Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Uğurlu xan Ziyadoğlu-Qacar (Gəncə – 1738, Gəncə) — qızılbaş sərkərdəsi, Qarabağ bəylərbəyi.
| II Uğurlu xan Ziyadoğlu-Qacar | |
|---|---|
| II Uğurlu xan Kəlbəli xan oğlu Ziyadoğlu-Qacar | |
| 1702 – 1738 | |
| Əvvəlki | Kəlbəli xan Müsahib-Gəncəvi |
| Sonrakı | Hacı xan Camışgəzəki |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Gəncə, Qarabağ bəylərbəyliyi, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Gəncə, Qarabağ bəylərbəyliyi, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat səbəbi | döyüş |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
| Atası | Kəlbəli xan Müsahib-Gəncəvi |
| Uşağı | |
Həyatı
II Uğurlu xan Kəlbəli xan oğlu Gəncə şəhərində anadan olmuşdu. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Atasından sonra Gəncə-Qarabağın bəylərbəyi təyin edilmişdi.
II Uğurlu xan Səfəvilər dövlətinin siyasi həyatında mühüm rol oynamışdı. Şamaxı şəhəri üsyançılar tərəfindən zəbt edildikdən sonra Şirvanı, digər əraziləri də ələ keçirildi. Şamaxının tutulması xəbəri tezliklə bütün ölkəyə yayıldı.
Bundan təşvişə düşmüş Gəncə və İrəvan hakimləri şaha müraciət edərək ondan kömək istədilər. Lakin bu dövrdə şahın özünə kömək lazım idi. Üsyan etmiş əfqan tayfaları öz hücumları ilə ölkənin paytaxtını qorxu altında saxlayırdılar.
Belə bir vəziyyətdə gəncəli Uğurlu xan və İrəvan xanı 1721-ci ilin payızında 40 000 nəfərlik qoşunla Şirvana doğru hərəkət edərək Bərdə şəhərinin yaxınlığında, Kür çayı sahilində mövqe tutdular. Onların məqsədi üsyançıları cəzalandırmaq idi. Lakin üsyançılar onlardan cəld tərpənərək qəflətən Gəncə və İrəvan qoşun birləşmələrinə hücum etdilər. Fasiləsiz hücuma məruz qalmış Gəncə və İrəvan birləşmiş hissələri nəhayət, qaçmağa başladılar. Bir çoxları İrəvana, digərləri Gəncəyə qaçdı. Üsyançılar düşərgəni və çoxlu sursatı ələ keçirdilər. Qaçan ordu hissələrini təqib edən üsyançılar Gəncə şəhərinə yaxınlaşaraq onu mühasirəyə aldılar. Onlar 12 gün Gəncə şəhərini mühasirədə saxladılar, lakin onu ələ keçirə bilmədilər. Şəhər əhalisi onlara güclü müqavimət göstərdi. Bundan başqa Kartli çarı VI Vaxtanq 40 000-lik qoşunla Gəncə şəhərinə yaxınlaşırdı. Yaranmış vəziyyətlə əlaqədar olaraq üsyançılar mühasirəni dayandırıb Kürün əks tərəfinə keçməli oldular.
1722-ci ildə qiyamçı əfqan qoşunu hücum edib Səfəvi dövlətinin paytaxtını tutdu.
Uğurlu xan və Gəncənin işğalı
Osmanlı sultanı III Əhməd də Qızılbaş məmləkətindən ərazi qoparmaq məqsədilə yürüşə hazırlaşır. Tutarlı bəhanə tapan kimi orduya hücuma keçməyi əmr etdi.
İlk hücuma Gəncə şəhəri məruz qaldı. Lakin Osmanlı qoşunu burada güclü müqavimətlə üzləşdi. J.Hanvey yazırdı: "Bu zaman Tiflisin tutulmasından ruhlanmış sərəskər (İbrahim paşa) Gəncəyə hücum haqqında düşündü və bu şəhəri mühasirəyə almaq arzusu ilə payızda qoşunla (oraya) hərəkət etdi. Lakin qarnizon və şəhər əhalisi özlərinə gələrək gözlənilmədən (osmanlıların) düşərəgəsinə hücum etdilər. Hər tərəfdən sıxışdırılmış osmanlı qoşunu topları və ərzağı qoyaraq qaçdı. Bu döyüşdə onlar (osmanlı türkləri) 3000 əskər itirdilər. Sərəskər isə uğursuzluqdan sarsılaraq qoşunun qalan hissəsi ilə öz əyaləti olan Ərzuruma geri çəkildi. Osmanlı hərbi hissələrinin itkiləri haqqındakı rəqəm digər mənbələrdə başqa cür göstərilir. Bəzi mənbələrdə itkilərin sayının 9000-ə qədər olduğu, bəzilərində isə 4000 əskərin öldüyü, 1000 nəfərin yaralandığı göstərilirdi.
1725-ci ilin ortalarında Osmanlı qoşunu yenidən hərbi əməliyyata başladı. Onlar bütün qüvvələrini Təbriz və Gəncə şəhərlərinə yönəltmişdilər.
Bu zaman digər Osmanlı qoşunu Gəncə şəhərinə hücum etdi. Gəncənin işğal edilməsi üçün Sarı Mustafa paşanın başçılığı ilə 40000 nəfərlik qoşun toplanmışdı.
Çox keçmədi ki, Sarı Mustafa paşa Krım xanından kömək aldı. Lakin bu yardıma baxmayaraq, Osmanlı qoşunu tezliklə şəhəri ələ keçirə bilmədi. Şəhər 2 aydan çox mühasirədə qaldı. Uzun sürən mühasirə gəncəliləri əldən salmışdı. Heç yerdən köməyin olmaması və ərzaq çatışmazlığı gəncəliləri təslim olmağa məcbur etdi.
Osmanlı şairi bu münasibətlə "Tarixi-fəthi-Gəncə" adlı bir mənzum tarixçə yazıb. Tarixçədə deyilirdi:
Mən bu fəthü nüsrətin İzzət, dedim tarixini:
"Aldı əcəmdən Gəncəni Xan Əhmədi-valihiməm"
Qarabağ bir sürə Osmanlıların əlində qaldı. Qarabağın valisi İbrahim paşa idi. İbrahim paşadan sonra Gəncə-Qarabağın valisi Əli paşa olmuşdu.
Uğurlu xan və Gəncənin azad olması
II Uğurlu xan II Şah Təhmasibin yanına qaçmışdı. 1730-cu ildə şah onu 700 nəfərlik dəstə ilə Qarabağa qoşun toplamağa göndərmişdi. Uğurlu xan Bərgüşad və Bərdə qəzalarından 12 min nəfərlik qoşun yığmışdı. İbrahim paşanın yanında olan Qarabağ qoşunu Qara bəyin başçılığı altında qaçıb Uğurlu xana qoşuldu.
Xorasanda işğalçı əfqanlara qarşı mübarizəyə başlayan Nadirqulu xan Qırxlı-Avşar qələbə qazanıb, tez bir zamanda İranı, Azərbaycanı istilaçılardan təmizlədi.
1734-cü ildə Qarabağa hücuma keçdi. Aşağı hissəsini bir hücumda alıb, paytaxt Gəncəyə irəlilədi. Şəhəri səkkiz ay yarımlıq bir mühasirədən sonra aldı.
Dağıstanı qarət etmiş Nadir xan yenidən Azərbaycana geri qayıdarkən Qəbələdən keçərək 1734-cü ilin 13 oktyabrında Gəncə yaxınlığındakı Göykilsə kəndində qışlamaq üçün dayandı. Eyni zamanda Gəncə şəhəri mühasirəyə alındı. Gəncə osmanlılar tərəfindən möhkəmləndirilmiş bir şəhər idi. Burada 5000 nizami qoşun var idi. Şnezenin yazdığına görə, Nadir xan Gəncə qalasına yaxınlaşarkən 30000 nəfərlik qoşuna malik idi. O, Gəncədə toplarla təchiz edilmiş 4000 əsgərlə mühasirə xətti yaratdı. Məlumatdan görünür ki, Nadir xanın qoşununun sayı xeyli artmışdı. Bu da Nadir xanın keçirdiyi səfərbərliklə əlaqədar idi. Fransız missionerlərinin yazdığına görə, "Dağıstan yürüşündən sonra İran (Səfəvi) qoşunu təqribən 10000 döyüşçü ilə daha da gücləndi, bunlardan 4 mini bu vilayətdən (Şirvandan) yığıldı, 6-7 minlik digər hissəsi isə İranın müxtəif yerlərindən səfərbər edilərək (qoşuna) birləşdirildi. Təhmasibqulu xan bu qoşunla təslim olmaq istəməyən Gəncəyə doğru hərəkət etdi. Gəncənin mühasirəyə alınmasından bir müddət keçdi və mühasirə may ayına qədər uzandı. Şəhərdə güclü qarnizon, iki və üç illik bütün ehtiyat növü vardı".
Gəncə şəhərinin alınmasına səkkiz ay vaxt sərf olundu. Eyni zamanda Nadir xanın qoşununa rus mütəxəsisləri kömək edirdilər. Bakıdan ağır toplar, bir neçə mühəndis və zabit gəlmişdi.
Gəncənin mühasirəsinin uzun sürməsi Nadirin qoşununu ağır vəziyyətə saldı. Qoşunun ərzaq ehtiyatı tükəndi və aclıq başlandı. Nadirin əmrinə əsasən ətraf kəndlərdən ərzaq ehtiyatı yığılmağa başlandı, xərac əhalidən amansızlıqla və ədalətsizliklə yığılırdı.
Nadir xanın qoşununun güclü hücumlarına baxmayaraq, Gəncədə yerləşən Osmanlı qoşunu Qarsdan kömək almaq ümidilə möhkəm durmuşdu. Həqiqətən bu zaman Qarsda Abdulla paşanın başçılığı ilə Osmanlı qoşunu toplanmışdı və Gəncə mühasirəsində olan osmanlıların köməyinə tələsirdi. Nadir xan bu xəbəri eşidən kimi Gəncədə az saylı qoşun saxlayaraq Osmanlı paşasını "qarşılamağa" tələsdi. 1735-ci ilin iyulunda Eçmiadzinin şimal-şərqində Osmanlı qoşunu ilə Nadirin qoşunları arasında döyüş baş verdi. Bu döyüşdə Nadirin qoşunu 55000, Abdulla paşanın qoşunu isə 80000 nəfərdən ibarət idi. Tərəflər arasında baş vermiş 5 saatlıq qanlı döyüş nəticəsində Osmanlı qoşunu güclü müqavimətə məruz qalaraq geri çəkilməyə məcbur oldu. Döyüşdə olan itkilər haqqında səyyahlar müxtəlif rəqəmlər göstərirlər. Fransız missionerləri döyüşdə osmanlıların bir neçə yüksək vəzifəli zabitlə birlikdə 30000 əsgər, Nadirin qoşununun isə bir neçə yüz əsgər itirdiyini qeyd edirlər. J.Hanveyə görə, döyüşdə osmanlı qoşunu 20000 əsgər itirmişdi. Bunların çoxu döyüş zamanı öldürülmüş, digərləri isə əsir düşmüşdü. Nadirin döyüşçüləri 32 top, ərzaqla dolu olan arabalar ələ keçirmiş, Abdulla paşa isə 8000 nəfərlə Qarsa qayıtmışdı. Dövrün erməni mənbəyinin yazdığına görə, döyüşdə Osmanlı qoşunu 40000, Nadir xan isə 15-20 min əsgər itirmişdi.
Nadir xanın qoşunu osmanlılar üzərində qələbə çaldıqdan sonra yenidən Gəncəyə qayıdaraq mühasirəni davam etdirdi. Eyni zamanda Nadir Xəzərsahili Azərbaycan torplaqlarının qalan hissəsini geri qaytarmaq üçün Rusiya ilə danışıqlara başladı. O, Rusiyanın Kür çayından şimalda qalan əraziləri qaytarmamasından narazı idi. J.Hanvey yazır ki, "Deyirlər ki, Təhmasibqulu xan lovğalıqla əgər ruslar getməsələr o, süpürgə götürüb, onları oradan süpürəcəkdir demişdi". Bu məsələni müzakirə etmək üçün Nadir xan Hüseyn xanı rus rezidenti ilə birlikdə Sankt-Peterburqa göndərdi. Uzun danışıqlardan sonra bu məsələni sülh yolu ilə həll etmək üçün Rusiya sarayı knyaz S.D.Qolitsıni səlahiyyətli nümayəndə kimi Səfəvilər dövlətinə göndərmişdi. Gizli təlimata əsasən knyaz S.D.Qolitsının Səfəvilər dövlətinə gəlməsinin əsas məqsədi bu dövlətlə Osmanlı arasında müharibəni daha da qızışdırmaq idi. Fransız missionerləri onun məqsəd və məramını belə açıqlayırdılar: "...Rusiya səfirinin xalq üçün zahirdə məqsədi İran (Səfəvi) sərkərdəsinə devrilmiş şahın hakimiyyətini yenidən bərpa etmək, Rusiya ilə İran (Səfəvilər) arasında ticarət müqaviləsi bağlamağı təklif etmək idi, batində isə bu saray ilə (Səfəvi dövləti ilə) Porta (Osmanlı) arasında müharibəni qızışdırmaq idi".
Nadir xan tərəfindən qəbul edilmiş S.D.Qolitsının başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Azərbaycana yürüş zamanı onu müşayiət etmişdi.
Nəhayət, uzun çəkən danışıqlardan sonra, 1735-ci ilin martın 10 (21)- da Gəncədə sülh müqaviləsi bağlandı və müqavilənin şərtlərinə görə qalan Xəzər sahili Azərbaycan torpaqları geri qaytarıldı.
Bu zaman Gəncə şəhəri də təslim edildi. İrəvanı və hətta Gürcüstanı osmanlılardan geri qaytarmış Nadir xan hərbi əməliyyatları saxlayaraq Muğan düzünə geri çəkildi.
Uğurlu xan və Muğan qurultayı
Nadirqulu xan bu parlaq zəfərlərdən sonra Muğana gəlib, otraq elədi. Seçkin əmirlər qurultay çağırıb, Nadirqulu xanı şah seçdilər. Nadir şah adı ilə taxta əyləşən Avşar oğluna xəbər çatdırdılar ki, Qarabağ bəylərbəyi Uğurlu xan Ziyadoğlu-Qacar sənin şah olmağını istəmirmiş. Bu xəbərdən qəzəblənən şah öncə Uğurlu xanı öldürmək istədisə, ulu uruq olduğunu düşünüb, fikrindən daşındı. Lakin yamanlıq etməyi ağlından çıxarmadı.
Nadir şah dövlətində yeni inzibati-ərazi sisteminin əsasını qoydu. Səfəvilərdən qalma bəylərbəyiliyi ləğv edib, 3 əyalət yaratdı. Bu əyalətlərdən biri Dərbənddən başlayıb, Qaplankuhda bitən Azərbaycan idi. Azərbaycana qardaşı İbrahimzaman xanı başçı qoydu. Bununla ürəyi soyumayan Nadir şah Xəmsə məliklərini saraya tabe etdi. Qapanat, Çulundur mahallarını Qarabağdan ayırdı. Cavanşir, Otuziki və Kəbirli ellərini Xorasana sürdü. Uğurlu xanın idarə meydanı daraldı.
II Uğurlu xan 1738-ci ildə dağıstanlılara qarşı vuruşda həlak oldu. Gəncədə dəfn edildi.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: "Şuşa", 2008, 334 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Ugurlu xan Ziyadoglu Qacar Gence 1738 Gence qizilbas serkerdesi Qarabag beylerbeyi II Ugurlu xan Ziyadoglu QacarII Ugurlu xan Kelbeli xan oglu Ziyadoglu QacarQarabag beylerbeyliyi1702 1738EvvelkiKelbeli xan Musahib GenceviSonrakiHaci xan CamisgezekiSexsi melumatlarDogum yeri Gence Qarabag beylerbeyliyi Sefeviler dovletiVefat tarixi 1738Vefat yeri Gence Qarabag beylerbeyliyi Sefeviler dovletiVefat sebebi doyusFealiyyeti herbi lider d Atasi Kelbeli xan Musahib GenceviUsagi HeyatiII Ugurlu xan Kelbeli xan oglu Gence seherinde anadan olmusdu Mukemmel medrese tehsili almisdi Atasindan sonra Gence Qarabagin beylerbeyi teyin edilmisdi II Ugurlu xan Sefeviler dovletinin siyasi heyatinda muhum rol oynamisdi Samaxi seheri usyancilar terefinden zebt edildikden sonra Sirvani diger erazileri de ele kecirildi Samaxinin tutulmasi xeberi tezlikle butun olkeye yayildi Bundan tesvise dusmus Gence ve Irevan hakimleri saha muraciet ederek ondan komek istediler Lakin bu dovrde sahin ozune komek lazim idi Usyan etmis efqan tayfalari oz hucumlari ile olkenin paytaxtini qorxu altinda saxlayirdilar Bele bir veziyyetde genceli Ugurlu xan ve Irevan xani 1721 ci ilin payizinda 40 000 neferlik qosunla Sirvana dogru hereket ederek Berde seherinin yaxinliginda Kur cayi sahilinde movqe tutdular Onlarin meqsedi usyancilari cezalandirmaq idi Lakin usyancilar onlardan celd terpenerek qefleten Gence ve Irevan qosun birlesmelerine hucum etdiler Fasilesiz hucuma meruz qalmis Gence ve Irevan birlesmis hisseleri nehayet qacmaga basladilar Bir coxlari Irevana digerleri Genceye qacdi Usyancilar dusergeni ve coxlu sursati ele kecirdiler Qacan ordu hisselerini teqib eden usyancilar Gence seherine yaxinlasaraq onu muhasireye aldilar Onlar 12 gun Gence seherini muhasirede saxladilar lakin onu ele kecire bilmediler Seher ehalisi onlara guclu muqavimet gosterdi Bundan basqa Kartli cari VI Vaxtanq 40 000 lik qosunla Gence seherine yaxinlasirdi Yaranmis veziyyetle elaqedar olaraq usyancilar muhasireni dayandirib Kurun eks terefine kecmeli oldular 1722 ci ilde qiyamci efqan qosunu hucum edib Sefevi dovletinin paytaxtini tutdu Ugurlu xan ve Gencenin isgaliOsmanli sultani III Ehmed de Qizilbas memleketinden erazi qoparmaq meqsedile yuruse hazirlasir Tutarli behane tapan kimi orduya hucuma kecmeyi emr etdi Ilk hucuma Gence seheri meruz qaldi Lakin Osmanli qosunu burada guclu muqavimetle uzlesdi J Hanvey yazirdi Bu zaman Tiflisin tutulmasindan ruhlanmis seresker Ibrahim pasa Genceye hucum haqqinda dusundu ve bu seheri muhasireye almaq arzusu ile payizda qosunla oraya hereket etdi Lakin qarnizon ve seher ehalisi ozlerine gelerek gozlenilmeden osmanlilarin duseregesine hucum etdiler Her terefden sixisdirilmis osmanli qosunu toplari ve erzagi qoyaraq qacdi Bu doyusde onlar osmanli turkleri 3000 esker itirdiler Seresker ise ugursuzluqdan sarsilaraq qosunun qalan hissesi ile oz eyaleti olan Erzuruma geri cekildi Osmanli herbi hisselerinin itkileri haqqindaki reqem diger menbelerde basqa cur gosterilir Bezi menbelerde itkilerin sayinin 9000 e qeder oldugu bezilerinde ise 4000 eskerin olduyu 1000 neferin yaralandigi gosterilirdi 1725 ci ilin ortalarinda Osmanli qosunu yeniden herbi emeliyyata basladi Onlar butun quvvelerini Tebriz ve Gence seherlerine yoneltmisdiler Bu zaman diger Osmanli qosunu Gence seherine hucum etdi Gencenin isgal edilmesi ucun Sari Mustafa pasanin basciligi ile 40000 neferlik qosun toplanmisdi Cox kecmedi ki Sari Mustafa pasa Krim xanindan komek aldi Lakin bu yardima baxmayaraq Osmanli qosunu tezlikle seheri ele kecire bilmedi Seher 2 aydan cox muhasirede qaldi Uzun suren muhasire gencelileri elden salmisdi Hec yerden komeyin olmamasi ve erzaq catismazligi gencelileri teslim olmaga mecbur etdi Osmanli sairi bu munasibetle Tarixi fethi Gence adli bir menzum tarixce yazib Tarixcede deyilirdi Men bu fethu nusretin Izzet dedim tarixini Aldi ecemden Genceni Xan Ehmedi valihimem Qarabag bir sure Osmanlilarin elinde qaldi Qarabagin valisi Ibrahim pasa idi Ibrahim pasadan sonra Gence Qarabagin valisi Eli pasa olmusdu Ugurlu xan ve Gencenin azad olmasiII Ugurlu xan II Sah Tehmasibin yanina qacmisdi 1730 cu ilde sah onu 700 neferlik deste ile Qarabaga qosun toplamaga gondermisdi Ugurlu xan Bergusad ve Berde qezalarindan 12 min neferlik qosun yigmisdi Ibrahim pasanin yaninda olan Qarabag qosunu Qara beyin basciligi altinda qacib Ugurlu xana qosuldu Xorasanda isgalci efqanlara qarsi mubarizeye baslayan Nadirqulu xan Qirxli Avsar qelebe qazanib tez bir zamanda Irani Azerbaycani istilacilardan temizledi 1734 cu ilde Qarabaga hucuma kecdi Asagi hissesini bir hucumda alib paytaxt Genceye ireliledi Seheri sekkiz ay yarimliq bir muhasireden sonra aldi Dagistani qaret etmis Nadir xan yeniden Azerbaycana geri qayidarken Qebeleden kecerek 1734 cu ilin 13 oktyabrinda Gence yaxinligindaki Goykilse kendinde qislamaq ucun dayandi Eyni zamanda Gence seheri muhasireye alindi Gence osmanlilar terefinden mohkemlendirilmis bir seher idi Burada 5000 nizami qosun var idi Snezenin yazdigina gore Nadir xan Gence qalasina yaxinlasarken 30000 neferlik qosuna malik idi O Gencede toplarla techiz edilmis 4000 esgerle muhasire xetti yaratdi Melumatdan gorunur ki Nadir xanin qosununun sayi xeyli artmisdi Bu da Nadir xanin kecirdiyi seferberlikle elaqedar idi Fransiz missionerlerinin yazdigina gore Dagistan yurusunden sonra Iran Sefevi qosunu teqriben 10000 doyuscu ile daha da guclendi bunlardan 4 mini bu vilayetden Sirvandan yigildi 6 7 minlik diger hissesi ise Iranin muxteif yerlerinden seferber edilerek qosuna birlesdirildi Tehmasibqulu xan bu qosunla teslim olmaq istemeyen Genceye dogru hereket etdi Gencenin muhasireye alinmasindan bir muddet kecdi ve muhasire may ayina qeder uzandi Seherde guclu qarnizon iki ve uc illik butun ehtiyat novu vardi Gence seherinin alinmasina sekkiz ay vaxt serf olundu Eyni zamanda Nadir xanin qosununa rus mutexesisleri komek edirdiler Bakidan agir toplar bir nece muhendis ve zabit gelmisdi Gencenin muhasiresinin uzun surmesi Nadirin qosununu agir veziyyete saldi Qosunun erzaq ehtiyati tukendi ve acliq baslandi Nadirin emrine esasen etraf kendlerden erzaq ehtiyati yigilmaga baslandi xerac ehaliden amansizliqla ve edaletsizlikle yigilirdi Nadir xanin qosununun guclu hucumlarina baxmayaraq Gencede yerlesen Osmanli qosunu Qarsdan komek almaq umidile mohkem durmusdu Heqiqeten bu zaman Qarsda Abdulla pasanin basciligi ile Osmanli qosunu toplanmisdi ve Gence muhasiresinde olan osmanlilarin komeyine telesirdi Nadir xan bu xeberi esiden kimi Gencede az sayli qosun saxlayaraq Osmanli pasasini qarsilamaga telesdi 1735 ci ilin iyulunda Ecmiadzinin simal serqinde Osmanli qosunu ile Nadirin qosunlari arasinda doyus bas verdi Bu doyusde Nadirin qosunu 55000 Abdulla pasanin qosunu ise 80000 neferden ibaret idi Terefler arasinda bas vermis 5 saatliq qanli doyus neticesinde Osmanli qosunu guclu muqavimete meruz qalaraq geri cekilmeye mecbur oldu Doyusde olan itkiler haqqinda seyyahlar muxtelif reqemler gosterirler Fransiz missionerleri doyusde osmanlilarin bir nece yuksek vezifeli zabitle birlikde 30000 esger Nadirin qosununun ise bir nece yuz esger itirdiyini qeyd edirler J Hanveye gore doyusde osmanli qosunu 20000 esger itirmisdi Bunlarin coxu doyus zamani oldurulmus digerleri ise esir dusmusdu Nadirin doyusculeri 32 top erzaqla dolu olan arabalar ele kecirmis Abdulla pasa ise 8000 neferle Qarsa qayitmisdi Dovrun ermeni menbeyinin yazdigina gore doyusde Osmanli qosunu 40000 Nadir xan ise 15 20 min esger itirmisdi Nadir xanin qosunu osmanlilar uzerinde qelebe caldiqdan sonra yeniden Genceye qayidaraq muhasireni davam etdirdi Eyni zamanda Nadir Xezersahili Azerbaycan torplaqlarinin qalan hissesini geri qaytarmaq ucun Rusiya ile danisiqlara basladi O Rusiyanin Kur cayindan simalda qalan erazileri qaytarmamasindan narazi idi J Hanvey yazir ki Deyirler ki Tehmasibqulu xan lovgaliqla eger ruslar getmeseler o supurge goturub onlari oradan supurecekdir demisdi Bu meseleni muzakire etmek ucun Nadir xan Huseyn xani rus rezidenti ile birlikde Sankt Peterburqa gonderdi Uzun danisiqlardan sonra bu meseleni sulh yolu ile hell etmek ucun Rusiya sarayi knyaz S D Qolitsini selahiyyetli numayende kimi Sefeviler dovletine gondermisdi Gizli telimata esasen knyaz S D Qolitsinin Sefeviler dovletine gelmesinin esas meqsedi bu dovletle Osmanli arasinda muharibeni daha da qizisdirmaq idi Fransiz missionerleri onun meqsed ve meramini bele aciqlayirdilar Rusiya sefirinin xalq ucun zahirde meqsedi Iran Sefevi serkerdesine devrilmis sahin hakimiyyetini yeniden berpa etmek Rusiya ile Iran Sefeviler arasinda ticaret muqavilesi baglamagi teklif etmek idi batinde ise bu saray ile Sefevi dovleti ile Porta Osmanli arasinda muharibeni qizisdirmaq idi Nadir xan terefinden qebul edilmis S D Qolitsinin basciliq etdiyi numayende heyeti Azerbaycana yurus zamani onu musayiet etmisdi Nehayet uzun ceken danisiqlardan sonra 1735 ci ilin martin 10 21 da Gencede sulh muqavilesi baglandi ve muqavilenin sertlerine gore qalan Xezer sahili Azerbaycan torpaqlari geri qaytarildi Bu zaman Gence seheri de teslim edildi Irevani ve hetta Gurcustani osmanlilardan geri qaytarmis Nadir xan herbi emeliyyatlari saxlayaraq Mugan duzune geri cekildi Ugurlu xan ve Mugan qurultayiNadirqulu xan bu parlaq zeferlerden sonra Mugana gelib otraq eledi Seckin emirler qurultay cagirib Nadirqulu xani sah secdiler Nadir sah adi ile taxta eylesen Avsar ogluna xeber catdirdilar ki Qarabag beylerbeyi Ugurlu xan Ziyadoglu Qacar senin sah olmagini istemirmis Bu xeberden qezeblenen sah once Ugurlu xani oldurmek istedise ulu uruq oldugunu dusunub fikrinden dasindi Lakin yamanliq etmeyi aglindan cixarmadi Nadir sah dovletinde yeni inzibati erazi sisteminin esasini qoydu Sefevilerden qalma beylerbeyiliyi legv edib 3 eyalet yaratdi Bu eyaletlerden biri Derbendden baslayib Qaplankuhda biten Azerbaycan idi Azerbaycana qardasi Ibrahimzaman xani basci qoydu Bununla ureyi soyumayan Nadir sah Xemse meliklerini saraya tabe etdi Qapanat Culundur mahallarini Qarabagdan ayirdi Cavansir Otuziki ve Kebirli ellerini Xorasana surdu Ugurlu xanin idare meydani daraldi II Ugurlu xan 1738 ci ilde dagistanlilara qarsi vurusda helak oldu Gencede defn edildi MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh Hemcinin baxQarabag beylerbeyliyi