Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi (ərəb. حسين بن علي الهاشمي; d.1854, İstanbul, Osmanlı İmperiyası - ö.6.3.1931, Amman, İordaniya) - 1908-1916-cı illərdə sonuncu Məkkə şərifi, 1916-1924-cü illərdə Haşimilər sülaləsindən birinci Hicaz kralı
| Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi | |
|---|---|
| ərəb. حسين بن علي الهاشمي | |
 | |
| 1908 – 1916 | |
| Əvvəlki | Əli ibn Abdullah Paşa |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
| 1916 – 1924 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | Əli ibn Hüseyn əl-Haşimi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı İmperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Amman, İordaniya krallığı |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | Xəlifə |
| Atası | Əli ibn Məhəmməd əl-Haşimi |
| Anası | Salxa əl-Saxr |
| Həyat yoldaşları | Əbdiyyə ibn Abdullah Mədixə Xədicə Adilə xanım |
| Uşaqları | Əli ibn Hüseyn əl-Haşimi Həsən ibn Hüseyn əl-Haşimi Feysəl ibn Hüseyn əl-Haşimi Fatimə ibn Hüseyn Salihə ibn Hüseyn Sara ibn Hüseyn |
| Ailəsi | Haşimilər |
| Dini | islam |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi 1852-ci ildə Osmanlı İmperiyasının paytaxtı İstanbulda anadan olub.1908-ci ildə əmisioğlu sonra Məkkə şərifi təyin edildi.Osmanlı İmperiyasına qarşı ərəb millətçiləri və ingilislərlə əməkdaşlıq qurdu. 1914-cü ildə onun oğlu Feysəl ibn Hüseyn ərəblərlə və Dəməşq islahatçıları ilə əlaqəyə girdi. Digər oğlu isə Misirdə olan İngiltərə nümayəndələri ilə əlaqə qurdu. Əvvəllər dayandırılan Avropa ilə əlaqlələr Birinci dünya müharibəsi zamanı təkrar canlandı. İngilislər Məkkə şərifinə vəziyyətdən istifadə edib Türklərə qarşı üsyan qaldırmağı məsləhət gördü.
1915-сi ildə Böyük Britaniya ilə gizli razılıq əldə olundu. Belə ki, ingilislər onu, Adendən başqa bütün Ərəbistan yarımadasında onun hakimiyyəti tanıyırdı.
O, 1916-cı ilin iyununda ərəbləri türklərə qarşı üsyana çağırmağa başladı. Hüseynin oğlanları Əli, Abdullah, Feysəl və komandanlığında ayağa qalxmış üsyançı dəstələr tezliklə Ciddəni tutdular və Yanbu və Üm-Lədc limanına tərəf istiqamətləndilər. Məkkədə yerləşən türk qarnizonu ərəblərə təslim oldu. 2 noyabr 1916-cı ildə Ərəb əmirlərinin toplantısında Hüseyn ərəb xalqının kralı elan olundu. Yaradılmış hökumətdə əsas vəzifələri kralın oğulları tuturdu. Belə ki, Əli ibn Hüseyn baş nazir, Abdullah ibn Hüseyn xarici işlər naziri, Feysəl ibn Hüseyn isə daxil işlər naziri idi. Böyük Britaniya və Fransa Hüseyni yalnız Hicaz kralı kimi tanıdı.
1917-ci ildə Feysəl ibn Hüseyn Qırmızı dənizindən şimala üzərək tutdu. 1918-ci ildə isə Osmanlılar Fələstində ağır məğlubiyyətə uğradıldı. 1918-ci ildə Feysəl Məanı işğal etdi və ingilislərlə birgə Suriya torpaqlarına daxil oldu. 30 sentyabrda Dəməşq işğal edildi. Feysəl ibn Hüseyn Şərqi Suriya istisna olmaqla ələ keçirdiyi bütün torpaqları öz hakimiyyəti altına aldı. Digər torpaqlar isə müttəfiq orduların əlinə keçdi. Hüseynə vəd edilmiş, Fələstin və İraq İngilislər, Suriya və Livan isə fransızlar tərəfindən işğal edildi.
Hicaz kralı Hüseyn ibn Əli bütün Ərəbistan yarımadasını öz hakimiyyəti altında birləşdirmək qərarını aldı. Onun əsas rəqibi Nəcd əmiri idi. 1917-ci ildə Hicaz kralı ilə Nəcd əmiri arasında müharibə başladı.1919-cu ildə Turabunu tutdu, ancaq bir neçə gün sonra Nəcd ordusunun hücumu ilə geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı.
1921-ci ildə ingilislər Hüseynin oğullarından Feysəli İraq kralı, Abdullahı isə Transiordaniya kralı elan etdilər. Hüseyn bununla razılaşmadı. Suriyada Fransız hakimiyyətinə və Fələstindəki İngilis hakimiyyətinə etiraz edirdi. O, ingilislərin dəstəyinə ehtiyac duymasına baxmayaraq Versal müqaviləsini təsdiqləmədi.
1923-cü ildə Hüseyn ibn Əli özünü bütün müsəlmanların xəlifəsi elan etdi. 1924-cü ildə Nəcd əmiri Əbdüləziz ibn Səud Hicaza qarşı yeni hərbi əməliyyatlara başladı. Vəhhabilərin silahlı dəstələri Hicaza daxil oldu. İngilislər bu dəfə Hüseynin məğlub olması üçün bitərəf mövqedə durdular. 6 oktyabr 1924-cü ildə Hicaz əmirləri Ciddədə toplaşdı və Hüseyn oğlu Əlinin xeyrinə taxtdan əl çəkdi.
Bir müddət sonra tərəfindən Taif yaxınlığında ələ keçirildi və İngilislər tərəfindən Kipr adasına sürgün edildi. Daha sonra Kiprdan ayrılaraq Transiordaniya kralı olan oğlu Abdullah ibn Hüseynin yanına getdi və 1931-ci ildə orda öldü.
Övladları
Həmçinin bax
İstinadlar
- https://damapedia.com/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%81-%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A/.
- https://books.google.fr/books?id=OeRSEAAAQBAJ.
- Рыжов К. В. Все монархи мира. Мусульманский восток XV—XX вв. Москва, «Вече», 2004, ст. 302
- Рыжов К. В. Все монархи мира. Мусульманский восток XV—XX вв. Москва, «Вече», 2004, ст. 303
- Teitelbaum, 2001, p. 243.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huseyn ibn Eli el Hasimi ereb حسين بن علي الهاشمي d 1854 Istanbul Osmanli Imperiyasi o 6 3 1931 Amman Iordaniya 1908 1916 ci illerde sonuncu Mekke serifi 1916 1924 cu illerde Hasimiler sulalesinden birinci Hicaz kraliHuseyn ibn Eli el Hasimiereb حسين بن علي الهاشمي Mekke serifi1908 1916EvvelkiEli ibn Abdullah PasaSonrakivezife legv edilib1916 1924Evvelkivezife tesis edilibSonrakiEli ibn Huseyn el HasimiSexsi melumatlarDogum tarixi 1854Dogum yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 3 iyun 1931Vefat yeri Amman Iordaniya kralligiDefn yeri El Eqsa mescidiFealiyyeti XelifeAtasi Eli ibn Mehemmed el HasimiAnasi Salxa el SaxrHeyat yoldaslari Ebdiyye ibn Abdullah Medixe Xedice Adile xanimUsaqlari Eli ibn Huseyn el Hasimi Hesen ibn Huseyn el Hasimi Feysel ibn Huseyn el Hasimi Fatime ibn Huseyn Salihe ibn Huseyn Sara ibn HuseynAilesi HasimilerDini islamHerbi xidmetDoyusler Ereb usyani Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHuseyn ibn Eli el Hasimi 1852 ci ilde Osmanli Imperiyasinin paytaxti Istanbulda anadan olub 1908 ci ilde emisioglu sonra Mekke serifi teyin edildi Osmanli Imperiyasina qarsi ereb milletcileri ve ingilislerle emekdasliq qurdu 1914 cu ilde onun oglu Feysel ibn Huseyn ereblerle ve Demesq islahatcilari ile elaqeye girdi Diger oglu ise Misirde olan Ingiltere numayendeleri ile elaqe qurdu Evveller dayandirilan Avropa ile elaqleler Birinci dunya muharibesi zamani tekrar canlandi Ingilisler Mekke serifine veziyyetden istifade edib Turklere qarsi usyan qaldirmagi meslehet gordu 1915 si ilde Boyuk Britaniya ile gizli raziliq elde olundu Bele ki ingilisler onu Adenden basqa butun Erebistan yarimadasinda onun hakimiyyeti taniyirdi O 1916 ci ilin iyununda erebleri turklere qarsi usyana cagirmaga basladi Huseynin oglanlari Eli Abdullah Feysel ve komandanliginda ayaga qalxmis usyanci desteler tezlikle Ciddeni tutdular ve Yanbu ve Um Ledc limanina teref istiqametlendiler Mekkede yerlesen turk qarnizonu ereblere teslim oldu 2 noyabr 1916 ci ilde Ereb emirlerinin toplantisinda Huseyn ereb xalqinin krali elan olundu Yaradilmis hokumetde esas vezifeleri kralin ogullari tuturdu Bele ki Eli ibn Huseyn bas nazir Abdullah ibn Huseyn xarici isler naziri Feysel ibn Huseyn ise daxil isler naziri idi Boyuk Britaniya ve Fransa Huseyni yalniz Hicaz krali kimi tanidi 1917 ci ilde Feysel ibn Huseyn Qirmizi denizinden simala uzerek tutdu 1918 ci ilde ise Osmanlilar Felestinde agir meglubiyyete ugradildi 1918 ci ilde Feysel Meani isgal etdi ve ingilislerle birge Suriya torpaqlarina daxil oldu 30 sentyabrda Demesq isgal edildi Feysel ibn Huseyn Serqi Suriya istisna olmaqla ele kecirdiyi butun torpaqlari oz hakimiyyeti altina aldi Diger torpaqlar ise muttefiq ordularin eline kecdi Huseyne ved edilmis Felestin ve Iraq Ingilisler Suriya ve Livan ise fransizlar terefinden isgal edildi Hicaz krali Huseyn ibn Eli butun Erebistan yarimadasini oz hakimiyyeti altinda birlesdirmek qerarini aldi Onun esas reqibi Necd emiri idi 1917 ci ilde Hicaz krali ile Necd emiri arasinda muharibe basladi 1919 cu ilde Turabunu tutdu ancaq bir nece gun sonra Necd ordusunun hucumu ile geri cekilmek mecburiyyetinde qaldi 1921 ci ilde ingilisler Huseynin ogullarindan Feyseli Iraq krali Abdullahi ise Transiordaniya krali elan etdiler Huseyn bununla razilasmadi Suriyada Fransiz hakimiyyetine ve Felestindeki Ingilis hakimiyyetine etiraz edirdi O ingilislerin desteyine ehtiyac duymasina baxmayaraq Versal muqavilesini tesdiqlemedi 1923 cu ilde Huseyn ibn Eli ozunu butun muselmanlarin xelifesi elan etdi 1924 cu ilde Necd emiri Ebduleziz ibn Seud Hicaza qarsi yeni herbi emeliyyatlara basladi Vehhabilerin silahli desteleri Hicaza daxil oldu Ingilisler bu defe Huseynin meglub olmasi ucun biteref movqede durdular 6 oktyabr 1924 cu ilde Hicaz emirleri Ciddede toplasdi ve Huseyn oglu Elinin xeyrine taxtdan el cekdi Bir muddet sonra terefinden Taif yaxinliginda ele kecirildi ve Ingilisler terefinden Kipr adasina surgun edildi Daha sonra Kiprdan ayrilaraq Transiordaniya krali olan oglu Abdullah ibn Huseynin yanina getdi ve 1931 ci ilde orda oldu OvladlariEli ibn Huseyn 1924 1925 ci illerde Hicaz krali 1946 1951 ci illerde Transiordaniya krali Feysel ibn Huseyn 1920 ci ilde Suriya krali 1921 1933 cu illerde Iraq krali 1958 1970 ci illerde Iraq Kral evinin bascisiHemcinin baxHasimiler Hicaz kralligi Mekke SerifliyiIstinadlarhttps damapedia com D8 A7 D9 84 D8 B4 D8 B1 D9 8A D9 81 D8 AD D8 B3 D9 8A D9 86 D8 A8 D9 86 D8 B9 D9 84 D9 8A https books google fr books id OeRSEAAAQBAJ Ryzhov K V Vse monarhi mira Musulmanskij vostok XV XX vv Moskva Veche 2004 st 302 Ryzhov K V Vse monarhi mira Musulmanskij vostok XV XX vv Moskva Veche 2004 st 303 Teitelbaum 2001 p 243