Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marvin Minski (ing. Marvin Lee Minsky; 9 avqust 1927[…], Nyu-York, Nyu-York ştatı[…] – 24 yanvar 2016[…], Boston) — Kompüter elmləri üzrə görkəmli alimlərdən biri; tədqiqatları nəzəri və praktik olaraq süni intellekt, neyron şəbəkələr, Türinq maşınları və rekursiv funksiyalar istiqamətləri üzrə bir sıra yeniliklərin əsasını qoyub. O, maşın qrafikası və kompüter həndəsəsi, kosmik tədqiqatlar üçün yeni texnologiyalar və digər sahələrə əvəzsiz töhfə verib. Minski eyni zamanda intellektual robot texnikasının pionerlərindən biridir.
| Marvin Minski | |
|---|---|
| ing. Marvin Lee Minsky | |
 | |
| Doğum tarixi | 9 avqust 1927[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 yanvar 2016[…](88 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | beyin qansızması[d] |
| Elm sahələri | süni intellekt, koqnitiv elm, Təfəkkür fəlsəfəsi, informatika |
| İş yeri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| web.media.mit.edu/~minsk… | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Marvin Minski 9 avqust 1927-ci ildə Nyu-Yorkda yəhudi ailəsində dünyaya gəlib.
Fildston məktəbi və Bronks ali elmi məktəbində orta təhsilini alıb. Daha sonra Massaçusets ştatının şəhərciyində Filllips Akademiyasını bitirib. Amerika hərbi dəniz silahlı qüvvələrində 1944-45-ci illərdə xidmət edib.
Harvard Universitetində (1950) riyaziyyat üzrə bakalavr dərəcəsi və Prinston Universitetində (1954) "Neyron şəbəkələri və beyin modelinin problemi" işi üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb. Minski hələ Harvardda təhsil alarkən ilk konfokal skan edici mikroskopu hazırlayıb.
1957-ci ildən etibarən Massaçusets Texnologiya İnstitutunda çalışıb. 1958-ci ildən institutun professoru olan Marvin müxtəlif kafedralara, o cümlədən elektrotexnika və kompüter elmləri kafedrasına başçılıq edib. Minskinin əsas tədqiqatları süni intellekt nəzəriyyəsi və praktikasına həsr edilib.
O, 1958-ci ildən maşın qrafikləri və həndəsə hesablamaları problemləri ilə məşğul olmağa başlayır. DEC firmasının PDP-1 ilk minikompüterində monitorun ekranında üç işıq ləkəsi yaradan proqramı yazır. Bununla ən müxtəlif təsvirləri hazırlamaq mümkün idi: buruq saçlar, qızılgül, həndəsi fiqurlar və s. Bu proqrama heyran qalmış hakerlər arasında o "minskitron" adını almışdı.
Süni intellektin patriarxı
M.Minski 1959-cu ildə Con Makkarti ilə birlikdə Massaçusets Texnologiya İnstitutunda ilk süni intellekt laboratoriyasının əsasını qoyur. Minskinin burada uzun müddət çalışması intellektual sistemlərin yaradılması sahəsində silinməz iz buraxıb. Təsadüfi deyil ki, onu süni intellektin patriarxı adlandırırlar.
Məlumat üçün bildirək ki, 1956-cı ildə Marvin Minski və Con Makkartinin rəhbərliyi altında Dartmut kollecində konfrans təşkil olunur. Süni intellekt termini ilk dəfə məhz bu konfransda səsləndirilir. Con Makkarti bu ifadəni işlədərkən süni intellekti "maşınları intellektual etmək elmi və mühəndisliyi" adlandırıb.
Qeyd edək ki, süni intellekt (Sİ) (ing. artificial intelligence - AI) - insan məntiqini maşınlarda tətbiq etmək məqsədi daşıyan riyazi elmdir. Bu sahədə aparılan tədqiqatlar kompüter elmləri, psixologiya, fəlsəfə, linqvistika, iqtisadiyyat, optimizasiya, məntiq nəzəriyyəsi və bir sıra başqa sahələrə əsaslanır. Süni intellektin tətbiqində elm və mühəndislikdən geniş şəkildə istifadə olunur. Bu sahə insanın sahib olduğu ən dəyərli mülkiyyəti olan intellektin maşınlar tərəfindən dəqiq şəkildə simulyasiya olunması məqsədilə yaradılıb və inkişaf etdirilib. Süni intellekt yaradıldığı gündən bəri müxtəlif optimist və pessimist fikirlərlə qarşılaşsa da, bu gün texnologiyanın inkişafında o mühüm yer tutur. Müxtəlif çətin hesablamalarda və digər tapşırıqların həyata keçirilməsində Sİ-nin rolu böyükdür. Süni intellekt çox yüksək səviyyədə ixtisaslaşmış sahədir, onun çoxlu sayda sahələri vardır. Çox zaman Sİ-in bir sahəsi digər sahəsi ilə qarşılıqlı əlaqədə olmur. Onun bəzi sahələri isə o dərəcədə inkişafa nail olunub ki, onlar artıq ayrıca bir ixtisas kimi fəaliyyət göstərirlər. İnsan intellektindən daha güclü bir intellektin yaradılması Sİ-nin əsas məqsədlərindəndir. Onun "Süni intellektə addımlar" (1961) məqaləsi bu yeni intizamın əsas problemlərini göstərdi. Minskinin "Materiya, şüur və modellər" (1962) işi şüuru modelləşdirən maşınların yaradılması problemlərinə həsr edilmişdi.
Düşüncə funksiyalarını modelləşdirən maşınların yaradılmasının təşəbbüskarı
1970-ci ildə Marvin Minski Seymur Peypert ilə birlikdə süni neyron şəbəkələri sahəsində sonrakı hazırlamalar üçün fundamental iş olan "Perseptronlar" kitabını nəşr etdirir. Kitabda həmin dövrdə həyata keçirilən süni intellekt istiqaməti üzrə neyromodel tədqiqatlarının tənqidi analizi verilmişdi. Minskinin S.Peypertlə yazdığı digər əsər "Süni intellekt" (1972) adlanırdı.
Bununla yanaşı, Seymur Peypert ilə birlikdə Logo dilində ilk "tısbağanı" hazırlayıb. Məlumat üçün bildirək ki, bu dil 1970-ci illərin əvvəllərində Massaçusets Texnologiya İnstitutunda hazırlanıb. LOGO-nun əsası kimi süni intellekt sahəsində tədqiqatlar üçün nəzərdə tutulmuş LISP dili götürülmüşdü. Onun genişlənmə qabiliyyəti LOGO-un çox əhəmiyyətli fərqləndirici xüsusiyyəti idi. Bu dildə müəllim özü fənninə uyğun olan bir sıra prosedurlar yaza və onları şagirdlərin leksikası ilə izah edə bilərdi. Bu halda yeni prosedurlar sintaksis olaraq inteqrasiya edilmiş komandalardan fərqlənmirdi.
1970-ci illərin əvvəllərində Minsk və Peypert "Şüur cəmiyyəti" adlandırılan və süni intellekt sahəsində tədqiqatlar təcrübəsi ilə uşağın inkişafının psixologiyası üzərində müşahidələri kombinasiya edən nəzəriyyəni ifadə etməyə başladılar. Nəzəriyyədə mexanizmlərin axtarışı üçün psixologiyadan istifadə edilmişdi. Nəzəriyyənin əsas ideyası Minskinin "Şüur cəmiyyəti" (1985) əsərində təqdim olunub. "Biliklərin təqdim etməsi sxemi" işində (1974) Minski biliklərin təqdim etməsi metodunun hazırlanması üçün semantik şəbəkələrin konsepsiyasından istifadə etdi.
Minsk həmçinin (H.Harrison ilə birgə) elmi-fantastik roman olan "Türinqin seçimi" (1992) əsərini yazıb.
Artıq 1990-cı illərin sonlarında Minsk emosiyaların modelləşdirilməsi problemi üzərində işləyirdi.
Marvin Minski eyni zamanda düşüncə funksiyalarını modelləşdirən maşınların yaradılmasının təşəbbüskarlarından biridir. Minsk toxunulmaqla duyulan datçiklərə, vizual skanerlərə və onların proqram və kompüter interfeyslərinə malik birinci mexaniki əllərdən birini hazırlayıb.
"Google" kataloquna düşən süni intellekt sahəsində 6 görkəmli şəxsiyyətdən biri
Minskinin kompüter elmləri sahəsində nailiyyətləri bir çox nüfuzlu mükafatlarla qiymətləndirilib. Belə ki, o, Türinq, Yaponiya, tədqiqatlarda uğurlar üzrə IJCAI və kompüter texnikası pioneri mükafatlarına və Franklin İnstitutunun Franklin medalına layiq görülüb. Marvin Minski , ABŞ Milli Elmlər Akademiyası, həmçinin "Ekstropi" İnstitutunun konsultativ şurasının üzvüdür.
O, eyni zamanda ABŞ, Argentina və bir sıra digər ölkələrin nüfuzlu elmi cəmiyyətlərinin üzvü seçilib. M.Minski Loebner mükafatının sponsorlarından biridir.
Qeyd edək ki, Minski süni intellekt sahəsində altı ən görkəmli şəxsiyyətdən biri kimi "Google" kataloquna düşüb.
Mənbə
- Cahangir Atakişiyev. . № 21 (768), 7 iyun 2013, səh. 27. (az.)
İstinadlar
- http://amturing.acm.org/award_winners/minsky_7440781.cfm.
- Marvin Minsky, Pioneer in Artificial Intelligence, Dies at 88 (ing.). // The New York Times / J. Kahn Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2016. ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
- Marvin Minsky // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- http://web.media.mit.edu/~minsky/minskybiog.html.
- http://www.computerhistory.org/fellowawards/hall/bios/Marvin,Minsky/.
- https://edition.cnn.com/2016/01/26/us/marvin-minsky-obit-feat/.
- . 2015-11-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-24.
- . 2006-06-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Marvin Minski ing Marvin Lee Minsky 9 avqust 1927 Nyu York Nyu York stati 24 yanvar 2016 Boston Komputer elmleri uzre gorkemli alimlerden biri tedqiqatlari nezeri ve praktik olaraq suni intellekt neyron sebekeler Turinq masinlari ve rekursiv funksiyalar istiqametleri uzre bir sira yeniliklerin esasini qoyub O masin qrafikasi ve komputer hendesesi kosmik tedqiqatlar ucun yeni texnologiyalar ve diger sahelere evezsiz tohfe verib Minski eyni zamanda intellektual robot texnikasinin pionerlerinden biridir Marvin Minskiing Marvin Lee MinskyDogum tarixi 9 avqust 1927 1927 08 09 Dogum yeri Nyu York Nyu York stati ABS Vefat tarixi 24 yanvar 2016 2016 01 24 88 yasinda Vefat yeri Boston Saffolk dairesi d Massacusets ABSVefat sebebi beyin qansizmasi d Elm saheleri suni intellekt koqnitiv elm Tefekkur felsefesi informatikaIs yeri Massacusets Texnologiya Institutu 1958 2016 Tehsili Harvard Universiteti 1946 1950 Prinston Universiteti 1951 1954 Filips Akademiyasi d Harvard KolleciUzvluyu ABS Milli Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Suni intellektin inkisafi assosiasiyasiweb media mit edu minsk Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMarvin Minski 9 avqust 1927 ci ilde Nyu Yorkda yehudi ailesinde dunyaya gelib Fildston mektebi ve Bronks ali elmi mektebinde orta tehsilini alib Daha sonra Massacusets statinin seherciyinde Filllips Akademiyasini bitirib Amerika herbi deniz silahli quvvelerinde 1944 45 ci illerde xidmet edib Harvard Universitetinde 1950 riyaziyyat uzre bakalavr derecesi ve Prinston Universitetinde 1954 Neyron sebekeleri ve beyin modelinin problemi isi uzre felsefe doktoru elmi derecesini alib Minski hele Harvardda tehsil alarken ilk konfokal skan edici mikroskopu hazirlayib 1957 ci ilden etibaren Massacusets Texnologiya Institutunda calisib 1958 ci ilden institutun professoru olan Marvin muxtelif kafedralara o cumleden elektrotexnika ve komputer elmleri kafedrasina basciliq edib Minskinin esas tedqiqatlari suni intellekt nezeriyyesi ve praktikasina hesr edilib O 1958 ci ilden masin qrafikleri ve hendese hesablamalari problemleri ile mesgul olmaga baslayir DEC firmasinin PDP 1 ilk minikomputerinde monitorun ekraninda uc isiq lekesi yaradan proqrami yazir Bununla en muxtelif tesvirleri hazirlamaq mumkun idi buruq saclar qizilgul hendesi fiqurlar ve s Bu proqrama heyran qalmis hakerler arasinda o minskitron adini almisdi Suni intellektin patriarxiM Minski 1959 cu ilde Con Makkarti ile birlikde Massacusets Texnologiya Institutunda ilk suni intellekt laboratoriyasinin esasini qoyur Minskinin burada uzun muddet calismasi intellektual sistemlerin yaradilmasi sahesinde silinmez iz buraxib Tesadufi deyil ki onu suni intellektin patriarxi adlandirirlar Melumat ucun bildirek ki 1956 ci ilde Marvin Minski ve Con Makkartinin rehberliyi altinda Dartmut kollecinde konfrans teskil olunur Suni intellekt termini ilk defe mehz bu konfransda seslendirilir Con Makkarti bu ifadeni islederken suni intellekti masinlari intellektual etmek elmi ve muhendisliyi adlandirib Qeyd edek ki suni intellekt SI ing artificial intelligence AI insan mentiqini masinlarda tetbiq etmek meqsedi dasiyan riyazi elmdir Bu sahede aparilan tedqiqatlar komputer elmleri psixologiya felsefe linqvistika iqtisadiyyat optimizasiya mentiq nezeriyyesi ve bir sira basqa sahelere esaslanir Suni intellektin tetbiqinde elm ve muhendislikden genis sekilde istifade olunur Bu sahe insanin sahib oldugu en deyerli mulkiyyeti olan intellektin masinlar terefinden deqiq sekilde simulyasiya olunmasi meqsedile yaradilib ve inkisaf etdirilib Suni intellekt yaradildigi gunden beri muxtelif optimist ve pessimist fikirlerle qarsilassa da bu gun texnologiyanin inkisafinda o muhum yer tutur Muxtelif cetin hesablamalarda ve diger tapsiriqlarin heyata kecirilmesinde SI nin rolu boyukdur Suni intellekt cox yuksek seviyyede ixtisaslasmis sahedir onun coxlu sayda saheleri vardir Cox zaman SI in bir sahesi diger sahesi ile qarsiliqli elaqede olmur Onun bezi saheleri ise o derecede inkisafa nail olunub ki onlar artiq ayrica bir ixtisas kimi fealiyyet gosterirler Insan intellektinden daha guclu bir intellektin yaradilmasi SI nin esas meqsedlerindendir Onun Suni intellekte addimlar 1961 meqalesi bu yeni intizamin esas problemlerini gosterdi Minskinin Materiya suur ve modeller 1962 isi suuru modellesdiren masinlarin yaradilmasi problemlerine hesr edilmisdi Dusunce funksiyalarini modellesdiren masinlarin yaradilmasinin tesebbuskari1970 ci ilde Marvin Minski Seymur Peypert ile birlikde suni neyron sebekeleri sahesinde sonraki hazirlamalar ucun fundamental is olan Perseptronlar kitabini nesr etdirir Kitabda hemin dovrde heyata kecirilen suni intellekt istiqameti uzre neyromodel tedqiqatlarinin tenqidi analizi verilmisdi Minskinin S Peypertle yazdigi diger eser Suni intellekt 1972 adlanirdi Bununla yanasi Seymur Peypert ile birlikde Logo dilinde ilk tisbagani hazirlayib Melumat ucun bildirek ki bu dil 1970 ci illerin evvellerinde Massacusets Texnologiya Institutunda hazirlanib LOGO nun esasi kimi suni intellekt sahesinde tedqiqatlar ucun nezerde tutulmus LISP dili goturulmusdu Onun genislenme qabiliyyeti LOGO un cox ehemiyyetli ferqlendirici xususiyyeti idi Bu dilde muellim ozu fennine uygun olan bir sira prosedurlar yaza ve onlari sagirdlerin leksikasi ile izah ede bilerdi Bu halda yeni prosedurlar sintaksis olaraq inteqrasiya edilmis komandalardan ferqlenmirdi 1970 ci illerin evvellerinde Minsk ve Peypert Suur cemiyyeti adlandirilan ve suni intellekt sahesinde tedqiqatlar tecrubesi ile usagin inkisafinin psixologiyasi uzerinde musahideleri kombinasiya eden nezeriyyeni ifade etmeye basladilar Nezeriyyede mexanizmlerin axtarisi ucun psixologiyadan istifade edilmisdi Nezeriyyenin esas ideyasi Minskinin Suur cemiyyeti 1985 eserinde teqdim olunub Biliklerin teqdim etmesi sxemi isinde 1974 Minski biliklerin teqdim etmesi metodunun hazirlanmasi ucun semantik sebekelerin konsepsiyasindan istifade etdi Minsk hemcinin H Harrison ile birge elmi fantastik roman olan Turinqin secimi 1992 eserini yazib Artiq 1990 ci illerin sonlarinda Minsk emosiyalarin modellesdirilmesi problemi uzerinde isleyirdi Marvin Minski eyni zamanda dusunce funksiyalarini modellesdiren masinlarin yaradilmasinin tesebbuskarlarindan biridir Minsk toxunulmaqla duyulan datciklere vizual skanerlere ve onlarin proqram ve komputer interfeyslerine malik birinci mexaniki ellerden birini hazirlayib Google kataloquna dusen suni intellekt sahesinde 6 gorkemli sexsiyyetden biriMinskinin komputer elmleri sahesinde nailiyyetleri bir cox nufuzlu mukafatlarla qiymetlendirilib Bele ki o Turinq Yaponiya tedqiqatlarda ugurlar uzre IJCAI ve komputer texnikasi pioneri mukafatlarina ve Franklin Institutunun Franklin medalina layiq gorulub Marvin Minski ABS Milli Elmler Akademiyasi hemcinin Ekstropi Institutunun konsultativ surasinin uzvudur O eyni zamanda ABS Argentina ve bir sira diger olkelerin nufuzlu elmi cemiyyetlerinin uzvu secilib M Minski Loebner mukafatinin sponsorlarindan biridir Qeyd edek ki Minski suni intellekt sahesinde alti en gorkemli sexsiyyetden biri kimi Google kataloquna dusub MenbeCahangir Atakisiyev 21 768 7 iyun 2013 seh 27 az Istinadlarhttp amturing acm org award winners minsky 7440781 cfm Marvin Minsky Pioneer in Artificial Intelligence Dies at 88 ing The New York Times J Kahn Manhattan NYC New York Times Company A G Sulzberger 2016 ed size 443000 ISSN 0362 4331 1553 8095 1542 667X Marvin Minsky Internet Speculative Fiction Database ing 1995 http web media mit edu minsky minskybiog html http www computerhistory org fellowawards hall bios Marvin Minsky https edition cnn com 2016 01 26 us marvin minsky obit feat 2015 11 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 06 24 2006 06 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 06 24