Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqayisəli hüquq, hüquqi müqayisəli təhlil, hüquqi müqayisəli araşdırmalar — eyni adlı dövlət və hüquq institutlarını, onların əsas prinsiplərini və kateqoriyalarını müqayisə edərək müxtəlif dövlətlərin hüquq sistemlərini araşdıran fiqur (bölmə).
Müqayisəli qanunun məqsədləri
Müqayisəli qanun, yüksək teorisiyaya baxmayaraq, və beynəlxalq təşkilatların fəaliyyəti sahəsində ən populyar elmlərdən biridir.
Müqayisəli qanunun əsas məqsədləri arasında ayırd etmək adətlidir:
- epistemoloji məqsəd;
- praktik məqsədlər.
Müqayisəli qanunun epistemoloji məqsədi hüquqi fenomen və təsisatların inkişafının ümumi nümunələrini müəyyənləşdirməkdir, çünki yalnız fərqli hüquq sistemlərinin müqayisəsi qanunda ümumi və xüsusi, təsadüfi və nizamlılığı ayırd etməyə imkan verir. Beləliklə, hər hansı bir hüquqi araşdırmada nisbətən hüquqi metod vacibdir. Başqa sözlə, xarici hüquq bilikləri öz qanunlarınızı daha yaxşı başa düşməyə, üstünlüklərini və mənfi cəhətlərini görməyə imkan verir. Bu baxımdan, müqayisəli hüququn əsaslarının öyrənilməsi gələcək hüquqşünasların hüquqi təfəkkürünün formalaşmasında mühüm tərkib hissəsidir, onu daha "həcmli" və çevik etmək olar.
Müqayisəli qanun sırf epistemoloji ilə yanaşı, aşağıdakı praktik məqsədləri də daşıyır:
- açıq-aydın zərurət yarandığı ərazilərdə (ilk növbədə mülki, ticarət, humanitar hüquq) müxtəlif dövlətlərin qanunvericiliyinin yaxınlaşmasına və birləşdirilməsinə kömək etmək;
- xarici ölkələrin hüquq təcrübəsinin öyrənilməsi əsasında öz milli hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün təkliflərin hazırlanması.
Bu sırf praktik məqsədlərə çatmaq hazırda Avropa Birliyindəki genişmiqyaslı inteqrasiya prosesləri və Avropa Vətəndaş Məcəlləsi, ümumən Avropa Konstitusiyası kimi Avropa aktlarının qəbul edilməsi layihələri səbəbindən xüsusilə aktualdır.
Müqayisəli qanunun yaranması və inkişafı
Müqayisəli hüquqi tədqiqat metodu qədim dövrlərdə tətbiq olunmağa başladı. Məsələn, Platon müxtəlif Yunan siyasətinin qanunlarını müqayisə etdi. Aristotel, siyasi təşkilatın qanunları haqqında nəticə çıxarmaq üçün 153 Yunan və Barbar şəhərlərinin "konstitusiyasını" toplayıb müqayisə etdi. Eyni zamanda, qədim Roma hüquqşünasları belə bir araşdırma aparmamışdılar, çünki qanunlarının bütün digər "barbar" qanunlardan üstünlüyünə əmin idilər.
Müqayisəli hüquqi metod müasir dövrdə daha da inkişaf etmişdir. Fransada , "Qanunların Ruhu" adlı əsərində, müxtəlif hüquq sistemlərini müqayisə etməyə müraciət etdi və qanunlarını anlayışına əsaslanan bu sistemlər arasındakı fərqlərin səbəbləri barədə təkliflərini söylədi. Almaniyada Leybnits ilk olaraq hüquq sistemlərini müqayisə etmək ideyasını təqdim etdi.
Ancaq müstəqil bir elmi intizam olaraq müqayisəli hüquq yalnız XIX əsrin ikinci yarısında formalaşdı. Yeni elmin inkişafı üçün ən vacib hadisələr 1869-cu ildə Fransa Müqayisəli Hüquq Cəmiyyətinin təməli və 1900-cü ildə 1-ci Müqayisəli Hüquq Konqresinin keçirilməsi idi.
XIX əsrin əvvəllərindən etibarən Fransa və bir sıra digər Qərb ölkələrinin universitetlərində müqayisəli hüquq şöbələri yaranmağa başladı. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra müqayisəli hüquqi araşdırmalara həsr olunmuş bir çox dövri nəşrlər var. Beləliklə, 1949-cu ildə Parisdə "Beynəlxalq Müqayisəli Hüquq Jurnalı" təsis edildi (fr. Revue internationale de droit comparé).
Dünyanın hüquqi coğrafiyas
Dünyanın hüquqi coğrafiyası (hüquqi coğrafiya) — tarix, coğrafiya və hüququn kəsişməsində yaranan tətbiqi elm şöbəsi, tədqiqat mövzusu hüquq sistemlərinin (ailənin) dünya xəritəsində yayılması qanunlarını, onların tarixini və təkamül inkişafını öyrənməkdir.
"Dünyanın hüquqi coğrafiyası" termini özü çex müqayisəli alim tərəfindən ilk dəfə 1976-cı ildə Almaniyada, sonra 1996-cı ildə Çexiyada nəşr olunmuş "Böyük Hüquq Sistemləri: Müqayisəli Qanuna Giriş" adlı əsərində tanıdıldı və istifadə edildi.
Dünyanın hüquqi coğrafiyası müqayisəli hüquq elmindən gəlir və müqayisəli hüquqşünasların, eyni konseptual aparatların (məsələn, hüquqi ailə) istifadəsi sayəsində inkişaf edir, lakin ayrı-ayrı tədqiqatçıların fikrincə, elmdə müstəqil bir istiqamət təmsil edir və müqayisəli qanundan müəyyən dərəcədə fərqlənir.
Dünyanın hüquqi coğrafiyası ilə müqayisəli hüquqşünaslıq arasındakı əsas fərq, bütövlükdə milli hüquq sistemlərinin, ayrı-ayrı filial və hüquq institutlarının müqayisə olunduğu vasitələrin inkişafı deyil, fərqli və müxtəlifliyində müəyyən bir hüquqi ailənin sərhədləri dünyasının coğrafi xəritəsindəki təsvirdir. Üstəlik, yalnız müasir dövrdə deyil, müəyyən bir hüquqi ailənin (tarixi və hüquqi coğrafiya) yaranmasından bəri bütün tarixi dövrdə.
Dünyanın hüquqi coğrafiyasının inkişaf mərhələləri müqayisəli hüququn tarixi ilə üst-üstə düşür. Beləliklə, hüququn coğrafiya (coğrafi xəritələr) yolu ilə öyrənilməsi fikri Aristotelin Yunan şəhər-polis və barbar ərazilərinin 153 "konstitusiyasını" təhlil edərək hüquq sistemlərinin xəritəsini yaratmağa çalışdığı dövrdən qaynaqlanır.
Eyni zamanda, XVII əsrin sonu – XVIII əsrin əvvəllərində Alman alimi Gottfried tərəfindən inkişaf etdirilən, fərdi dillərin tarixi mənşəli əlaqəli dil qruplarına birləşdirilməsi fikrini özündə cəmləşdirən müqayisəli dilçilik, bütövlükdə dünyanın hüquqi coğrafiyasının inkişafında əsas baza rolunu oynamışdır. Leybnits. Qruplaşdırma üçün tarixi və genetik meyarlara əsaslanaraq, dünyanın ən fərqli dillərini bir-birilə dil ailələrinə birləşdirməklə müqayisə etmək və bu əsasda dünya dillərinin şəcərələrini hərəkətlərinin sərhədlərinin coğrafi xəritəsindəki bir şəkil ilə tərtib etmək imkanlarından danışdı. Beləliklə, dünyanın bütün dilləri dil qrupları və alt qruplar ayrılmaz hissə olan dillər ailələrinə birləşdirilə bilər. Sonralar Leybnits, müxtəlif dövlətlərin qanununu genetik əlaqəli metoddan istifadə edərək hüquqi ailələrə daxil olan oxşar prinsipə görə təsnif edərək dünyanın hüquqi xəritəsini tərtib etmək cəhdi etdi. Belə bir müqayisə ilə bağlı bir sıra ciddi problemlərə baxmayaraq, xüsusən də dil və hüquq eyni anlayışlara və məzmuna, eyni zamanda bir-birinə tam uyğun olmayan sosial funksiyalara (dil üçün – kommunikativ funksiya, qanun üçün – tənzimləyici funksiya) malik deyil və buna görə də dilçi və hüquqi ailələrin təsnifatı belə deyildir eynidır və yalnız fərqli düsturlarla edilə bilər; elmi fikirləri həm müqayisəli qanunun, həm də dünyanın hüquqi coğrafiyasının daha da inkişaf etməsi və formalaşması istiqamətində gedən ilk Avropa alimidir.
1900-cü ildə zamanı keçirilən Birinci Beynəlxalq Müqayisəli Hüquq Konqresi müqayisəli qanunu nəinki bir elm olaraq (XVIII əsrin sonu və XIX əsrdə hazırlanmışdır) qanuniləşdirdi, eyni zamanda ayrı-ayrı hüquq sistemlərinin birləşməsi ilə bağlı Leibnizin fikirlərinin canlılığını nümayiş etdirdi. ailə hüququ (qanuni ailə). Birinci Qurultayda müqayisəli elm adamları bu konsepsiyanı işlətdilər , lakin o zaman Leybnizdən fərqli olaraq qanuni ailələrin təsnifatı haqqında daha yaxşı bir təsəvvür yaranmışdı, o vaxtlar yaradılan müqayisəli qanunda bu qədər əhəmiyyətli əsaslara XIX əsr ərzində sahib deyildi .
Bir intizam olaraq dünyanın hüquqi coğrafiyası XX əsr əsrin əvvəllərində Amerikalı hüquqşünas John Wigmore tərəfindən monoqrafiyanın buraxılması ilə meydana gəldi: "Dünyanın hüquqi (qanuni) sistemlərinin panoraması", burada müəllif əvvəlcə dünya xəritəsində müəyyən bir ölkədəki mövcud hüquq sistemlərini təsvir etmişdir. Viqmorun dövrü və bu elmi istiqamət üçün yeni və inqilabi olmasına baxmayaraq, bu sahədəki fikirlərinin daha əsaslı şəkildə təkmilləşdirilməsi və inkişafı tələb olundu.
XX əsrdə bir neçə onlarla görkəmli müqayisəli elm adamı var idi, lakin bu, milli hüquq sistemlərinin hüquqi ailələrə ən uğurlu təsnifatı ilə çıxış edə bilən və müqayisəli hüquq elmini daha yüksək inkişaf mərhələsinə qoyan Fransız müqayisəli müəllif Rene David idi. Rene Davidə görə, dünyada bunlar var: Roma-Alman hüquqi ailəsi; İngiltərə-Sakson hüquqi ailəsi (ümumi hüquq ailəsi) və sosialist hüquq ailəsi; dini və ya adət hüququnun üstünlük təşkil etdiyi ailələr də daxil olmaqla ilk üç ailəyə əsaslanan qarışıq hüquqi sistemlər mövcuddur . Sosialist hüququ ailəsi bir çox cəhətdən Romano-Alman qanunu ilə eynidır, eyni zamanda özünəməxsus xüsusiyyətlərinə malikdir ; 1990-cı ildən sonra Sovet İttifaqının və bütövlükdə sosialist blokunun dağılması ilə əlaqədar olaraq ona daxil olan hüquq sistemləri Romano-Alman hüquq ailəsinin bir hissəsi oldu. Bəzi alimlər hesab edirlər ki, sosialist hüququ ailəsi Slavyan hüququ, Baltik və Şərqi Avropa qanunlarına nisbətən müstəqil ailələrə çevrildi.
Dünyanın hüquqi coğrafiyasına indi əsas götürülən görünüşü verən Rene David idi.
Sovet İttifaqında "dünyanın hüquqi xəritəsi" anlayışından ilk istifadə edən məşhur Sovet və Rus müqayisəli alimi idi, ümumi nəşrində Rene Davidin rus dilində bir kitabı tərcümə edilmiş və nəşr edilmişdir (1967, 1988, 1996-cı illərdə) və 1999). Rene Davidin rus dilində hazırladığı bu əsərin müqəddiməsində V. A. Tumanov bu termindən istifadə etmişdir . Buna baxmayaraq, dünyanın hüquqi coğrafiyasının müstəqil bir elmi sahə və nizam-intizam olması barədə bəyanatı ilk dəfə Rusiya hüquq elmində məşhur özbək müqayisəli fəalı doktorluq dissertasiyasında ilk dəfə "Burjua müqayisəli hüququ: tarix və müasirlik" adlı doktorluq dissertasiyasında ifadə etmişdir. sonralar "Müqayisəli hüquq və dünyanın hüquqi coğrafiyası" dərsliyi. Bu əsərlərdə müqayisəli hüquqşünaslıq fəsillərindən sonra "Dünyanın müasir hüquqi coğrafiyası" ayrı-ayrı fəsillərinə həm hüquqi ailələr, həm də fəaliyyət göstərdikləri coğrafi bölgələr haqqında ətraflı məlumat daxil edilmişdir.
Son onilliklərdə müqayisəli hüququn konseptual alətlərini deyil, dünyanın hüquqi coğrafiyasına dair geniş materialı özündə əks etdirən, bu və ya digər ailənin fəaliyyət göstərdiyi coğrafi bölgələri ətraflı təsvir edən və göstərmiş əsərləri olan müqayisəli hüquqşünasların əsərləri nəşr olundu. 2009-cu ilin əvvəlində, Volters Kluver Nəşriyyat Evində, dünyanın müasir hüquqi xəritəsi məsələsinin ətraflı araşdırıldığı dövrdə, məşhur fransız alimi Raymond Legerin, dövrümüzün böyük hüquq sistemlərinə həsr edilmiş bir kitabı rus dilində nəşr edildi.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu mürəkkəb elmin tədqiqi və inkişafı üçün əsas ağırlıq mərkəzi Avropada və keçmiş Sovet İttifaqında yerləşir. Məsələn, 1993-cü ildən 2003-cü ilə qədər "Dünya ölkələrinin hüquq sistemləri" adlı unikal istinad kitabı üç dəfə (professor Reshetnikov və Suxarev tərəfindən redaktə edilmişdir) bu elmdə əla və yeni bir araşdırma oldu. Bu kitabçalarda dünyanın bütün ölkələri, milli hüquq sistemlərinin tarixi və təkamülü, habelə dünyanın hüquqi xəritəsindəki yerləri təhlil edilir.
İstinadlar
- Knapp, Viktor. Velké právní systémy. Úvod do srovnávací právní vědy. Praha: C. H. Beck. 1996. ISBN .
- Кутарев О.Ю. "Имеет ли право на жизнь правовая география?". Журнал «Социосфера». — 2012. — № 1. 2014-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-27.
- Саидов, 2003
- John Wigmore. The Panorama of the World’s Legal Systems. — Washington, 1928
- Рене Давид, 1996
- В. Лейбниц // Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия, 2004
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- "Gottfried Wilhelm Leibniz" (ingilis). 2013-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-27.
- Leibniz, Gottfried Wilhelm. Theatrum legale als Projekt einerumfassenden Darstellung des Rechts aller Völker, Länder und Zeiten // Новые методы изучения и преподавания юриспруденции. Francofurti: Zunnerus. 1667 [Nova Methodus Discendae Docendaeque Iurisprudentiae]. 40.
- Theatrum legale mundi: symbola Cs. Varga oblata. Budapest: Szent Istvan Tarsulat. ed. by P. Cserne [et al.] 2007. ISBN .
- Csaba Varga. Comparative Legal Cultures (PDF). Budapest. 2010. 49.
- MOUSOURAKIS George. Rethinking Comparative Law’s Potential for Expanding Legal Perspectives (PDF). Vol. 41 (Hosei Riron). 2009. 128–160.
- Марченко М.Н. Правовые системы современного мира (Учебное пособие). М.: Зерцало-М. 2001. 7. ISBN .
- Лафитский В.И. Сравнительное правоведение в образах права (PDF). 1. М. 2010. 200–275."Arxivlənmiş surət" (PDF). 2015-06-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-18.
- Тихомиров, 1996
- Саидов А. Х. Сравнительное правоведение и юридическая география мира. — Москва, 1993.
- Саидов А. Х. Сравнительное правоведение. — Москва: Юрист, 2003.
- Раймон Леже. Великие правовые системы современности: сравнительно-правовой подход (2-е изд.). М.: Волтерс Клувер. пер. с фр. А.В. Грядова. 2010. 270. ISBN .
- Правовые системы стран мира: Энциклопедический справочник (3-е изд., перераб. и доп.). М.: Норма-Инфра. Отв. ред. А.Я. Сухарев. 2003. ISBN .
- Решетников Ф.М. Правовые системы стран мира: Справочник. М.: . 1993. ISBN .
Ədəbiyyat
- Кнапп В. Крупные системы права в современном мире. — Сравнительное правоведение. Сб. ст. М.,1978;
- Ансель М. Сравнительное право и унификация права // Очерки сравнительного права. — М.: Прогресс, 1981;
- Ансель М. Методологические проблемы сравнительного правоведения // Очерки сравнительного права. М.: Прогресс, 1981;
- Саидов А. Х..Сравнительное правоведение и юридическая география мира. М., ИГПРАН, 1993;
- Решетников Ф. М. Правовые системы стран мира. справочник., М., Юридическая лит-ра, 1993;
- Цвайгерт К., Кетц Х. Введение в сравнительное правоведение в сфере частного права. М.: Международные отношения, 1995;
- Давид Р., Жоффре-Спинози К. Основные правовые системы современности. М.: Международные отношения. Пер. с фр. В. А. Туманова. 1996 [Les grands systemes de droit contemporains]. ISBN .
- Тихомиров Ю.А. Курс сравнительного правоведения. М.: НОРМА. 1996. ISBN .
- Сравнительное конституционное право. Под ред. А. И. Ковлера, В. Е. Чиркина, Ю. А. Юдина. М., 1996;
- Основные институты гражданского права зарубежных стран: Сравнительно-правовое исследование. М.: Норма, 1999;
- Сравнительное правоведение (основные правовые системы современности). М.: Юристъ. Под ред. В.А. Туманова. 2003. ISBN .
- Скакун О. Ф. Общее сравнительное правоведение: Основные типы (семьи) правовых систем мира. — К.: Ін Юре, 2008;
- Правовые системы стран мира. Энциклопедический справочник. М., НОРМА, 2000, 2001, 2003;
- Бехруз Х. Введение в сравнительное правоведение. Одесса: Юридична литература, 2002;
- Малиновский А. А. Сравнительное правоведение в сфере уголовного права. М.: Международные отношения, 2002;
- Малиновский А. А. Сравнительное уголовное право. Учебник. М., Юрлитинформ, 2014.
- Мамедов Г. А. Закони про прокуратуру України та Азербайджану: порівняльний аналіз. Одесса: Митна справа.-2005.- 1.-с.44–50
- Киселёв И. Я. Сравнительное трудовое право: Учебник. М.: Проспект, 2005;
- Марченко М. Н. Сравнительное правоведение: Учебник для вузов. Общая часть. М.: Зерцало, 2006;
- Schlesinger R.B. Comparative Law. Cases — Text — Materials. V-th ed. Mineola; N.Y., 1980;
- International Encyclopedia of Comparative Law. Volume (National Reports), 1987;
- An Introduction to Comparative Law, translation from the Germany original: T. Weir, 3rd edition; Oxford, 1998.
- The Oxford Handbook of Comparative Law, 2012
- The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, 2012
- Biriukov P. Criminal liability of legal persons in EU-countries. Voronezh: VSU Publishing house, 2015;
- Сравнительное правоведение: учебник / П.Н. Бирюков, Д. В. Галушко. – Воронеж: ИД ВГУ, 2018. – 380 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqayiseli huquq huquqi muqayiseli tehlil huquqi muqayiseli arasdirmalar eyni adli dovlet ve huquq institutlarini onlarin esas prinsiplerini ve kateqoriyalarini muqayise ederek muxtelif dovletlerin huquq sistemlerini arasdiran fiqur bolme Muqayiseli qanunun meqsedleriMuqayiseli qanun yuksek teorisiyaya baxmayaraq ve beynelxalq teskilatlarin fealiyyeti sahesinde en populyar elmlerden biridir Muqayiseli qanunun esas meqsedleri arasinda ayird etmek adetlidir epistemoloji meqsed praktik meqsedler Muqayiseli qanunun epistemoloji meqsedi huquqi fenomen ve tesisatlarin inkisafinin umumi numunelerini mueyyenlesdirmekdir cunki yalniz ferqli huquq sistemlerinin muqayisesi qanunda umumi ve xususi tesadufi ve nizamliligi ayird etmeye imkan verir Belelikle her hansi bir huquqi arasdirmada nisbeten huquqi metod vacibdir Basqa sozle xarici huquq bilikleri oz qanunlarinizi daha yaxsi basa dusmeye ustunluklerini ve menfi cehetlerini gormeye imkan verir Bu baximdan muqayiseli huququn esaslarinin oyrenilmesi gelecek huquqsunaslarin huquqi tefekkurunun formalasmasinda muhum terkib hissesidir onu daha hecmli ve cevik etmek olar Muqayiseli qanun sirf epistemoloji ile yanasi asagidaki praktik meqsedleri de dasiyir aciq aydin zeruret yarandigi erazilerde ilk novbede mulki ticaret humanitar huquq muxtelif dovletlerin qanunvericiliyinin yaxinlasmasina ve birlesdirilmesine komek etmek xarici olkelerin huquq tecrubesinin oyrenilmesi esasinda oz milli huquq sisteminin tekmillesdirilmesi ucun tekliflerin hazirlanmasi Bu sirf praktik meqsedlere catmaq hazirda Avropa Birliyindeki genismiqyasli inteqrasiya prosesleri ve Avropa Vetendas Mecellesi umumen Avropa Konstitusiyasi kimi Avropa aktlarinin qebul edilmesi layiheleri sebebinden xususile aktualdir Muqayiseli qanunun yaranmasi ve inkisafiMuqayiseli huquqi tedqiqat metodu qedim dovrlerde tetbiq olunmaga basladi Meselen Platon muxtelif Yunan siyasetinin qanunlarini muqayise etdi Aristotel siyasi teskilatin qanunlari haqqinda netice cixarmaq ucun 153 Yunan ve Barbar seherlerinin konstitusiyasini toplayib muqayise etdi Eyni zamanda qedim Roma huquqsunaslari bele bir arasdirma aparmamisdilar cunki qanunlarinin butun diger barbar qanunlardan ustunluyune emin idiler Muqayiseli huquqi metod muasir dovrde daha da inkisaf etmisdir Fransada Qanunlarin Ruhu adli eserinde muxtelif huquq sistemlerini muqayise etmeye muraciet etdi ve qanunlarini anlayisina esaslanan bu sistemler arasindaki ferqlerin sebebleri barede tekliflerini soyledi Almaniyada Leybnits ilk olaraq huquq sistemlerini muqayise etmek ideyasini teqdim etdi Ancaq musteqil bir elmi intizam olaraq muqayiseli huquq yalniz XIX esrin ikinci yarisinda formalasdi Yeni elmin inkisafi ucun en vacib hadiseler 1869 cu ilde Fransa Muqayiseli Huquq Cemiyyetinin temeli ve 1900 cu ilde 1 ci Muqayiseli Huquq Konqresinin kecirilmesi idi XIX esrin evvellerinden etibaren Fransa ve bir sira diger Qerb olkelerinin universitetlerinde muqayiseli huquq sobeleri yaranmaga basladi Ikinci Dunya Muharibesinden sonra muqayiseli huquqi arasdirmalara hesr olunmus bir cox dovri nesrler var Belelikle 1949 cu ilde Parisde Beynelxalq Muqayiseli Huquq Jurnali tesis edildi fr Revue internationale de droit compare Dunyanin huquqi cografiyasDunyanin huquq sistemlerinin xeritesi Dunyanin huquqi cografiyasi huquqi cografiya tarix cografiya ve huququn kesismesinde yaranan tetbiqi elm sobesi tedqiqat movzusu huquq sistemlerinin ailenin dunya xeritesinde yayilmasi qanunlarini onlarin tarixini ve tekamul inkisafini oyrenmekdir Dunyanin huquqi cografiyasi termini ozu cex muqayiseli alim terefinden ilk defe 1976 ci ilde Almaniyada sonra 1996 ci ilde Cexiyada nesr olunmus Boyuk Huquq Sistemleri Muqayiseli Qanuna Giris adli eserinde tanidildi ve istifade edildi Dunyanin huquqi cografiyasi muqayiseli huquq elminden gelir ve muqayiseli huquqsunaslarin eyni konseptual aparatlarin meselen huquqi aile istifadesi sayesinde inkisaf edir lakin ayri ayri tedqiqatcilarin fikrince elmde musteqil bir istiqamet temsil edir ve muqayiseli qanundan mueyyen derecede ferqlenir Dunyanin huquqi cografiyasi ile muqayiseli huquqsunasliq arasindaki esas ferq butovlukde milli huquq sistemlerinin ayri ayri filial ve huquq institutlarinin muqayise olundugu vasitelerin inkisafi deyil ferqli ve muxtelifliyinde mueyyen bir huquqi ailenin serhedleri dunyasinin cografi xeritesindeki tesvirdir Ustelik yalniz muasir dovrde deyil mueyyen bir huquqi ailenin tarixi ve huquqi cografiya yaranmasindan beri butun tarixi dovrde Dunyanin huquqi cografiyasinin inkisaf merheleleri muqayiseli huququn tarixi ile ust uste dusur Belelikle huququn cografiya cografi xeriteler yolu ile oyrenilmesi fikri Aristotelin Yunan seher polis ve barbar erazilerinin 153 konstitusiyasini tehlil ederek huquq sistemlerinin xeritesini yaratmaga calisdigi dovrden qaynaqlanir Qotfrid Leybnits Eyni zamanda XVII esrin sonu XVIII esrin evvellerinde Alman alimi Gottfried terefinden inkisaf etdirilen ferdi dillerin tarixi menseli elaqeli dil qruplarina birlesdirilmesi fikrini ozunde cemlesdiren muqayiseli dilcilik butovlukde dunyanin huquqi cografiyasinin inkisafinda esas baza rolunu oynamisdir Leybnits Qruplasdirma ucun tarixi ve genetik meyarlara esaslanaraq dunyanin en ferqli dillerini bir birile dil ailelerine birlesdirmekle muqayise etmek ve bu esasda dunya dillerinin secerelerini hereketlerinin serhedlerinin cografi xeritesindeki bir sekil ile tertib etmek imkanlarindan danisdi Belelikle dunyanin butun dilleri dil qruplari ve alt qruplar ayrilmaz hisse olan diller ailelerine birlesdirile biler Sonralar Leybnits muxtelif dovletlerin qanununu genetik elaqeli metoddan istifade ederek huquqi ailelere daxil olan oxsar prinsipe gore tesnif ederek dunyanin huquqi xeritesini tertib etmek cehdi etdi Bele bir muqayise ile bagli bir sira ciddi problemlere baxmayaraq xususen de dil ve huquq eyni anlayislara ve mezmuna eyni zamanda bir birine tam uygun olmayan sosial funksiyalara dil ucun kommunikativ funksiya qanun ucun tenzimleyici funksiya malik deyil ve buna gore de dilci ve huquqi ailelerin tesnifati bele deyildir eynidir ve yalniz ferqli dusturlarla edile biler elmi fikirleri hem muqayiseli qanunun hem de dunyanin huquqi cografiyasinin daha da inkisaf etmesi ve formalasmasi istiqametinde geden ilk Avropa alimidir 1900 cu ilde zamani kecirilen Birinci Beynelxalq Muqayiseli Huquq Konqresi muqayiseli qanunu neinki bir elm olaraq XVIII esrin sonu ve XIX esrde hazirlanmisdir qanunilesdirdi eyni zamanda ayri ayri huquq sistemlerinin birlesmesi ile bagli Leibnizin fikirlerinin canliligini numayis etdirdi aile huququ qanuni aile Birinci Qurultayda muqayiseli elm adamlari bu konsepsiyani isletdiler lakin o zaman Leybnizden ferqli olaraq qanuni ailelerin tesnifati haqqinda daha yaxsi bir tesevvur yaranmisdi o vaxtlar yaradilan muqayiseli qanunda bu qeder ehemiyyetli esaslara XIX esr erzinde sahib deyildi Bir intizam olaraq dunyanin huquqi cografiyasi XX esr esrin evvellerinde Amerikali huquqsunas John Wigmore terefinden monoqrafiyanin buraxilmasi ile meydana geldi Dunyanin huquqi qanuni sistemlerinin panoramasi burada muellif evvelce dunya xeritesinde mueyyen bir olkedeki movcud huquq sistemlerini tesvir etmisdir Viqmorun dovru ve bu elmi istiqamet ucun yeni ve inqilabi olmasina baxmayaraq bu sahedeki fikirlerinin daha esasli sekilde tekmillesdirilmesi ve inkisafi teleb olundu XX esrde bir nece onlarla gorkemli muqayiseli elm adami var idi lakin bu milli huquq sistemlerinin huquqi ailelere en ugurlu tesnifati ile cixis ede bilen ve muqayiseli huquq elmini daha yuksek inkisaf merhelesine qoyan Fransiz muqayiseli muellif Rene David idi Rene Davide gore dunyada bunlar var Roma Alman huquqi ailesi Ingiltere Sakson huquqi ailesi umumi huquq ailesi ve sosialist huquq ailesi dini ve ya adet huququnun ustunluk teskil etdiyi aileler de daxil olmaqla ilk uc aileye esaslanan qarisiq huquqi sistemler movcuddur Sosialist huququ ailesi bir cox cehetden Romano Alman qanunu ile eynidir eyni zamanda ozunemexsus xususiyyetlerine malikdir 1990 ci ilden sonra Sovet Ittifaqinin ve butovlukde sosialist blokunun dagilmasi ile elaqedar olaraq ona daxil olan huquq sistemleri Romano Alman huquq ailesinin bir hissesi oldu Bezi alimler hesab edirler ki sosialist huququ ailesi Slavyan huququ Baltik ve Serqi Avropa qanunlarina nisbeten musteqil ailelere cevrildi Dunyanin huquqi cografiyasina indi esas goturulen gorunusu veren Rene David idi Sovet Ittifaqinda dunyanin huquqi xeritesi anlayisindan ilk istifade eden meshur Sovet ve Rus muqayiseli alimi idi umumi nesrinde Rene Davidin rus dilinde bir kitabi tercume edilmis ve nesr edilmisdir 1967 1988 1996 ci illerde ve 1999 Rene Davidin rus dilinde hazirladigi bu eserin muqeddimesinde V A Tumanov bu terminden istifade etmisdir Buna baxmayaraq dunyanin huquqi cografiyasinin musteqil bir elmi sahe ve nizam intizam olmasi barede beyanati ilk defe Rusiya huquq elminde meshur ozbek muqayiseli feali doktorluq dissertasiyasinda ilk defe Burjua muqayiseli huququ tarix ve muasirlik adli doktorluq dissertasiyasinda ifade etmisdir sonralar Muqayiseli huquq ve dunyanin huquqi cografiyasi dersliyi Bu eserlerde muqayiseli huquqsunasliq fesillerinden sonra Dunyanin muasir huquqi cografiyasi ayri ayri fesillerine hem huquqi aileler hem de fealiyyet gosterdikleri cografi bolgeler haqqinda etrafli melumat daxil edilmisdir Son onilliklerde muqayiseli huququn konseptual aletlerini deyil dunyanin huquqi cografiyasina dair genis materiali ozunde eks etdiren bu ve ya diger ailenin fealiyyet gosterdiyi cografi bolgeleri etrafli tesvir eden ve gostermis eserleri olan muqayiseli huquqsunaslarin eserleri nesr olundu 2009 cu ilin evvelinde Volters Kluver Nesriyyat Evinde dunyanin muasir huquqi xeritesi meselesinin etrafli arasdirildigi dovrde meshur fransiz alimi Raymond Legerin dovrumuzun boyuk huquq sistemlerine hesr edilmis bir kitabi rus dilinde nesr edildi Qeyd etmek lazimdir ki bu murekkeb elmin tedqiqi ve inkisafi ucun esas agirliq merkezi Avropada ve kecmis Sovet Ittifaqinda yerlesir Meselen 1993 cu ilden 2003 cu ile qeder Dunya olkelerinin huquq sistemleri adli unikal istinad kitabi uc defe professor Reshetnikov ve Suxarev terefinden redakte edilmisdir bu elmde ela ve yeni bir arasdirma oldu Bu kitabcalarda dunyanin butun olkeleri milli huquq sistemlerinin tarixi ve tekamulu habele dunyanin huquqi xeritesindeki yerleri tehlil edilir IstinadlarKnapp Viktor Velke pravni systemy Uvod do srovnavaci pravni vedy Praha C H Beck 1996 ISBN 80 7179 089 3 Kutarev O Yu Imeet li pravo na zhizn pravovaya geografiya Zhurnal Sociosfera 2012 1 2014 08 07 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 27 Saidov 2003 John Wigmore The Panorama of the World s Legal Systems Washington 1928 Rene David 1996 V Lejbnic Bolshaya enciklopediya Kirilla i Mefodiya 2004 Muqayiseli huquq Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Gottfried Wilhelm Leibniz ingilis 2013 07 24 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 27 Leibniz Gottfried Wilhelm Theatrum legale als Projekt einerumfassenden Darstellung des Rechts aller Volker Lander und Zeiten Novye metody izucheniya i prepodavaniya yurisprudencii Francofurti Zunnerus 1667 Nova Methodus Discendae Docendaeque Iurisprudentiae 40 Theatrum legale mundi symbola Cs Varga oblata Budapest Szent Istvan Tarsulat ed by P Cserne et al 2007 ISBN 9789633617892 Csaba Varga Comparative Legal Cultures PDF Budapest 2010 49 MOUSOURAKIS George Rethinking Comparative Law s Potential for Expanding Legal Perspectives PDF Vol 41 Hosei Riron 2009 128 160 Marchenko M N Pravovye sistemy sovremennogo mira Uchebnoe posobie M Zercalo M 2001 7 ISBN 978 5 94373 150 1 Lafitskij V I Sravnitelnoe pravovedenie v obrazah prava PDF 1 M 2010 200 275 Arxivlenmis suret PDF 2015 06 27 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 05 18 Tihomirov 1996 Saidov A H Sravnitelnoe pravovedenie i yuridicheskaya geografiya mira Moskva 1993 Saidov A H Sravnitelnoe pravovedenie Moskva Yurist 2003 Rajmon Lezhe Velikie pravovye sistemy sovremennosti sravnitelno pravovoj podhod 2 e izd M Volters Kluver per s fr A V Gryadova 2010 270 ISBN 978 5 466 00400 7 Pravovye sistemy stran mira Enciklopedicheskij spravochnik 3 e izd pererab i dop M Norma Infra Otv red A Ya Suharev 2003 ISBN 5 89123 725 3 Reshetnikov F M Pravovye sistemy stran mira Spravochnik M 1993 ISBN 5 7260 0590 2 EdebiyyatKnapp V Krupnye sistemy prava v sovremennom mire Sravnitelnoe pravovedenie Sb st M 1978 Ansel M Sravnitelnoe pravo i unifikaciya prava Ocherki sravnitelnogo prava M Progress 1981 Ansel M Metodologicheskie problemy sravnitelnogo pravovedeniya Ocherki sravnitelnogo prava M Progress 1981 Saidov A H Sravnitelnoe pravovedenie i yuridicheskaya geografiya mira M IGPRAN 1993 Reshetnikov F M Pravovye sistemy stran mira spravochnik M Yuridicheskaya lit ra 1993 Cvajgert K Ketc H Vvedenie v sravnitelnoe pravovedenie v sfere chastnogo prava M Mezhdunarodnye otnosheniya 1995 David R Zhoffre Spinozi K Osnovnye pravovye sistemy sovremennosti M Mezhdunarodnye otnosheniya Per s fr V A Tumanova 1996 Les grands systemes de droit contemporains ISBN 5 7133 0892 8 Tihomirov Yu A Kurs sravnitelnogo pravovedeniya M NORMA 1996 ISBN 5 89123 042 9 Sravnitelnoe konstitucionnoe pravo Pod red A I Kovlera V E Chirkina Yu A Yudina M 1996 Osnovnye instituty grazhdanskogo prava zarubezhnyh stran Sravnitelno pravovoe issledovanie M Norma 1999 Sravnitelnoe pravovedenie osnovnye pravovye sistemy sovremennosti M Yurist Pod red V A Tumanova 2003 ISBN 5 7975 0334 4 Skakun O F Obshee sravnitelnoe pravovedenie Osnovnye tipy semi pravovyh sistem mira K In Yure 2008 Pravovye sistemy stran mira Enciklopedicheskij spravochnik M NORMA 2000 2001 2003 Behruz H Vvedenie v sravnitelnoe pravovedenie Odessa Yuridichna literatura 2002 Malinovskij A A Sravnitelnoe pravovedenie v sfere ugolovnogo prava M Mezhdunarodnye otnosheniya 2002 Malinovskij A A Sravnitelnoe ugolovnoe pravo Uchebnik M Yurlitinform 2014 Mamedov G A Zakoni pro prokuraturu Ukrayini ta Azerbajdzhanu porivnyalnij analiz Odessa Mitna sprava 2005 1 s 44 50 Kiselyov I Ya Sravnitelnoe trudovoe pravo Uchebnik M Prospekt 2005 Marchenko M N Sravnitelnoe pravovedenie Uchebnik dlya vuzov Obshaya chast M Zercalo 2006 Schlesinger R B Comparative Law Cases Text Materials V th ed Mineola N Y 1980 International Encyclopedia of Comparative Law Volume National Reports 1987 An Introduction to Comparative Law translation from the Germany original T Weir 3rd edition Oxford 1998 The Oxford Handbook of Comparative Law 2012 The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law 2012 Biriukov P Criminal liability of legal persons in EU countries Voronezh VSU Publishing house 2015 Sravnitelnoe pravovedenie uchebnik P N Biryukov D V Galushko Voronezh ID VGU 2018 380 s