Cinsiyyətli çoxalmada cinsiyyət hüceyrələri qametlər iştirak edir. Erkək qamet , dişi qamet Yumurtahüceyrə adlanır. Cinsiyyət orqanlarında erkəyin toxumluğunda və dişinin yumurtalığında qametlər yaranır. Yumurtahüceyrənin formalaşması Ovogenez, spermatazoidin formalaşması isə Spermatazoid adlanır.
Yetişmə başlayana qədər xromosomların diploid yığımı (2n) olur. Məsələn insanda ön cinsiyyət hüceyrələri yetişənə qədər 46 xromosom olur. Yetişdikdən sonra qametlərdə xromosomların sayı bölünür - haploid (n) olur.
Yetişmə zamanı cinsiyyət hüceyrələri bölünür. Bu proses Meyoz adlanır. Meyoz iki ardıcıl bölünmədən ibarətdir. Əvvəlcə ana hüceyrə bölünür və iki qız hüceyrə yaranır. Sonra bu iki hüceyrə bölünür və qametlər - spermatazoid və yumurtahüceyrə olaraq formalaşan 4 hüceyrə yaranır.
Həm birinci, həm də ikinci meyoz bölünməsi zamanı Mitozda olduğu kimi dörd mərhələ seçilir: Profaza, Metafaza, Anafaza və Telofaza. İnterfazada meyoz başlayana qədər xromosomların diploid yığımı vardır. Burada DNT ikiləşir. Hər xromosom iki xromotitdən ibarət olur.
I Profaza
Birinci profazada homoloji xromosomlar bir-birinə yaxınlaşır, birləşir. Konyuqasiya və krossinqover baş verir - homoloji xromosomlar sahələrini dəyişirlər.
I Metafaza
I metafazada xramosom cutleri huceyrənin mərkəzində ekvatorunda yerlesir
I Anafaza
Mitozdan fərqli olaraq qütblərə xromotidlər deyil, iki xromotidli tam xromosomlar çəkilir. Bunun nəticəsi olaraq hüceyrənin qütblərinə hər homoloji cütdən yalnız bir xromosom çəkilir və bu səbəbdən birinci anafaza mərhələsində xromosomları sayı dəyişməz qalır.
I Telofaza
Birinci telofazada ana hüceyrədən haploid xromosom yığımına malik iki qız hüceyrə yaranır. Meyozun birinci mərhələsində qız hüceyrələrdə xromosomların sayı iki dəfə azaldığından , buna reduksiyon bölünmə deyilir.
II Meyoz
Qız hüceyrələrin yaranmasından sonra bölünmə davam edir. Hər hüceyrə yenidən bölünür, bölünmədən əvvəl interfaza gəlir, Vacibdir ki, bu zaman (II Meyozun interfazasında) DNT replikasiyası baş vermir (həmin dövrdə hər bir xromosom iki xromotiddən ibarət olur).
İkinci meyoz bölünmə prosesi mitozda olduğu kimi baş verir. Xüsusi ilə də xromosomların xrmotidləri bir-birindən ayrılır və II Telofazadan sonra müxtəlif hüceyrələrə düşür. Sonda, meyoz nəticəsində alınan dört hüceyrədə ana xrmosomlar diploid deyil, haploid sayda olur.
Əlavə olaraq
Dişi cinsiyyət hüceyrəsinin meyozu nəticəsində yaranan dört hüceyrədən üçü nataman formalaçır. Dördüncü hüceyrə yumurtahüceyrə kimi formalaşır, hansı ki, bölünmədə iştirak edir.
Erkək cinsiyyət hüceyrəsinin meyozu nəticəsində yaranan dörd hüceyrədən dördü də spermatazoid kimi formalaşır, hamısı da həyat qabiliyyətlidir.
Həmçinin bax
Mənbə
Gürcüstan Respublikası 10-ci sinif biologiya dərsliyi, səh. 45-46 ("Sakartvelos Matsne" nəşriyyat, kod: 835)
Azərbaycan Respublikası 11-ci sinif biologiya dərsliyi, səh. 7,8-9 ("Bakınəşr", 2005)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cinsiyyetli coxalmada cinsiyyet huceyreleri qametler istirak edir Erkek qamet disi qamet Yumurtahuceyre adlanir Cinsiyyet orqanlarinda erkeyin toxumlugunda ve disinin yumurtaliginda qametler yaranir Yumurtahuceyrenin formalasmasi Ovogenez spermatazoidin formalasmasi ise Spermatazoid adlanir Yetisme baslayana qeder xromosomlarin diploid yigimi 2n olur Meselen insanda on cinsiyyet huceyreleri yetisene qeder 46 xromosom olur Yetisdikden sonra qametlerde xromosomlarin sayi bolunur haploid n olur Yetisme zamani cinsiyyet huceyreleri bolunur Bu proses Meyoz adlanir Meyoz iki ardicil bolunmeden ibaretdir Evvelce ana huceyre bolunur ve iki qiz huceyre yaranir Sonra bu iki huceyre bolunur ve qametler spermatazoid ve yumurtahuceyre olaraq formalasan 4 huceyre yaranir Hem birinci hem de ikinci meyoz bolunmesi zamani Mitozda oldugu kimi dord merhele secilir Profaza Metafaza Anafaza ve Telofaza Interfazada meyoz baslayana qeder xromosomlarin diploid yigimi vardir Burada DNT ikilesir Her xromosom iki xromotitden ibaret olur I ProfazaBirinci profazada homoloji xromosomlar bir birine yaxinlasir birlesir Konyuqasiya ve krossinqover bas verir homoloji xromosomlar sahelerini deyisirler I MetafazaI metafazada xramosom cutleri huceyrenin merkezinde ekvatorunda yerlesirI AnafazaMitozdan ferqli olaraq qutblere xromotidler deyil iki xromotidli tam xromosomlar cekilir Bunun neticesi olaraq huceyrenin qutblerine her homoloji cutden yalniz bir xromosom cekilir ve bu sebebden birinci anafaza merhelesinde xromosomlari sayi deyismez qalir I TelofazaBirinci telofazada ana huceyreden haploid xromosom yigimina malik iki qiz huceyre yaranir Meyozun birinci merhelesinde qiz huceyrelerde xromosomlarin sayi iki defe azaldigindan buna reduksiyon bolunme deyilir II MeyozQiz huceyrelerin yaranmasindan sonra bolunme davam edir Her huceyre yeniden bolunur bolunmeden evvel interfaza gelir Vacibdir ki bu zaman II Meyozun interfazasinda DNT replikasiyasi bas vermir hemin dovrde her bir xromosom iki xromotidden ibaret olur Ikinci meyoz bolunme prosesi mitozda oldugu kimi bas verir Xususi ile de xromosomlarin xrmotidleri bir birinden ayrilir ve II Telofazadan sonra muxtelif huceyrelere dusur Sonda meyoz neticesinde alinan dort huceyrede ana xrmosomlar diploid deyil haploid sayda olur Elave olaraqDisi cinsiyyet huceyresinin meyozu neticesinde yaranan dort huceyreden ucu nataman formalacir Dorduncu huceyre yumurtahuceyre kimi formalasir hansi ki bolunmede istirak edir Erkek cinsiyyet huceyresinin meyozu neticesinde yaranan dord huceyreden dordu de spermatazoid kimi formalasir hamisi da heyat qabiliyyetlidir Hemcinin baxHuceyrenin bolunmesi KrossinqoverMenbeGurcustan Respublikasi 10 ci sinif biologiya dersliyi seh 45 46 Sakartvelos Matsne nesriyyat kod 835 Azerbaycan Respublikasi 11 ci sinif biologiya dersliyi seh 7 8 9 Bakinesr 2005