Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Minaatan — piyada bölmələri tərəfindən istifadə edilən, yuxarı bucaq qrupu ilə atəş aça bilən, lülə ağzından əl ilə bir-bir doldurulan, bəzi modellərində mərmi lülənin altındakı iynəyə dəydiyi anda avtomatik atəş açan (81 mm. UT-1, 81 mm. M-1, 106 mm. orta minaatan və 60 mm Komd. minaatanı kimi) və bəzi modellərində top və haubitsalardakı sistemə bənzər bir atış kəndirinin çəkilməsi ilə atış edilən piyada bölmələrinin (120 mm. tosam hy-12 minaatanı kimi) atəş dəstəyi silahıdır.
Minaatanın təsirli və ya effektiv bir mənzili yoxdur; bu parametrlər atdıqları mərmiyə görə dəyişir. Minaatanların əsas döyüş sursatları; məhv etmə, işıqlandırma, duman və təlim mərmiləridir. Bunlardan başqa, hazırda inkişaf etdirilən müasir döyüş sursatları (yayılan mina daşıyan yük sursatları və ya tank əleyhinə qanadlı döyüş sursatları və s.) haqqında burada məlumat verilməyəcəkdir.
Üst bucaq qrupunun mənasını sadə dillə izah etsək; lülədən çıxan sursatın birbaşa hədəfə deyil; əvvəlcə yuxarıya doğru qalxıb sonradan hədəfə doğru düz bir şəkildə düşməsi kimi deyə bilərik. Bu şəkildə, bir təpənin və ya yüksək bir binanın arxasına aşırtma atışlar həyata keçirilə bilər. Bu üst bucaq qrupunun yaranmasının səbəbi və ən vacib üstünlüyüdür. Çatışmazlığı odur ki, mərmi uzun müddətə hədəfinə doğru gəlir, vuruş dərəcəsi və bununla əlaqədar olaraq effektivlik dərəcəsi azdır və ən vacibi atmosfer hava şəraitindən daha çox təsirlənir.
Minaatanlar dəstəklədikləri qoşunların çox arxasında öz mövqelərini tuturlar. Minaatan bölmələri atəşi idarəetmə elementindən (lazımi hesablamalar aparmaq üçün), inkişaf etmiş bir müşahidəçi elementindən (atəş müşahidəsi və ya rəhbərliyi atəş açılması lazım olan hədəf barədə məlumat vermək üçün nəzərdə tutulmuşdur) və bir də minaatanlardan istifadə edən atəş elementlərindən ibarətdir.
Minaatanlar normal şəraitdə atəş açdıqları hədəfi görmürlər, bəzən 5000 m məsafəyə, bəzən daha çox məsafəyə atəş açırlar. Bununla birlikdə, lazım olduqda, sadə metodlardan istifadə edərək hədəflərini vura bilərlər (hədəfi görməklə). 60 mm-6 Komando minaatanları həmişə görmə ilə vurmurlar, bəzən hədəfini görmədən də vura bilərlər.
Minaatanlar; lülə, lülənin altındakı döşəmədən, lülənin ortasında sabitlənmiş və dayanmasına imkan verən çəngəl ayaqdan və lazımi nişan əsaslarının girməsi üçün nəzərdə tutulan bir nişan cihazından ibarətdir.
Minaatanların ən vacib xüsusiyyətləri portativ olmaları (daşına bilmələri) və sürətlə atəş açmağa başlaya bilmələridir. Bu səbəbdən, artilleriya yerinə piyadalar tərəfindən istifadə olunurlar, baxmayaraq ki, əsasən toplardan fərqlənmirlər. Döyüşlərdə ön cəbhələrdə olan piyada bölmələrinin təcili atəş dəstəyi istəyinə artilleriya qüvvələrinin gec reaksiya vermələrinə görə, onlar yanlarında daşıdıqları minaatanlar vasitəsilə bu işi həyata keçirirlər. Minaatanların quruluşlarına görə daşınabilən olması (toplar kimi tonlarla ağırlıqda olmamaları) atış xüsusiyyətlərinə mənfi təsir göstərir; lakin bu vəziyyətdə minaatanların çox sayda sürətli vuruşu ilə aradan qaldırılmağa çalışılır.
Minaatanlar hədəflərini görmədikləri üçün həndəsi bucaqlardan istifadə edərək hədəflərini vururlar. (Bir-birini görənlər bucaq əlaqələri və mövqelərinin qiymətləndirilməsi yolu ilə, hansı bucaqla və hansı barıt miqdarı ilə atəş açacaqlarını müəyyən edirlər.)
Çox yüksək xərclərlə başa gələn, çox işçi qüvvəsi tələb edən və çox mürəkkəb sistemlərə sahib olan top və haubitsalar ilə müqayisədə dünya piyada döyüşlərində minaatanların uğur hekayələri sayılmaqla qurtaran deyildir.
Minaatan silah sistemlərinin ən vacib hissəsi onu istifadə edən heyətdir; çünki effektiv minaatan atışları üçün yaxşı təlim görmüş heyət hər şeydən daha vacibdir.
Zirehli maşınlarda quraşdırılmış minaatan sistemləri də vardır. Bəziləri yalnız minaatanı daşımaq xüsusiyyəti daşıyarkən, bəziləri avtomatik sistemlərlə təchiz edilmişdir; həm mərmini avtomatik yükləyir və həm də avtomatik olaraq hesablamalar aparır. Ancaq piyada əməliyyatının əsas məntiqi hər yerdə zirehli bir döyüş nəqliyyat vasitəsini qəbul edilmədiyindən, bu cür sistemlər əsasən zirehli birləşmələr tərəfindən istifadə olunur.
Tarixi
İlk minaatan, Fateh Sultan II Mehmed tərəfindən Konstantinopolun fəthində istifadə edilmişdir. Eyni zamanda birinci dərəcəli minaatan sinfi də Qapıqulu ocaqlarına aid olan qumbaraçı ocağıdır. İlk daşınan minaatan Baron Menno van Coehoorn tərəfindən icad edilmişdir (Grave mühasirəsi, 1673). ABŞ-də vətəndaş müharibəsi dövründə hər iki tərəf də təxminən 82 kq ağırlığında Coehorn tipli minaatanlardan istifadə etmişdir.
İlk mühasirə müharibələri göründüyündən bəri min illər boyunca minaatanlar mövcud olmuşdurlar. Ancaq Pumhart von Steyr kimi ibtidai modelləri olduqca böyük və ağır olduğundan onları daşımaq asan deyildi. Bu silahlar sadəcə mətbəxlərdə olan dəmir qabları və ya adlarını daşıdıqları əczaçı qablarını xatırladırdı.
Qalereya
-
![image]()
Osmanlı ordusu tərəfindən XIX əsrdə istifadə edilmiş olan Böyük Britaniya istehsalı olan ağızdan doldurulmalı boruşəkilli minaatan topu, çap:34 cm, boy:130 cm (MKEK Müzeyi, Ankara, 2020) -
![image]()
ABŞ Silahlı Qüvvələri tərəfindən ABŞ vətəndaş müharibəsi dövründə istifadə edilmiş 13 inçlik relsli minaatan
Həmçinin bax
İstinadlar
- http://encyclopedia.jrank.org/CLI_COM/COEHOORN_MENNO_BARON_VAN_1641_1.html 2009-09-02 at the Wayback Machine BARON VAN MENNO COEHOO… — Online Information article about BARON VAN MENNO COEHOO
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Minaatan piyada bolmeleri terefinden istifade edilen yuxari bucaq qrupu ile ates aca bilen lule agzindan el ile bir bir doldurulan bezi modellerinde mermi lulenin altindaki iyneye deydiyi anda avtomatik ates acan 81 mm UT 1 81 mm M 1 106 mm orta minaatan ve 60 mm Komd minaatani kimi ve bezi modellerinde top ve haubitsalardaki sisteme benzer bir atis kendirinin cekilmesi ile atis edilen piyada bolmelerinin 120 mm tosam hy 12 minaatani kimi ates desteyi silahidir Iraq muharibesi dovrunde Iraqda Israil istehsali 120 mm lik minaatandan ates acan ABS esgerleri60 mm lik minaatan Minaatanin tesirli ve ya effektiv bir menzili yoxdur bu parametrler atdiqlari mermiye gore deyisir Minaatanlarin esas doyus sursatlari mehv etme isiqlandirma duman ve telim mermileridir Bunlardan basqa hazirda inkisaf etdirilen muasir doyus sursatlari yayilan mina dasiyan yuk sursatlari ve ya tank eleyhine qanadli doyus sursatlari ve s haqqinda burada melumat verilmeyecekdir Ust bucaq qrupunun menasini sade dille izah etsek luleden cixan sursatin birbasa hedefe deyil evvelce yuxariya dogru qalxib sonradan hedefe dogru duz bir sekilde dusmesi kimi deye bilerik Bu sekilde bir tepenin ve ya yuksek bir binanin arxasina asirtma atislar heyata kecirile biler Bu ust bucaq qrupunun yaranmasinin sebebi ve en vacib ustunluyudur Catismazligi odur ki mermi uzun muddete hedefine dogru gelir vurus derecesi ve bununla elaqedar olaraq effektivlik derecesi azdir ve en vacibi atmosfer hava seraitinden daha cox tesirlenir Minaatanlar destekledikleri qosunlarin cox arxasinda oz movqelerini tuturlar Minaatan bolmeleri atesi idareetme elementinden lazimi hesablamalar aparmaq ucun inkisaf etmis bir musahideci elementinden ates musahidesi ve ya rehberliyi ates acilmasi lazim olan hedef barede melumat vermek ucun nezerde tutulmusdur ve bir de minaatanlardan istifade eden ates elementlerinden ibaretdir Minaatanlar normal seraitde ates acdiqlari hedefi gormurler bezen 5000 m mesafeye bezen daha cox mesafeye ates acirlar Bununla birlikde lazim olduqda sade metodlardan istifade ederek hedeflerini vura bilerler hedefi gormekle 60 mm 6 Komando minaatanlari hemise gorme ile vurmurlar bezen hedefini gormeden de vura bilerler Minaatanlar lule lulenin altindaki dosemeden lulenin ortasinda sabitlenmis ve dayanmasina imkan veren cengel ayaqdan ve lazimi nisan esaslarinin girmesi ucun nezerde tutulan bir nisan cihazindan ibaretdir Minaatanlarin en vacib xususiyyetleri portativ olmalari dasina bilmeleri ve suretle ates acmaga baslaya bilmeleridir Bu sebebden artilleriya yerine piyadalar terefinden istifade olunurlar baxmayaraq ki esasen toplardan ferqlenmirler Doyuslerde on cebhelerde olan piyada bolmelerinin tecili ates desteyi isteyine artilleriya quvvelerinin gec reaksiya vermelerine gore onlar yanlarinda dasidiqlari minaatanlar vasitesile bu isi heyata kecirirler Minaatanlarin quruluslarina gore dasinabilen olmasi toplar kimi tonlarla agirliqda olmamalari atis xususiyyetlerine menfi tesir gosterir lakin bu veziyyetde minaatanlarin cox sayda suretli vurusu ile aradan qaldirilmaga calisilir Minaatanlar hedeflerini gormedikleri ucun hendesi bucaqlardan istifade ederek hedeflerini vururlar Bir birini gorenler bucaq elaqeleri ve movqelerinin qiymetlendirilmesi yolu ile hansi bucaqla ve hansi barit miqdari ile ates acacaqlarini mueyyen edirler Cox yuksek xerclerle basa gelen cox isci quvvesi teleb eden ve cox murekkeb sistemlere sahib olan top ve haubitsalar ile muqayisede dunya piyada doyuslerinde minaatanlarin ugur hekayeleri sayilmaqla qurtaran deyildir Minaatan silah sistemlerinin en vacib hissesi onu istifade eden heyetdir cunki effektiv minaatan atislari ucun yaxsi telim gormus heyet her seyden daha vacibdir Zirehli masinlarda qurasdirilmis minaatan sistemleri de vardir Bezileri yalniz minaatani dasimaq xususiyyeti dasiyarken bezileri avtomatik sistemlerle techiz edilmisdir hem mermini avtomatik yukleyir ve hem de avtomatik olaraq hesablamalar aparir Ancaq piyada emeliyyatinin esas mentiqi her yerde zirehli bir doyus neqliyyat vasitesini qebul edilmediyinden bu cur sistemler esasen zirehli birlesmeler terefinden istifade olunur TarixiIlk minaatan Fateh Sultan II Mehmed terefinden Konstantinopolun fethinde istifade edilmisdir Eyni zamanda birinci dereceli minaatan sinfi de Qapiqulu ocaqlarina aid olan qumbaraci ocagidir Ilk dasinan minaatan Baron Menno van Coehoorn terefinden icad edilmisdir Grave muhasiresi 1673 ABS de vetendas muharibesi dovrunde her iki teref de texminen 82 kq agirliginda Coehorn tipli minaatanlardan istifade etmisdir Ilk muhasire muharibeleri gorunduyunden beri min iller boyunca minaatanlar movcud olmusdurlar Ancaq Pumhart von Steyr kimi ibtidai modelleri olduqca boyuk ve agir oldugundan onlari dasimaq asan deyildi Bu silahlar sadece metbexlerde olan demir qablari ve ya adlarini dasidiqlari eczaci qablarini xatirladirdi QalereyaOsmanli ordusu terefinden XIX esrde istifade edilmis olan Boyuk Britaniya istehsali olan agizdan doldurulmali borusekilli minaatan topu cap 34 cm boy 130 cm MKEK Muzeyi Ankara 2020 ABS Silahli Quvveleri terefinden ABS vetendas muharibesi dovrunde istifade edilmis 13 inclik relsli minaatanHemcinin bax2B9 Vasilyok Istinadlarhttp encyclopedia jrank org CLI COM COEHOORN MENNO BARON VAN 1641 1 html 2009 09 02 at the Wayback Machine BARON VAN MENNO COEHOO Online Information article about BARON VAN MENNO COEHOOXarici kecidler