Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1938-ci il tarixli Amerikan Karakorum ekspedisiyası, daha düzgün şəkildə "Birinci Amerika Karakorum ekspedisiyası" adlandırılan qrup dünyanın ikinci ən yüksək dağı olan 8.611 m Çoqori (həmçinin K2 adlanır) zirvəsinə çatmaq üçün bir neçə marşrutu araşdırdı. Çarlie Houston kiçik və xoşbəxt bir alpinist qrupa liderlik edirdi. Abruzzi silsiləsinin ən əlverişli yol olduğuna qərar verdikdən sonra 19 iyul 1938-ci il tarixdə 7500 m məsafədə silsilənin yüksəkliyinə qədər yaxşı irəliləyiş əldə etdilər. Lakin o vaxta qədər tədarükləri azaldı, qida çatışmırdı və musson yaxınlaşırdı. Houston və Paul Petzoldt zirvəyə bacardıqları qədər yaxınlaşmaq üçün son bir təkan verməli olduqlarına və sonra qrupun qalan hissəsilə orada qovuşacaqlarına qərar verildi. 21 iyulda cütlük təxminən 7.900 m yüksəkliyə çatdı. Əlverişli hava şəraitində daha yüksək düşərgə üçün uyğun bir yer və zirvəyə gedən aydın bir yol müəyyən edə bildilər. Ekspedisiya uğurlu sayılırdı və heç kim ciddi xəsarət almamışdı. Abruzzi silsiləsinə qədər uyğun bir yol ətraflı araşdırılmış, çadırlar üçün yaxşı yerlər tapılmışdı (gələcəkdə bir çox ekspedisiyalarda istifadə ediləcək yerlər idi) və dırmanmanın texniki cəhətdən ən çətin hissəsini 6700 m məsafəni "Evin bacası" ("House's Chimney" -iki saatlıq qaya üzərinə çıxmağa rəhbərlik edən Bill Houseun adı ilə əlaqəlidir) qədər müəyyənləşdirmişdilər. Komandanın ortaq şəkildə yazdığı "Five Miles High" (Bates & Burdsall 1939) kitabı da uğurlu hesab olunur. Növbəti 1939-cu il Amerikalı Karakorum ekspedisiyası kəşfiyyatdan istifadə edərək zirvəyə çox yaxınlaşdı, lakin enişləri faciəyə səbəb oldu.
Coğrafiya
K2, 1938-ci ildə Hindistanın İngilis Rajı (indiki Pakistan) ilə Çin Respublikası arasında sərhəddədir. 8.611 m səviyyəsində olan bu dağ Karakorum silsiləsinin ən yüksək nöqtəsi və dünyanın ikinci ən yüksək dağıdır. Dağ 1856-cı ildə Kəşmirə aparılmış Böyük Triqonometrik Tədqiqatla araşdırıldı və 1861-ci ilə qədər qrup Henri Godwin-Austen Baltoro Buzlağına çatdı və Maşerbrum yamaclarından Çoqoriyə aydın nəzər yetirə bildi. K2, Himalay dağlarından daha şimalda olduğundan iqlim daha soyuqdur. Karakorum silsiləsi Himalaydan daha genişdir, buna görə daha çox buz və qar orada qalır.
Dağa qalxma tarixi
1890-cı ildə Roberto Lerko Karakorumun Baltoro Muztagh bölgəsinə çatdı. O, K2-nin ətəyinə çatmışdı və bəlkə də cənub-şərq qolundan bir qədər yuxarı qalxmışdı. Dağa qalxmaq üçün ilk ciddi cəhd 1902-ci ildə Aleister Crowley tərəfindən edilmiş, daha sonra "Dünyanın ən pis adamı" kimi tanınmağa başlandı. Ekspedisiya dağın həm şimalında, həm də cənubunda qalxma yollarını araşdırdı və səylərini tərk etmək məcburiyyətində qalmadan şimal-şərq silsiləsinə qədər ən yaxşı irəliləyiş etdi. O vaxtdan bəri K2, Abruzzi dağından daha çətin fəth edilməyi ilə şöhrətini qazandı. Beləlikləe zirvəyə gedən hər bir yol çətin idi. Abruzzi ekspedisiyasının 1909 hersoqu, dağın sərhədsiz olduğuna qərar vermədən əvvəl cənub-şərq silsiləsində təxminən 6250 m-ə çatdı. Bu marşrut daha sonra zirvəyə gedən normal bir yol olaraq qəbul edildi və istifadə edildi.
1938-ci il ekspedisiyasına hazırlıq
Amerikan Alpinist Klubu 1938 və 1939 ekspedisiyalarını planlaşdırır
Amerikan Alpinist Klubunun 1937-ci il iclasında Charlie Houston və Fritz Wiessner əsas məruzəçilər oldular və Wiessner ilk dəfə K2-yə qalxmaq üçün bir ekspedisiya təklif etdi, bu fikir qətiyyətlə dəstəkləndi. Amerikan Alpinist Klubu prezidentə Dövlət Departamenti vasitəsi ilə bir ekspedisiya izni üçün müraciət etdi, 1938-ci ildə kəşfiyyat planı təsdiqləndi. Wiessnerin ilk ekspedisiyaya rəhbərlik edəcəyi gözlənilsə də o dövrdə bəlkə də ən yaxşı amerikalı alpinist olan Wiessner geri çəkilib Houstonu onun yerinə keçməyi təklif etdi. Houston xeyli alpinizm təcrübəsinə sahib idi. 1934-cü ildə Alyaskanın Foraker dağına ilk qalxmağı təşkil etmiş və əldə etmiş və 1936-cı ildə İngilis-Amerikan Himalay Ekspedisiyasında Nanda Devinin zirvəsinə çatan üzvü olmuşdu. Onların əsas məqsədi K2-nin üç əsas silsiləsini araşdırmaq və mümkünsə zirvə cəhdi etmək idi.
Komanda üzvləri
Bob Bates, Houstonun dostu və Harvardda tələbə yoldaşı idi, iki dəfə Alyaskada alpinizmdə olmuşdu. Richard Burdsall Çinin Sıçuan şəhərindəki Gonga dağına uğurla qalxmışdı. Bill House, Wiessner ilə British Columbiada Waddington Dağının ilk qalxışında iştirak etmişdi. Paul Petzoldt, Wyoming's Tetons’da çox təcrübəli bir dağ bələdçisi və qayaya dırmaşmaq təcrübələri var idi. Norman Streatfeild, Fransız Karakorum ekspedisiyasında nəqliyyat məmuru olmuş Hindistanda yerləşən bir İngilis ordu zabiti idi. O, yüksək təcrübəli bir alpinist deyildi, ancaq işçiləri təşkil etməkdə və avadanlıqları yerləşdirməkdə yaxşı idi.
Avadanlıq
Hansı qidanı götürəcəklərini sınamaq məcburiyyətində qaldılar və nəticədə qütb tədqiqatçılarının sevimlisi olan 23 kiloqram pemmikana qərar verdilər. Pemmikanın yüksək hündürlüklər üçün çox yağlı olduğu hələ məlum deyildi. Nəmli olduqda yumuşamayan sərt peçenye seçdilər. Qurudulmuş meyvə və tərəvəz və tozlu süd götürdülər. Çəkmələr, dəridən idi. Dırmaşma ipləri manila idi və neylon yox idi. Buz baltasının dizaynı polad başlıqdan ibarət idi. İngilislərin nümunəsindən sonra Wiessnerin ekspedisiyasından fərqli olaraq, çox az texniki dırmaşma avadanlığı götürdülər.
K2 baza düşərgəsinə səyahət və gəzinti
Ekspedisiya 14 apreldə Nyu Yorkdan Avropa üzərindən Bombeyə yola çıxdı. Mayın 9-da Ravalpindiyə çatdılar və Srinaqarın şimalında Wayul'ya qədər davam etdilər. Sonra Zoji La üzərindən Skardu'ya və Askole üzərindən 580 km məsafədə olan K2 Baza Düşərgəsinə yürüş etdilər. Srinagarda əvvəlcədən işə götürdükləri və Darjeelingdən getmiş altı nəfər(Şerpa) ilə görüşdülər. Şerpalar Tibet və Nepal mənşəlidir və dağ bələdçiliyi təcrübələri var. Hər bir sahibə bir Şerpa qoşuldu. 12 iyun tarixində baza düşərgəsi üçün yerlərinə çatdılar, burada 45 gün ərzində təlimatçılarla ödəniş edildi.
1938-ci il kəşfiyyatı
1938-ci ilin iyun ayında kəşfiyyata ayrılan iki həftə ərzində fırtınalı hava var idi. Bates və Streatfeild, K2'nin cənub üzü və şimal-şərq silsiləsinin imkansız göründüyü yerdən Godwin-Austen Buzlaqına qalxdılar. Savoia Buzlağını araşdırdılar, ancaq üç dəfə Savoia keçidinə çata bilmədilər. 28 İyunda Petzoldt və House Abruzzi silsiləsini sınamağa üstünlük verdilər, Houston və Burdsall isə şimal-şərq silsiləsini araşdırmağı üstün tutdular. Petzoldta Abruzzidə 2 iyul tarixinə qədər çadır qurmaq üçün əlverişli bir yer tapmaq çətin idi, lakin bir neçə çadır üçün gizli, kiçik bir yer tapıldı. Beləliklə, bu əraziyə qərar verildi və məkan II düşərgəyə çevrildi. IV düşərgə, 24 metrlik şaquli qayanın ətəyinə yaxın idi və 14 iyulda Bill House iki yarım saat çəkərək uçurumu (Evin Bacası adlandırdıqları) aşmağı bacardı.
Geri dönmə və qiymətləndirmə
Ekspedisiya, 1950-ci illərdəki səkkiz minlik ekspedisiyalarla müqayisədə nisbətən kiçik miqyaslı və ucuz idi, lakin zirvəyə doğru ən yaxşı marşrutu tapdı, ən çətin nöqtəni ölçərək ağır yaralanmadan geri qayıtdı. Yaxşı işlənmiş, birləşmiş və uğurlu bir kəşf idi. Ed Viesturs bunu "möhtəşəm bir uğur" olaraq xarakterizə etdi. Ekspedisiyanın Five Miles High (Bates & Burdsall 1939) kitabından bəhs edən Kurran, ahəngdar bir ekspedisiyanı ən yaxşı şəkildə göstərdiyini və K2'ye getməyi düşünən hər kəs üçün məcburi oxunması lazım olduğunu söylədi. " Satışda bu kitab "böyük bir ekspedisiya kitablarından biri" olaraq təsvir edilir.
İstinadlar
- Kauffman, Andrew J.;Putnam, William L. Arxivləşdirilib 2022-08-05 at the Wayback Machine(1992). K2: The 1939 Tragedy. Seattle, WA: Mountaineers.
- Isserman, Maurice; Arxivləşdirilib 2022-08-14 at the Wayback Machine Weaver, Stewart (2008). "The Golden Age of Himalayan Climbing".Fallen Giants : A History of Himalayan Mountaineering from the Age of Empire to the Age of Extremes
- Vogel, Gregory M.; Aaronson, Reuben (2000).Quest For K2 Savage Mountain 2021-07-12 at the Wayback MachineJames McQuillan (producer). National Geographic Creative.
- Conefrey, Mick (2015). "Chapter 2, The Harvard Boys". The Ghosts of K2: the Epic Saga of the First Ascent. London: Oneworld. pp. 31–65.
- Isserman, Maurice; Weaver, Stewart (2008). "The Golden Age of Himalayan Climbing". Fallen Giants : A History of Himalayan Mountaineering from the Age of Empire to the Age of Extremes (1 ed.). New Haven: Yale University Press.
- Kauffman, Andrew J.; Putnam, William L. (1992). K2: The 1939 Tragedy. Seattle, WA: Mountaineers.
- Viesturs, Ed; Roberts, David (2009). "Chapter 3. Breakthrough". K2: Life and Death on the World's Most Dangerous Mountain (ebook). New York: Broadway. pp. 79–110.
- Curran, Jim (2005). "Chapter 6. Cowboys on K2". K2: The Story Of The Savage Mountain (ebook). Hodder & Stoughton. pp. 848–965/3989.
- Houston, Charles (1939).A RECONNAISSANCE OF K2, 1938 2019-03-06 at the Wayback Machine
- Sale, Richard (2011). "Chapter 3. The Americans Head for K2". The Challenge of K2 a History of the Savage Mountain (ebook). Barnsley: Pen & Sword Discovery. pp. 70–79.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1938 ci il tarixli Amerikan Karakorum ekspedisiyasi daha duzgun sekilde Birinci Amerika Karakorum ekspedisiyasi adlandirilan qrup dunyanin ikinci en yuksek dagi olan 8 611 m Coqori hemcinin K2 adlanir zirvesine catmaq ucun bir nece marsrutu arasdirdi Carlie Houston kicik ve xosbext bir alpinist qrupa liderlik edirdi Abruzzi silsilesinin en elverisli yol olduguna qerar verdikden sonra 19 iyul 1938 ci il tarixde 7500 m mesafede silsilenin yuksekliyine qeder yaxsi irelileyis elde etdiler Lakin o vaxta qeder tedarukleri azaldi qida catismirdi ve musson yaxinlasirdi Houston ve Paul Petzoldt zirveye bacardiqlari qeder yaxinlasmaq ucun son bir tekan vermeli olduqlarina ve sonra qrupun qalan hissesile orada qovusacaqlarina qerar verildi 21 iyulda cutluk texminen 7 900 m yuksekliye catdi Elverisli hava seraitinde daha yuksek duserge ucun uygun bir yer ve zirveye geden aydin bir yol mueyyen ede bildiler Ekspedisiya ugurlu sayilirdi ve hec kim ciddi xesaret almamisdi Abruzzi silsilesine qeder uygun bir yol etrafli arasdirilmis cadirlar ucun yaxsi yerler tapilmisdi gelecekde bir cox ekspedisiyalarda istifade edilecek yerler idi ve dirmanmanin texniki cehetden en cetin hissesini 6700 m mesafeni Evin bacasi House s Chimney iki saatliq qaya uzerine cixmaga rehberlik eden Bill Houseun adi ile elaqelidir qeder mueyyenlesdirmisdiler Komandanin ortaq sekilde yazdigi Five Miles High Bates amp Burdsall 1939 kitabi da ugurlu hesab olunur Novbeti 1939 cu il Amerikali Karakorum ekspedisiyasi kesfiyyatdan istifade ederek zirveye cox yaxinlasdi lakin enisleri facieye sebeb oldu CografiyaK2 1938 ci ilde Hindistanin Ingilis Raji indiki Pakistan ile Cin Respublikasi arasinda serheddedir 8 611 m seviyyesinde olan bu dag Karakorum silsilesinin en yuksek noqtesi ve dunyanin ikinci en yuksek dagidir Dag 1856 ci ilde Kesmire aparilmis Boyuk Triqonometrik Tedqiqatla arasdirildi ve 1861 ci ile qeder qrup Henri Godwin Austen Baltoro Buzlagina catdi ve Maserbrum yamaclarindan Coqoriye aydin nezer yetire bildi K2 Himalay daglarindan daha simalda oldugundan iqlim daha soyuqdur Karakorum silsilesi Himalaydan daha genisdir buna gore daha cox buz ve qar orada qalir Daga qalxma tarixi1890 ci ilde Roberto Lerko Karakorumun Baltoro Muztagh bolgesine catdi O K2 nin eteyine catmisdi ve belke de cenub serq qolundan bir qeder yuxari qalxmisdi Daga qalxmaq ucun ilk ciddi cehd 1902 ci ilde Aleister Crowley terefinden edilmis daha sonra Dunyanin en pis adami kimi taninmaga baslandi Ekspedisiya dagin hem simalinda hem de cenubunda qalxma yollarini arasdirdi ve seylerini terk etmek mecburiyyetinde qalmadan simal serq silsilesine qeder en yaxsi irelileyis etdi O vaxtdan beri K2 Abruzzi dagindan daha cetin feth edilmeyi ile sohretini qazandi Beleliklee zirveye geden her bir yol cetin idi Abruzzi ekspedisiyasinin 1909 hersoqu dagin serhedsiz olduguna qerar vermeden evvel cenub serq silsilesinde texminen 6250 m e catdi Bu marsrut daha sonra zirveye geden normal bir yol olaraq qebul edildi ve istifade edildi 1938 ci il ekspedisiyasina hazirliqAmerikan Alpinist Klubu 1938 ve 1939 ekspedisiyalarini planlasdirir Amerikan Alpinist Klubunun 1937 ci il iclasinda Charlie Houston ve Fritz Wiessner esas meruzeciler oldular ve Wiessner ilk defe K2 ye qalxmaq ucun bir ekspedisiya teklif etdi bu fikir qetiyyetle desteklendi Amerikan Alpinist Klubu prezidente Dovlet Departamenti vasitesi ile bir ekspedisiya izni ucun muraciet etdi 1938 ci ilde kesfiyyat plani tesdiqlendi Wiessnerin ilk ekspedisiyaya rehberlik edeceyi gozlenilse de o dovrde belke de en yaxsi amerikali alpinist olan Wiessner geri cekilib Houstonu onun yerine kecmeyi teklif etdi Houston xeyli alpinizm tecrubesine sahib idi 1934 cu ilde Alyaskanin Foraker dagina ilk qalxmagi teskil etmis ve elde etmis ve 1936 ci ilde Ingilis Amerikan Himalay Ekspedisiyasinda Nanda Devinin zirvesine catan uzvu olmusdu Onlarin esas meqsedi K2 nin uc esas silsilesini arasdirmaq ve mumkunse zirve cehdi etmek idi Komanda uzvleri Bob Bates Houstonun dostu ve Harvardda telebe yoldasi idi iki defe Alyaskada alpinizmde olmusdu Richard Burdsall Cinin Sicuan seherindeki Gonga dagina ugurla qalxmisdi Bill House Wiessner ile British Columbiada Waddington Daginin ilk qalxisinda istirak etmisdi Paul Petzoldt Wyoming s Tetons da cox tecrubeli bir dag beledcisi ve qayaya dirmasmaq tecrubeleri var idi Norman Streatfeild Fransiz Karakorum ekspedisiyasinda neqliyyat memuru olmus Hindistanda yerlesen bir Ingilis ordu zabiti idi O yuksek tecrubeli bir alpinist deyildi ancaq iscileri teskil etmekde ve avadanliqlari yerlesdirmekde yaxsi idi Avadanliq Hansi qidani gotureceklerini sinamaq mecburiyyetinde qaldilar ve neticede qutb tedqiqatcilarinin sevimlisi olan 23 kiloqram pemmikana qerar verdiler Pemmikanin yuksek hundurlukler ucun cox yagli oldugu hele melum deyildi Nemli olduqda yumusamayan sert pecenye secdiler Qurudulmus meyve ve terevez ve tozlu sud goturduler Cekmeler deriden idi Dirmasma ipleri manila idi ve neylon yox idi Buz baltasinin dizayni polad basliqdan ibaret idi Ingilislerin numunesinden sonra Wiessnerin ekspedisiyasindan ferqli olaraq cox az texniki dirmasma avadanligi goturduler K2 baza dusergesine seyahet ve gezintiEkspedisiya 14 aprelde Nyu Yorkdan Avropa uzerinden Bombeye yola cixdi Mayin 9 da Ravalpindiye catdilar ve Srinaqarin simalinda Wayul ya qeder davam etdiler Sonra Zoji La uzerinden Skardu ya ve Askole uzerinden 580 km mesafede olan K2 Baza Dusergesine yurus etdiler Srinagarda evvelceden ise goturdukleri ve Darjeelingden getmis alti nefer Serpa ile gorusduler Serpalar Tibet ve Nepal menselidir ve dag beledciliyi tecrubeleri var Her bir sahibe bir Serpa qosuldu 12 iyun tarixinde baza dusergesi ucun yerlerine catdilar burada 45 gun erzinde telimatcilarla odenis edildi 1938 ci il kesfiyyati1938 ci ilin iyun ayinda kesfiyyata ayrilan iki hefte erzinde firtinali hava var idi Bates ve Streatfeild K2 nin cenub uzu ve simal serq silsilesinin imkansiz gorunduyu yerden Godwin Austen Buzlaqina qalxdilar Savoia Buzlagini arasdirdilar ancaq uc defe Savoia kecidine cata bilmediler 28 Iyunda Petzoldt ve House Abruzzi silsilesini sinamaga ustunluk verdiler Houston ve Burdsall ise simal serq silsilesini arasdirmagi ustun tutdular Petzoldta Abruzzide 2 iyul tarixine qeder cadir qurmaq ucun elverisli bir yer tapmaq cetin idi lakin bir nece cadir ucun gizli kicik bir yer tapildi Belelikle bu eraziye qerar verildi ve mekan II dusergeye cevrildi IV duserge 24 metrlik saquli qayanin eteyine yaxin idi ve 14 iyulda Bill House iki yarim saat cekerek ucurumu Evin Bacasi adlandirdiqlari asmagi bacardi Geri donme ve qiymetlendirmeEkspedisiya 1950 ci illerdeki sekkiz minlik ekspedisiyalarla muqayisede nisbeten kicik miqyasli ve ucuz idi lakin zirveye dogru en yaxsi marsrutu tapdi en cetin noqteni olcerek agir yaralanmadan geri qayitdi Yaxsi islenmis birlesmis ve ugurlu bir kesf idi Ed Viesturs bunu mohtesem bir ugur olaraq xarakterize etdi Ekspedisiyanin Five Miles High Bates amp Burdsall 1939 kitabindan behs eden Kurran ahengdar bir ekspedisiyani en yaxsi sekilde gosterdiyini ve K2 ye getmeyi dusunen her kes ucun mecburi oxunmasi lazim oldugunu soyledi Satisda bu kitab boyuk bir ekspedisiya kitablarindan biri olaraq tesvir edilir IstinadlarKauffman Andrew J Putnam William L Arxivlesdirilib 2022 08 05 at the Wayback Machine 1992 K2 The 1939 Tragedy Seattle WA Mountaineers Isserman Maurice Arxivlesdirilib 2022 08 14 at the Wayback Machine Weaver Stewart 2008 The Golden Age of Himalayan Climbing Fallen Giants A History of Himalayan Mountaineering from the Age of Empire to the Age of Extremes Vogel Gregory M Aaronson Reuben 2000 Quest For K2 Savage Mountain 2021 07 12 at the Wayback MachineJames McQuillan producer National Geographic Creative Conefrey Mick 2015 Chapter 2 The Harvard Boys The Ghosts of K2 the Epic Saga of the First Ascent London Oneworld pp 31 65 Isserman Maurice Weaver Stewart 2008 The Golden Age of Himalayan Climbing Fallen Giants A History of Himalayan Mountaineering from the Age of Empire to the Age of Extremes 1 ed New Haven Yale University Press Kauffman Andrew J Putnam William L 1992 K2 The 1939 Tragedy Seattle WA Mountaineers Viesturs Ed Roberts David 2009 Chapter 3 Breakthrough K2 Life and Death on the World s Most Dangerous Mountain ebook New York Broadway pp 79 110 Curran Jim 2005 Chapter 6 Cowboys on K2 K2 The Story Of The Savage Mountain ebook Hodder amp Stoughton pp 848 965 3989 Houston Charles 1939 A RECONNAISSANCE OF K2 1938 2019 03 06 at the Wayback Machine Sale Richard 2011 Chapter 3 The Americans Head for K2 The Challenge of K2 a History of the Savage Mountain ebook Barnsley Pen amp Sword Discovery pp 70 79