Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məcnun Leylinin çadırı qarşısında - I Şah Təhmasibin sifarişi ilə 1539-1543-cü illərdə hazırlanmış və Təbriz miniatür məktəbinin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" əlyazmasına daxil olan, Mir Seyid Əli tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda Britaniya Milli Kitabxanasında (MS Or. 2265) saxlanılır.
| Məcnun Leylinin çadırı qarşısında | ||
|---|---|---|
| ||
| Rəssam | Mir Seyid Əli | |
| Tarixi | 1539-1543 | |
| Üslubu | Təbriz miniatür məktəbi | |
| Sifarişçi | I Şah Təhmasib | |
| Saxlanıldığı yer | Britaniya Milli Kitabxanası | |
Mövzu
Nizaminin “Leyli və Məcnun” poemasında, bir gün Məcnun qarının bir qulu zəncirləyib gəzdirdiyini görür. O, qarıdan bunun zəbəbini soruşduqda qarı işi izah edərək bildirir ki, beləcə biz kömək üçün insanlardan pul dilənirik, sonra isə qazancı bölürük. Məcnun qarıdan qulu azad etməyi və əvəzinə özünü zəncirə vurmağı xahiş edir. Əvəzində isə heç nə istəmədiyini bildirir. Beləcə qarı zəncirlənmiş Məcnunu gəzdirərək pul yığmağa başlayır. Bir gün onlar təsadüfən Leylinin çadırı qarşısına gəlib çıxırlar. Leyli arıqlayıb pis hala düşmüş sevgilisini tanımır.
Təsvir
Miniatürün mərkəzində zəncirlənmiş Məcnun və qoca qarı dayanmışdır. Arxa tərəfdə olan uşaqlar Məcnunu daşlayırlar, itlər ona hürüşürlər. Dərin, dramatik hissiyyatla aşılanmış bu səhnədə nəqledici təfərrüata geniş yer verilmişdir. Miniatürdə ön və arxa planların ənənəvi şəkildə bir-birinin üstündə verilməsinə baxmayaraq, burada şərti də olsa fəza dərinliyi hiss olunur. Rəssam buna çadırların düzülüşü və fonu təşkil edən mənzərənin rəng ahəngdarlığı vasitəsilə nail olunmuşdur. Ön plandakı yaşıl çəmənlik yasəməni və qızılı rəngli dağ sıraları boyu davam etdirilib, nəhayət, son plandakı tünd göy çalarlı səma ilə əvəz edilir.
Alaçıqda oturmuş Leyli bu mənzərədən heyrətlənmişdir. Görünür, o, eşq odunda yanıb incələn öz bədbəxt sevgilisini tanımamışdır. Lakin, əl hərəkəti ilə onları çadıra dəvət edir. Aşağı planda kompozisiyanın üçdə birini əhatə edən bu səhnə mahiyyətcə həmin süjetin miniatür həllini tamamlayır.
Leylinin çadırı arxasında daha dörd çadır vardır. Ətafda ev işləri ilə məşğul olan qadınlar görünür. Bunlardan bəzisi ocaq qalayır, bəzisi nahar hazırlayır, bəzisi də qoyun soymaqla məşğuldur. Kompozisiyanın mərkəzindəki çadırda iki qadın görünür, bunlardan biri uşaq əmizdirir. O, Məcnunun gəlişindən həyəcanlanmışdır. Azca aralıda çəmənlikdə sürü və iki çoban təsvir edilmişdir. Onlardan biri tütək çalır, çomağına söykənmiş digəri isə yun əyirir.
Tədqiqi
Miniatürdə zaman anlayışını göstərmək meyli də nəzərə çarpır. Belə ki, ağ gövdəli çinarın saralıb yerə tökülmüş yarpaqları xəzan fəslinin başlanmasına işarə kimi səciyyələndirilir. Bir növ qüssə və kədər təlqin edən bu motivlər qolları zəncirli, boğazında ip olan zavallı Məcnunun sevgilisinin yanına gətirilməsi kimi qəmli bir səhnə ilə həmahəng səslənir.
Poemada dramatik konflikt, sevgililərin faciəvi görüşü, onların iztirabı, xüsusən Məcnunun əzab-əziyyəti təsirli və mənalıdır. Miniatürdə görüş səhnəsinin rəsm ifadəsi daha çox nəqli səciyyə daşıyır və məişət janrında yaradılmış tablo təsiri oyadır. Ədəbi mətndə olmayan müxtəlif məişət səhnələrinin kompozisiyaya daxil edilməsi süjeti daha da dolğunlaşdırmışdır. Əsas surətlərin ətrafında gənclərin gündəlik həyatı təsvir olunur.
Miniatürdə köçərilərin həyat və məişətini əks etdirən səhnələr diqqətlə işlənmiş və real təsir bağışlayır. Ən səciyyəvi cəhət onların ifadəli, sadə və təbiiliyidir.
İstinadlar
- "Khamsah of Nizami". bl.uk. Britaniya Milli Kitabxanası. 2016-10-29 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2017.
- Zamanov, 1981. səh. 41
- Zamanov, 1981. səh. 42
- Zamanov, 1981. səh. 43
Ədəbiyyat
- Zamanov, Nadir. Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. 1981. səh. 190.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mecnun Leylinin cadiri qarsisinda I Sah Tehmasibin sifarisi ile 1539 1543 cu illerde hazirlanmis ve Tebriz miniatur mektebinin senetkarlari terefinden cekilmis resmlerle bezedilmis Nizami Gencevinin Xemse elyazmasina daxil olan Mir Seyid Eli terefinden cekilmis resm eseridir Miniaturun daxil oldugu elyazma hazirda Britaniya Milli Kitabxanasinda MS Or 2265 saxlanilir Mecnun Leylinin cadiri qarsisindaRessam Mir Seyid EliTarixi 1539 1543Uslubu Tebriz miniatur mektebiSifarisci I Sah TehmasibSaxlanildigi yer Britaniya Milli KitabxanasiMovzuNizaminin Leyli ve Mecnun poemasinda bir gun Mecnun qarinin bir qulu zencirleyib gezdirdiyini gorur O qaridan bunun zebebini sorusduqda qari isi izah ederek bildirir ki belece biz komek ucun insanlardan pul dilenirik sonra ise qazanci boluruk Mecnun qaridan qulu azad etmeyi ve evezine ozunu zencire vurmagi xahis edir Evezinde ise hec ne istemediyini bildirir Belece qari zencirlenmis Mecnunu gezdirerek pul yigmaga baslayir Bir gun onlar tesadufen Leylinin cadiri qarsisina gelib cixirlar Leyli ariqlayib pis hala dusmus sevgilisini tanimir TesvirMiniaturun merkezinde zencirlenmis Mecnun ve qoca qari dayanmisdir Arxa terefde olan usaqlar Mecnunu daslayirlar itler ona hurusurler Derin dramatik hissiyyatla asilanmis bu sehnede neqledici teferruata genis yer verilmisdir Miniaturde on ve arxa planlarin enenevi sekilde bir birinin ustunde verilmesine baxmayaraq burada serti de olsa feza derinliyi hiss olunur Ressam buna cadirlarin duzulusu ve fonu teskil eden menzerenin reng ahengdarligi vasitesile nail olunmusdur On plandaki yasil cemenlik yasemeni ve qizili rengli dag siralari boyu davam etdirilib nehayet son plandaki tund goy calarli sema ile evez edilir Alaciqda oturmus Leyli bu menzereden heyretlenmisdir Gorunur o esq odunda yanib incelen oz bedbext sevgilisini tanimamisdir Lakin el hereketi ile onlari cadira devet edir Asagi planda kompozisiyanin ucde birini ehate eden bu sehne mahiyyetce hemin sujetin miniatur hellini tamamlayir Leylinin cadiri arxasinda daha dord cadir vardir Etafda ev isleri ile mesgul olan qadinlar gorunur Bunlardan bezisi ocaq qalayir bezisi nahar hazirlayir bezisi de qoyun soymaqla mesguldur Kompozisiyanin merkezindeki cadirda iki qadin gorunur bunlardan biri usaq emizdirir O Mecnunun gelisinden heyecanlanmisdir Azca aralida cemenlikde suru ve iki coban tesvir edilmisdir Onlardan biri tutek calir comagina soykenmis digeri ise yun eyirir TedqiqiMiniaturde zaman anlayisini gostermek meyli de nezere carpir Bele ki ag govdeli cinarin saralib yere tokulmus yarpaqlari xezan feslinin baslanmasina isare kimi seciyyelendirilir Bir nov qusse ve keder telqin eden bu motivler qollari zencirli bogazinda ip olan zavalli Mecnunun sevgilisinin yanina getirilmesi kimi qemli bir sehne ile hemaheng seslenir Poemada dramatik konflikt sevgililerin facievi gorusu onlarin iztirabi xususen Mecnunun ezab eziyyeti tesirli ve menalidir Miniaturde gorus sehnesinin resm ifadesi daha cox neqli seciyye dasiyir ve meiset janrinda yaradilmis tablo tesiri oyadir Edebi metnde olmayan muxtelif meiset sehnelerinin kompozisiyaya daxil edilmesi sujeti daha da dolgunlasdirmisdir Esas suretlerin etrafinda genclerin gundelik heyati tesvir olunur Miniaturde kocerilerin heyat ve meisetini eks etdiren sehneler diqqetle islenmis ve real tesir bagislayir En seciyyevi cehet onlarin ifadeli sade ve tebiiliyidir Istinadlar Khamsah of Nizami bl uk Britaniya Milli Kitabxanasi 2016 10 29 tarixinde Istifade tarixi 8 avqust 2017 Zamanov 1981 seh 41 Zamanov 1981 seh 42 Zamanov 1981 seh 43EdebiyyatZamanov Nadir Nizami poeziyasi ve tesviri senet Azerbaycan SSR EA Memarliq ve Incesenet Institutu Baki Elm 1981 seh 190