Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kəkələyən Rudolf (alm. Rudolf der Stammler; 4 oktyabr 1274 – 12 avqust 1319) — Vittelsbax sülaləsindən 1294–1317-ci illərdə Yuxarı Bavariya hersoqu və Reyn qraf-palatini idi.
| I Rudolf | |
|---|---|
 Rudolf (sağda), 1341 | |
 1301-ci ildən IV Lüdviqlə birlikdə | |
| 1294 – 1317 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | IV Lüdviq |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 4 oktyabr 1274 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 12 avqust 1319 (44 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | əsilzadə |
| Atası | |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Vittelsbax sülaləsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Rudolf 1274-cü ildə Bazeldə, Yuxarı Bavariya hersoqu və Matilda Habsburqun (Almanların kralı qızı) ailəsində anadan olub. 1255-ci ildə Vittelsbax ərazilərinin bölünməsindən sonra atası Münhendəki Alter Hofdakı iqamətgahından Yuxarı Bavariyanı və Heydelberq qalasından Pfalsı, kiçik qardaşı isə Aşağı Bavariya torpaqlarını idarə edirdi.
Sağ qalan ən böyük oğul olaraq, Rudolf 1294-cü ilin fevralında ölümündən sonra atasının yerinə Yuxarı Bavariya hersoqu oldu. 1322-ci ildə o, Nassaulu Matilda (Almanların kralı qızı) ilə evləndi və bununla da atasının evlilik siyasətini davam etdirdi. Lakin Adolf knyazların gözləntilərini puça çıxardı və 1298-ci ildə mərhum kral Rudolfun oğlu və Avstriya hersoqu lehinə taxtdan devrildiyi elan edildi. Göllhaym döyüşündə Rudolf, dayısı Albertə qarşı qayınatası Adolfu dəstəklədi. Habsburqlar döyüşdə qalib gəldi, Adolf döyüşdə öldürüldü.
Albert 27 iyul 1298-ci ildə kral seçildi və Rudolf daha sonra Habsburq partiyasına qoşuldu, lakin yeni kralın güclü sülalə siyasəti Vittelsbax münaqişələrinin yenidən canlanmasına səbəb oldu. 1301-ci ildə Albert Rudolfa təzyiq göstərərək, kiçik qardaşı Lüdviqi qəyyumu olaraq qəbul edilməsini tələb etdi. 1301-ci ildə Heydelberq iqamətgahını mühasirəyə alaraq Rudolfun qalan müqavimətini də qırdı. 1308-ci ildə Albertin öldürülməsindən sonra həm Rudolf, həm də Lüdviq onun varisi olmağa ümid edirdilər. Buna baxmayaraq, Maynsın güclü arxiyepiskopu Peter fon Aspeltin ətrafındakı knyazlar Lüksemburq qrafı namizədliyini irəli sürdülər. Noyabrın 27-də keçirilən seçkidə Rudolf Henriyə səs verməli oldu. 1310-cu ildə o, yeni imperatoru İtaliyaya yürüşündə müşayiət etdi. Bununla belə, əmisioğlu Bavariya hersoqu ölümündən sonra Vittelsbax torpaqlarının bölünməsi, qardaşı Lüdviqlə arasında seçki ləyaqəti ilə bağlı yeni mübahisələr vətəndaş müharibəsi ilə nəticələnəndə iştirakını dayandırmalı oldu.
Qardaşına qarşı mübarizəsi
Nəhayət, 21 iyun 1313-cü ildə Münhendə qardaşlar arasında sülh bağlandı amma bu hələ mübarizənin ilk addımı idi. Tezliklə 1313-cü ilin avqustunda Müqəddəs Roma İmperatoru vəfatı yeni imperator seçilməsini zəruri etdi. Anasının Lüdviqi dəstəkləməsinə görə Rudolf hətta onu Münhendə həbs edərək dövlət işlərinə qarışmağının qarşısını aldı.
1310-cu ildən Bohemiya kralı olan Henrixin oğlu bəzi kürfürstlər çox gənc, digərləri isə həddindən artıq çox güclü hesab edirdilər. Alternativlərdən biri, Habsburq sülaləsindən Henrixin sələfi Albertin oğlu idi. Buna reaksiya olaraq, kürfürstlər arasındakı tərəfdarı olan qruplaşma Fridrixin seçilməsinə mane olmaq üçün öz namizədi kimi Rudolfun qardaşı Lüdviqi dəstəklədi. 19 oktyabr 1314-cü ildə Köln kürfürstü II Henrix Frankfurtun cənubundakı Saxsenhauzendə dörd kürfürstdən ibarət məclisə sədrlik etdi. İştirakçılar Lüdviqin qardaşı , Saks-Vittenberq hersoqu I Rudolf və Lüksemburqların devirdiyi keçmiş Bohemiya kralı idi. Bu dörd kürfürst söz birliyi ilə Fridrixi kral seçdilər. Lüksemburqçü qruplaşma bu seçkiləri qəbul etmədi və ertəsi gün ikinci seçki keçirildi. Nəticədə Mayns kürfürstü, Trir kürfürstü, Bohemiya kralı , Brandenburq-Stendal markqrafı Valdemar və Sakse-Lauenburq hersoqu II İohann Lüdviqi dəstəklədi. Bu ikiqat seçkinin ardınca tez bir zamanda iki tacqoyma keçirildi: Lüdviq ənənəvi tacqoyma yeri Axendə Mayns arxiyepiskopu Peter tərəfindən taclandı, adət üzrə yeni kralı taclandırmaq hüququna malik olan Köln arxiyepiskopu isə Bonnda Fridrixin tacını qoydu.
Rudolf həm Bavariyada, həm də Pfalsda qardaşı tərəfindən hücuma məruz qaldı. 1315-ci ilin payızında Rudolfun mühüm qalası olan Volfratshauzen Lüdviq tərəfindən tutuldu. Müdafiəyə keçən Rudolf, 1317-ci ildə tam ümidsizləşərək Habsburq rəqibi ilə münaqişə sona çatana qədər torpaqlarından Lüdviqin xeyrinə imtina etməyə razılaşdı. Daha sonra Rudolf bir müddət Avstriyaya getdi. Rudolfun 1319-cu ilin avqustunda vətənindən uzaqda öldüyü yer dəqiq bilinmir, Ebersberq xronikasına görə bu, Şimali Fransanın İngilis hissəsi ola biləcək "Anglia" idi. O, daha sonra bacarıqlı kiçik qardaşına qarşı çoxlu çarəsiz döyüşlər etdiyi üçün "Kəkələyən" ləqəbini aldı.
Müharibə 1322-ci ilin avqustunda başa çatdı, lakin yalnız 1323-cü ilin iyununda IV Lüdviq və onun üç qardaşıoğlu arasında barışıq oldu. 1329-cu ildə Ruprext və qardaşı Rudolf 1329-cu ildə Pfalsın müstəqil bir knyazlığa çevrilməsinə nail oldular. Əvvəlcə hər ikisi ərazini qardaşı oğlu II Ruprext ilə birlikdə idarə etdilər və 1338-ci ildə knyazlıqlarını bölüşdülər. azırkı yaşayan bütün Vittelsbax sülaləsinin davamçıları Rudolfun nəslindəndirlər.
Ailəsi
1322-ci ilin sentyabrında Nassaulu Matilda (Almanların kralı qızı) ilə evlənmişdi. Övladları:
- Lüdviq, Pfalsın irsi şahzadəsi (1297–1312);
- Dürüst Adolf (1300–1327) — 1320-ci ildə İrmenqard fon Ettingen ilə evləndi
- II Rudolf (1306–1353)
- I Ruprext (1309–1390) — Pfals kürfürstü
- Matilda (1312–1375) — 1331-ci ildə Şponhaym qrafı III İohann ilə evləndi
- Anna (1318–1319)
İstinadlar
- Lundy D. R. Rudolf I Pfalzgraf von der Pfalz // The Peerage (ing.).
- Kindred Britain.
- Thomas, 2010. səh. 387
- Walter Friedensburg. Ludwig IV. der Baier und Friedrich von Oesterreich von dem vertrage zu Trausnitz bis zur zusammenkunft in Innsbruck. Druck von Pontt & v. Döhren. 1877.
- John Powell. Magill's Guide to Military History: Cor-Jan. Salem Press. 2001. səh. 588. ISBN . 2023-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-13.
Mənbə
- Thomas, Andrew L. A House Divided: Wittelsbach Confessional Court Cultures in the Holy Roman Empire, c. 1550-1650. Brill. 2010.
- Alois Schmid: Rudolf I. (der Stammler). Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, S. 182 f. (Rəqəmsal).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kekeleyen Rudolf alm Rudolf der Stammler 4 oktyabr 1274 12 avqust 1319 Vittelsbax sulalesinden 1294 1317 ci illerde Yuxari Bavariya hersoqu ve Reyn qraf palatini idi I RudolfRudolf sagda 1341Yuxari Bavariya hersoqu 1301 ci ilden IV Ludviqle birlikde1294 1317EvvelkiSonrakiIV LudviqSexsi melumatlarDogum tarixi 4 oktyabr 1274Dogum yeri Bazel Bazel Stat kantonu d IsvecreVefat tarixi 12 avqust 1319 44 yasinda Vefat yeri IngiltereFealiyyeti esilzadeAtasiUsaqlari I Ruprext Pfals kurfurstu Ailesi Vittelsbax sulalesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiRudolf 1274 cu ilde Bazelde Yuxari Bavariya hersoqu ve Matilda Habsburqun Almanlarin krali qizi ailesinde anadan olub 1255 ci ilde Vittelsbax erazilerinin bolunmesinden sonra atasi Munhendeki Alter Hofdaki iqametgahindan Yuxari Bavariyani ve Heydelberq qalasindan Pfalsi kicik qardasi ise Asagi Bavariya torpaqlarini idare edirdi Sag qalan en boyuk ogul olaraq Rudolf 1294 cu ilin fevralinda olumunden sonra atasinin yerine Yuxari Bavariya hersoqu oldu 1322 ci ilde o Nassaulu Matilda Almanlarin krali qizi ile evlendi ve bununla da atasinin evlilik siyasetini davam etdirdi Lakin Adolf knyazlarin gozlentilerini puca cixardi ve 1298 ci ilde merhum kral Rudolfun oglu ve Avstriya hersoqu lehine taxtdan devrildiyi elan edildi Gollhaym doyusunde Rudolf dayisi Alberte qarsi qayinatasi Adolfu destekledi Habsburqlar doyusde qalib geldi Adolf doyusde olduruldu Albert 27 iyul 1298 ci ilde kral secildi ve Rudolf daha sonra Habsburq partiyasina qosuldu lakin yeni kralin guclu sulale siyaseti Vittelsbax munaqiselerinin yeniden canlanmasina sebeb oldu 1301 ci ilde Albert Rudolfa tezyiq gostererek kicik qardasi Ludviqi qeyyumu olaraq qebul edilmesini teleb etdi 1301 ci ilde Heydelberq iqametgahini muhasireye alaraq Rudolfun qalan muqavimetini de qirdi 1308 ci ilde Albertin oldurulmesinden sonra hem Rudolf hem de Ludviq onun varisi olmaga umid edirdiler Buna baxmayaraq Maynsin guclu arxiyepiskopu Peter fon Aspeltin etrafindaki knyazlar Luksemburq qrafi namizedliyini ireli surduler Noyabrin 27 de kecirilen seckide Rudolf Henriye ses vermeli oldu 1310 cu ilde o yeni imperatoru Italiyaya yurusunde musayiet etdi Bununla bele emisioglu Bavariya hersoqu olumunden sonra Vittelsbax torpaqlarinin bolunmesi qardasi Ludviqle arasinda secki leyaqeti ile bagli yeni mubahiseler vetendas muharibesi ile neticelenende istirakini dayandirmali oldu Qardasina qarsi mubarizesiNehayet 21 iyun 1313 cu ilde Munhende qardaslar arasinda sulh baglandi amma bu hele mubarizenin ilk addimi idi Tezlikle 1313 cu ilin avqustunda Muqeddes Roma Imperatoru vefati yeni imperator secilmesini zeruri etdi Anasinin Ludviqi desteklemesine gore Rudolf hetta onu Munhende hebs ederek dovlet islerine qarismaginin qarsisini aldi 1310 cu ilden Bohemiya krali olan Henrixin oglu bezi kurfurstler cox genc digerleri ise heddinden artiq cox guclu hesab edirdiler Alternativlerden biri Habsburq sulalesinden Henrixin selefi Albertin oglu idi Buna reaksiya olaraq kurfurstler arasindaki terefdari olan qruplasma Fridrixin secilmesine mane olmaq ucun oz namizedi kimi Rudolfun qardasi Ludviqi destekledi 19 oktyabr 1314 cu ilde Koln kurfurstu II Henrix Frankfurtun cenubundaki Saxsenhauzende dord kurfurstden ibaret meclise sedrlik etdi Istirakcilar Ludviqin qardasi Saks Vittenberq hersoqu I Rudolf ve Luksemburqlarin devirdiyi kecmis Bohemiya krali idi Bu dord kurfurst soz birliyi ile Fridrixi kral secdiler Luksemburqcu qruplasma bu seckileri qebul etmedi ve ertesi gun ikinci secki kecirildi Neticede Mayns kurfurstu Trir kurfurstu Bohemiya krali Brandenburq Stendal markqrafi Valdemar ve Sakse Lauenburq hersoqu II Iohann Ludviqi destekledi Bu ikiqat seckinin ardinca tez bir zamanda iki tacqoyma kecirildi Ludviq enenevi tacqoyma yeri Axende Mayns arxiyepiskopu Peter terefinden taclandi adet uzre yeni krali taclandirmaq huququna malik olan Koln arxiyepiskopu ise Bonnda Fridrixin tacini qoydu Rudolf hem Bavariyada hem de Pfalsda qardasi terefinden hucuma meruz qaldi 1315 ci ilin payizinda Rudolfun muhum qalasi olan Volfratshauzen Ludviq terefinden tutuldu Mudafieye kecen Rudolf 1317 ci ilde tam umidsizleserek Habsburq reqibi ile munaqise sona catana qeder torpaqlarindan Ludviqin xeyrine imtina etmeye razilasdi Daha sonra Rudolf bir muddet Avstriyaya getdi Rudolfun 1319 cu ilin avqustunda veteninden uzaqda olduyu yer deqiq bilinmir Ebersberq xronikasina gore bu Simali Fransanin Ingilis hissesi ola bilecek Anglia idi O daha sonra bacariqli kicik qardasina qarsi coxlu caresiz doyusler etdiyi ucun Kekeleyen leqebini aldi Muharibe 1322 ci ilin avqustunda basa catdi lakin yalniz 1323 cu ilin iyununda IV Ludviq ve onun uc qardasioglu arasinda barisiq oldu 1329 cu ilde Ruprext ve qardasi Rudolf 1329 cu ilde Pfalsin musteqil bir knyazliga cevrilmesine nail oldular Evvelce her ikisi erazini qardasi oglu II Ruprext ile birlikde idare etdiler ve 1338 ci ilde knyazliqlarini bolusduler azirki yasayan butun Vittelsbax sulalesinin davamcilari Rudolfun neslindendirler Ailesi1322 ci ilin sentyabrinda Nassaulu Matilda Almanlarin krali qizi ile evlenmisdi Ovladlari Ludviq Pfalsin irsi sahzadesi 1297 1312 Durust Adolf 1300 1327 1320 ci ilde Irmenqard fon Ettingen ile evlendi II Ruprext Pfals kurfurstu II Rudolf 1306 1353 I Ruprext 1309 1390 Pfals kurfurstu Matilda 1312 1375 1331 ci ilde Sponhaym qrafi III Iohann ile evlendi Anna 1318 1319 IstinadlarLundy D R Rudolf I Pfalzgraf von der Pfalz The Peerage ing Kindred Britain Thomas 2010 seh 387 Walter Friedensburg Ludwig IV der Baier und Friedrich von Oesterreich von dem vertrage zu Trausnitz bis zur zusammenkunft in Innsbruck Druck von Pontt amp v Dohren 1877 John Powell Magill s Guide to Military History Cor Jan Salem Press 2001 seh 588 ISBN 9780893560164 2023 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 13 MenbeThomas Andrew L A House Divided Wittelsbach Confessional Court Cultures in the Holy Roman Empire c 1550 1650 Brill 2010 Alois Schmid Rudolf I der Stammler Neue Deutsche Biographie NDB Band 22 Duncker amp Humblot Berlin 2005 ISBN 3 428 11203 2 S 182 f Reqemsal