Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kaymanlar (lat. Caiman) — timsahlar dəstəsinə, Alliqatorlar fəsiləsinə daxil olan cins. Bunlar kiçik alliqatorlardır — bütün növlər yalnız 1,5–2 metr uzunluğa çatır və orta hesabla 6 ilə 40 kq arasındadır. İspan dilindən tərcümədə "kayman" timsah mənasını verir. Bu heyvanlar qara kaymalar (Melanosuchus) və hamaralın kaymalar (Paleosuchus) ilə qarışdırılmamalıdır.
| Kaymanlar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Kaymanlar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Görünüşü
Kaymanlar morfologiyasına görə alliqatorlara bənzəyir, ancaq qarın nahiyəsində osteodermalar kimi tanınan sümük lövhələrinin olması ilə fərqlənir. Enlisifət və eynəkli kaymalar burun körpüsündən gözlərin altından keçən sümüklü bir silsilənin olması ilə xarakterizə olunur. Enlisifət kayman cinsin ən böyük növüdür, maksimum uzunluğu 3,5 metrə qədər, kütləsi isə 200 kq-a çatır. Eynəkli və paraqvay kaymanları təxminən 2,5 m uzunluğa çatır və 60 kq-a qədər çəki verir. Orta hesabla bütün bu növlərin nümayəndələri nəzərəçarpacaq dərəcədə kiçikdir, uzunluğu 2 metrdən azdır. Erkəklər əsasən dişilərdən daha böyükdür.
Davranış
Kaymanlar vaxtlarının çox hissəsini meşədən keçən çayların və bulaqların palçıqlı sahillərində oturaraq keçirirlər. Quru mövsümdə, ətrafdakı sular sürətlə quruduğundan çox sayda kaymanın kiçik göllərdə toplana bilir. Çoxu ətrafı ilə birləşərək palçıq içində yaşayır.
Qidalanması və ovçuluq
Kaymanlar yırtıcıdır. Lakin adətən kifayət qədər böyük ölçüyə çatdıqları təqdirdə belə insanlara və nisbətən böyük heyvanlara hücum etmirlər. Əsl timsahlardan və ya eyni ölçülü digər timsahlardan daha zəif, sakit və daha qorxacaqdırlar. Enlisifət kaymanların itləri və kapibaraları ovlaya bildiyi bilinsə də, eynəkli kaymanların özünümüdafiə zamanı beş metrlik anakondanın kəllə sümüyündən dişlədiyi belə məlumdur. Kaymanların pəhrizi böyük su onurğasızları, balıqlar, suda-quruda yaşayanlar, quşlar, kiçik məməlilər və sürünənlər üzərində qurulur. Enlisifət kaymanların ilbizlərə üstünlük verdikləri və tısbağaların qabıqlarını dişlədiyi bilinir. Paraqvay kaymalar isə piraniləri çox sayda yediyi məlumdur. Eynəkli və Paraqvay kaymalarının çənələri tutmaqdansa tez şəkildə udmağa uyğunlaşmışdır. Enlisifət kaymanın çənələri və küt dişləri qatı qidanı yeməyə çox uyğundur. Kaymanın ağzı nəhəng və güclüdür. 74 dən 84 qədər dişi vardır. Kaymanlar yırtıcıları uzaqdan müşahidə edə, daha sonra suyun altına dalaraq daha böyük alliqatorlar və timsahlar kimi suyun kənarında üzən quşa və ya məməliyə hücum edə bilər. Gənc kaymanlar müxtəlif həşəratlar və kiçik balıqlarla qidalanır.
Çoxalma
Kayman yuvası bitki örtüyü və palçıqdan ibarətdir. Dişi içərisində yumurta qoyduğu yuvanı qoruyur. Hətta lazım gəlsə belə yaquara belə hücum edə bilir. Balalar çıxarkən təxminən 23 sm uzunluqda olur. Onlar ömrünün ilk ilində 60 sm-ə qədər böyüyürlər. Valideynlərinin miniatür versiyalarına bənzəyirlər, lakin nisbətən daha qısa sümükləri və daha böyük gözləri var.
Düşmənləri
Kaymanlar özləri yaquar, Braziliya susamuru və böyük anakondaların qidası rolunu oynayır, lakin əsas təbii düşmənləri bu növlərin təbiətdə bir-biri ilə kəsişdiyi yerlərdə əsl timsahlar və qara kaymanlardır. Kaymanlar quruda kifayət qədər yüksək sürətlə hərəkət edə bilir, bir təhlükə anında qarşılıq verə və ya suya çəkilə bilir. Gənc fərdlər aktiv bir müdafiəyə başlamazdan əvvəl ölçülərini vizual olaraq artırmaq üçün özlərini nəzərəçarpacaq dərəcədə "şişirə" bilərlər.
Yayılması və yaşayış yerləri
Bu cins Mərkəzi və Cənubi Amerikada yayqındır. Eynəkli kayman Mərkəzi Amerikada və Cənubi Amerikanın şimal hissələrində dəniz səviyyəsindən 800 m yüksəklikdə yaşayır. Adətən şirin suda yaşayır, bataqlıqlara və yavaş irəliləyən çaylara üstünlük verir. Lakin zaman-zaman çayların duzlu sularını ziyarət edir. Eynəkli kayman Kuba, Puerto-Riko və Floridada intreduksiya edilmişdir. Paraqvay kaymanı Cənubi Amerikanın cənub hissəsində, xüsusən də Paraqvay çayının daşması ilə mövsümi olaraq su altında qalan, dünyanın ən böyük bataqlıqlaşmış tropik ərazisi olan Pantanal bölgəsində yayılmışdır. Enlisifət qayman Mərkəzi və Şərqi Cənubi Amerikada yayılmışdır. Arealı Braziliya, Boliviya, Paraqvay, Uruqvay və Argentinanın şimal-şərqini, Parana, Paraqvay və Uruqvay çaylarının bəzi hissələrini əhatə edir. Dəniz səviyyəsindən 600 m-ə qədər yüksəkliklərdə yaşaya bilirlər.
Təsnifat
Növləri
| Image | elmi adı | adı | yayılması |
|---|---|---|---|
 | Caiman yacare | Paraqvay kaymanı | Şimal-şərqi Argentina, Uruqvay, Perunun cənub-şərqi, Boliviyanın şərqi, Braziliyanın mərkəzi, cənub-qərb hissəsi və Paraqvay çayı hövzəsi. |
 | Caiman crocodilus | Eynəkli kayman | Mərkəzi və Cənubi Amerika |
 | Caiman latirostris | Eynəkli kayman | Braziliya, Şimali Argentina, Uruqvay, Paraqvay və Boliviya |
Nəslikəsilmiş növləri
- † Bravard 1858
- † Souza Filho 1987
- † Bona & Carabajal 2013
- † Souza et al. 1991
- † Scalabrini 1887
- † Rusconi 1933
- †Caiman venezuelensis Fortier & Rincón 2013
- † Salas Gismondi et al. 2015
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2012.
- "Широкомордый кайман (Caiman latirostris) - Энциклопедия Брема - Поводок". www.povodok.ru. 2016-04-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-30.
- (portuqal). Perfil News - Notícias de Três Lagoas e região. 2016-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-30.
- Rivas, Jesús Antonio (2000). The life history of the green anaconda ( 2016-03-03 at the Wayback MachineEunectes murinus), with emphasis on its reproductive Biology 2016-03-03 at the Wayback Machine (PDF) (Ph. D. thesis). University of Tennessee.
- Ruchira Somaweera, Matthewbrien, Andrichard Shine The role of predation in shaping crocodilian natural history. — Dec 25, 2013.
- "Caiman crocodilus (Common caiman, Spectacled caiman)". Animal Diversity Web. 2016-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-30.
- Verdade, Luciano M.; Larriera, Alejandro; Piña, Carlos I. "Broad-snouted Caiman: Caiman latirostris" 2016-03-08 at the Wayback Machine (PDF). IUCN. Retrieved 2015–09-08.
- Caiman australis 2021-04-30 at the Wayback Machine at Fossilworks.org
- Caiman brevirostris 2021-05-01 at the Wayback Machine at Fossilworks.org
- Caiman gasparinae 2021-05-01 at the Wayback Machine at Fossilworks.org
- Niteroi 2018-06-27 at the Wayback Machine at Fossilworks.org
- Caiman paranensis 2021-05-01 at the Wayback Machine at Fossilworks.org
- Caiman praecursor 2021-05-01 at the Wayback Machine at Fossilworks.org
- Costa Fortiera y Ascanio Daniel Rincón, Daniel. "Pleistocene crocodylians from Venezuela, and the description of a new species of Caiman". Quaternary International. 305. 2012: 141–148. doi:10.1016/j.quaint.2012.03.018.
- Rodolfo Salas-Gismondi; John J. Flynn; Patrice Baby; Julia V. Tejada-Lara; Frank P. Wesselingh; Pierre-Olivier Antoine. "A Miocene hyperdiverse crocodylian community reveals peculiar trophic dynamics in proto-Amazonian mega-wetlands". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 282 (1804). 2015: 20142490. doi:10.1098/rspb.2014.2490. PMC 4375856. PMID 25716785.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kaymanlar lat Caiman timsahlar destesine Alliqatorlar fesilesine daxil olan cins Bunlar kicik alliqatorlardir butun novler yalniz 1 5 2 metr uzunluga catir ve orta hesabla 6 ile 40 kq arasindadir Ispan dilinden tercumede kayman timsah menasini verir Bu heyvanlar qara kaymalar Melanosuchus ve hamaralin kaymalar Paleosuchus ile qarisdirilmamalidir KaymanlarElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir KaymanlarBeynelxalq elmi adiCaiman Spix 1825Sekil axtarisiITIS 174369NCBI 8497EOL 19217FW 173279GorunusuKaymanlar morfologiyasina gore alliqatorlara benzeyir ancaq qarin nahiyesinde osteodermalar kimi taninan sumuk lovhelerinin olmasi ile ferqlenir Enlisifet ve eynekli kaymalar burun korpusunden gozlerin altindan kecen sumuklu bir silsilenin olmasi ile xarakterize olunur Enlisifet kayman cinsin en boyuk novudur maksimum uzunlugu 3 5 metre qeder kutlesi ise 200 kq a catir Eynekli ve paraqvay kaymanlari texminen 2 5 m uzunluga catir ve 60 kq a qeder ceki verir Orta hesabla butun bu novlerin numayendeleri nezerecarpacaq derecede kicikdir uzunlugu 2 metrden azdir Erkekler esasen disilerden daha boyukdur DavranisKaymanlar vaxtlarinin cox hissesini meseden kecen caylarin ve bulaqlarin palciqli sahillerinde oturaraq kecirirler Quru movsumde etrafdaki sular suretle qurudugundan cox sayda kaymanin kicik gollerde toplana bilir Coxu etrafi ile birleserek palciq icinde yasayir Qidalanmasi ve ovculuqKaymanlar yirticidir Lakin adeten kifayet qeder boyuk olcuye catdiqlari teqdirde bele insanlara ve nisbeten boyuk heyvanlara hucum etmirler Esl timsahlardan ve ya eyni olculu diger timsahlardan daha zeif sakit ve daha qorxacaqdirlar Enlisifet kaymanlarin itleri ve kapibaralari ovlaya bildiyi bilinse de eynekli kaymanlarin ozunumudafie zamani bes metrlik anakondanin kelle sumuyunden dislediyi bele melumdur Kaymanlarin pehrizi boyuk su onurgasizlari baliqlar suda quruda yasayanlar quslar kicik memeliler ve surunenler uzerinde qurulur Enlisifet kaymanlarin ilbizlere ustunluk verdikleri ve tisbagalarin qabiqlarini dislediyi bilinir Paraqvay kaymalar ise piranileri cox sayda yediyi melumdur Eynekli ve Paraqvay kaymalarinin ceneleri tutmaqdansa tez sekilde udmaga uygunlasmisdir Enlisifet kaymanin ceneleri ve kut disleri qati qidani yemeye cox uygundur Kaymanin agzi neheng ve gucludur 74 den 84 qeder disi vardir Kaymanlar yirticilari uzaqdan musahide ede daha sonra suyun altina dalaraq daha boyuk alliqatorlar ve timsahlar kimi suyun kenarinda uzen qusa ve ya memeliye hucum ede biler Genc kaymanlar muxtelif heseratlar ve kicik baliqlarla qidalanir CoxalmaKayman yuvasi bitki ortuyu ve palciqdan ibaretdir Disi icerisinde yumurta qoydugu yuvani qoruyur Hetta lazim gelse bele yaquara bele hucum ede bilir Balalar cixarken texminen 23 sm uzunluqda olur Onlar omrunun ilk ilinde 60 sm e qeder boyuyurler Valideynlerinin miniatur versiyalarina benzeyirler lakin nisbeten daha qisa sumukleri ve daha boyuk gozleri var DusmenleriKaymanlar ozleri yaquar Braziliya susamuru ve boyuk anakondalarin qidasi rolunu oynayir lakin esas tebii dusmenleri bu novlerin tebietde bir biri ile kesisdiyi yerlerde esl timsahlar ve qara kaymanlardir Kaymanlar quruda kifayet qeder yuksek suretle hereket ede bilir bir tehluke aninda qarsiliq vere ve ya suya cekile bilir Genc ferdler aktiv bir mudafieye baslamazdan evvel olculerini vizual olaraq artirmaq ucun ozlerini nezerecarpacaq derecede sisire bilerler Yayilmasi ve yasayis yerleriBu cins Merkezi ve Cenubi Amerikada yayqindir Eynekli kayman Merkezi Amerikada ve Cenubi Amerikanin simal hisselerinde deniz seviyyesinden 800 m yukseklikde yasayir Adeten sirin suda yasayir bataqliqlara ve yavas irelileyen caylara ustunluk verir Lakin zaman zaman caylarin duzlu sularini ziyaret edir Eynekli kayman Kuba Puerto Riko ve Floridada intreduksiya edilmisdir Paraqvay kaymani Cenubi Amerikanin cenub hissesinde xususen de Paraqvay cayinin dasmasi ile movsumi olaraq su altinda qalan dunyanin en boyuk bataqliqlasmis tropik erazisi olan Pantanal bolgesinde yayilmisdir Enlisifet qayman Merkezi ve Serqi Cenubi Amerikada yayilmisdir Areali Braziliya Boliviya Paraqvay Uruqvay ve Argentinanin simal serqini Parana Paraqvay ve Uruqvay caylarinin bezi hisselerini ehate edir Deniz seviyyesinden 600 m e qeder yuksekliklerde yasaya bilirler TesnifatNovleri Image elmi adi adi yayilmasiCaiman yacare Paraqvay kaymani Simal serqi Argentina Uruqvay Perunun cenub serqi Boliviyanin serqi Braziliyanin merkezi cenub qerb hissesi ve Paraqvay cayi hovzesi Caiman crocodilus Eynekli kayman Merkezi ve Cenubi AmerikaCaiman latirostris Eynekli kayman Braziliya Simali Argentina Uruqvay Paraqvay ve BoliviyaNeslikesilmis novleri Bravard 1858 Souza Filho 1987 Bona amp Carabajal 2013 Souza et al 1991 Scalabrini 1887 Rusconi 1933 Caiman venezuelensis Fortier amp Rincon 2013 Salas Gismondi et al 2015IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2012 Shirokomordyj kajman Caiman latirostris Enciklopediya Brema Povodok www povodok ru 2016 04 05 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 30 portuqal Perfil News Noticias de Tres Lagoas e regiao 2016 07 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 30 Rivas Jesus Antonio 2000 The life history of the green anaconda 2016 03 03 at the Wayback MachineEunectes murinus with emphasis on its reproductive Biology 2016 03 03 at the Wayback Machine PDF Ph D thesis University of Tennessee Ruchira Somaweera Matthewbrien Andrichard Shine The role of predation in shaping crocodilian natural history Dec 25 2013 Caiman crocodilus Common caiman Spectacled caiman Animal Diversity Web 2016 05 14 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 30 Verdade Luciano M Larriera Alejandro Pina Carlos I Broad snouted Caiman Caiman latirostris 2016 03 08 at the Wayback Machine PDF IUCN Retrieved 2015 09 08 Caiman australis 2021 04 30 at the Wayback Machine at Fossilworks org Caiman brevirostris 2021 05 01 at the Wayback Machine at Fossilworks org Caiman gasparinae 2021 05 01 at the Wayback Machine at Fossilworks org Niteroi 2018 06 27 at the Wayback Machine at Fossilworks org Caiman paranensis 2021 05 01 at the Wayback Machine at Fossilworks org Caiman praecursor 2021 05 01 at the Wayback Machine at Fossilworks org Costa Fortiera y Ascanio Daniel Rincon Daniel Pleistocene crocodylians from Venezuela and the description of a new species of Caiman Quaternary International 305 2012 141 148 doi 10 1016 j quaint 2012 03 018 Rodolfo Salas Gismondi John J Flynn Patrice Baby Julia V Tejada Lara Frank P Wesselingh Pierre Olivier Antoine A Miocene hyperdiverse crocodylian community reveals peculiar trophic dynamics in proto Amazonian mega wetlands Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences 282 1804 2015 20142490 doi 10 1098 rspb 2014 2490 PMC 4375856 PMID 25716785 Xarici kecidler