Laura Şakirjanova

Laura Qalimjanovna Şakirjanova (tatar. Луара Галимҗан кызы Шакирҗанова, və yaxud Zöhrə Şakirjan (tatar. Зөһрә Шакирҗан; 9 iyun 1950) — Sovet və rus tatar teatr xadimi, aktrisa, rejissor. Tatarıstan Respublikasının xalq artisti (2010), Tatarıstan Respublikasının əməkdar artisti (1996). Q.Kamal adına Tatar Akademik Teatrı Muzeyinin rəhbəri (1984—hazırda).

Laura Şakirjanova
tatar. Луара Галимҗан кызы Шакирҗанова
Doğum tarixi	9 iyun 1950(1950-06-09) (74 yaş)
Doğum yeri	Qüllə-Kimi kəndi, Ətnə rayonu, TMSSR, RSFSR, SSRİ
Milliyyəti	tatar
Vətəndaşlığı	SSRİ  Rusiya
Fəaliyyəti	teatr aktrisası, teatr rejissoru, şair
Təhsili	Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutu
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Laura Qalimjanovna Şakirjanova 9 iyun 1950-ci ildə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Ətnə rayonunun Qüllə-Kimi kəndində anadan olub. Atası və anası müəllim olub. Atası Qalimjan fizika və riyaziyyatdan, anası alman dili, tatar dili və ədəbiyyatdan dərs deyirdi. Ailənin dörd övladı var idi. Valideynlər onlara çayların adını vermişdilər. Onun böyük bacısı - Lena (şair); qardaşları isə Amur və Nildir.

O, atasının direktor olduğu Aşağı Quyuq kəndində ibtidai məktəbi və Qüllə-Kimidə orta məktəbi bitirib. Təhsil aldığı müddətdə məktəbin özfəaliyyət tədbirlərində fəal iştirak edib, müxtəlif dərnəklərə gedib, mandolin çalmış, şeir oxumuş, rəqs və akrobatik hərəkətlər edib. 10-cu sinifdə Leninqrada gedən və məşhur rəssam olan qız haqqında E.Şeremetyevanın “Bahar elçiləri” kitabını oxuduqdan sonra o, aktrisalıq karyerasını seçmək qərarına gəlib. 16 yaşında məktəbi erkən bitirdikdən sonra Kazana gedib və teatr məktəbinə daxil olub. M.Səlimjanov, R.Bikçantayev, Ş.Əsfəndiyarova, Q.Şamukov, Asiya Xayrullina kimi səhnə ustalarından dərs alıb. 1970-ci ildə Kazan Teatr Məktəbini bitirdikdən sonra yaradıcılıq fəaliyyətinə Q.Tukay adına Tatar Dövlət Filarmoniyasında Z.Basırovanın estrada qrupunda danışıq janrı artisti və konsert proqramlarının aparıcısı kimi başlayıb..

Daha sonra uşaqlıq arzusunu həyata keçirərək Leninqrada yola düşüb. 1973-cü ildə Leninqrad Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya İnstitutunun aktyorluq fakültəsini bitirib, orada Tatar studiyasında təhsil alıb. Bu zaman o, rus və xarici teatr irsi ilə fəal şəkildə tanış olub və onun tələbə yoldaşları İ.Axmetzyanov, Q.Şarafeyev, Ş.Bariyev, R.Abdullayev, İ.Faxrutdinov kimi məşhur gələcək aktyorlar olub.

Səhnə fəaliyyəti

Laura Şakirjanovanın rəhbəri olduğu Q.Kamal adına Tatar Akademik Teatrının muzeyi

1973-cü ildə Tatar Respublika Səyyar Teatrının truppasına qəbul olunub (sonralar K.Tinçurin adına Tatar Dram və Komediya Teatrı). Laura Şakirjanova 1979-cu ilə qədər burada çalışıb. Ekspressiv zahiri xüsusiyyətlərə malik olan Laura, o dövrün teatr repertuarının baş rollarında, əsasən gənc qəhrəmanlar rolunda özünü istedadlı dramaturgiya aktrisası kimi göstərib. Səhnədə rollarını həyati həqiqəti, xarakter çoxşaxəliliyi, ürəkaçan ifşası, psixoloji obraz ilə təcəssüm etdirib.

O, Zəhra Şakirjan səhnə adı ilə tanınırdı, sonralar bu təxəllüs Müfti Ravil Qaynutdinin xeyir-duası ilə onun ikinci adı olub. Ümumilikdə teatrda işlədiyi müddətdə o, Leyla, Zeynəb (“Toydan sonra” R.Bətulla), Əminə (“Xurma pulsuz vermir” S.Camal), Darina (“Vəhşi qazların ardınca”), Roza (“Bülbüllər bizə uçdu” İ.Yüzeyev), Tənzilə (“Nəzir” Tufan Minnullin), Nəzirə (“Səhvsənmi, Nəzirə” H.Vahit), Lena (“Evlənmək, yoxsa nə?”, Y. Safiullina), Tamara (“Vəziyyət” Viktor Rozov), Anna Tixonovna (“Bir qəpik yox idi, amma birdən altın oldu”, Aleksandr Ostrovski) və bir sıra başqa maraqlı rolları ifa edib. Daha sonra Finlandiya İslam Cəmiyyətinin dəvəti ilə Helsinkiyə getmiş və burada tatar diasporunun özfəaliyyət qrupuna metodiki və praktiki yardım göstərib. O, rejissor kimi Q.Kamalın “Birinci Teatr" (1991), "Asilyar” (1992), Mirheydər Feyzinin “Qaliyabanu” (1993), R.Batullanın “Toydan sonra” (1994) əsərlərini səhnələşdirib. R.Batullanın “Toydan sonra” pyesini isə 1995-ci ildə Nyu-Yorkda səhnəyə qoyub..

Evdən uzaq həyatdan yorğunluq, repertuarın monotonluğu və yaradıcılıq inkişafının olmaması səbəbindən səyyar teatrı tərk edərək iş yerini dəyişib. Laura Şakirjanova 1979-1984-cü illərdə TASSR Mədəniyyət Nazirliyində teatr şöbəsinin böyük inspektoru olub. Bu vəzifədə olarkən Laura respublika teatr birliklərinin işlərində yaxından iştirak edib. O, incəsənət xadimləri üçün konsertlərin təşkilində aktiv rol alıb. Televiziya və radioda tatar teatrının mütəxəssisi kimi çıxışlar edib. M.Səlimjanovun dəvəti ilə 1984-cü ildə Q.Kamal adına Tatar Akademik Teatrına işə qəbul olunub. Hazırda bu teatrın muzeyinin müdiri vəzifəsində çalışır. Muzeyin təşkilatçısı kimi o, teatr arxivinin qorunub saxlanması, teatrın həyatında baş verən gündəlik hadisələrin qeydə alınması üçün mühüm işlər görür. O, teatr haqda məqalə və bukletlərin müəllifidir. Tatar teatr sənətinin xadimləri haqqında çoxsaylı sərgilərin tərtibatçısı və yaradıcısıdır. O.Kamal Teatrının 100 illik yubileyi üçün tarix, tamaşalar və rəssamlar haqqında ikicildlik kitabın tərtibi və nəşrində fəal iştirak edib. O, həmçinin teatrın səhnə sahəsinə, səhnə arxasına, Q.Kamal adına Tatar Akademik Teatrının muzeyinə və teatrın qastrol səfərlərinə rəhbərlik edir.

Laura Şakirjanova muzey işi ilə yanaşı, rejissor, ssenarist, Tatarıstan Respublikasının Mahnı və Rəqs Ansamblının konsertlərinin aparıcısı, teatr aktyorlarının, yazıçı və şairlərin müəllif gecələrinin, xadimlərin yaradıcılığına həsr olunmuş, tatar incəsənəti və ədəbiyyatı haqda televiziya və radio verilişlərinin aparıcısı kimi fəaliyyət göstərir. Bədii qiraət ustası kimi o, həm Rusiya, həm Tatarıstan şəhərlərində, həm də xaricdə tatar yazıçı və şairlərinin əsərlərindən konsert proqramları ilə çıxış edir. O, ana dilinin, tatar teatrının, bütövlükdə xalq yaradıcılığının fəal təbliğatçısıdır, tatar incəsənətinin görkəmli xadimlərinin xatirəsini yaşatmaq üçün əvəzsiz xidmət göstərir. Laura Şakirjanova həm də şairdir. O, şeir yazır, rus şairlərinin əsərlərini tatar dilinə tərcümə edir.. В 2020 году отметила 70-летний юбилей Şakirjanova 2020-ci ildə 70 illik yubileyini qeyd edib. Bununla əlaqədar Q.Kamal adına Tatar Akademik Teatrında yaradıcılıq gecəsi baş tutub.

Mükafatları

• “Tatarıstan Respublikasının xalq artisti” fəxri adı (2010).
• “Tatarıstan Respublikasının əməkdar artisti” fəxri adı (1996).
• Tatarıstan Respublikası Prezidentinin təşəkkürü (2020).
• Kazan İcraiyyə Komitəsinin Mədəniyyət İdarəsinin fəxri fərmanı (2020).
• Dəmir Siraziyev Mükafatı (2009).

Şəxsi həyatı

Tinçurino teatrında işləyərkən truppanın gənc aktyorlarından biri ilə münasibətləri olub. Lakin gəncin spirtli içkilərə aludə olması səbəbindən ailə həyatı qura bilməyib. Yetkinlik çağında dinə pənah aparıb. Şakirjanova Quran oxumağa və namaz qılmağa başlayıb.

İstinadlar

1. Арсланов, 2014
2. Мазгаров, 2014
3. Эльмира Сираҗи. "Сәхнәләрнең затлы хадимәсе". 8 ноября 2014. 2022-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
4. Әдилә Борһанова. "Театрның якты нуры". Сәхнә (журнал). 13 июля 2020. 2021-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
5. Миләүшә Галиуллина. "Даһиларның тыйнак илчесе". «Мәдәни Җомга» газетасы. 12 июня 2020. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
6. "В Казани в последний путь проводили известную поэтессу и публициста Лену Шакирзянову". Газета «Республика Татарстан». 2017-01-17. 2017-07-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
7. Рузилә Мөхәммәтова. "«Рәхәт күрә алмады ул бу җәмгыятьтә, күзләрендә йөрәк яше иде». Лена Шагыйрьҗанның вафатына бер ел". Интертат. 31 января 2018. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
8. Гөлинә Хисаметдинова. "Зөһрә йолдыз". Газета «Ватаным Татарстан». 2010-05-26. 2021-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
9. Илялова, 2011
10. Гыйматова һ. б., 2009
11. "Шакирзянова Луара Галимзяновна (Зухра Шакирзян)". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
12. Роза Габитова. "Татарстанцев приглашают на бесплатные экскурсии по театру имени Камала". Казанские ведомости (гәҗит). 18 января 2022. 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
13. "«Әтнә — минем як…»". Газета «Әтнә таңы». 2000-06-07. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
14. "Луара Шакирҗанга 70 яшь!". «Идел» журналы. 9 июня 2020. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
15. "Луара Шакирҗанга 70 яшь!". «Идел» журналы. 9 июня 2020. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
16. "В театре Камала прошел юбилейный вечер Луары Шакирзяновой". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. 2021-04-24. 2022-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
17. Хасанов, 1998
18. "Признание заслуг". Газета «Республика Татарстан». 2020-06-22. 2022-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
19. "Награждение сотрудников театра Камала". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. 2022-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-29.
20. Люция Камалова. "В театре им.Г.Камала состоялось вручение премий им.Д.Сиразиева". Татар-информ. 23 декабря 2009. İstifadə tarixi: 2022-05-29.

Ədəbiyyat

• Арсланов, Мехаметгали Гилмегалиевич. Шакирҗанова Луара (Зөһрә) Галимҗан кызы // Татар театры: энциклопедик сүзлек-белешмә. Казан: Заман. 2014. 546–547. ISBN . (tatar.)
• Шакирзянова Луара Галимзяновна (ru:Татарский энциклопедический словарь). Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан. гл. ред. М. Х. Хасанов. 1998. 657. ISBN . (rus.)
• Шакирзянова Луара Галимзяновна // Народные артисты: очерки. Казань: Магариф — Вакыт. авт.-сост. Ильтани Илялова. 2011. 364–265. ISBN . (rus.)
• Шакирзянова Луара Галимзяновна. 6: У — Я (+ доп.) (ru:Татарская энциклопедия). Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан. гл. ред. А. М. Мазгаров. 2014. 364. ISBN . (rus.)
• Шакирҗанова Луара Галимҗан кызы (Зөһрә Шакирҗан) — Шакирзянова Луара Галимзяновна (Зухра Шакирзян) // Галиәсгар Камал исемендәге татар дәүләт академия театры. Йөз ел: ике томда — Татарский государственный академический театр имени Галиасгара Камала. Сто лет: в двух томах. 2. Казан: Заман, Татарстан китап нәшрияты. авт.-төз.: Л. Г. Шакирҗан, Г. Ф. Гыйматова. 2009. 155. ISBN . (tatar.) (rus.)

Xarici keçidlər

• "Луара Галимзяновна Шакирзянова". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. (rus.)