Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mayya incəsənəti — Mezoamerikan Mayya sivilizasiyasının incəsənəti.
Yaranması və xüsusiyyətləri
Mayyalılar sənət əsərlərini taxta və daş alətlərinin köməyi ilə yaradırdılar, dəmirdən yalnız eramızın 11-ci əsrində istifadə etməyə başlamışdılar, ancaq İspanların fəthi Mayyalılar arasında metal alətlərin yayılmasının qarşısını aldı.
Hər Mayya krallığının özünəməxsus regional məktəbləri var idi. Bu məktəblər öz krallığında izlənilməsi tələb olunan tərz və incəsənət ənənələri yaradırdılar..
Mayya sənət əsərləri insanın qüdrəti və əhəmiyyəti barədə fikirləri əks etdirir. Bir çox sənət əsəri real həyatın xüsusiyyətlərini əks etdirməyə çalışırdı, canlı görüntülər yaradırdı. Təsviri sənət Mayya elitası tərəfindən ideoloji silah kimi istifadə olunurdu, Mayya allahlarının sonsuz güc sahibi olduqları iddia edilirdi. Əsərlərin çoxu padşahların və elitanın gücünü və böyüklüyünü öyərək, Mayya tanrılarının məhdudiyyətsiz gücə sahib olduğunu müdafiə edirdi. Mayya padşahları onları ucaltmaq məqsədi ilə müəyyən qaydalara uyğun olaraq təsvir edilirdi.
Mayya sənəti klassik dövrdə özünün ən yüksək dövrünə çatdı.
Çox sayda Mayya sənət əsəri Hernan Kortesin Meksikanı fəth etməsindən sonra ispanlar tərəfindən məhv edildi. Buna baxmayaraq, Mayya sənəti müasir Meksika, Honduras və Qvatemala sənətinə böyük təsir göstərmişdir. İspan binaları əsasən əcdadlarının memarlığını və heykəltəraşlığını xatırlayan hindular tərəfindən inşa edilmişdir. Mayya incəsənət ənənələri hindulara nəsildən-nəslə ötürülmüşdür. Ancaq Mayya təsviri sənəti unuduldu, ona maraq yalnız Bonampaka və Teotiuakan fresklərinin kəşfindən sonra ortaya çıxdı.
Təsir
Digər xalqların təsiri
Maya sənətinin inkişafının erkən dövründə Mayyanın şimal və mərkəzi bölgələrinə Olmek mədəniyyətinin təsiri olmuşdur, lakin bu zəif təsir idi. Xüsusilə, o dövrdə Olmek mədəniyyətinin təsiri altında Mayyalılar yuvarlaq heykəllər yaratmışdılar.
Mayyanın cənub bölgələri Teotiuakan mədəniyyətinin təsirini güclü hiss edirdilər, üstəlik bu olduqca güclü bir təsir idi. Ola bilsin ki, cənub Mayya padşahlarının bəziləri Teotiuakan əsilli idilər, yaxud da Teotiuakan cənub Mayyalılar üzərində iqtisadi, siyasi və ideoloji bir dominantlığa sahib idi.
Postklassik dövrdə (bizim eranın XI-XII əsrləri) Mayya sənəti qismən (ilk növbədə Çiçen-İtsa və Mayapan bölgələrində) Mayyanı işğal edən Tolteklərin təsiri altında olmuşdur. Xüsusilə Mayyanın Çiçen-İtsa şəhərində Tolteklər öz memarlıq üslubu ilə binalar inşa etmişdilər.
Ərazinin coğrafi xüsusiyyətlərinin təsiri
Coğrafi mühit də həmçinin Mayya sənətinə təsir edirdi. Rəssamın imkanlarının sayı və həm də ilhamı ondan asılı idi. Bundan əlavə, müəyyən ərazilərin xüsusiyyətləri sənətin təbiətinə təsir edirdi. Məsələn, Yukatan yarımadasının şimalında Mayya abidələri üzərində çoxlu sayda yağış tanrısı Çaakanın maskaları var idi. Buna səbəb bu ərazidə suyun az olması idi.
Alt növləri
Memarlıq
Mayya memarlığı arkalar, daxili tağlar, simmetrik və nizamlı fiqurlar, habelə üslub verilmiş xarici bölməylə fərqlənirdi.
Rəssamlıq
Mayya rəngkarlığının əsas məqsədi bəzək idi, bununla yanaşı rəssamlıq həm də müəyyən tarixi və dini məna daşıyırdı. Mayya rəsmləri Vaşaktun, Bonampaka və Palengedə tapılmışdı.
Musiqi
Mayya musiqisi onların mahnıları, həmçinin dinləri ilə sıx bağlı idi. Musiqi Mayyalıların həyatının müxtəlif sahələrini əhatə edirdi. Musiqiyə cavabdeh olan xüsusi tanrıları var idi. Alət qismində fit, müxtəlif növ zərb alətləri, habelə qamış və ya taxtadan hazırlanmış tütəklər istifadə olunurdu. Bundan əlavə, Mayya hal-hazırda Kuba xalq orkestrlərində istifadə olunan özünəməxsus unikal musiqi alətinə sahib idi.
Mayya musiqisi dinlə əlaqədar olaraq konkistadorlar tərəfindən qadağan edilirdi və tənəzzülə uğradılırdı.
Heykəltaraşlıq
Katolik Kilsəsinin təcavüzünə baxmayaraq Mayya heykəltəraşlıq abidələrinin çox qismi sağ qaldı. Mayya heykəltəraşlığının əsas mövzusu tanrıların, padşahların və keşişlərin təsviri idi. Onların təsviri mümkün qədər ideallaşdırılırdı. Sadə insan isə əksinə olaraq alçaldılmış təsvir edilirdi. Mayya heykəltəraşlığı özündə stilləşdirilmiş və qabardılmış fiqurları birləşdirirdi. Mayyalılar heykəllərdən daha çox binaları bəzəmək üçün istifadə edirdi, buna nümunə olaraq Çiçen-İtsadakı piramidanı göstərmək olar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Альберто Рус, 1986, Искусство на службе правящего класса
- "Архитектура и изобразительное искусство. Часть 3". 2021-07-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-11.
- "Исторический фактор". 2021-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-11.
- "Географический фактор". 2020-01-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-11.
- "Живопись майя". 2021-08-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-16.
- "Литература, танцы и музыка. Часть 7". 2021-04-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-11.
- "Скульптура майя". 2021-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mayya inceseneti Mezoamerikan Mayya sivilizasiyasinin inceseneti Bas meydan KopanaYaranmasi ve xususiyyetleriMayyalilar senet eserlerini taxta ve das aletlerinin komeyi ile yaradirdilar demirden yalniz eramizin 11 ci esrinde istifade etmeye baslamisdilar ancaq Ispanlarin fethi Mayyalilar arasinda metal aletlerin yayilmasinin qarsisini aldi Her Mayya kralliginin ozunemexsus regional mektebleri var idi Bu mektebler oz kralliginda izlenilmesi teleb olunan terz ve incesenet eneneleri yaradirdilar Mayya senet eserleri insanin qudreti ve ehemiyyeti barede fikirleri eks etdirir Bir cox senet eseri real heyatin xususiyyetlerini eks etdirmeye calisirdi canli goruntuler yaradirdi Tesviri senet Mayya elitasi terefinden ideoloji silah kimi istifade olunurdu Mayya allahlarinin sonsuz guc sahibi olduqlari iddia edilirdi Eserlerin coxu padsahlarin ve elitanin gucunu ve boyukluyunu oyerek Mayya tanrilarinin mehdudiyyetsiz guce sahib oldugunu mudafie edirdi Mayya padsahlari onlari ucaltmaq meqsedi ile mueyyen qaydalara uygun olaraq tesvir edilirdi Mayya seneti klassik dovrde ozunun en yuksek dovrune catdi Cox sayda Mayya senet eseri Hernan Kortesin Meksikani feth etmesinden sonra ispanlar terefinden mehv edildi Buna baxmayaraq Mayya seneti muasir Meksika Honduras ve Qvatemala senetine boyuk tesir gostermisdir Ispan binalari esasen ecdadlarinin memarligini ve heykelterasligini xatirlayan hindular terefinden insa edilmisdir Mayya incesenet eneneleri hindulara nesilden nesle oturulmusdur Ancaq Mayya tesviri seneti unuduldu ona maraq yalniz Bonampaka ve Teotiuakan fresklerinin kesfinden sonra ortaya cixdi TesirDiger xalqlarin tesiri Olmeklerin Mayyaya tesirini subut eden abidelerinden biri Monte Altoda neheng bas fiqurlari Maya senetinin inkisafinin erken dovrunde Mayyanin simal ve merkezi bolgelerine Olmek medeniyyetinin tesiri olmusdur lakin bu zeif tesir idi Xususile o dovrde Olmek medeniyyetinin tesiri altinda Mayyalilar yuvarlaq heykeller yaratmisdilar Mayyanin cenub bolgeleri Teotiuakan medeniyyetinin tesirini guclu hiss edirdiler ustelik bu olduqca guclu bir tesir idi Ola bilsin ki cenub Mayya padsahlarinin bezileri Teotiuakan esilli idiler yaxud da Teotiuakan cenub Mayyalilar uzerinde iqtisadi siyasi ve ideoloji bir dominantliga sahib idi Postklassik dovrde bizim eranin XI XII esrleri Mayya seneti qismen ilk novbede Cicen Itsa ve Mayapan bolgelerinde Mayyani isgal eden Tolteklerin tesiri altinda olmusdur Xususile Mayyanin Cicen Itsa seherinde Toltekler oz memarliq uslubu ile binalar insa etmisdiler Erazinin cografi xususiyyetlerinin tesiri Cografi muhit de hemcinin Mayya senetine tesir edirdi Ressamin imkanlarinin sayi ve hem de ilhami ondan asili idi Bundan elave mueyyen erazilerin xususiyyetleri senetin tebietine tesir edirdi Meselen Yukatan yarimadasinin simalinda Mayya abideleri uzerinde coxlu sayda yagis tanrisi Caakanin maskalari var idi Buna sebeb bu erazide suyun az olmasi idi Alt novleriMemarliq Mayya memarligi arkalar daxili taglar simmetrik ve nizamli fiqurlar habele uslub verilmis xarici bolmeyle ferqlenirdi Ressamliq Mayya rengkarliginin esas meqsedi bezek idi bununla yanasi ressamliq hem de mueyyen tarixi ve dini mena dasiyirdi Mayya resmleri Vasaktun Bonampaka ve Palengede tapilmisdi Musiqi Mayya musiqisi onlarin mahnilari hemcinin dinleri ile six bagli idi Musiqi Mayyalilarin heyatinin muxtelif sahelerini ehate edirdi Musiqiye cavabdeh olan xususi tanrilari var idi Alet qisminde fit muxtelif nov zerb aletleri habele qamis ve ya taxtadan hazirlanmis tutekler istifade olunurdu Bundan elave Mayya hal hazirda Kuba xalq orkestrlerinde istifade olunan ozunemexsus unikal musiqi aletine sahib idi Mayya musiqisi dinle elaqedar olaraq konkistadorlar terefinden qadagan edilirdi ve tenezzule ugradilirdi Heykeltarasliq Katolik Kilsesinin tecavuzune baxmayaraq Mayya heykelterasliq abidelerinin cox qismi sag qaldi Mayya heykelterasliginin esas movzusu tanrilarin padsahlarin ve kesislerin tesviri idi Onlarin tesviri mumkun qeder ideallasdirilirdi Sade insan ise eksine olaraq alcaldilmis tesvir edilirdi Mayya heykelterasligi ozunde stillesdirilmis ve qabardilmis fiqurlari birlesdirirdi Mayyalilar heykellerden daha cox binalari bezemek ucun istifade edirdi buna numune olaraq Cicen Itsadaki piramidani gostermek olar Hemcinin baxMayya memarligi Mayya sivilizasiyasiIstinadlarAlberto Rus 1986 Iskusstvo na sluzhbe pravyashego klassa Arhitektura i izobrazitelnoe iskusstvo Chast 3 2021 07 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 11 Istoricheskij faktor 2021 10 11 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 11 Geograficheskij faktor 2020 01 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 11 Zhivopis majya 2021 08 25 tarixinde Istifade tarixi 2015 03 16 Literatura tancy i muzyka Chast 7 2021 04 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 11 Skulptura majya 2021 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 11