Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ləbi Hovuz və ya Lyabi Hovuz (özb. Labi Hovuz, fars. لب حوض [læbi hawz) — XVI-XVII əsrlərdə salınmış Buxara şəhərinin mərkəzi meydanlarından, memarlıq ansamblı biridir. Meydanda Kukeldaş mədrəsəsi(Buxara), Divan-Bəy mədrəsəsi, Divan-Bəy xanəgahı, Nadir-Bəy hovuzu su anbarı memarlıq abidələri birləşərək memarlıq ansamblı təşkil edir. Ansamblın ölçüsü təxminən 150 x 200 metrdir.
 | |||
| Ölkə |  Özbəkistan | ||
| Şəhər | Buxara | ||
| İslam | |||
| Tikilmə tarixi | XVI əsr | ||
| Status |
| ||
Orta əsrlərdə Ləbi hovuz canlı alış-veriş sahəsi idi, buna ticarət günbəzləri ilə əsas alış-veriş küçəsinə yaxınlığı (onlardan biri meydandan 200 m məsafədə yerləşir) və Buxaradakı binaların həddindən artıq sıxlığı, beləliklə Ləbi hovuzun sadəcə bir neçə açıq sahələrdən biri olması səbəb oldu.
Tarixi
Ləbi hovuzda qalan ilk bina 1569-cu ildə Şeybani II Abdullah xanın Orta Asiyada yüksək səviyyəli ən böyük Kukeldaş mədrəsəsinin inşasına əmr verdiyi zaman ortaya çıxdı. 1619-1620-ci illərdə özbək qəbiləsinin nümayəndəsi Arlat Nadir Divan bəyin təşəbbüsü və hesabına İmamqulu xanın rəhbərliyindəki vəzir meydanında hovuz dağıdılaraq, yaradıcısının adını daşıyan xanəgah tikilir. 1623-cü ildə Nadir Divan bəy, daha sonra Divan-Bəy mədrəsəsinə çevrilən karvansara binasını ucaltdı. 20-ci illərdə hovuz, möcüzəvi şəkildə Buxaranın xəstəlik mənbəyi sayılan digər hovuzların əksəriyyətində aparılan qurutma prosesindən qurtula bildi; hovuzun xilas edilməsində əsas rolu ansamblın yüksək bədii dəyəri oynadı. Daha sonralar meydanda Xoca Nəsrəddinin abidəsi ucaldıldı. Şəhərin bir çox yerlərində olduğu kimi, Ləbi hovuzda quruduldu, Böyük Vətən müharibəsindən sonra bir növ idman arenasına çevrildi - orada voleybol və güləş yarışları keçirildi. Sovet dövründə yaxınlığında "Qastronom", "Buxara" restoranı, "Komsomolets" kinoteatrı var idi. 1950-ci illərdə “Qastronom” da yanğın baş verdi, mağaza yandırıldı, yaxınlıqdakı “Şahrud” xəndəyində yanğın söndürmək üçün su çatmadı. Bu hadisədən sonra şəhər rəhbərliyi hovuzu su ilə doldurmağa qərar verdi və 1950-ci illərin sonunda hovuzun ətrafı boyunca boru çəkildi ki,burada hələ də fəaliyyət göstərən çeşmə düzəldildi.
Yerləşmə planı
Ləbi hovuz ansamblı Buxara şəhristanının cənub-şərq hissəsində, Buxarın mərkəzi ticarət küçəsinin yaxınlığında yerləşir. Ləbi hovuzdan bir qədər aralıda Taqi Telpak Fruuşon və Nuqay karvansarası yerləşir.
Meydan nizamsız çoxbucaqlıdır, şərq hissəsində Divan-Bəy mədrəsəsi var,əksində qərb hissəsində Divan-Bəy xanəgahı yerləşir. Koşun mərkəzi oxundan qərbdə Bolya hovuz, bir qədər şərqdə Xoca Nəsrəddin abidəsi var. Bütün şimal-şərq hissəsini Kukeldaş mədrəsəsi əhatə edir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Divan-Bəy hovuzu
Divan-Bəy hovuzu, 42–36 m və 5 m dərinliyə qədər səkkizguşəli su anbarıdır. Hovuzun divarları daş pilləkənlərdən ibarətdir. Su anbarı suvarma sistemi arxlarından gələn 4000 m3-dən çox suyu saxlaya bilirdi. Daha sonra hovuz çeşməyə çevrildi.
Kukeldaş mədrəsəsi
Meydanın şimal hissəsində Kukeldaş mədrəsəsi yerləşir. Bu meydandakı ən qədim bina, 1568-1569-cu illərdə II Abdullah xanın yaxın qonağı Külbaba Kukeldaş tərəfindən inşa edilmişdir. Mədrəsə 86×69 m ölçüdə düzbucaqlı tikilidir, məscid, dərsxana (dərs üçün yer) və 160 hücrədən ibarətdir. Mədrəsənin tərtibatı uğursuz oldu - daxili hücrələr portalının olmaması səbəbindən həyətə dar quruluş vermiş olur. Mədrəsə günbəzlərin ustalıqla bəzədilməsi ilə fərqlənir.
Divan-Bəy xanəgahı
Xanəgah 1619-1620-ci illərdə İmamquli xanın əmisi və vəziri Nadir Divan bəy tərəfindən hovuzla eyni vaxtda tikilmişdir. Xanəgah kiçik ölçülü, xaç şəklində, mərkəzi qübbəli salona malikdir, ətrafında iki mərtəbədə hücrələr yerləşir. Əsas fasadın kənarları boyunca qüllələr var, fasadın özü mozaika ilə bəzədilib və yanlarına vyazlar tətbiq olunub. Yan fasadlar tağlı girişlər və daha kiçik tağlar ilə bəzədilmişdir.
Divan-Bəy mədrəsəsi
Divan-Bəy mədrəsəsi Ləbi hovuzun şərq hissəsində, xanəgah və hovuz ilə eyni istiqamətdə yerləşir. Mədrəsə 1622-1623-cü illərdə İmamqulu xanın vəziri Nadir Divan bəy tərəfindən karvansara olaraq inşa edilmişdir, lakin sonralar mədrəsəyə çevrildi. Tipik mədrəsə tərtibindən tamamilə fərqlənir - məscid və mühazirə salonu yoxdur. Binanın fasadı mozaika panelləri ilə bəzədilib.
İstinadlar
- Б.В. Вейрман. Искусство Средней Азии. 104.
- Бухара. Город и Легенды. 37.
Ədəbiyyat
Б.В. Вейрман. Искусство Средней Азии (1-е изд). М. 1940. 104.
Xarici keçidlər
- Buxara (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lebi Hovuz ve ya Lyabi Hovuz ozb Labi Hovuz fars لب حوض laebi hawz XVI XVII esrlerde salinmis Buxara seherinin merkezi meydanlarindan memarliq ansambli biridir Meydanda Kukeldas medresesi Buxara Divan Bey medresesi Divan Bey xanegahi Nadir Bey hovuzu su anbari memarliq abideleri birleserek memarliq ansambli teskil edir Ansamblin olcusu texminen 150 x 200 metrdir Lebi hovuz ozb Labi hovuz fars لب حوض Nadir Divan Bey tekkesiNadir Divan Bey tekkesiOlke OzbekistanSeher BuxaraIslamTikilme tarixi XVI esrStatus YUNESKO nun Umumdunya irsi obyekt 603 ing rus fr Orta esrlerde Lebi hovuz canli alis veris sahesi idi buna ticaret gunbezleri ile esas alis veris kucesine yaxinligi onlardan biri meydandan 200 m mesafede yerlesir ve Buxaradaki binalarin heddinden artiq sixligi belelikle Lebi hovuzun sadece bir nece aciq sahelerden biri olmasi sebeb oldu TarixiLebi hovuzda qalan ilk bina 1569 cu ilde Seybani II Abdullah xanin Orta Asiyada yuksek seviyyeli en boyuk Kukeldas medresesinin insasina emr verdiyi zaman ortaya cixdi 1619 1620 ci illerde ozbek qebilesinin numayendesi Arlat Nadir Divan beyin tesebbusu ve hesabina Imamqulu xanin rehberliyindeki vezir meydaninda hovuz dagidilaraq yaradicisinin adini dasiyan xanegah tikilir 1623 cu ilde Nadir Divan bey daha sonra Divan Bey medresesine cevrilen karvansara binasini ucaltdi 20 ci illerde hovuz mocuzevi sekilde Buxaranin xestelik menbeyi sayilan diger hovuzlarin ekseriyyetinde aparilan qurutma prosesinden qurtula bildi hovuzun xilas edilmesinde esas rolu ansamblin yuksek bedii deyeri oynadi Daha sonralar meydanda Xoca Nesreddinin abidesi ucaldildi Seherin bir cox yerlerinde oldugu kimi Lebi hovuzda quruduldu Boyuk Veten muharibesinden sonra bir nov idman arenasina cevrildi orada voleybol ve gules yarislari kecirildi Sovet dovrunde yaxinliginda Qastronom Buxara restorani Komsomolets kinoteatri var idi 1950 ci illerde Qastronom da yangin bas verdi magaza yandirildi yaxinliqdaki Sahrud xendeyinde yangin sondurmek ucun su catmadi Bu hadiseden sonra seher rehberliyi hovuzu su ile doldurmaga qerar verdi ve 1950 ci illerin sonunda hovuzun etrafi boyunca boru cekildi ki burada hele de fealiyyet gosteren cesme duzeldildi Yerlesme planiLebi hovuz ansambli Buxara sehristaninin cenub serq hissesinde Buxarin merkezi ticaret kucesinin yaxinliginda yerlesir Lebi hovuzdan bir qeder aralida Taqi Telpak Fruuson ve Nuqay karvansarasi yerlesir Meydan nizamsiz coxbucaqlidir serq hissesinde Divan Bey medresesi var eksinde qerb hissesinde Divan Bey xanegahi yerlesir Kosun merkezi oxundan qerbde Bolya hovuz bir qeder serqde Xoca Nesreddin abidesi var Butun simal serq hissesini Kukeldas medresesi ehate edir Memarliq xususiyyetleriDivan Bey hovuzu Divan Bey hovuzu 42 36 m ve 5 m derinliye qeder sekkizguseli su anbaridir Hovuzun divarlari das pillekenlerden ibaretdir Su anbari suvarma sistemi arxlarindan gelen 4000 m3 den cox suyu saxlaya bilirdi Daha sonra hovuz cesmeye cevrildi Kukeldas medresesi Meydanin simal hissesinde Kukeldas medresesi yerlesir Bu meydandaki en qedim bina 1568 1569 cu illerde II Abdullah xanin yaxin qonagi Kulbaba Kukeldas terefinden insa edilmisdir Medrese 86 69 m olcude duzbucaqli tikilidir mescid dersxana ders ucun yer ve 160 hucreden ibaretdir Medresenin tertibati ugursuz oldu daxili hucreler portalinin olmamasi sebebinden heyete dar qurulus vermis olur Medrese gunbezlerin ustaliqla bezedilmesi ile ferqlenir Divan Bey xanegahi Xanegah 1619 1620 ci illerde Imamquli xanin emisi ve veziri Nadir Divan bey terefinden hovuzla eyni vaxtda tikilmisdir Xanegah kicik olculu xac seklinde merkezi qubbeli salona malikdir etrafinda iki mertebede hucreler yerlesir Esas fasadin kenarlari boyunca qulleler var fasadin ozu mozaika ile bezedilib ve yanlarina vyazlar tetbiq olunub Yan fasadlar tagli girisler ve daha kicik taglar ile bezedilmisdir Divan Bey medresesi Divan Bey medresesi Lebi hovuzun serq hissesinde xanegah ve hovuz ile eyni istiqametde yerlesir Medrese 1622 1623 cu illerde Imamqulu xanin veziri Nadir Divan bey terefinden karvansara olaraq insa edilmisdir lakin sonralar medreseye cevrildi Tipik medrese tertibinden tamamile ferqlenir mescid ve muhazire salonu yoxdur Binanin fasadi mozaika panelleri ile bezedilib IstinadlarB V Vejrman Iskusstvo Srednej Azii 104 Buhara Gorod i Legendy 37 EdebiyyatB V Vejrman Iskusstvo Srednej Azii 1 e izd M 1940 104 Xarici kecidlerBuxara rus