Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yukatan (isp. Yucatán) — Meksikanın cənub-şərqində və Beliz və Qvatemalanın bitişik hissələrində böyük bir yarımadadır. Yarımada Mərkəzi Amerikada Meksika körfəzini Karib dənizidən ayırır. Yarımadanın şimalı Meksika ərazisində yerləşir və Yukatan, Kampeçe və Kintana-Roo ştatlarına daxildir. Cənubu isə Qvatemala və Beliz kimi dövlətlərinin ərazisidir. İqlimi tropik və istidir. Cənub hissədə tropik meşələr yerləşir. Şimala qalxdıqca isə quraqlıq artır.
| Yukatan | |
|---|---|
 | |
| Yerləşməsi | |
| Akvatoriya | Meksika körfəzi/Karib dənizi |
| Ölkələr | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Yarımadanın şimal-qərbində Çilsulub krateri yerləşir. Krater 65 milyon il önçə iri yerlə toqquşması nəticəsində meydana gəlmişdir. Ərazinin böyük hissəsini bitki örtüyündən məhrumu nəticəsində Dinozavrların məhvinə gətirib çıxarmışdır. IV əsrdən X əsrə qədər ərazidə Maya sivilizasiyası mövcud olmuşdur. Burada arxeoloji tapıntılara və tikilililərə rast gəlinir. Üstəlik əraziyə xas piramidalar gözəlliyi ilə seçilir. Ən məşhur şəhərləri Çiçen-İsa, Uşmal və Tulum.
Yukatan yarımadasına ayaq basan ilk avropalılar 1517-ci ildə və olmuşlar. Ərazi 1527-ci ildə ələ keçirilir və yeni vilayətin mərkəzi qədim şəhər olan Tixo olur. Sonradan adı Merida olaraq dəyişdirilir. İnzibati cəhətdən şəhər gah Qvatemala gah da Yeni İspaniyanın ərazisinə verilirdi. Sonda isə Meksika imperiyasının ərazisində qərar tutur.
Yarımadanın adı yerli əhalinin dilində «Biz sizi başa düşmürük» anlamında işlədilir. Bu kəlməni eşidən ilk Konkistadorlar verdikləri «Biz haradayıq, bu torpağın adı nədir?» sualına cavab olaraq eşitmişdirlər.
Yarımada dəfələrlə müstəqilliyə cədh göstərmişdir. Ərazidə yaşıyan kreollar özlərini müstəqil millət hesab edərək müstəqillik istəyirdilər. 1841—1848 cı illərdə yarımadada Yukatan Respublikası elan edilir və Meksikadan ayrılırlar.
1847-ci ildə torpaq sahibləri mərkəzi hökumətə qarşı çıxaraq özlərinə tərəfdar artarmağa başladılar və Mayalılara ümid bağladılar. Ancaq Mayalılar silahlarını təkcə mərkəzi hökumətə deyil həmcinin üsyançılara qarşı çevirirlər. Bunun nəticəsində başlayır. Müharibə 1901-ci ildə bitsədə ayrı-ayrı qruplar arasında müharizə uzun zaman davam etmişdir.
İstinadlar
- "bibliotekar.ru". 2011-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-18.
Mənbə
- Yukatan və Mərkəzi Amerikanın tarixi (mifalogiya, əfsanələr və başqaları «Qədim Mezoamerika» saytında
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yukatan isp Yucatan Meksikanin cenub serqinde ve Beliz ve Qvatemalanin bitisik hisselerinde boyuk bir yarimadadir Yarimada Merkezi Amerikada Meksika korfezini Karib deniziden ayirir Yarimadanin simali Meksika erazisinde yerlesir ve Yukatan Kampece ve Kintana Roo statlarina daxildir Cenubu ise Qvatemala ve Beliz kimi dovletlerinin erazisidir Iqlimi tropik ve istidir Cenub hissede tropik meseler yerlesir Simala qalxdiqca ise quraqliq artir YukatanYerlesmesi18 50 42 sm e 89 07 32 q u Akvatoriya Meksika korfezi Karib deniziOlkeler Meksika Beliz QvatemalaYukatan Vikianbarda elaqeli mediafayllarCantarellTarixiYukatan yarimadasi arxioloji xeritesiYukatan yarimadasi Yarimadanin simal qerbinde Cilsulub krateri yerlesir Krater 65 milyon il once iri yerle toqqusmasi neticesinde meydana gelmisdir Erazinin boyuk hissesini bitki ortuyunden mehrumu neticesinde Dinozavrlarin mehvine getirib cixarmisdir IV esrden X esre qeder erazide Maya sivilizasiyasi movcud olmusdur Burada arxeoloji tapintilara ve tikilililere rast gelinir Ustelik eraziye xas piramidalar gozelliyi ile secilir En meshur seherleri Cicen Isa Usmal ve Tulum Yukatan yarimadasina ayaq basan ilk avropalilar 1517 ci ilde ve olmuslar Erazi 1527 ci ilde ele kecirilir ve yeni vilayetin merkezi qedim seher olan Tixo olur Sonradan adi Merida olaraq deyisdirilir Inzibati cehetden seher gah Qvatemala gah da Yeni Ispaniyanin erazisine verilirdi Sonda ise Meksika imperiyasinin erazisinde qerar tutur Yarimadanin adi yerli ehalinin dilinde Biz sizi basa dusmuruk anlaminda isledilir Bu kelmeni esiden ilk Konkistadorlar verdikleri Biz haradayiq bu torpagin adi nedir sualina cavab olaraq esitmisdirler Yarimada defelerle musteqilliye cedh gostermisdir Erazide yasiyan kreollar ozlerini musteqil millet hesab ederek musteqillik isteyirdiler 1841 1848 ci illerde yarimadada Yukatan Respublikasi elan edilir ve Meksikadan ayrilirlar 1847 ci ilde torpaq sahibleri merkezi hokumete qarsi cixaraq ozlerine terefdar artarmaga basladilar ve Mayalilara umid bagladilar Ancaq Mayalilar silahlarini tekce merkezi hokumete deyil hemcinin usyancilara qarsi cevirirler Bunun neticesinde baslayir Muharibe 1901 ci ilde bitsede ayri ayri qruplar arasinda muharize uzun zaman davam etmisdir Istinadlar bibliotekar ru 2011 07 28 tarixinde Istifade tarixi 2015 06 18 MenbeYukatan ve Merkezi Amerikanin tarixi mifalogiya efsaneler ve basqalari Qedim Mezoamerika saytinda