Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həmədan bəylərbəyliyi — Səfəvilər dövlətinə bağlı bölgələrdən biri.
 |  | |||||||||
Səfəvilər dövlətinin bayrağı və gerbi | ||||||||||
| Əyalət | |||
| Həmədan bəylərbəyliyi | |||
|---|---|---|---|
| |||
| | |||
| Rəsmi dilləri | Azərbaycan dili, fars dili | ||
| Bəylərbəyi | |||
| • 1503 | Fulad xəlifə Şamlı (ilk) | ||
| Tarixi | |||
| • 1503 | Yaranması | ||
| • 1736 | Səfəvilərin sonu | ||
Tarixi
1503-cü ildə I Şah İsmayıl on iki minlk qoşunla Təbrizdən çıxaraq Qızıl üzən çayını keçdi və Həmədan yaxınlığında Almaqulağı adlı yerə çatdı. Sultan Murad bəy Bayandur yetmiş min nəfər qoşun toplamışdı.
1503-cü il iyunun 21-i Almaqulağı döyüşü baş verdi. Ağqoyunlular sayca çox olsalar da, məğlub oldular. Murad bəy Şiraza qaçdı. I Şah İsmayıl onu təqib edərək İranın içərilərinə doğru irəlilədi, Şirazı müqavimətsiz ələ keçirdi. Beləliklə, Ağqoyunlu dövlətinin ikinci qoluna son qoyuldu. Həmədan Səfəvilərə tebe oldu.
bu əyalətdə tiyul torpağı vardı.
Çuxa sultan Təkəlinin ölümündən sonra təkəli əmirləri vəkil vəzifəsinə onun böyük oğlu Şah Qubadın namizədliyini irəli sürdülər. Təkəli əmirlərinin öz hökmranlığını qoruyub saxlamaq üşün etdikləri bu cəhd təkəli feodallarının zülmünə çox dözmüş digər qızılbaş tayfaları – ustaclı, , zülqədər və əfşar əmirləri tərəfindən narazılıqla qarşılandı. Həmədandan bir qədər aralıda tərəflər arasında toqquşma baş verdi. I Şah Təhmasibin əmri ilə təkəli tayfası tamamilə məhv edilmək təhlükəsi qarşısında qaldı. Tayfadan bir çoxları qırıldı, sağ qalanlar isə onların öz tayfalarından olan Məhəmməd xan Şərəfəddin oğlunun idarə etdiyi Bağdada qaçdılar. Sonuncu, özünün şaha olan xeyirxah münasibətini bildirmək əlaməti kimi onlardan bəzilərini edam etdirdi və başlarını saraya göndərdi.
Sultan Məhəmməd şah Xudabəndənin dövründə Qızılbaş tayfalarının əmirləri əyalətlərdə nəzarətsiz ağalıq edirdilər. Əmir xan Türkman (Mosullu) Təbriz, Pirə Məhəmməd xan Ustaclı isə Ərdəbil əyalətlərinin hakimliyi vəzifəsini aldılar. Çuxursəəd bəylərbəyliyi verildi. İmamqulu xan Yıva-Qacar yenidən Qarabağ hakimi, Araz xan Rumlu Şirvan bəylərbəyi təsdiq edildi. Kirman hakimliyi , Həmədan vilayəti , Kuhgiluyə , Kaşanın idarəsi Məhəmməd xan Türkmana (Mosullu), Qəzvin vilayəti Sultan Hüseyn xan Şamlıya, Fars əyaləti isə Zülqədər tayfasının əmirlərinə və s. verildi.
1543-cü ildə Abdulla xan Ustaclı Həmədan valisi olaraq, başlarına buyruq hərəkət edən Kəlhur kürdlərinə uğurlu bir axında bulunmuşdur.
1585-ci ildə Təkəli və Türkman tayfasının əmirləri mərkəzi hökumətə qarşı üsyan etdilər. Həmədan bəylərbəyliyinin hakimləri Təkəli tayfasından çıxdığından bu əyalət üsyanda fəal iştirak etdi. Kaşan hakimi Məhəmməd xan Türkman Həmədan hakimi Vəli xan Təkəlilə Əmir xanın düşmənlərinə divan tutmaq məqsədilə, Təbrizə hərəkət etmək barədə razılığa gəldilər.
1588-cı ildə Sinan paşa (Cığal oğlu) otuz minlik qoşunla Bağdaddan Həmədana yeridi və qızılbaşların tərk etdiyi Nəhavəndi döyüşsüz ələ keçirdi. Sinan paşa qalada iki min nəfərlik hərbi hissə yerləşdirərək geri qayıtdı. Qızılbaşların qalanı geri qaytarmaq cəhdi uğursuzluqla nəticələndi. Onlar məğlubiyyətə uğradılar. Başçıları olan Həmədan bəylərbəyisi Qorxmaz xan Şamlı isə əsir düşdü.
Vilayətləri
Mahalları
Nahiyələri
Hakimləri
- (?-1525)
- Qorxmaz xan Şamlı (?-1588)
- (Qara) Həsən xan Ustaclu
- Səfiquli xan (1619/1620-1623)
- Huseyn xan Çavuşlu Ustaclu
Mənbə
- , Azərbaycan Səfəvilər dövləti, B., 1993;
- Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.3, B., 1999;
- Petruşevskiy İ.P., Oçerki po istorii feodalğnıx otnoşeniy v Azerbaydcane i Armenii v XVI – naçale XIX vv., L., 1949;
- Raxmani A.A., Azerbaydcan v konüe XVI i v XVII veke, B., 1981;
- İstoriçeskaə qeoqrafiə Azerbaydcana, B., 1987.
- Ənvər Çingizoğlu, Təkəli eli, Bakı, "Şuşa", 2010.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hemedan beylerbeyliyi Sefeviler dovletine bagli bolgelerden biri Sefeviler dovletinin bayragi ve gerbiEyaletHemedan beylerbeyliyiBayraq Resmi dilleri Azerbaycan dili fars diliBeylerbeyi 1503 Fulad xelife Samli ilk Tarixi 1503 Yaranmasi 1736 Sefevilerin sonuTarixi1503 cu ilde I Sah Ismayil on iki minlk qosunla Tebrizden cixaraq Qizil uzen cayini kecdi ve Hemedan yaxinliginda Almaqulagi adli yere catdi Sultan Murad bey Bayandur yetmis min nefer qosun toplamisdi 1503 cu il iyunun 21 i Almaqulagi doyusu bas verdi Agqoyunlular sayca cox olsalar da meglub oldular Murad bey Siraza qacdi I Sah Ismayil onu teqib ederek Iranin icerilerine dogru ireliledi Sirazi muqavimetsiz ele kecirdi Belelikle Agqoyunlu dovletinin ikinci qoluna son qoyuldu Hemedan Sefevilere tebe oldu bu eyaletde tiyul torpagi vardi Cuxa sultan Tekelinin olumunden sonra tekeli emirleri vekil vezifesine onun boyuk oglu Sah Qubadin namizedliyini ireli surduler Tekeli emirlerinin oz hokmranligini qoruyub saxlamaq usun etdikleri bu cehd tekeli feodallarinin zulmune cox dozmus diger qizilbas tayfalari ustacli zulqeder ve efsar emirleri terefinden naraziliqla qarsilandi Hemedandan bir qeder aralida terefler arasinda toqqusma bas verdi I Sah Tehmasibin emri ile tekeli tayfasi tamamile mehv edilmek tehlukesi qarsisinda qaldi Tayfadan bir coxlari qirildi sag qalanlar ise onlarin oz tayfalarindan olan Mehemmed xan Serefeddin oglunun idare etdiyi Bagdada qacdilar Sonuncu ozunun saha olan xeyirxah munasibetini bildirmek elameti kimi onlardan bezilerini edam etdirdi ve baslarini saraya gonderdi Sultan Mehemmed sah Xudabendenin dovrunde Qizilbas tayfalarinin emirleri eyaletlerde nezaretsiz agaliq edirdiler Emir xan Turkman Mosullu Tebriz Pire Mehemmed xan Ustacli ise Erdebil eyaletlerinin hakimliyi vezifesini aldilar Cuxurseed beylerbeyliyi verildi Imamqulu xan Yiva Qacar yeniden Qarabag hakimi Araz xan Rumlu Sirvan beylerbeyi tesdiq edildi Kirman hakimliyi Hemedan vilayeti Kuhgiluye Kasanin idaresi Mehemmed xan Turkmana Mosullu Qezvin vilayeti Sultan Huseyn xan Samliya Fars eyaleti ise Zulqeder tayfasinin emirlerine ve s verildi 1543 cu ilde Abdulla xan Ustacli Hemedan valisi olaraq baslarina buyruq hereket eden Kelhur kurdlerine ugurlu bir axinda bulunmusdur 1585 ci ilde Tekeli ve Turkman tayfasinin emirleri merkezi hokumete qarsi usyan etdiler Hemedan beylerbeyliyinin hakimleri Tekeli tayfasindan cixdigindan bu eyalet usyanda feal istirak etdi Kasan hakimi Mehemmed xan Turkman Hemedan hakimi Veli xan Tekelile Emir xanin dusmenlerine divan tutmaq meqsedile Tebrize hereket etmek barede raziliga geldiler 1588 ci ilde Sinan pasa Cigal oglu otuz minlik qosunla Bagdaddan Hemedana yeridi ve qizilbaslarin terk etdiyi Nehavendi doyussuz ele kecirdi Sinan pasa qalada iki min neferlik herbi hisse yerlesdirerek geri qayitdi Qizilbaslarin qalani geri qaytarmaq cehdi ugursuzluqla neticelendi Onlar meglubiyyete ugradilar Bascilari olan Hemedan beylerbeyisi Qorxmaz xan Samli ise esir dusdu VilayetleriMelayer Nehavend BaharMahallariEsedabadNahiyeleriHakimleri 1525 Qorxmaz xan Samli 1588 Qara Hesen xan Ustaclu Sefiquli xan 1619 1620 1623 Huseyn xan Cavuslu UstacluMenbe Azerbaycan Sefeviler dovleti B 1993 Azerbaycan tarixi 7 cildde c 3 B 1999 Petrusevskiy I P Ocerki po istorii feodalgnix otnoseniy v Azerbaydcane i Armenii v XVI nacale XIX vv L 1949 Raxmani A A Azerbaydcan v konue XVI i v XVII veke B 1981 Istoriceskae qeoqrafie Azerbaydcana B 1987 Enver Cingizoglu Tekeli eli Baki Susa 2010 IstinadlarHemcinin baxXarici kecidler