Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həsən xan (1784, Quba şəhəri – 1803, Dərbənd) — Quba xanı Fətəli xanın kiçik oğlu, dövlət xadimi.
| Həsən xan | |
|---|---|
| Həsən xan Fətəli xan oğlu | |
| 1791 – 1796 | |
| Əvvəlki | Şeyxəli ağa |
| 1796-1797, 1799-1803 – 1797 | |
| Əvvəlki | Şeyxəli xan |
| Sonrakı | Şeyxəli xan, İmamqulu bəy |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba şəhəri |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Dərbənd şəhəri |
| Dəfn yeri | Dərbənd şəhəri, Qırxlar qəbiristanlığı |
| Atası | Fətəli xan |
| Anası | Gülpəri xanım |
| Dini | Şiə (İslam) |
Həyatı
1784-cü ildə Quba şəhərində anadan olmuşdur. İlisu sultanının qızı Gülpəri xanım Həsən xanın anasıdır.
Hakimiyyəti
Salyan naibi kimi fəaliyyəti
1791-ci ildə Əhməd xan Qubada vəfat etdi. Onun Salyan naibi olan 13 yaşlı qardaşı Şeyxəli Qubaya gəlib xan taxtına yiyələndi və öz yerinə yeddi yaşlı qardaşı Həsən ağanı təyin etdi. 1796-cı ilə qədər Salyan naibi olan Həsən ağa, sonralar Dərbəndin idarəçiliyi uğrunda mübarizə aparmışdır.
Quba və Dərbənd ətrafında fəaliyyəti
1796-cı ildə Alpan və Quba ətrafında baş verən döyüşlərdən sonra Rusiya Həsən ağanı İlisudan çağıraraq Quba taxtına çıxardı. Noyabrın 3-də Həsən ağa Quba xanı elan edildi. Həsən xan azyaşlı olduğundan Baş komandanın müəyyənləşdirdiyi bir neçə ağsaqqal Quba xanlığının idarəsini həyata keçirməli idi. 1796–1797-ci illərdə Rusiyanın dəstəyi ilə Quba şəhərində hakimiyyəti əlinə alsa da, Şeyxəli xanın nüfuzunun çox olması ona bu ərazilərdə möhkəmlənməyə çətinlik yaratdı. Bulqakov 1797-ci il martın 12-də yazırdı ki, "Həsən xan əhalinin Şeyxəli xana tərəfdar olduğunu görüb Qubadan Dərbəndə köçmüşdür. Şeyxəli xan əhaliyə məktublar göndərərək rus qoşunları xanlıq ərazisini tərk etməkdə olduğu üçün yenidən ona tabe olmalarını tələb edirdi."
Rus hökuməti 28 avqust 1801-ci il tarixli fərmanla Həsən xanı Dərbənd, Şeyxəli xanı isə Quba hakimi kimi tanıdı. Bir müddət sonra Şeyxəli xan Həsən xanın idarəçiliyində olan Ulus mahalına hücum edərək, bir neçə kəndin əhalisini Qubaya köçürdü. Beləliklə, Həsən xanın idarəçiliyində yalnız Dərbənd şəhəri qaldı. Rus çarının 28 avqust 1800-cü il tarixli buyruğunda bir çox Azərbaycan xanlarına və Dağıstan hakimlərinə, o cümlədən Şeyxəli xan və Həsən xana öz aralarında sülh münasibətləri yaratmaları buyrulmuşdu. Bu buyruğun müəyyən nəticəsi oldu. Şeyxəli xan və Həsən xan Samurçayın sahilində görüşüb barışdılar və onların hər biri öz torpaqlarına geri döndü.
Ailəsi
Məlum olduğu kimi, Həsən xan 1800-cü ildə Nur-Cahan xanım ilə evlənib.
Vəfatı
1803-cü ildə Həsən xan ağır xəstələnərək vəfat etdi. Şeyxəli xan Dərbəndə getdi, İmamqulu bəyi Dərbənd naibi təyin etdi və Həsən xanı hörmətlə, Dərbəndin Qırxlar qəbiristanlığında yerləşən dəfn etdi. Sonralar, Həsən xanın qəbri sökülmüş və sümükləri Kərbəlaya aparılmışdır. Məqbərədə, sonralar xanın həyat yoldaşı Nur-Cahan xanım da dəfn edildi.
Mənbə
- Mustafazadə Tofiq. Quba xanlığı. Bakı, Elm; 2005, 480 səh.. + 1 xəritə
- В. Н., Левиатов (1948). Очерки из истории Азербайджана в XVIII веке. Баку: Изд-во Академии наук Азербайджанской ССР.
İstinadlar
- Березин, Илья Николаевич. Путешествие по Дагестану и Закавказью (rus). Kazan. 1850. 139.
- "Dərbəndin Qırxlar qəbiristanlığı: "Tuti Bikə məqbərəsi" barədə İlya Berezin yazırdı ..." 2023-05-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesen xan 1784 Quba seheri 1803 Derbend Quba xani Feteli xanin kicik oglu dovlet xadimi Hesen xanHesen xan Feteli xan ogluVII Salyan naibi1791 1796EvvelkiSeyxeli agaV VII Derbend hakimi1796 1797 1799 1803 1797EvvelkiSeyxeli xanSonrakiSeyxeli xan Imamqulu beySexsi melumatlarDogum tarixi 1784Dogum yeri Quba seheriVefat tarixi 1803Vefat yeri Derbend seheriDefn yeri Derbend seheri Qirxlar qebiristanligiAtasi Feteli xanAnasi Gulperi xanimDini Sie Islam Heyati1784 cu ilde Quba seherinde anadan olmusdur Ilisu sultaninin qizi Gulperi xanim Hesen xanin anasidir HakimiyyetiSalyan naibi kimi fealiyyeti 1791 ci ilde Ehmed xan Qubada vefat etdi Onun Salyan naibi olan 13 yasli qardasi Seyxeli Qubaya gelib xan taxtina yiyelendi ve oz yerine yeddi yasli qardasi Hesen agani teyin etdi 1796 ci ile qeder Salyan naibi olan Hesen aga sonralar Derbendin idareciliyi ugrunda mubarize aparmisdir Quba ve Derbend etrafinda fealiyyeti 1796 ci ilde Alpan ve Quba etrafinda bas veren doyuslerden sonra Rusiya Hesen agani Ilisudan cagiraraq Quba taxtina cixardi Noyabrin 3 de Hesen aga Quba xani elan edildi Hesen xan azyasli oldugundan Bas komandanin mueyyenlesdirdiyi bir nece agsaqqal Quba xanliginin idaresini heyata kecirmeli idi 1796 1797 ci illerde Rusiyanin desteyi ile Quba seherinde hakimiyyeti eline alsa da Seyxeli xanin nufuzunun cox olmasi ona bu erazilerde mohkemlenmeye cetinlik yaratdi Bulqakov 1797 ci il martin 12 de yazirdi ki Hesen xan ehalinin Seyxeli xana terefdar oldugunu gorub Qubadan Derbende kocmusdur Seyxeli xan ehaliye mektublar gondererek rus qosunlari xanliq erazisini terk etmekde oldugu ucun yeniden ona tabe olmalarini teleb edirdi Rus hokumeti 28 avqust 1801 ci il tarixli fermanla Hesen xani Derbend Seyxeli xani ise Quba hakimi kimi tanidi Bir muddet sonra Seyxeli xan Hesen xanin idareciliyinde olan Ulus mahalina hucum ederek bir nece kendin ehalisini Qubaya kocurdu Belelikle Hesen xanin idareciliyinde yalniz Derbend seheri qaldi Rus carinin 28 avqust 1800 cu il tarixli buyrugunda bir cox Azerbaycan xanlarina ve Dagistan hakimlerine o cumleden Seyxeli xan ve Hesen xana oz aralarinda sulh munasibetleri yaratmalari buyrulmusdu Bu buyrugun mueyyen neticesi oldu Seyxeli xan ve Hesen xan Samurcayin sahilinde gorusub barisdilar ve onlarin her biri oz torpaqlarina geri dondu AilesiMelum oldugu kimi Hesen xan 1800 cu ilde Nur Cahan xanim ile evlenib Vefati1803 cu ilde Hesen xan agir xestelenerek vefat etdi Seyxeli xan Derbende getdi Imamqulu beyi Derbend naibi teyin etdi ve Hesen xani hormetle Derbendin Qirxlar qebiristanliginda yerlesen defn etdi Sonralar Hesen xanin qebri sokulmus ve sumukleri Kerbelaya aparilmisdir Meqberede sonralar xanin heyat yoldasi Nur Cahan xanim da defn edildi MenbeMustafazade Tofiq Quba xanligi Baki Elm 2005 480 seh 1 xerite V N Leviatov 1948 Ocherki iz istorii Azerbajdzhana v XVIII veke Baku Izd vo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR IstinadlarBerezin Ilya Nikolaevich Puteshestvie po Dagestanu i Zakavkazyu rus Kazan 1850 139 Derbendin Qirxlar qebiristanligi Tuti Bike meqberesi barede Ilya Berezin yazirdi 2023 05 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 27