Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kreytser (alm. Kreuzer, [krо́ytser]; mac. Krajcár, köhnə orf. Krajczár, [krо́ytsar]) — XIII—XIX-cu əsrlərdə Mərkəzi Avropanın bir sıra ölkələri və İtaliyanın mis və gümüş sikkələrinin adı. İlk kreytserlər və hersoqu və qrafı gümüş ibarət idilər. İlk dəfə 1271-ci ildə zərb edilmişdir. Aversdə ikili xaç (adi və xaçları) yerləşib, sikkə məhz buna görə bu cür adlandırılmışdır. Yaxşı keyfiyyəti və xarab olmaması səbəbindən sikkə qısa müddətdə cənubi alman torpaqlarında geniş yayılmışdır.
1458-ci ildə Avstriya ershersoqu ona məxsus ərazilərdə pul dövriyyəsi islahatını həyata keçirtdi. 1 = 60 kreytser nisbəti quruldu. 1551-ci ildə qəbul edilmiş Auqsburq Pul Nizamnaməsi bu pul vahidini Müqəddəs Roma İmperiyasının imperiya sikkələri dərəcəsinə qaldırdı.
Almaniyada kreytserlər düz 1873-cü ilə qədər buraxılırdı, həmən ildə onun ərazisində dövr edən quldenlər və qızıl marka ilə əvəz etdilər. Sonuncu Avstriya kreytserləri 1891-ci ilə aiddir. Onların buraxılışın dayandırılmasının səbəbi Avstriya quldeninin Avstriya-Macarıstan kronu ilə əvəz olunması oldu, sonuncunun xırda pulu oldu.
Yaranması
İlk kreytserlər və hersoqu və qrafı gümüş ibarət idilər. İlk dəfə 1271-ci ildə zərb edilmişdir. Aversdə ikili xaç (adi və xaçları) və "MEINARDVS" yerləşdirilib, revers tərəfində isə heraldika qartalı və "COMES TIROL" yazısı qeyd olunub. Bu sikkələrin xarakterik görünüşü onunla bağlı idi ki, eyni dövrdə Tirolda sikkələri zərb olunurdu, hansılarınkının da üstündə xaç təsvir olunmuşdur.
Bu sikkələr 1363-cü ilə qədər eyni tərzdə zərb olunurdular. Onun adı həmən kreytser olmamışdır. Bu pul 20 Verona denariyə bərabər olduğundan, ilk öncə ona "tsvayntsiger" ("zweinzig" sözündən) deyilirdi, bu da o vaxtki alman dilində "iyirmi" demək idi. Latın dilində olan mənbələrdə "vigintiarius" və "vigintinus" adlarına da rast gəlmək olar. İtalyan torpaqlarında sikkə "tirolino" və ya "Tirol qrossosu" kimi tanınmağa başladı. Yaxşı keyfiyyəti və xarab olmaması səbəbindən sikkə qısa müddətdə cənubi alman torpaqlarında geniş yayılmışdır. Məhz alman mənbələrində ilk dəfə "crucer" (Bavariyanın Benediktlər monastırından 1290-cı ilə aid sənəd) və "chreutzaer pfening" ( vilayətinin XIV əsrin əvvəlinə aid sənədi) sözlərinə rast gəlinir. Tiroldan axan (alm. Etsch) almanca adlandırılmasına görə, sikkələrə "e(t)çkreytser" də deyilirdi.
Sonradan bu sikkələrin oxşatmaları Müqəddəs Roma İmperiyası və İsveçrə torpaqlarında geniş yayılmışdır. Almandilli ölkələrdə sikkələr kreytser, şimali İtaliya ölkələrində isə tsvayntsiger adlanırdı. Kreytser 19-cu əsrin sonuna qədər, italyan tsvayntsiger isə 16-cı əsrə qədər mövcud olmuşdur.
İstinadlar
- Schrötter, 1970. səh. 324
- Kahnt, 2005
- Фенглер, 1993, «Крейцер»
- Kahnt, 2005. səh. 236—237
- Kahnt, 2005. səh. 237
- Фенглер, 1993, «Этчкрейцер»
- Зварич, 1980, «Эчкрейцер»
Ədəbiyyat
- Зварич В.В. Нумизматический словарь (4-е изд.). Львов: Высшая школа. 1980.
- Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В. Словарь нумизмата (2-е изд., перераб. и доп.). М.: Радио и связь. Отв. ред. В. М. Потин. 1993. ISBN .
- Arnold P., Küthmann H., Steinhilber D. Grosser Deutscher Münzkatalog von 1800 bis heute (23). Regenstauf: Battenberg Verlag. Dieter Faβbender. 2007. ISBN .
- Kahnt Helmut. Das große Münzlexicon von A bis Z (1. Auflage). Regenstauf: Battenberg Verlag. 2005. ISBN .
- Bruce II C. R. Unusual World Coins. Iola, WI: Krause Publications. 2007. ISBN .
- Bruce C. II., Michael T., Miller H. Standard Catalog of World Coins 1601—1700. Iola, WI: Krause Publications. 2008. ISBN .
- Cuhaj G., Michael T., Miller H. Standard Catalog of World Coins 1701—1800. Iola, WI: Krause Publications. 2010. ISBN .
- Cuhaj G., Michael T., Miller H. Standard Catalog of World Coins 1801—1900. Iola, WI: Krause Publications. 2009. ISBN .
- Schrötter, Friedrich Freiherr von. Wörterbuch der Münzkunde (zweite, unveränderte Auflage). Berlin: J. Guttenberg Verlagsbuchhandlung. Wörterbuch der Münzkunde. 1970. ISBN .
- Standard Catalogue of World Paper Money, General Issues — 1368 — 1960 (12th edition). Krause Publications. edited by George Cuhaj. 2008. ISBN .
- Standard Catalog of World Paper Money. Specialized Issues (12th edition). Iola, Wi: Krause Publications. edited by George Cuhaj. 2013. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kreytser alm Kreuzer kro ytser mac Krajcar kohne orf Krajczar kro ytsar XIII XIX cu esrlerde Merkezi Avropanin bir sira olkeleri ve Italiyanin mis ve gumus sikkelerinin adi Ilk kreytserler ve hersoqu ve qrafi gumus ibaret idiler Ilk defe 1271 ci ilde zerb edilmisdir Aversde ikili xac adi ve xaclari yerlesib sikke mehz buna gore bu cur adlandirilmisdir Yaxsi keyfiyyeti ve xarab olmamasi sebebinden sikke qisa muddetde cenubi alman torpaqlarinda genis yayilmisdir 1807 ci ile aid 30 kreytser Avstriya imperiyasi imperator II Frans mis cekisi 18 13 q 1458 ci ilde Avstriya ershersoqu ona mexsus erazilerde pul dovriyyesi islahatini heyata kecirtdi 1 60 kreytser nisbeti quruldu 1551 ci ilde qebul edilmis Auqsburq Pul Nizamnamesi bu pul vahidini Muqeddes Roma Imperiyasinin imperiya sikkeleri derecesine qaldirdi Almaniyada kreytserler duz 1873 cu ile qeder buraxilirdi hemen ilde onun erazisinde dovr eden quldenler ve qizil marka ile evez etdiler Sonuncu Avstriya kreytserleri 1891 ci ile aiddir Onlarin buraxilisin dayandirilmasinin sebebi Avstriya quldeninin Avstriya Macaristan kronu ile evez olunmasi oldu sonuncunun xirda pulu oldu YaranmasiIlk kreytserler ve hersoqu ve qrafi gumus ibaret idiler Ilk defe 1271 ci ilde zerb edilmisdir Aversde ikili xac adi ve xaclari ve MEINARDVS yerlesdirilib revers terefinde ise heraldika qartali ve COMES TIROL yazisi qeyd olunub Bu sikkelerin xarakterik gorunusu onunla bagli idi ki eyni dovrde Tirolda sikkeleri zerb olunurdu hansilarinkinin da ustunde xac tesvir olunmusdur Bu sikkeler 1363 cu ile qeder eyni terzde zerb olunurdular Onun adi hemen kreytser olmamisdir Bu pul 20 Verona denariye beraber oldugundan ilk once ona tsvayntsiger zweinzig sozunden deyilirdi bu da o vaxtki alman dilinde iyirmi demek idi Latin dilinde olan menbelerde vigintiarius ve vigintinus adlarina da rast gelmek olar Italyan torpaqlarinda sikke tirolino ve ya Tirol qrossosu kimi taninmaga basladi Yaxsi keyfiyyeti ve xarab olmamasi sebebinden sikke qisa muddetde cenubi alman torpaqlarinda genis yayilmisdir Mehz alman menbelerinde ilk defe crucer Bavariyanin Benediktler monastirindan 1290 ci ile aid sened ve chreutzaer pfening vilayetinin XIV esrin evveline aid senedi sozlerine rast gelinir Tiroldan axan alm Etsch almanca adlandirilmasina gore sikkelere e t ckreytser de deyilirdi Sonradan bu sikkelerin oxsatmalari Muqeddes Roma Imperiyasi ve Isvecre torpaqlarinda genis yayilmisdir Almandilli olkelerde sikkeler kreytser simali Italiya olkelerinde ise tsvayntsiger adlanirdi Kreytser 19 cu esrin sonuna qeder italyan tsvayntsiger ise 16 ci esre qeder movcud olmusdur IstinadlarSchrotter 1970 seh 324 Kahnt 2005 Fengler 1993 Krejcer Kahnt 2005 seh 236 237 Kahnt 2005 seh 237 Fengler 1993 Etchkrejcer Zvarich 1980 Echkrejcer EdebiyyatZvarich V V Numizmaticheskij slovar 4 e izd Lvov Vysshaya shkola 1980 Fengler H Girou G Unger V Slovar numizmata 2 e izd pererab i dop M Radio i svyaz Otv red V M Potin 1993 ISBN 5 256 00317 8 Arnold P Kuthmann H Steinhilber D Grosser Deutscher Munzkatalog von 1800 bis heute 23 Regenstauf Battenberg Verlag Dieter Fabbender 2007 ISBN 978 3 86646 019 5 Kahnt Helmut Das grosse Munzlexicon von A bis Z 1 Auflage Regenstauf Battenberg Verlag 2005 ISBN 3 89441 550 9 Bruce II C R Unusual World Coins Iola WI Krause Publications 2007 ISBN 0 89689 576 9 Bruce C II Michael T Miller H Standard Catalog of World Coins 1601 1700 Iola WI Krause Publications 2008 ISBN 0 89689 708 7 Cuhaj G Michael T Miller H Standard Catalog of World Coins 1701 1800 Iola WI Krause Publications 2010 ISBN 1 4402 1364 X Cuhaj G Michael T Miller H Standard Catalog of World Coins 1801 1900 Iola WI Krause Publications 2009 ISBN 0 89689 940 3 Schrotter Friedrich Freiherr von Worterbuch der Munzkunde zweite unveranderte Auflage Berlin J Guttenberg Verlagsbuchhandlung Worterbuch der Munzkunde 1970 ISBN 978 3110012279 Standard Catalogue of World Paper Money General Issues 1368 1960 12th edition Krause Publications edited by George Cuhaj 2008 ISBN 978 0 89689 730 4 Standard Catalog of World Paper Money Specialized Issues 12th edition Iola Wi Krause Publications edited by George Cuhaj 2013 ISBN 978 1 4402 3883 3