Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gəncənin mühasirəsi — 1606-cı ildə, 1603–1618-ci illərin Səfəvi–Osmanlı müharibəsi əsnasında, Mehmed paşanın rəhbərlik etdiyi Osmanlı qüvvələri ilə Şah Abbasın öndərliyi altındakı Səfəvi qüvvələri arasında baş vermiş döyüş. Mühasirə Səfəvi ordusunun müvəffəqiyyəti və Gəncə qalasının 18 il sonra yenidən Səfəvi idarəsinə keçməsi ilə nəticələnmişdir.
| Gəncənin mühasirəsi | |||
|---|---|---|---|
| Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1603-1618) | |||
 Gəncə qalasının qalıqları. | |||
| Tarix | 1606 | ||
| Yeri | Gəncə, Azərbaycan | ||
| Səbəbi | Şah Abbasın itirilmiş torpaqları geri almaq istəməsi | ||
| Nəticəsi | Səfəvilərin qələbəsi | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Gəncə şəhəri Səfəvilərin əlinə keçir | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
| Ümumi itkilər | |||
| |||
Zəmin
Səfəvilər şəhəri 1590-cı ildə imzalanmış İstanbul sülh müqaviləsinin bir nəticəsi olaraq, Osmanlılara verməli olmuşdular.
Şah Abbas Osmanlı imperiyasının 1578–1590-cı illərdə gerçəkləşmiş Səfəvi–Osmanlı müharibəsi nəticəsində ələ keçirdikləri əraziləri geri almaq üçün 1603-cü ildə başlatdığı hücumda əhəmiyyətli uğurlar qazanmışdır. O, 1603-cü ildə Nəhavənd və Təbrizi, eləcə də İranın bütün qərbini zəbt edə bilmiş, 1604-cü ildə isə uzunmüddətli bir mühasirədən sonra İrəvan şəhərini dövlətinin ərazilərinə qata bilmişdi.
Bir tərəfdən Avstriya ilə uzun bir müddətdir vuruşan, digər tərəfdən isə Cəlali üsyanları ilə məşğul olan Osmanlı imperiyası 1603-cü ildə taxta yeni sultanın oturmasının da təsiri ilə qərb sərhədlərində bu qəfil hadisələrə tez bir cavab verə bilmədi. 1604-cü ildə şərq-sərdar təyin edilən Cığalızadə Yusif Sənan Paşanın İrana yürüşü uğursuz olmuş, 1605-ci ildə yenə Sənan Paşanın öndərliyindəki Osmanlı ordusu Urmiya döyüşündə böyük bir məğlubiyyətə uğramışdı.
Bu böyük məğlubiyyətdən sonra Osmanlı hərbi komandanlıq rütbələrindəki sarsıntılar və 1607-ci ilə qədər Suriya ilə Cənub-şərqi Anadoluya təsir göstərən Canpoladoğlu üsyanının çıxması ilə Cənubi Qafqazdakı son Osmanlı qoşunları da yardımsız qalmış, Şah Abbas isə 1606-cı ildə Azərbaycan və Gürcüstandakı köhnə torpaqlarını geri almaq üçün ordusu ilə bu bölgələrə soxulmuşdu.
Mühasirə
Osmanlı ordusu təhlükəsini aradan qaldıran Şah Abbas Gəncə şəhərini mühasirə etməyə aprel ayı kimi əlverişli bir vaxtda başlamışdır. Gəncə şəhərində təxminən 5.000 nəfərlik Osmanlı qarnizonu köhnə Təbriz qubernatoru Mehmed Paşanın öndərliyi altında idi.
Təslimiyyət təklifinin rədd edilməsindən sonra qızılbaş ordusu atəş açır. Bir tərəfdən Xorasan topçuları şəhəri kəsintisiz bombardman edir, isə iki ay ərzində qüllələrin altını boşaltmağa nail olurlar. Qala ətrafındakı xəndəkdən keçərək əsas divarlardan birinin altına çatan və divarın tam altına yerləşdirdikləri kərənləri yandıran lağımçılar bu divarı devirirlər.
Qızılbaşlar 4 iyul tarixində ümumi bir hücuma start verir. Əlbəyaxa döyüşdə Osmanlı qoşunları qızılbaşlara diqqətəlayiq itkilər verirlər, ancaq onlardan 2.500 nəfər əsgər həlak olur. Nəhayət, Gəncə bəylərbəyi Mehmed Paşa təslim olur və Şah Abbas ilə ordusu qalanın nəzarətini ələ alır. Səfəvi ordusu Osmanlı qüvvələri ilə əməkdaşlıq edən təxminən 2.500 Gəncə sakinini öldürür. Dövrün ermənidilli tarixşünası Arakel Təbrizli yazır ki, Şah Abbas sünni kürd tayfası olan Cəkirli üzvlərinin hər birini qılıncdan keçirmişdir. Əsir düşən Mehmed Paşa Mazandaranda yerləşən bir həbsxanaya göndərilir, daha sonra isə xalqa verilir. Mazandaranda qabaqcıl şəxsiyyətlərdən olan Rüstəm Sultanı öldürmüş Mehmed Paşa xalq tərəfindən edam edilir.
Mənbə
İstinadlar
- "The Iranian History 1606 AD". Fouman.com (ingilis). 2011. September 30, 2014 tarixində . (#chapter_ignored)
- Küpəli, Özər. (PDF) (türk). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2009. səh. 18. 2015-05-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-15. (#chapter_ignored)
- Təbrizli, Arakel. The History of Vardapet Aṛakʻel of Tabriz (ingilis). Mazda Publishers. 2006. 77. ISBN . 2021-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-15.
- Fərrux, 2011. səh. 58
Ədəbiyyat
- Hətəmzad, Zeynəb. "Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I" (PDF). Life Science Journal (ingilis). 10 (8s). 2013.
- Fərrux, Kave. Iran at War: 1500-1988 (ingilis). Bloomsbury Publishing. 2011.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gencenin muhasiresi 1606 ci ilde 1603 1618 ci illerin Sefevi Osmanli muharibesi esnasinda Mehmed pasanin rehberlik etdiyi Osmanli quvveleri ile Sah Abbasin onderliyi altindaki Sefevi quvveleri arasinda bas vermis doyus Muhasire Sefevi ordusunun muveffeqiyyeti ve Gence qalasinin 18 il sonra yeniden Sefevi idaresine kecmesi ile neticelenmisdir Gencenin muhasiresiSefevi Osmanli muharibesi 1603 1618 Gence qalasinin qaliqlari Tarix 1606Yeri Gence AzerbaycanSebebi Sah Abbasin itirilmis torpaqlari geri almaq istemesiNeticesi Sefevilerin qelebesiErazi deyisikliyi Gence seheri Sefevilerin eline kecirMunaqise terefleriOsmanli imperiyasi Sefeviler dovletiKomandan lar Mehmed Pasa esir edam I Sah AbbasTereflerin quvvesi3 000 100 000Itkiler2 500 olu 500 esir NamelumUmumi itkiler2 500 yerli sakin edam edilirZeminSefeviler seheri 1590 ci ilde imzalanmis Istanbul sulh muqavilesinin bir neticesi olaraq Osmanlilara vermeli olmusdular Sah Abbas Osmanli imperiyasinin 1578 1590 ci illerde gerceklesmis Sefevi Osmanli muharibesi neticesinde ele kecirdikleri erazileri geri almaq ucun 1603 cu ilde baslatdigi hucumda ehemiyyetli ugurlar qazanmisdir O 1603 cu ilde Nehavend ve Tebrizi elece de Iranin butun qerbini zebt ede bilmis 1604 cu ilde ise uzunmuddetli bir muhasireden sonra Irevan seherini dovletinin erazilerine qata bilmisdi Bir terefden Avstriya ile uzun bir muddetdir vurusan diger terefden ise Celali usyanlari ile mesgul olan Osmanli imperiyasi 1603 cu ilde taxta yeni sultanin oturmasinin da tesiri ile qerb serhedlerinde bu qefil hadiselere tez bir cavab vere bilmedi 1604 cu ilde serq serdar teyin edilen Cigalizade Yusif Senan Pasanin Irana yurusu ugursuz olmus 1605 ci ilde yene Senan Pasanin onderliyindeki Osmanli ordusu Urmiya doyusunde boyuk bir meglubiyyete ugramisdi Bu boyuk meglubiyyetden sonra Osmanli herbi komandanliq rutbelerindeki sarsintilar ve 1607 ci ile qeder Suriya ile Cenub serqi Anadoluya tesir gosteren Canpoladoglu usyaninin cixmasi ile Cenubi Qafqazdaki son Osmanli qosunlari da yardimsiz qalmis Sah Abbas ise 1606 ci ilde Azerbaycan ve Gurcustandaki kohne torpaqlarini geri almaq ucun ordusu ile bu bolgelere soxulmusdu MuhasireOsmanli ordusu tehlukesini aradan qaldiran Sah Abbas Gence seherini muhasire etmeye aprel ayi kimi elverisli bir vaxtda baslamisdir Gence seherinde texminen 5 000 neferlik Osmanli qarnizonu kohne Tebriz qubernatoru Mehmed Pasanin onderliyi altinda idi Teslimiyyet teklifinin redd edilmesinden sonra qizilbas ordusu ates acir Bir terefden Xorasan topculari seheri kesintisiz bombardman edir ise iki ay erzinde qullelerin altini bosaltmaga nail olurlar Qala etrafindaki xendekden kecerek esas divarlardan birinin altina catan ve divarin tam altina yerlesdirdikleri kerenleri yandiran lagimcilar bu divari devirirler Qizilbaslar 4 iyul tarixinde umumi bir hucuma start verir Elbeyaxa doyusde Osmanli qosunlari qizilbaslara diqqetelayiq itkiler verirler ancaq onlardan 2 500 nefer esger helak olur Nehayet Gence beylerbeyi Mehmed Pasa teslim olur ve Sah Abbas ile ordusu qalanin nezaretini ele alir Sefevi ordusu Osmanli quvveleri ile emekdasliq eden texminen 2 500 Gence sakinini oldurur Dovrun ermenidilli tarixsunasi Arakel Tebrizli yazir ki Sah Abbas sunni kurd tayfasi olan Cekirli uzvlerinin her birini qilincdan kecirmisdir Esir dusen Mehmed Pasa Mazandaranda yerlesen bir hebsxanaya gonderilir daha sonra ise xalqa verilir Mazandaranda qabaqcil sexsiyyetlerden olan Rustem Sultani oldurmus Mehmed Pasa xalq terefinden edam edilir MenbeIstinadlar The Iranian History 1606 AD Fouman com ingilis 2011 September 30 2014 tarixinde chapter ignored Kupeli Ozer PDF turk Izmir Ege Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2009 seh 18 2015 05 18 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 15 chapter ignored Tebrizli Arakel The History of Vardapet Aṛakʻel of Tabriz ingilis Mazda Publishers 2006 77 ISBN 9781568591827 2021 11 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 08 15 Ferrux 2011 seh 58 Edebiyyat Hetemzad Zeyneb Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I PDF Life Science Journal ingilis 10 8s 2013 Ferrux Kave Iran at War 1500 1988 ingilis Bloomsbury Publishing 2011