Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Layoş Kaşşak (mac. Kassák Lajos; 21 mart 1887, Erşekuyvar — 22 iyul 1967, Budapeşt) — macar şair, siyasətçi, rəssam, avanqardın nəzəri mütəxəssisi, tərcüməçi, jurnalist, memar və yazıçı. O, işçi sinfinə mənsub olan ilk yazıçılardan biridir. Öz üzərində işləməklə sosialist hərəkatı çərçivəsində yazıçı olan Kaşşak 1900-cü illərin əvvəllərində Budapeştin radikal intellektual mədəniyyəti üçün əhəmiyyət kəsb edən jurnallar dərc etdirmişdir.
| Layoş Kaşşak | |
|---|---|
| mac. Kassák Lajos | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | Yolan Simon |
| Fəaliyyəti | şair, siyasətçi, rəssam, tərcüməçi, jurnalist, memar, yazıçı, boyakar[d], qrafika ustası[d], esseist |
| Partiyası | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tam olaraq tək başına hər hansı avanqard cərəyanının nümayəndəsi kimi bilinməsə də, ekspressionizm, futurizm və dadaizmin elementlərini qəbul edirdi.
Həyatı
Layoş Kaşşak Avstriya-Macarıstanın Erşekuyvar şəhərində (indiki Nove Zamki, Slovakiya) anadan olub. Atası əczaçı köməkçisi, anası isə camaşırxana işçisi olub. Valideynləri onun ali təhsil almasını istəsələr də, Kaşşak təhsilini dayandırıb çilingər köməkçisi kimi işləməyə başlayır. Bacısı Erji Uyvari ilə ailə həyatı qurmuşdur.
Fəaliyyəti
1904-cü ildə Kaşşak Budapeştə köçmüş və şəhər kənarında fabriklərin birində işləməyə başlamışdır. Həmkarlar ittifaqı hərəkatına qatılmış və bir neçə tətil təşkil etmişdir. 1905-ci ildə tətillər təşkil etdiyinə görə bir neçə dəfə işdən qovulmuşdu.
1907-ci ildə piyada və pulsuz Parisə yola düşüb; həmin dövrdə şəhər Şərqi Avropadan gələn rəssamları və ziyalıları cəlb edirdi. 1910-cu ildə isə ölkədən çıxarılaraq Macarıstana gətirildi. Bu səfərdən olan xatirələrini daha sonra 1927–1935-ci illərdə dövri olaraq, 1937-ci ildə isə bir kitab kimi dərc olunmuş "Bir insanın həyatı" (mac. Egy ember élete) adlı tərcümeyi-halında qələmə almışdır.
Rəsmi təhsili və yetərli yazı bacarığı olmasa da, Kaşşak böyük həvəslə əsərlərini dərc etməyə başladı. Onun ilk şeiri 1908-ci ildə nəşr olunmuşdur və 1912-ci ildə "Életsiratás" adlı ilk qısa hekayələr toplusu dərc edilmişdir. 1915-ci ildə "Vaqner maskasında epos" (mac. Éposz Wagner maszkjában) adlı ilk şeirlər kolleksiyası nəşr etdirmişdir. Həmin il, Fəaliyyət (mac. A Tett) adlı ilk jurnalının dərcinə başlamış, lakin tezliklə jurnala senzura qoyulmuş və "pasifist" olduğuna görə qadağan edilmişdi. O, öz jurnallarında fəaliyyətini dəstəklədiyi Səkkiz adı ilə tanınan bir qrup rəssamın da daxil olduğu intellektual hərəkatın üzvü idi. Kaşşak Budapeştdə ikən MA jurnalına başlamış, daha sonra jurnal Vyanada dərc olunmuşdur.
1919-cu ildə Macarıstan Sovet Respublikasının dövründə xüsusi Yazıçılar Direktoratına üzv oldu. Respublika lideri Bela Kun ilə kəskin mübahisədən sonra bolşevizmdən uzaqlaşdı və həmişə solçu qaldı. O, heç vaxt sosial məsuliyyətli bir şəxs və bir sənətçi arasında fərq qoymurdu; onun sənəti "sosialist adam" ifadəsinin bir hissəsi idi. Macarıstan Sovet Respublikası dağıldıqdan sonra Vyanaya köçüb. Burada o, ikinci jurnalı olan MA-nın ("Bu gün" və ya "Macar Aktivizmi" (mac. Magyar Aktivizmus)) nəşrini davam etdirib. O, həmçinin, Berlindən onun üçün material toplayaraq ona kömək edəcəyi bir layihə olan Buch neuer Künstler adlı bir antologiya dərc etdirmişdi.
Bununla belə, 1922-ci ilin mayında Bela Uitz ve Aladar Komyat, Kaşşakı tənqid edən rəqib jurnal Egységin ilk nömrəsini yayımladı.
1926-cı ildə Kaşşak Macarıstana qayıtdı. O, burada da fəaliyyətini davam etdirir və Munka (İş) (1927–1938) və Dokumentum (Sənəd) (1927) kimi jurnalların dərci və redaktəsi ilə məşğul olur; hər iki jurnal müstəqil solçu avanqard jurnal idi. Onun tərcümeyi-halı — Egy ember élete (Bir insanın həyatı) 1923-cü və 1937-ci illər arasında Macarıstan ədəbi jurnalında — Nyuqatda dövri olaraq bölmələrlə nəşr olunmuşdur. Kitab kimi nəşr olunduqdan sonra, Macarıstan Sovet Respublikası ilə bağlı fəsillərindən ötəri Kaşşak cinayət təqibinə məruz qalmışdı.
O, əsərlərini müntəzəm olaraq solçu qəzetlərdə nəşr etdirirdi. 1945-ci ildən 1947-ci ilədək o, sonralar qadağan olunduqda bağlanmış Kortárs (Müasir) jurnalını redaktə edib. 1947-ci ildə kommunistlər Macarıstan hökumətini ələ keçirdikdən sonra Layoş siyasi vəzifələrə geri döndü. O, Sosial Demokrat Partiyasının İncəsənət Komissiyasının rəhbəri təyin edildi. 1948-ci ildə millət vəkili oldu. Bir il sonra o, Parlamentdə yerini dəyişdirmək məcburiyyətində qalmışdı, sonra isə istefa vermişdi və nəhayət siyasi mühitin dəyişməsilə təqaüdə çıxmışdı.
1953-cü ildə Kaşşak Partiyanın mədəni siyasətini tənqid etdi və partiyadan qovuldu. Buna görə də illərlə ona jurnal dərc etməyə icazə verilmədi. Bu vəziyyət 1956-cı ilədək — dövrün nüfuzlu təşkilatı olan Yazıçılar Birliyində sədr seçilənə qədər davam etdi. 1957-ci ildən Partiyanın mədəni senzurası ilə praktiki olaraq da susdurulan Kaşşaka ölümünə qədər səyahət etmək, sərgi nümayiş etdirmək və dərc etməyə icazə verilmədi. Ancaq hətta susqunluğu ilə o, Macarıstanda və beynəlxalq səviyyədə çox sayda sənətkara təsir edə bilmişdi.
Əsərləri
Kaşşak ədəbi Macar avanqardının əsas siması və işçi sinfindən ilk şair/yazıçı/rəssamlardan biri hesab olunur. Tarixi avanqard hərəkatları ilə bağlı fikirləri bölgənin qavrayışına və bədii istehsalına təsir etmişdi. Onun MA ("Bu gün") və Tett ("Sənəd") jurnallarının geniş izləyici kütləsi vardı. O, beynəlxalq hərəkatın təsirinə məruz qalmış və bir neçə manifest vermişdir: Képarchitektúra ("Rəsm arxitekturası", 1922), Vissza a kaptafához ("Təməllərə dönüş", 1923), and A konstruktivizmusról ("Konstruktivizm haqqında", 1922).
Bir çox üslub və ya hərəkatla əlaqədə olduğu üçün, sənət tarixçilərinin əksəriyyəti onu "aktivist" adlandırır, bu ifadə bədii istehsalın sosial cəhətdən məşğul olduğu üslubu əks etdirir. Sosial bərabərlik dünyasını yaratmaq üçün müasir quruluş tərəfindən həyata keçirilməli olan funksionallıq və sosial effektivlik onun əsərlərinin əsas xüsusiyyətləridir.
Onun əsərlərinə , bilbordlar, dizayn, romanlar və rəsm əsərləri daxildir və ekspressionizm, dadaizm, futurizm, sürrealizm və tendensiyaların təsirini özündə əks etdirir.
Képarchitektúra
Képarchitektúra və ya Rəsm Arxitekturası ilk dəfə 1921-ci ilin sonlarında Kaşşak tərəfindən pamfletdə əks edilmişdir. Manifest MA 7-nin 4-cü nömrəsində ((mart 1922), s. 52–54) təkrar çap edilmişdir.
Xatirəsi
- Layoş Kaşşak muzeyi, Budapeşt şəhərinin şimalındakı qəsəbəsində, Kaşşakın sonuncu yaşayış yerinin yaxınlığında yerləşir və onun həyat və fəaliyyətinə aid təxminən 20.000 ədəd eksponat var.
Sitatları
- "Hər yaxşı işin atası narazılıq, anası isə çalışqanlıqdır."
İstinadlar
- Hungarian National Namespace. 2019.
- Кашшак Лайош // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "MA - Monoskop". monoskop.org (ingilis). Monoskop. 22 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 27 June 2018.
- Botar, Oliver A. I. "From Avant-Garde to "Proletkult" in Hungarian Emigre Politico-Cultural Journals, 1922-1924". Art and journals on the political front, 1910-1940. 1997: 100–141.
- Tóth, Edit. "From Activism to Kinetism: Modernist Spaces in Hungarian Art, 1918-1930. Budapest – Vienna – Berlin". psu.edu. The Pennsylvania State University. 19 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 29 November 2018.
Xarici keçidlər
- Kaşşak: Dadaist Rəsm-Şeirlər 1920–1922
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Layos Kassak mac Kassak Lajos 21 mart 1887 Ersekuyvar 22 iyul 1967 Budapest macar sair siyasetci ressam avanqardin nezeri mutexessisi tercumeci jurnalist memar ve yazici O isci sinfine mensub olan ilk yazicilardan biridir Oz uzerinde islemekle sosialist herekati cercivesinde yazici olan Kassak 1900 cu illerin evvellerinde Budapestin radikal intellektual medeniyyeti ucun ehemiyyet kesb eden jurnallar derc etdirmisdir Layos Kassakmac Kassak LajosDogum tarixi 21 mart 1887Dogum yeri Nove Zamki SlovakiyaVefat tarixi 22 iyul 1967 80 yasinda Vefat yeri Budapest Macaristan Xalq RespublikasiDefn yeriHeyat yoldasi Yolan SimonFealiyyeti sair siyasetci ressam tercumeci jurnalist memar yazici boyakar d qrafika ustasi d esseistPartiyasi Macaristan Zehmetkesler Partiyasi 1949 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tam olaraq tek basina her hansi avanqard cereyaninin numayendesi kimi bilinmese de ekspressionizm futurizm ve dadaizmin elementlerini qebul edirdi HeyatiLayos Kassak Avstriya Macaristanin Ersekuyvar seherinde indiki Nove Zamki Slovakiya anadan olub Atasi eczaci komekcisi anasi ise camasirxana iscisi olub Valideynleri onun ali tehsil almasini isteseler de Kassak tehsilini dayandirib cilinger komekcisi kimi islemeye baslayir Bacisi Erji Uyvari ile aile heyati qurmusdur FealiyyetiMA jurnalinin Vyanadaki emekdaslari Bortnyik Sandor Uitz Bela Uyvari Erji Simon Andor Kassak Layos Simon Yolan Barta Sandor 1922 Ressam Nemes Lampert Yojefin Layos Kassakin portreti adli eseri 1917 1904 cu ilde Kassak Budapeste kocmus ve seher kenarinda fabriklerin birinde islemeye baslamisdir Hemkarlar ittifaqi herekatina qatilmis ve bir nece tetil teskil etmisdir 1905 ci ilde tetiller teskil etdiyine gore bir nece defe isden qovulmusdu 1907 ci ilde piyada ve pulsuz Parise yola dusub hemin dovrde seher Serqi Avropadan gelen ressamlari ve ziyalilari celb edirdi 1910 cu ilde ise olkeden cixarilaraq Macaristana getirildi Bu seferden olan xatirelerini daha sonra 1927 1935 ci illerde dovri olaraq 1937 ci ilde ise bir kitab kimi derc olunmus Bir insanin heyati mac Egy ember elete adli tercumeyi halinda qeleme almisdir Resmi tehsili ve yeterli yazi bacarigi olmasa da Kassak boyuk hevesle eserlerini derc etmeye basladi Onun ilk seiri 1908 ci ilde nesr olunmusdur ve 1912 ci ilde Eletsiratas adli ilk qisa hekayeler toplusu derc edilmisdir 1915 ci ilde Vaqner maskasinda epos mac Eposz Wagner maszkjaban adli ilk seirler kolleksiyasi nesr etdirmisdir Hemin il Fealiyyet mac A Tett adli ilk jurnalinin dercine baslamis lakin tezlikle jurnala senzura qoyulmus ve pasifist olduguna gore qadagan edilmisdi O oz jurnallarinda fealiyyetini desteklediyi Sekkiz adi ile taninan bir qrup ressamin da daxil oldugu intellektual herekatin uzvu idi Kassak Budapestde iken MA jurnalina baslamis daha sonra jurnal Vyanada derc olunmusdur 1919 cu ilde Macaristan Sovet Respublikasinin dovrunde xususi Yazicilar Direktoratina uzv oldu Respublika lideri Bela Kun ile keskin mubahiseden sonra bolsevizmden uzaqlasdi ve hemise solcu qaldi O hec vaxt sosial mesuliyyetli bir sexs ve bir senetci arasinda ferq qoymurdu onun seneti sosialist adam ifadesinin bir hissesi idi Macaristan Sovet Respublikasi dagildiqdan sonra Vyanaya kocub Burada o ikinci jurnali olan MA nin Bu gun ve ya Macar Aktivizmi mac Magyar Aktivizmus nesrini davam etdirib O hemcinin Berlinden onun ucun material toplayaraq ona komek edeceyi bir layihe olan Buch neuer Kunstler adli bir antologiya derc etdirmisdi Bununla bele 1922 ci ilin mayinda Bela Uitz ve Aladar Komyat Kassaki tenqid eden reqib jurnal Egysegin ilk nomresini yayimladi 1926 ci ilde Kassak Macaristana qayitdi O burada da fealiyyetini davam etdirir ve Munka Is 1927 1938 ve Dokumentum Sened 1927 kimi jurnallarin derci ve redaktesi ile mesgul olur her iki jurnal musteqil solcu avanqard jurnal idi Onun tercumeyi hali Egy ember elete Bir insanin heyati 1923 cu ve 1937 ci iller arasinda Macaristan edebi jurnalinda Nyuqatda dovri olaraq bolmelerle nesr olunmusdur Kitab kimi nesr olunduqdan sonra Macaristan Sovet Respublikasi ile bagli fesillerinden oteri Kassak cinayet teqibine meruz qalmisdi O eserlerini muntezem olaraq solcu qezetlerde nesr etdirirdi 1945 ci ilden 1947 ci iledek o sonralar qadagan olunduqda baglanmis Kortars Muasir jurnalini redakte edib 1947 ci ilde kommunistler Macaristan hokumetini ele kecirdikden sonra Layos siyasi vezifelere geri dondu O Sosial Demokrat Partiyasinin Incesenet Komissiyasinin rehberi teyin edildi 1948 ci ilde millet vekili oldu Bir il sonra o Parlamentde yerini deyisdirmek mecburiyyetinde qalmisdi sonra ise istefa vermisdi ve nehayet siyasi muhitin deyismesile teqaude cixmisdi 1953 cu ilde Kassak Partiyanin medeni siyasetini tenqid etdi ve partiyadan qovuldu Buna gore de illerle ona jurnal derc etmeye icaze verilmedi Bu veziyyet 1956 ci iledek dovrun nufuzlu teskilati olan Yazicilar Birliyinde sedr secilene qeder davam etdi 1957 ci ilden Partiyanin medeni senzurasi ile praktiki olaraq da susdurulan Kassaka olumune qeder seyahet etmek sergi numayis etdirmek ve derc etmeye icaze verilmedi Ancaq hetta susqunlugu ile o Macaristanda ve beynelxalq seviyyede cox sayda senetkara tesir ede bilmisdi EserleriKassak edebi Macar avanqardinin esas simasi ve isci sinfinden ilk sair yazici ressamlardan biri hesab olunur Tarixi avanqard herekatlari ile bagli fikirleri bolgenin qavrayisina ve bedii istehsalina tesir etmisdi Onun MA Bu gun ve Tett Sened jurnallarinin genis izleyici kutlesi vardi O beynelxalq herekatin tesirine meruz qalmis ve bir nece manifest vermisdir Keparchitektura Resm arxitekturasi 1922 Vissza a kaptafahoz Temellere donus 1923 and A konstruktivizmusrol Konstruktivizm haqqinda 1922 Bir cox uslub ve ya herekatla elaqede oldugu ucun senet tarixcilerinin ekseriyyeti onu aktivist adlandirir bu ifade bedii istehsalin sosial cehetden mesgul oldugu uslubu eks etdirir Sosial beraberlik dunyasini yaratmaq ucun muasir qurulus terefinden heyata kecirilmeli olan funksionalliq ve sosial effektivlik onun eserlerinin esas xususiyyetleridir Onun eserlerine bilbordlar dizayn romanlar ve resm eserleri daxildir ve ekspressionizm dadaizm futurizm surrealizm ve tendensiyalarin tesirini ozunde eks etdirir Keparchitektura Keparchitektura ve ya Resm Arxitekturasi ilk defe 1921 ci ilin sonlarinda Kassak terefinden pamfletde eks edilmisdir Manifest MA 7 nin 4 cu nomresinde mart 1922 s 52 54 tekrar cap edilmisdir XatiresiLayos Kassak muzeyi Budapest seherinin simalindaki qesebesinde Kassakin sonuncu yasayis yerinin yaxinliginda yerlesir ve onun heyat ve fealiyyetine aid texminen 20 000 eded eksponat var Sitatlari Her yaxsi isin atasi naraziliq anasi ise calisqanliqdir IstinadlarHungarian National Namespace 2019 Kashshak Lajosh Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MA Monoskop monoskop org ingilis Monoskop 22 September 2022 tarixinde Istifade tarixi 27 June 2018 Botar Oliver A I From Avant Garde to Proletkult in Hungarian Emigre Politico Cultural Journals 1922 1924 Art and journals on the political front 1910 1940 1997 100 141 Toth Edit From Activism to Kinetism Modernist Spaces in Hungarian Art 1918 1930 Budapest Vienna Berlin psu edu The Pennsylvania State University 19 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 29 November 2018 Xarici kecidlerKassak Dadaist Resm Seirler 1920 1922