Mehdi Əsədulla oğlu Məmmədov (22 may 1918, Şuşa, Yelizavetpol quberniyası – 28 yanvar 1985, Bakı) — Azərbaycan teatr rejisoru, aktyoru və pedaqoqu, sənətşünaslıq doktoru (1968), professor (1960), SSRİ xalq artisti (1974), Azərbaycan SSR xalq artisti (1958), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1984).
Mehdi Məmmədov | |
---|---|
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası |
Vəfat tarixi | (66 yaşında) |
Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı | AXC→ SSRİ |
Həyat yoldaşları | Barat Şəkinskaya (1944–1952) Şəfiqə Məmmədova (1972–1983) |
Uşaqları | Vüqar Məmmədov Ülvi Mehdi Elçin Məmmədov Solmaz Həmzəyeva |
Atası | Əsədulla Məmmədov |
Fəaliyyəti | teatr rejissoru, aktyor, pedaqoq |
Fəaliyyət illəri | 1940–1985 |
Təhsili |
|
Teatr | |
Mükafatları | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Mehdi Məmmədov 1918-ci il may ayının 22-də Şuşada doğulmuş, məktəb təhsilini Bakıda alıb. Yeddinci sinifdən Bakı Türk Işçi Teatrının tamaşalarında kütləvi səhnələrə çıxan Mehdi Məmmədov Bakı Teatr Məktəbini bitirib (1935), həmin il Moskvada ali rejissor təhsili almağa getmişdi.
Mehdi Əsədulla oğlu Məmmədov 1985-ci il yanvar ayının 8-də qəflətən vəfat edib. Bakıda Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Ailəsi
Mehdi Məmmədovun böyük oğlu Elçin Məmmədov (anası Barat Şəkinskayadır) məşhur teatr rəssamı idi.
- Rejissor Vüqar Məmmədovun atasıdır.
- Aktyor, kinoşünas Ülvi Mehdinin atasıdır.
- Aktrisa Şəfiqə Məmmədovanın həyat yoldaşı olub.
- Aktyor Elçin Məmmədovun atasıdır.
- Aktrisa Barat Şəkinskayanın həyat yoldaşı olub.
Yaradıcılığı
1940-ci ildə Gəncə Dövlət Dram Teatrında Məmmədhüseyn Təhmasibin "Bahar" dramını diplom işi kimi tamaşaya hazırlayıb. Təyinatla Gəncəyə göndərilən gənc rejissor 1945-ci ilin yay mövsümünün sonunadək burada işləyərək sentyabrda Bakıya gəlmiş, burada müxtəlif sənət ocaqlarında, əsasən, monumental səpkili tamaşalar hazırlamışdı.
Mehdi Məmmədov səhnə sənətinə aktyorluqla başlayıb. Teatr məktəbində Karl Moor ("Qaçaqlar", Şiller), Hacı Əhməd ("Almaz", Cəfər Cabbarlı), Moskvada Lunaçarski adına Ali Teatr Sənəti İnstitutunda Evstiqneyko ("Günəş övladları", Maksim Qorki), Neznamov ("Günahsız müqəssirlər", Aleksandr Ostrovski) rollarını oynayıb. İşçi teatrında Süleyman Rüstəm və Hacıbaba Nəzərlinin "Yanğın", Seyid Hüseynin "Kölgə" dramlarındakı Gənc aqronom və Bəxtiyar, Gəncə teatrında Səməd Vurğunun "Vaqif", "Xanlar", Mirzə İbrahimovun "Madrid", Məmmədhüseyn Təhmasibin, "Bahar", Mehdi Hüseynin "Nizami" pyeslərinin tamaşalarında Eldar, Söhbət, Karton, Qaya və Əbdək rollarında səhnəyə çıxıb. Akademik teatrda isə "Alov"da Kamalov, "Canlı meyit"də Protasov, "Xəyyam"da Xəyyam, "Meşşanlar"da Terenti Teterov rollarında çıxış edib.
"Azərbaycanfilm"in 1959-cu ildə istehsal etdiyi "Onu bağışlamaq olarmı?" filmində Qaya roluna çəkilmişdir. Radio teatrında Şekspirin "Hamlet" faciəsində baş rolu səsləndirib.
Ayrı-ayrı illərdə Gəncə Dövlət Dram Teatrında (1942–1945), Milli Dram Teatrında (1960–1963), Opera və Balet Teatrında (1956–1960), Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrında (1978–1982) baş rejissor kürsüsünü tutub. Sıravi quruluşçu rejissor kimi ən çox Milli Dram Teatrında quruluşlar vermişdi.
Hazırladığı tamaşalar
Gəncə teatrında "Bahar" (Məmmədhüseyn Təhmasib), "Madrid" (Mirzə İbrahimov), "İntiqam" və "Qatır Məmməd" (Zeynal Xəlil), "Məşədi İbad" (Üzeyir bəy Hacıbəyov), "Od gəlini" və "Oqtay Eloğlu" (Cəfər Cabbarlı), "Toy" (Sabit Rəhman), "Vaqif" (Sə-məd Vurğun), "Nə yardan doyur, nə əldən qoyur" (Lope de Veqa), "İntizar" (İlyas Əfəndiyev və Mehdi Hüseyn), "Nizami" (Mehdi Hüseyn), "Partizan kostya" (Nadejda Filippova), "Vasvası xəstə" (Jan Batist Molyer) dramlarının quruluşçu rejissoru olub.
Milli Dram Teatrında ilk işi 1946-cı ildə Şekspirin "On ikinci gecə" komediyasının tamaşası olub. Müəyyən fasilələrlə bu sənət ocağında Cəfər Cabbarlının "Yaşar" (1947), Aleksandr Fadeyevin "Gənc qvardiya" (1948), Sabit Rəhmanın "Aydınlıq" (1949), "Əliqulu evlənir" (1961), Lope de Veqanın "Rəqs müəllimi" (1949), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Dağılan tifaq" (1950), Məmmədhüseyn Təhmasibin "Çiçəklənən arzular" (1951), Nikolay Qoqolun "Müfəttiş", Karlo Haldoninin "Mehmanxana sahibəsi" (1952), Yuri Yanovskinin "Prokurorun qızı" (1954), Nəcəf bəy Vəzirovun "Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük" (1955), İmran Qasımovla Həsən Seyidbəylinin "Uzaq sahillərdə" (1956), Viktor Rozovun "Şadlıq sorağında" (1961), Mehdi Hüseynin "Alov" (1961) Mirzə İbrahimovun "Kəndçi qızı" (1962), Lev Tolstoyun "Canlı meyit" (1968), Hüseyn Cavidin "Xəyyam" (1970) və "İblis" (1983), Səməd Vurğunun "İnsan" (1974), Maksim Qorkinin "Meşşanlar" (1975), Cəlil Məmmədquluzadənin "Dəli yığıncağı" (1978) əsərlərinə müxtəlif janrlarda səhnə həyatı verib.
Opera və Balet Teatrında Fikrət Əmirovun "Sevil" (1953 və 1959), Leo Delibin "Lakme" (1957), Cahangir Cahangirovun "Azad" (1957), Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" (1958 və 1978), "Koroğlu" (1959), Cakomo Puççininin "Toska" (1960) operalarına quruluş verməklə, bu teatrda fəlsəfi-monumental teatrın imkanlarına genişlik açıb. Rus Dram Teatrında Maksİm Qorkinin "Həyatın dibində" və Mixail Şatrovun "Mənim Nadejdalarım" dramlarının quruluşçu rejissoru olub.
Elmi fəaliyyəti
Mehdi Məmmədov həm romantik, həm də realist səpkili tamaşalara quruluşlar verib. O, rejissor-pedaqoq kimi aktyorun rol-obraz üzərində analitik təhlilini əsas, mühüm prinsip kimi götürürdü.
1945-cı ildən ömrünün sonuna qədər aktyor və rejissor sənətindən dərs deyib, kafedra müdiri vəzifəsində işləmişdir. 1968-ci ildə "Azəri dramaturgiyasının estetik problemləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdiı. 1960-cı ildən professor vəzifəsini tutan, sənətşünaslıq doktoru Mehdi Məmmədov "Azəri dramaturgiyasının estetik problemləri", "Teatr düşüncələri", "Teatrlar. Aktyorlar. Tamaşalar", "Hüseyn Ərəblinski". "Onun sənət ulduzu", "Moskva Akademik Bədaye Teatrı", "Aleksandr Tuqanov" (rus dilində), "Rejissor sənəti", "Sabit Rəhman" və digər kitabların müəllifidir.
Zəngin elmi təfəkkürə malik olan Mehdi Məmmədov milli teatrşünaslıq elmimizin inkişafında, resenziya janrının formalaşmasında səmərəli fəaliyyət göstərib. 1971–1976-cı illərdə Azərbaycan Teatr Cəmiyyətinin (hazırkı Teatr Xadimləri İttifaqı) sədri seçilmişdi.
Görkəmli alimin yazdığı və dərslik kimi keçilən "Rejissor sənəti", "Həyat və sənət yollarında", "Mah teatr" kitabları elmi dəyərlərini bu gün də saxlamaqdadır.
Təltif və mükafatları
- "SSRİ xalq artisti" fəxri adı — 7 avqust 1974
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 26 aprel 1958
- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 21 iyul 1949
- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 27 aprel 1984 (Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında hazırladığı Hüseyn Cavidin "İblis" faciəsinə görə)
- 2 dəfə
Xatirəsi
14 iyun 1998-ci ildə Azərbaycanın görkəmli səhnə ustası və pedaqoqu xalq artisti Mehdi Əsədulla oğlu Məmmədovun 80 illik yubileyi ilə əlaqədar qərar qəbul edilmişdir.
23 aprel 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Mehdi Məmmədovun 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam imzalamışdır.
Filmoqrafiya
- (Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959))
- Azəri teatrının ustaları (film, 1966)
- Cavidi xatırlarkən (film, 1982)
- Qayıdış (film, 1992)
- Dahilərin dostluğu
İstinadlar
- Мамедов Мехти Асадулла оглы // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "Üç əsrin yüz otuz ili. (Akademik Milli Dram Teatrı bu gün). Bakı, "QAPP-POLİQRAF" Korporasiyasi, 2003, 264 s." (PDF). 2018-12-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-18.
- M.Ə.Məmmədova SSRİ xalq artisti fəxri adı verilməsi haqqında SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 7 avqust 1974-cü il tarixli Fərmanı 2017-09-25 at the Wayback Machine — anl.az saytı
- Mehdi Məmmədovun 80 illik yubileyi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 iyun 1998-ci il tarixli Sərəncamı 2017-09-25 at the Wayback Machine — anl.az saytı
- ""Mehdi Məmmədovun 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23 aprel 2018-ci il tarixli, 17 nömrəli Sərəncamı". e-qanun.az (az.). 23.04.2018. 2021-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-30.
- Sara. "Dahilərin dostluğu" təqdim edilib: ["ÜNS" yaradıcılıq səhnəsində rejissor Mehdi Məmmədovun eyni adlı filminin təqdimatı keçirilib] //525-ci qəzet.- 2010.- 4 mart.- S. 7.
Ədəbiyyat
Xarici keçidlər
- Sənətkarın son tamaşası
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehdi Esedulla oglu Memmedov 22 may 1918 Susa Yelizavetpol quberniyasi 28 yanvar 1985 Baki Azerbaycan teatr rejisoru aktyoru ve pedaqoqu senetsunasliq doktoru 1968 professor 1960 SSRI xalq artisti 1974 Azerbaycan SSR xalq artisti 1958 Azerbaycan SSR Dovlet mukafati laureati 1984 Mehdi MemmedovDogum tarixi 22 may 1918Dogum yeri Susa Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasiVefat tarixi 28 yanvar 1985 66 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Fexri XiyabanVetendasligi AXC SSRIHeyat yoldaslari Barat Sekinskaya 1944 1952 Sefiqe Memmedova 1972 1983 Usaqlari Vuqar Memmedov Ulvi Mehdi Elcin Memmedov Solmaz HemzeyevaAtasi Esedulla MemmedovFealiyyeti teatr rejissoru aktyor pedaqoqFealiyyet illeri 1940 1985Tehsili Rusiya Teatr Seneti Universiteti d Azerbaycan Dovlet Medeniyyet ve Incesenet UniversitetiTeatr Azerbaycan Dovlet Akademik Milli Dram Teatri Azerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet Teatri Azerbaycan Dovlet Akademik Rus Dram TeatriMukafatlari 1974 1958 19841959 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMehdi Memmedov 1918 ci il may ayinin 22 de Susada dogulmus mekteb tehsilini Bakida alib Yeddinci sinifden Baki Turk Isci Teatrinin tamasalarinda kutlevi sehnelere cixan Mehdi Memmedov Baki Teatr Mektebini bitirib 1935 hemin il Moskvada ali rejissor tehsili almaga getmisdi Mehdi Esedulla oglu Memmedov 1985 ci il yanvar ayinin 8 de qefleten vefat edib Bakida Fexri xiyabanda defn olunub AilesiMehdi Memmedovun boyuk oglu Elcin Memmedov anasi Barat Sekinskayadir meshur teatr ressami idi Rejissor Vuqar Memmedovun atasidir Aktyor kinosunas Ulvi Mehdinin atasidir Aktrisa Sefiqe Memmedovanin heyat yoldasi olub Aktyor Elcin Memmedovun atasidir Aktrisa Barat Sekinskayanin heyat yoldasi olub Yaradiciligi1940 ci ilde Gence Dovlet Dram Teatrinda Memmedhuseyn Tehmasibin Bahar dramini diplom isi kimi tamasaya hazirlayib Teyinatla Genceye gonderilen genc rejissor 1945 ci ilin yay movsumunun sonunadek burada isleyerek sentyabrda Bakiya gelmis burada muxtelif senet ocaqlarinda esasen monumental sepkili tamasalar hazirlamisdi Mehdi Memmedov sehne senetine aktyorluqla baslayib Teatr mektebinde Karl Moor Qacaqlar Siller Haci Ehmed Almaz Cefer Cabbarli Moskvada Lunacarski adina Ali Teatr Seneti Institutunda Evstiqneyko Gunes ovladlari Maksim Qorki Neznamov Gunahsiz muqessirler Aleksandr Ostrovski rollarini oynayib Isci teatrinda Suleyman Rustem ve Hacibaba Nezerlinin Yangin Seyid Huseynin Kolge dramlarindaki Genc aqronom ve Bextiyar Gence teatrinda Semed Vurgunun Vaqif Xanlar Mirze Ibrahimovun Madrid Memmedhuseyn Tehmasibin Bahar Mehdi Huseynin Nizami pyeslerinin tamasalarinda Eldar Sohbet Karton Qaya ve Ebdek rollarinda sehneye cixib Akademik teatrda ise Alov da Kamalov Canli meyit de Protasov Xeyyam da Xeyyam Messanlar da Terenti Teterov rollarinda cixis edib Azerbaycanfilm in 1959 cu ilde istehsal etdiyi Onu bagislamaq olarmi filminde Qaya roluna cekilmisdir Radio teatrinda Sekspirin Hamlet faciesinde bas rolu seslendirib Ayri ayri illerde Gence Dovlet Dram Teatrinda 1942 1945 Milli Dram Teatrinda 1960 1963 Opera ve Balet Teatrinda 1956 1960 Azerbaycan Dovlet Rus Dram Teatrinda 1978 1982 bas rejissor kursusunu tutub Siravi quruluscu rejissor kimi en cox Milli Dram Teatrinda quruluslar vermisdi Hazirladigi tamasalar Gence teatrinda Bahar Memmedhuseyn Tehmasib Madrid Mirze Ibrahimov Intiqam ve Qatir Memmed Zeynal Xelil Mesedi Ibad Uzeyir bey Hacibeyov Od gelini ve Oqtay Eloglu Cefer Cabbarli Toy Sabit Rehman Vaqif Se med Vurgun Ne yardan doyur ne elden qoyur Lope de Veqa Intizar Ilyas Efendiyev ve Mehdi Huseyn Nizami Mehdi Huseyn Partizan kostya Nadejda Filippova Vasvasi xeste Jan Batist Molyer dramlarinin quruluscu rejissoru olub Milli Dram Teatrinda ilk isi 1946 ci ilde Sekspirin On ikinci gece komediyasinin tamasasi olub Mueyyen fasilelerle bu senet ocaginda Cefer Cabbarlinin Yasar 1947 Aleksandr Fadeyevin Genc qvardiya 1948 Sabit Rehmanin Aydinliq 1949 Eliqulu evlenir 1961 Lope de Veqanin Reqs muellimi 1949 Ebdurrehim bey Haqverdiyevin Dagilan tifaq 1950 Memmedhuseyn Tehmasibin Ciceklenen arzular 1951 Nikolay Qoqolun Mufettis Karlo Haldoninin Mehmanxana sahibesi 1952 Yuri Yanovskinin Prokurorun qizi 1954 Necef bey Vezirovun Yagisdan cixdiq yagmura dusduk 1955 Imran Qasimovla Hesen Seyidbeylinin Uzaq sahillerde 1956 Viktor Rozovun Sadliq soraginda 1961 Mehdi Huseynin Alov 1961 Mirze Ibrahimovun Kendci qizi 1962 Lev Tolstoyun Canli meyit 1968 Huseyn Cavidin Xeyyam 1970 ve Iblis 1983 Semed Vurgunun Insan 1974 Maksim Qorkinin Messanlar 1975 Celil Memmedquluzadenin Deli yigincagi 1978 eserlerine muxtelif janrlarda sehne heyati verib Opera ve Balet Teatrinda Fikret Emirovun Sevil 1953 ve 1959 Leo Delibin Lakme 1957 Cahangir Cahangirovun Azad 1957 Uzeyir bey Hacibeyovun Leyli ve Mecnun 1958 ve 1978 Koroglu 1959 Cakomo Puccininin Toska 1960 operalarina qurulus vermekle bu teatrda felsefi monumental teatrin imkanlarina genislik acib Rus Dram Teatrinda MaksIm Qorkinin Heyatin dibinde ve Mixail Satrovun Menim Nadejdalarim dramlarinin quruluscu rejissoru olub Elmi fealiyyetiMehdi Memmedov hem romantik hem de realist sepkili tamasalara quruluslar verib O rejissor pedaqoq kimi aktyorun rol obraz uzerinde analitik tehlilini esas muhum prinsip kimi gotururdu 1945 ci ilden omrunun sonuna qeder aktyor ve rejissor senetinden ders deyib kafedra mudiri vezifesinde islemisdir 1968 ci ilde Azeri dramaturgiyasinin estetik problemleri movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdii 1960 ci ilden professor vezifesini tutan senetsunasliq doktoru Mehdi Memmedov Azeri dramaturgiyasinin estetik problemleri Teatr dusunceleri Teatrlar Aktyorlar Tamasalar Huseyn Ereblinski Onun senet ulduzu Moskva Akademik Bedaye Teatri Aleksandr Tuqanov rus dilinde Rejissor seneti Sabit Rehman ve diger kitablarin muellifidir Zengin elmi tefekkure malik olan Mehdi Memmedov milli teatrsunasliq elmimizin inkisafinda resenziya janrinin formalasmasinda semereli fealiyyet gosterib 1971 1976 ci illerde Azerbaycan Teatr Cemiyyetinin hazirki Teatr Xadimleri Ittifaqi sedri secilmisdi Gorkemli alimin yazdigi ve derslik kimi kecilen Rejissor seneti Heyat ve senet yollarinda Mah teatr kitablari elmi deyerlerini bu gun de saxlamaqdadir Teltif ve mukafatlari SSRI xalq artisti fexri adi 7 avqust 1974 Azerbaycan SSR xalq artisti fexri adi 26 aprel 1958 Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi fexri adi 21 iyul 1949 Azerbaycan SSR Dovlet mukafati 27 aprel 1984 Azerbaycan Dovlet Akademik Dram Teatrinda hazirladigi Huseyn Cavidin Iblis faciesine gore Oktyabr inqilabi ordeni 2 defe Qirmizi emek bayragi ordeniXatiresi14 iyun 1998 ci ilde Azerbaycanin gorkemli sehne ustasi ve pedaqoqu xalq artisti Mehdi Esedulla oglu Memmedovun 80 illik yubileyi ile elaqedar qerar qebul edilmisdir 23 aprel 2018 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyev Mehdi Memmedovun 100 illik yubileyinin kecirilmesi haqqinda serencam imzalamisdir FilmoqrafiyaOnu bagislamaq olarmi film 1959 Azeri teatrinin ustalari film 1966 Cavidi xatirlarken film 1982 Qayidis film 1992 Dahilerin dostluguIstinadlarMamedov Mehti Asadulla ogly Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Uc esrin yuz otuz ili Akademik Milli Dram Teatri bu gun Baki QAPP POLIQRAF Korporasiyasi 2003 264 s PDF 2018 12 21 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 09 18 M E Memmedova SSRI xalq artisti fexri adi verilmesi haqqinda SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin 7 avqust 1974 cu il tarixli Fermani 2017 09 25 at the Wayback Machine anl az sayti Mehdi Memmedovun 80 illik yubileyi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 14 iyun 1998 ci il tarixli Serencami 2017 09 25 at the Wayback Machine anl az sayti Mehdi Memmedovun 100 illik yubileyinin kecirilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 23 aprel 2018 ci il tarixli 17 nomreli Serencami e qanun az az 23 04 2018 2021 04 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 30 Sara Dahilerin dostlugu teqdim edilib UNS yaradiciliq sehnesinde rejissor Mehdi Memmedovun eyni adli filminin teqdimati kecirilib 525 ci qezet 2010 4 mart S 7 EdebiyyatUzeyir Hacibeyov ensiklopediyasi Baki Serq Qerb 2007 seh 147 ISBN 978 9952 34 075 4 Xarici kecidlerSenetkarin son tamasasi