrаsasi, fars. مدرسهٔ میر عرب Madrasa-ye mir-e arab) — Buxaradakı (Özbəkistan) XVI əsrə aid dini, mənəvi, təhsil tarixi mədəni-xatirə binası. Poi Kalan memarlıq ansamblının bir hissəsidir. 1993-cü ildə Buxaranın digər görməli yerləri kimi UNESCO-nun Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısına daxil edilmişdir.
 | |||
| Ölkə |  Özbəkistan | ||
| Şəhər | Buxara | ||
| İslam | |||
| Arxitektura stili | Orta Asiya memarlığı elementləri ilə İslam memarlığının fars üslubu | ||
| Banisi | Səid Abdullah Əl-Yəməni | ||
| Tikilmə tarixi | XVI əsr | ||
| İnşası | 1530-cu il—1536-cı il illər | ||
| Status | Görməli, tarixi və fəaliyyət göstərən İslam təhsil müəssisəsi
| ||
| Sayt | [[1] Rəsmi sayt] | ||
Tarixi
Mir Ərəb mədrəsəsi XVI əsrdə Özbək Şeybanilər sülaləsinin hakimiyyəti dövründə tikilmişdir. Buxara xanlığının əsas dini mərkəzlərindən biri idi. 1920-ci ildə Buxara Qızıl Ordu tərəfindən tutulduqdan sonra 1920-ci illərin sonunda mədrəsə tərk edildi və bağlandı; ruhanilər repressiyaya məruz qaldı. Mədrəsə yalnız 1946-cı ildə Orta Asiya və Qazaxıstan Müsəlmanlarının Ruhani İdarəsinin (SADUM) sədri Şeyx Eşon Babaxan ibn Əbdülməcidxanın təşəbbüsü ilə açıldı və 1989-cu ilə qədər SSRİ ərazisində fəaliyyət göstərən yeganə mədrəsə olaraq qaldı (1956–1961-ci illərdən başqa, Sovet İttifaqında Daşkənddə başqa bir var idi.)
Sovetlərdən əvvəlki dövr
Mir Ərəb mədrəsəsinin Buxaranın Özbək hökmdarı Ubaydulla xanın ruhani müəllimi və Mavəraünnəhr xalqlarının Qızılbaş (Səfəvilər imperiyası) dövlətinə qarşı apardığı mübarizənin ideoloji ilhamçısı Nəqşibəndilik tariqatının şeyxi Seyid Abdullah əl-Yəməni Xadramauti tərəfindən tikildiyi iddia edilir.
Mədrəsənin tikintisinə başlanılması dəqiq tarixi bu gün mübahisəlidir. Uzun müddət Sovet dövrünün tarixşünaslığında binanın inşası tarixi 1530-cu illərdə məşhur arxeoloq və şərqşünas alimlər Mixail Masson və Qalina Puqaçenkovanın apardıqları arxeoloji qazıntıların nəticələrinə əsaslanaraq bir versiyada: 1535–1536-cı illərdə tikilməsi tarixi əsas götürüldü. Bununla birlikdə, bu sahədəki son araşdırmalar, tikintinin başlama tarixini bu tarixdən təxminən iyirmi il əvvələ dəyişdirdi. Mir Ərəb mədrəsəsinin Şeybani ordusunun 1512-ci ildə qələbə qazandığı Gicduvan döyüşündə Səfəvi Şah İsmayılın qoşunları üzərindəki qələbəsini anmaq üçün inşa edildiyi artıq məlumdur. Son tikinti işlərinin: 1520-ci illərin ilk yarısında Şeybanilərlə Səfəvilər arasındakı son böyük qarşıdurmalar vaxtında, 3 min Səfəvi əsirinin köləliyə satılmasından Ubeydulla Xanın pulu ilə həyata keçirildiyi də bilinir. 1526-cı ildə vəfat edən Şeyx Abdullah Yəməni ölümündən əvvəl inşa etdirdiyi mədrəsə ərazisində dəfn etməyi vəsiyyət etdi ki, bu da bu vaxta qədər tikintinin az qala başa çatdığını göstərir. Çox güman ki, 1530–1535/1536-cı illərdə mədrəsə binası əhəmiyyətli dərəcədə yenidən qurulmuşdur. Mədrəsə müasir adını "Mir Ərəb" (ərəbin mülkü) qurucusunun ölümündən sonra aldı.
Buxara mədrəsəsi müəllimləri — bir neçə kateqoriyaya bölünən müdərrislər, şəhər mollaları arasında fərqləndilər. Miri Ərəb mədrəsəsinə təyin olunmuş müəllim, Buxara müdərrisləri arasında axund (Kukeldaş mədrəsəsi müdərrisi) və aləmdən (Qaukuşan mədrəsəsi müdərrisi) sonra üçüncü kateqoriyaya sahib olanlar müftiy-əskər adlanırdı.
Mir Ərəb mədrəsəsi yarandığı gündən və 1920-ci illərin əvvəllərində bağlanmasına qədər Orta Asiyanın ən nüfuzlu təhsil müəssisələrindən biri idi. Orada bir çox tanınmış elm adamları; bunların arasında məşhur tacik mütəfəkkiri, pedaqoq, filosof, yazıçı və şair, Buxara əmirliyinin dövlət xadimi Əhməd Doniş Buxari, Səmərqənd vilayətinin qazisi İsohon Şirinhuşayev, İştıxan şəhərinin son qazisi Kozi Seyyid ibn Bahadırxan və başqaları dərs verib.
Məzunları arasında Ufadakı Orenburq Məhəmməd ruhani məclisinin ilk müftisi, Məhəmmədcan Husainov, Rusiya müsəlmanlarının ilk seçilmiş müftisi Qalimcan Barudi, XIX əsrin məşhur ilahiyyatçısı Şeyx Qazı-Əsgər, XIX əsrin sonlarında müfəssir və mühəddis Miyan Malik də var idi.
Sovet dövrü
1920–1930-cu illərdə SSRİ-də bütün mədrəsələr bağlanmışdı. 1945-ci ildə Orta Asiya Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin (SADUM) müftisinin hökumət orqanları ilə uzun sürən danışıqlarından sonra Eşon Babaxan Orta Asiyada İslam tədqiqatlarının bərpasına nail oldu. Müharibədən sonra SSRİ-də canlanması, SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin 10 oktyabr 1945-ci il tarixli Buxara və Daşkənddə mədrəsələrin təşkili barədə 14808-r saylı fərmanı ilə başladı. Onun əsasında Özbəkistan Sovet Sosialist Respublikasının 29 noyabr 1945-ci il tarixli 1879–212s saylı "Orta Asiya və Qazaxıstan Ruhani İdarəsi üçün iki dini məktəb açmasına icazə verilməsi haqqında" qərar hazırlanmışdır. 1946-cı ildə Özbəkistan SSR-də Mir-Ərəb mədrəsəsi açıldı. 1 iyun 1947-ci il tarixində İ. V. Polyanskinin məruzəsinə görə Mir-Ərəbdə 26 tələbə və 3 müəllim var idi. Elmi ədəbiyyatda mədrəsələrin fərqli adları var idi. Bununla birlikdə, 1989-cu ildə Rifkat Rafiqova verilmiş 67 saylı məzuniyyət sənədinə görə mədrəsə "Mir-Ərəb" adlanırdı.
Mir-Ərəb 1946–1956 və 1961–1989-cu illərdə SSRİ-də yeganə müsəlman orta təhsil müəssisəsi idi. SSRİ-də ikinci mədrəsə — Bərəqxan — 1956-cı ildə Daşkənddə açılmış, lakin binanın təcili yenilənməsi bəhanəsi ilə səlahiyyətlilər tərəfindən 1961-ci ildə bağlanmışdır.
Mir-Ərəb mədrəsəsindəki təhsil müddəti iki mərhələli 9 illik idi. Təlim proqramı Diyanət İşləri Şurası ilə koordinasiya edildi və üç hissəyə bölündü:
- dini mövzular (təcvid, hədis, İslam tarixi və başqaları). Onlara təhsil müddətinin təxminən 30% -i ayrıldı;
- dünyəvi mövzular (SSRİ xalqlarının tarixi, SSRİ Konstitusiyası, rus dili, bədən tərbiyəsi və digərləri);
- mürəkkəb mövzular (ərəb və fars dilləri və digərləri).
Orta dünyəvi təhsili olan abituriyentlərin təhsil müddəti 4 il idi. Mədrəsə şagirdlərinin (Özbəkistan SSR Sovet qurumlarının tələbələri kimi) vaxtaşırı dərslərdən çıxarılaraq pambıq yığımına göndərilməsi təhsilə çox ziyan vururdu.
Mədrəsə tələbələri (1962-ci il üçün) aylıq 35 rubl təqaüd və paltar alırdılar, həftədə bir dəfə mədrəsə hesabına kinoteatrı ziyarət edirdilər, mədrəsənin yataqxanasında yaşayırdılar. Tələbə sayı az idi — 1963-cü ildə 40 nəfər, 1982-ci ildə 86 nəfər nəfər idi. Mədrəsədən hər il azad olma hər il məzun olunmurdu və eyni anda 10–20 mütəxəssis məzun olurdu.
Tələbələri mədrəsələrə göndərən müsəlmanların ruhani idarələri təhsil xərclərini özləri ödəyirdilər (1963-cü ildə ildə 500–600 rubl idi), əlavə olaraq təhsil müəssisəsinin işləməsi üçün pul SADUM tərəfindən verilirdi.
Məzunları
Sovet və postsovet dövründə mədrəsəni bitirənlər tanınmış din və dövlət xadimləri idilər:
- Özbəkistanın baş müftisi və Özbəkistan Müsəlmanları İdarəsinin sədri Usman Alimov
- Rusiya Müftilər Şurasının sədri Ravil Qaynutdin
- Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin Şeyxülislamı Allahşükür Paşazadə
- Qazaxıstan müftisi Ratbek Nısanbayev
- Çeçenistan Respublikasının Prezidenti Əhməd Kadırov
- Rusiya Ali müftisi Talqat Tacəddin
- Orta Asiya və Qazaxıstan Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri Şeyx Məhəmməd Sadıq Məhəmməd Yusif.
Mir-Ərəb tələbələri arasında xaricilər də var idi. Çin vətəndaşı Əbdülqədir Əminov ilk xarici tələbə olur.
Rəhbərləri
Sovet dövründə Mir-Ərəbin rəhbərləri aşağıdakılar idi:
- İşxaki Bəşərxan-xoca (1946–1948/49-cu illər tədris ili);
- A. Rəsulov (1948/49 tədris ili), Orta Asiya və Qazaxıstan Müsəlmanlarının Ruhani İdarəsi (SADUM) tərəfindən çoxarvadlılığı təbliğ etdiyi üçün vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı.
Memarlığı
Mir Ərəb mədrəsəsi Kalyan məscidi ilə "köş" qəbulunda tikilib, birlikdə vahid bir memarlıq kompleksi Poi Kalyanı təşkil edir. Əsas fasadında möhtəşəm giriş portalı olan, küncləri kütləvi yarımdairəvi güldəstə qüllələri ilə əhatə olunmuş düzbucaqlı binadır. Mədrəsənin əsas fasadı iki mərtəbəli lojikalarla bəzədilmişdir. Giriş portalı — peştak — lobbiyə gedən tək bir girişin olduğu dərin yarı-səkkiz dairəvi niş ilə kəsilmişdir. Girişdən olan keçid ətrafı boyunca iki qat hücrələrlə əhatə olunmuş, dördbucaqlı həyətə çıxır. Yay auditoriyası kimi fəaliyyət göstərən eyvanlar, yalnız cənubundakı orijinalda qalmış kiçik portallarla bəzədilmişdir. Şərq künc otaqlarında tələbələr üçün sinif otaqları var — dərsxanalar yerləşir. Əsas fasad boyunca künc otaqlar yüngül pəncərələri olan yüksək silindrik barabanlar üzərində sferik günbəzlərlə örtülmüşdür. Günbəzlər kəsişən tağlar və taclı qalxan şəkilli yelkənlər sisteminə əsaslanır. Əsas girişin solundakı günbəzli otaqda bir gurxana var ki, Şeyx Abdullah Yamaninin və müdərris Məhəmməd Qasımın mərmər qəbir daşları (kenotafları) və başqa bir neçə şəxsiyyəti bilinməyən daş qəbirlər var. Girişin sağındakı günbəzli otaqda bir məscid var.
Mir Ərəb mədrəsəsinin dekorasiyasında bitki, həndəsi və epiqrafik naxışlarla işlənmiş incə işlənmiş kaşin mozaikaları üstünlük təşkil edir ki, onlar da peştəkləri, əsas fasadın lojiya timpanlarını, daxili fasadlardakı hücra tağları timenlərini və günbəzləri bəzəyir. Günbəzlərin çölü mavi plitələrlə örtülmüşdür. Mədrəsənin daxili dekorasiyasında gurxana xüsusilə gözəl şəkildə bəzədilmişdir. Panelləri və barmaqlıqları oyulmuş kaşin mozaikası ilə, divarları və tavanı isə oyma gil (qanç) ilə bəzədilmişdir.
XX əsrin əvvəllərində mədrəsənin binası ciddi şəkildə zədələndi: giriş portalının timpanumu çökdü, əsas fasadın sol qanadı dağıldı, sağ qalan günbəzin mavi skufiyası da daxil olmaqla bir çox dekorativ element itdi. Daha sonra aparılan bərpa işləri nəticəsində mədrəsə tamamilə bərpa edildi.
Mədrəsə ərazisindəki qazıntılar
1977-ci ilin yazında Buxarının köhnə şəhər hissəsinin Mir Ərəb mədrəsəsi ərazisindəki qazıntılar zamanı, qədim və erkən orta əsrlər şəhristanının qala divarlarının qalıqları araşdırıldı. Arxeoloji məlumatlara görə, bu divarla əhatə olunmuş Buxara Şəhristanı Arkadan (qərbdə Sufiyan Sauri qəbiristanlığına qədər (şərqdə və Samanbazardan (şimalda) Mir Ərəb mədrəsəsinə qədər) ərazini tutmuşdur.
İstinadlar
- Фардин. В. М. Бухара // Древняя Бухара. Москва. 1954. 68.
- Фактический правитель Мавераннахра при Кучкунджи-хане и Абу-Саид-хане. В 1533–1540 годах — хан Бухарского ханства
- "Медресе Мири Араб". 2014-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-02-27.
- Хаджи Абдулгафур Раззак Бухари. Путеводитель в тарикат (на основе учения Накшбандия). С. 42
- Ахмадуллин В. А. Особенности советской двухуровневой подготовки исламских кадров: опыт и уроки // Ислам в современном мире: внутригосударственный и международно-политический аспекты. — 2015. — Т. 11. — № 2. — С. 155.
- Ахмадуллин В. А. Деятельность органов государственного управления СССР по недопущению создания легальной системы исламского образования в Закавказье (1944–1965 гг.) // Научно-информационный журнал Армия и общество. — 2015. — № 4 (47). — С. 38.
- Ахмадуллин В. А. Деятельность партийно-государственного аппарата СССР и Духовных управлений мусульман по созданию системы исламского образования на территории Советского Союза (середина 1940-х — конец 1950 гг.) // Вестник ВЭГУ. — 2013. — № 6. — С. 125.
- Ахмадуллин В. А. Особенности советской двухуровневой подготовки исламских кадров: опыт и уроки // Ислам в современном мире: внутригосударственный и международно-политический аспекты. — 2015. — Т. 11. — № 2. — С. 156.
- Ахмадуллин В. А. Особенности советской двухуровневой подготовки исламских кадров: опыт и уроки // Ислам в современном мире: внутригосударственный и международно-политический аспекты. — 2015. — Т. 11. — № 2. — С. 155–158.
- Ахмадуллин В. А. Деятельность партийно-государственного аппарата СССР и Духовных управлений мусульман по созданию системы исламского образования на территории Советского Союза (середина 1940-х — конец 1950 гг.) // Вестник ВЭГУ. — 2013. — № 6. — С. 121.
- Ахмадуллин В. А. Особенности советской двухуровневой подготовки исламских кадров: опыт и уроки // Ислам в современном мире: внутригосударственный и международно-политический аспекты. — 2015. — Т. 11. — № 2. — С. 156–157.
- Ахмадуллин В. А. Особенности советской двухуровневой подготовки исламских кадров: опыт и уроки // Ислам в современном мире: внутригосударственный и международно-политический аспекты. — 2015. — Т. 11. — № 2. — С. 157.
- Халид А. Ислам после коммунизма: Религия и политика в Центральной Азии / Пер.с англ. А. Б. Богдановой. — М.: , 2010. — С. 159–160.
- "Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов". 2021-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-23.
- Архитектурный приём в средневековом среднеазиатском зодчестве, согласно которому главные порталы двух противолежащих зданий строятся на одной оси, а их главные фасады параллельны друг другу
- Гульдаста’ (из персидск. kulah — "остроконечная шапка, шлем") — в средневековой архитектуре Средней Азии — угловая башня или угловая трехчетвертная колонна цилиндрического либо многогранного сечения
- Памятники искусства Советского Союза. Средняя Азия. Справочник-путеводитель. М.: . Автор текста и составитель альбома . 1983. 364–365.
- Кашин — глазурованный изразец на рыхлой силикатной основе
- Ганч (тюркск. ganch) — вяжущий материал белого цвета, аналогичный гипсу.
Ədəbiyyat
- Усманходжаев А. Глава 2. Эшон Бабахан. Бухарои Шариф — Благородная Бухара, медресе «Мири Араб» // Жизнь муфтиев Бабахановых: служение возрождению Ислама в Советском Союзе. М. — Нижний Новгород: ИД «Медина». 2008. ISBN .
Xarici keçidlər
- "Медресе Мир-и Араб". 2014-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-02-27.
- "Достопримечательности Бухары. Медресе Мири Араб". 2013-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-22.
- "Архитектурный комплекс Пой-Калян. Исторические и архитектурные памятники Бухары". İstifadə tarixi: 2013-02-22.
- "Медресе[[[:en:Wikipedia:Link rot|ölü keçid]]] Мири Араб. Справочник по архитектуре и проектированию". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mir Ereb medresesi ozb Mir i Arab madrasasi fars مدرسه میر عرب Madrasa ye mir e arab Buxaradaki Ozbekistan XVI esre aid dini menevi tehsil tarixi medeni xatire binasi Poi Kalan memarliq ansamblinin bir hissesidir 1993 cu ilde Buxaranin diger gormeli yerleri kimi UNESCO nun Dunya Medeniyyet Miraslari siyahisina daxil edilmisdir Mir Ereb medresesi ozb Mir Arab madrasasi Mir Arab madrasasi میر عرب مدرسهسی fars مدرسه میر عرب ereb مدرسه میر عرب Mir Ereb medresesinin hundurden cekilmis fotosuMir Ereb medresesinin hundurden cekilmis fotosuOlke OzbekistanSeher BuxaraIslamArxitektura stili Orta Asiya memarligi elementleri ile Islam memarliginin fars uslubuBanisi Seid Abdullah El YemeniTikilme tarixi XVI esrInsasi 1530 cu il 1536 ci il illerStatus Gormeli tarixi ve fealiyyet gosteren Islam tehsil muessisesi YUNESKO nun Umumdunya irsi obyekt 603 ing rus fr Sayt 1 Resmi sayt Buxara Xalq Sovet Respublikasinin poct markasindaki Miri Ereb medresesi 1924 TarixiMiri Ereb medresesinin esas portali Kalyan minaresinden gorunen menzere Mir Ereb medresesi XVI esrde Ozbek Seybaniler sulalesinin hakimiyyeti dovrunde tikilmisdir Buxara xanliginin esas dini merkezlerinden biri idi 1920 ci ilde Buxara Qizil Ordu terefinden tutulduqdan sonra 1920 ci illerin sonunda medrese terk edildi ve baglandi ruhaniler repressiyaya meruz qaldi Medrese yalniz 1946 ci ilde Orta Asiya ve Qazaxistan Muselmanlarinin Ruhani Idaresinin SADUM sedri Seyx Eson Babaxan ibn Ebdulmecidxanin tesebbusu ile acildi ve 1989 cu ile qeder SSRI erazisinde fealiyyet gosteren yegane medrese olaraq qaldi 1956 1961 ci illerden basqa Sovet Ittifaqinda Daskendde basqa bir var idi Sovetlerden evvelki dovrMir Ereb medresesinin Buxaranin Ozbek hokmdari Ubaydulla xanin ruhani muellimi ve Maveraunnehr xalqlarinin Qizilbas Sefeviler imperiyasi dovletine qarsi apardigi mubarizenin ideoloji ilhamcisi Neqsibendilik tariqatinin seyxi Seyid Abdullah el Yemeni Xadramauti terefinden tikildiyi iddia edilir Medresenin tikintisine baslanilmasi deqiq tarixi bu gun mubahiselidir Uzun muddet Sovet dovrunun tarixsunasliginda binanin insasi tarixi 1530 cu illerde meshur arxeoloq ve serqsunas alimler Mixail Masson ve Qalina Puqacenkovanin apardiqlari arxeoloji qazintilarin neticelerine esaslanaraq bir versiyada 1535 1536 ci illerde tikilmesi tarixi esas goturuldu Bununla birlikde bu sahedeki son arasdirmalar tikintinin baslama tarixini bu tarixden texminen iyirmi il evvele deyisdirdi Mir Ereb medresesinin Seybani ordusunun 1512 ci ilde qelebe qazandigi Gicduvan doyusunde Sefevi Sah Ismayilin qosunlari uzerindeki qelebesini anmaq ucun insa edildiyi artiq melumdur Son tikinti islerinin 1520 ci illerin ilk yarisinda Seybanilerle Sefeviler arasindaki son boyuk qarsidurmalar vaxtinda 3 min Sefevi esirinin koleliye satilmasindan Ubeydulla Xanin pulu ile heyata kecirildiyi de bilinir 1526 ci ilde vefat eden Seyx Abdullah Yemeni olumunden evvel insa etdirdiyi medrese erazisinde defn etmeyi vesiyyet etdi ki bu da bu vaxta qeder tikintinin az qala basa catdigini gosterir Cox guman ki 1530 1535 1536 ci illerde medrese binasi ehemiyyetli derecede yeniden qurulmusdur Medrese muasir adini Mir Ereb erebin mulku qurucusunun olumunden sonra aldi Buxara medresesi muellimleri bir nece kateqoriyaya bolunen muderrisler seher mollalari arasinda ferqlendiler Miri Ereb medresesine teyin olunmus muellim Buxara muderrisleri arasinda axund Kukeldas medresesi muderrisi ve alemden Qaukusan medresesi muderrisi sonra ucuncu kateqoriyaya sahib olanlar muftiy esker adlanirdi Mir Ereb medresesi yarandigi gunden ve 1920 ci illerin evvellerinde baglanmasina qeder Orta Asiyanin en nufuzlu tehsil muessiselerinden biri idi Orada bir cox taninmis elm adamlari bunlarin arasinda meshur tacik mutefekkiri pedaqoq filosof yazici ve sair Buxara emirliyinin dovlet xadimi Ehmed Donis Buxari Semerqend vilayetinin qazisi Isohon Sirinhusayev Istixan seherinin son qazisi Kozi Seyyid ibn Bahadirxan ve basqalari ders verib Mezunlari arasinda Ufadaki Orenburq Mehemmed ruhani meclisinin ilk muftisi Mehemmedcan Husainov Rusiya muselmanlarinin ilk secilmis muftisi Qalimcan Barudi XIX esrin meshur ilahiyyatcisi Seyx Qazi Esger XIX esrin sonlarinda mufessir ve muheddis Miyan Malik de var idi Sovet dovru1920 1930 cu illerde SSRI de butun medreseler baglanmisdi 1945 ci ilde Orta Asiya Muselmanlari Ruhani Idaresinin SADUM muftisinin hokumet orqanlari ile uzun suren danisiqlarindan sonra Eson Babaxan Orta Asiyada Islam tedqiqatlarinin berpasina nail oldu Muharibeden sonra SSRI de canlanmasi SSRI Xalq Komissarlari Sovetinin 10 oktyabr 1945 ci il tarixli Buxara ve Daskendde medreselerin teskili barede 14808 r sayli fermani ile basladi Onun esasinda Ozbekistan Sovet Sosialist Respublikasinin 29 noyabr 1945 ci il tarixli 1879 212s sayli Orta Asiya ve Qazaxistan Ruhani Idaresi ucun iki dini mekteb acmasina icaze verilmesi haqqinda qerar hazirlanmisdir 1946 ci ilde Ozbekistan SSR de Mir Ereb medresesi acildi 1 iyun 1947 ci il tarixinde I V Polyanskinin meruzesine gore Mir Erebde 26 telebe ve 3 muellim var idi Elmi edebiyyatda medreselerin ferqli adlari var idi Bununla birlikde 1989 cu ilde Rifkat Rafiqova verilmis 67 sayli mezuniyyet senedine gore medrese Mir Ereb adlanirdi Mir Ereb 1946 1956 ve 1961 1989 cu illerde SSRI de yegane muselman orta tehsil muessisesi idi SSRI de ikinci medrese Bereqxan 1956 ci ilde Daskendde acilmis lakin binanin tecili yenilenmesi behanesi ile selahiyyetliler terefinden 1961 ci ilde baglanmisdir Mir Ereb medresesindeki tehsil muddeti iki merheleli 9 illik idi Telim proqrami Diyanet Isleri Surasi ile koordinasiya edildi ve uc hisseye bolundu dini movzular tecvid hedis Islam tarixi ve basqalari Onlara tehsil muddetinin texminen 30 i ayrildi dunyevi movzular SSRI xalqlarinin tarixi SSRI Konstitusiyasi rus dili beden terbiyesi ve digerleri murekkeb movzular ereb ve fars dilleri ve digerleri Orta dunyevi tehsili olan abituriyentlerin tehsil muddeti 4 il idi Medrese sagirdlerinin Ozbekistan SSR Sovet qurumlarinin telebeleri kimi vaxtasiri derslerden cixarilaraq pambiq yigimina gonderilmesi tehsile cox ziyan vururdu Medrese telebeleri 1962 ci il ucun ayliq 35 rubl teqaud ve paltar alirdilar heftede bir defe medrese hesabina kinoteatri ziyaret edirdiler medresenin yataqxanasinda yasayirdilar Telebe sayi az idi 1963 cu ilde 40 nefer 1982 ci ilde 86 nefer nefer idi Medreseden her il azad olma her il mezun olunmurdu ve eyni anda 10 20 mutexessis mezun olurdu Telebeleri medreselere gonderen muselmanlarin ruhani idareleri tehsil xerclerini ozleri odeyirdiler 1963 cu ilde ilde 500 600 rubl idi elave olaraq tehsil muessisesinin islemesi ucun pul SADUM terefinden verilirdi MezunlariMiri Erab medresesinin tepeden gorunusu Sovet ve postsovet dovrunde medreseni bitirenler taninmis din ve dovlet xadimleri idiler Ozbekistanin bas muftisi ve Ozbekistan Muselmanlari Idaresinin sedri Usman Alimov Rusiya Muftiler Surasinin sedri Ravil Qaynutdin Qafqaz Muselmanlari Idaresinin Seyxulislami Allahsukur Pasazade Qazaxistan muftisi Ratbek Nisanbayev Cecenistan Respublikasinin Prezidenti Ehmed Kadirov Rusiya Ali muftisi Talqat Taceddin Orta Asiya ve Qazaxistan Muselmanlari Ruhani Idaresinin sedri Seyx Mehemmed Sadiq Mehemmed Yusif Mir Ereb telebeleri arasinda xariciler de var idi Cin vetendasi Ebdulqedir Eminov ilk xarici telebe olur RehberleriSovet dovrunde Mir Erebin rehberleri asagidakilar idi Isxaki Beserxan xoca 1946 1948 49 cu iller tedris ili A Resulov 1948 49 tedris ili Orta Asiya ve Qazaxistan Muselmanlarinin Ruhani Idaresi SADUM terefinden coxarvadliligi teblig etdiyi ucun vezifesinden uzaqlasdirildi MemarligiMir Ereb medresesi Kalyan mescidi ile kos qebulunda tikilib birlikde vahid bir memarliq kompleksi Poi Kalyani teskil edir Esas fasadinda mohtesem giris portali olan kuncleri kutlevi yarimdairevi guldeste qulleleri ile ehate olunmus duzbucaqli binadir Medresenin esas fasadi iki mertebeli lojikalarla bezedilmisdir Giris portali pestak lobbiye geden tek bir girisin oldugu derin yari sekkiz dairevi nis ile kesilmisdir Girisden olan kecid etrafi boyunca iki qat hucrelerle ehate olunmus dordbucaqli heyete cixir Yay auditoriyasi kimi fealiyyet gosteren eyvanlar yalniz cenubundaki orijinalda qalmis kicik portallarla bezedilmisdir Serq kunc otaqlarinda telebeler ucun sinif otaqlari var dersxanalar yerlesir Esas fasad boyunca kunc otaqlar yungul pencereleri olan yuksek silindrik barabanlar uzerinde sferik gunbezlerle ortulmusdur Gunbezler kesisen taglar ve tacli qalxan sekilli yelkenler sistemine esaslanir Esas girisin solundaki gunbezli otaqda bir gurxana var ki Seyx Abdullah Yamaninin ve muderris Mehemmed Qasimin mermer qebir daslari kenotaflari ve basqa bir nece sexsiyyeti bilinmeyen das qebirler var Girisin sagindaki gunbezli otaqda bir mescid var Mir Ereb medresesinin dekorasiyasinda bitki hendesi ve epiqrafik naxislarla islenmis ince islenmis kasin mozaikalari ustunluk teskil edir ki onlar da pestekleri esas fasadin lojiya timpanlarini daxili fasadlardaki hucra taglari timenlerini ve gunbezleri bezeyir Gunbezlerin colu mavi plitelerle ortulmusdur Medresenin daxili dekorasiyasinda gurxana xususile gozel sekilde bezedilmisdir Panelleri ve barmaqliqlari oyulmus kasin mozaikasi ile divarlari ve tavani ise oyma gil qanc ile bezedilmisdir XX esrin evvellerinde medresenin binasi ciddi sekilde zedelendi giris portalinin timpanumu cokdu esas fasadin sol qanadi dagildi sag qalan gunbezin mavi skufiyasi da daxil olmaqla bir cox dekorativ element itdi Daha sonra aparilan berpa isleri neticesinde medrese tamamile berpa edildi Medrese erazisindeki qazintilar1977 ci ilin yazinda Buxarinin kohne seher hissesinin Mir Ereb medresesi erazisindeki qazintilar zamani qedim ve erken orta esrler sehristaninin qala divarlarinin qaliqlari arasdirildi Arxeoloji melumatlara gore bu divarla ehate olunmus Buxara Sehristani Arkadan qerbde Sufiyan Sauri qebiristanligina qeder serqde ve Samanbazardan simalda Mir Ereb medresesine qeder erazini tutmusdur IstinadlarFardin V M Buhara Drevnyaya Buhara Moskva 1954 68 Fakticheskij pravitel Maverannahra pri Kuchkundzhi hane i Abu Said hane V 1533 1540 godah han Buharskogo hanstva Medrese Miri Arab 2014 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 02 27 Hadzhi Abdulgafur Razzak Buhari Putevoditel v tarikat na osnove ucheniya Nakshbandiya S 42 Ahmadullin V A Osobennosti sovetskoj dvuhurovnevoj podgotovki islamskih kadrov opyt i uroki Islam v sovremennom mire vnutrigosudarstvennyj i mezhdunarodno politicheskij aspekty 2015 T 11 2 S 155 Ahmadullin V A Deyatelnost organov gosudarstvennogo upravleniya SSSR po nedopusheniyu sozdaniya legalnoj sistemy islamskogo obrazovaniya v Zakavkaze 1944 1965 gg Nauchno informacionnyj zhurnal Armiya i obshestvo 2015 4 47 S 38 Ahmadullin V A Deyatelnost partijno gosudarstvennogo apparata SSSR i Duhovnyh upravlenij musulman po sozdaniyu sistemy islamskogo obrazovaniya na territorii Sovetskogo Soyuza seredina 1940 h konec 1950 gg Vestnik VEGU 2013 6 S 125 Ahmadullin V A Osobennosti sovetskoj dvuhurovnevoj podgotovki islamskih kadrov opyt i uroki Islam v sovremennom mire vnutrigosudarstvennyj i mezhdunarodno politicheskij aspekty 2015 T 11 2 S 156 Ahmadullin V A Osobennosti sovetskoj dvuhurovnevoj podgotovki islamskih kadrov opyt i uroki Islam v sovremennom mire vnutrigosudarstvennyj i mezhdunarodno politicheskij aspekty 2015 T 11 2 S 155 158 Ahmadullin V A Deyatelnost partijno gosudarstvennogo apparata SSSR i Duhovnyh upravlenij musulman po sozdaniyu sistemy islamskogo obrazovaniya na territorii Sovetskogo Soyuza seredina 1940 h konec 1950 gg Vestnik VEGU 2013 6 S 121 Ahmadullin V A Osobennosti sovetskoj dvuhurovnevoj podgotovki islamskih kadrov opyt i uroki Islam v sovremennom mire vnutrigosudarstvennyj i mezhdunarodno politicheskij aspekty 2015 T 11 2 S 156 157 Ahmadullin V A Osobennosti sovetskoj dvuhurovnevoj podgotovki islamskih kadrov opyt i uroki Islam v sovremennom mire vnutrigosudarstvennyj i mezhdunarodno politicheskij aspekty 2015 T 11 2 S 157 Halid A Islam posle kommunizma Religiya i politika v Centralnoj Azii Per s angl A B Bogdanovoj M 2010 S 159 160 Ўzbekiston musulmonlari idorasi raisi muftij Usmonhon Alimov 2021 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 23 Arhitekturnyj priyom v srednevekovom sredneaziatskom zodchestve soglasno kotoromu glavnye portaly dvuh protivolezhashih zdanij stroyatsya na odnoj osi a ih glavnye fasady parallelny drug drugu Guldasta iz persidsk kulah ostrokonechnaya shapka shlem v srednevekovoj arhitekture Srednej Azii uglovaya bashnya ili uglovaya trehchetvertnaya kolonna cilindricheskogo libo mnogogrannogo secheniya Pamyatniki iskusstva Sovetskogo Soyuza Srednyaya Aziya Spravochnik putevoditel M Avtor teksta i sostavitel alboma 1983 364 365 Kashin glazurovannyj izrazec na ryhloj silikatnoj osnove Ganch tyurksk ganch vyazhushij material belogo cveta analogichnyj gipsu EdebiyyatUsmanhodzhaev A Glava 2 Eshon Babahan Buharoi Sharif Blagorodnaya Buhara medrese Miri Arab Zhizn muftiev Babahanovyh sluzhenie vozrozhdeniyu Islama v Sovetskom Soyuze M Nizhnij Novgorod ID Medina 2008 ISBN 978 5 9756 0046 2 Xarici kecidler Medrese Mir i Arab 2014 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 02 27 Dostoprimechatelnosti Buhary Medrese Miri Arab 2013 02 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 02 22 Arhitekturnyj kompleks Poj Kalyan Istoricheskie i arhitekturnye pamyatniki Buhary Istifade tarixi 2013 02 22 Medrese en Wikipedia Link rot olu kecid Miri Arab Spravochnik po arhitekture i proektirovaniyu archive missing date tarixinde arxivlesdirilib