Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hindenburq (dirijabl), LZ 129 Hindenburg (Luftschiff Zeppelin №129) — 6 may 1937-ci ildə ABŞ-də qəzaya uğrayaraq 36 nəfərin ölümünə səbəb olan alman dirijablı. Almaniya prezidenti Paul fon Hindenburqun şərəfinə adlandırılmışdır.
Nəhəng gümüşü dirijabl Atlantik okean sahillərindən Nyu-Yorka tərəf hərəkət edirdi. Aşağıda- eyvanlarda, həyətlərdə, küçələrdə minlərlə insan isə onu təntənə ilə qarşılayırdı. Şahidlərin sözlərinə görə o, nəhəng qeyzerə bənzəyirdi. Bəziləri onu yanan şəlaləyə oxşadırdı. Səma nəhəngi "Hindenburq" cəmi 4 saniyəyə külə döndü.
"Hindenburq"a Avropadan Amerikaya gəlmək üçün cəmi 2 gün kifayət etdi. 1937-ci ildə bəşəriyyət hava okeanına qalib gəldi. Qalib olmaq isə əsl alman soyadlı kapitana- qismət oldu. Atlantikadan keçən yolda "Hindenburq" Britaniya hərbi eskadrası üzərindən keçirdi. Britaniya ordusun gəmiləri salamlama əlaməti olaraq siqnal verməli idilər. Lakin, onlar elə bil ki, 140 km/saat sürətlə hərəkət edən nəhəng dirijablı görməmişdilər. Yəqin ki, ingilislər Birinci Dünya müharibəsində qalib gəldikləri almanların onları hava nəqliyyatında necə öncələdikləri ilə barışa bilmirdilər. Axı, inglislər hələ də "Hindenburq"a bənzər bir şey yarada bilməmişdilər.
LZ-129 nömrəli bu nəhəng öz vətənində III Reyxin fəxri hesab olunurdu. "Hindenburq" alman zehninin və texnologiyasının ən nümunəvi bəhrəsi idi.
XX əsrin 30-cu illərində dirijabllar insan bəşəriyyətinin ən müasir və dəbli uğuru hesab olunurdu. Onlar təkrar yanacaq doldurulmadan o zaman üçün böyük məsafə qət etmək imkanlarına malik idi. Dirijabllar vasitəsilə yüzlərlə ton lazımi məhsul daşınırdı. Müharibə zamanında isə bombardmançı qismində çıxış edə bilirdilər. "Hindenburq" öz dövrünün ən möhtəşəm dirijablı idi. O, öz xüsusiyyətlərinə görə "Titanik"ı da xatırlayırdı. Gümüşü korpusun uzunluğu 248 metr idi. Gəminin göyərtəsi 16 yerə bölünmüşdü. Yuxarı hissədə 26 yerlik kayut, restoran, bar, salon və oxu zalı mövcud idi. Aşağı hissədə isə siqaret çəkmək üçün yerlər, hamam, ayaq yolları və mətbəx yerləşirdi.
Özünün çoxsaylı kayut və barları ilə "Hindenburq" öz-özlüyündə nəhəng "hidrogen bombası" idi. Nəhəng dirijablın içində olan 15 balonda iki yüz min kub metr ən tez alışan qaz yerləşirdi. Kiçik bir qığılcım kifayət edərdi ki, dirijabl alışsın. "Hindenburq"un yaradıcısı Quqo Eknerın hesablamalarına görə əgər hidrogen əvəzinə dirijabl alışmayan helium ilə doldurularsa, dirijabl daha da qarşısıalınmaz olacaq. Lakin o zaman heliumun yeganə təbii mənbəyi ABŞ-də Texas ştatında yerləşirdi. Buna görə də Amerika öz şərtlərini diqtə edə bilirdi. Almaniya cəmi bir milyon kub metr helium əldə etmək üçün çox şeydən keçməyə hazır idi, lakin ABŞ konqresi heliumun nasistlərə satılmasının qarşısını alan xüsusi qanun çıxarmışdı.
Nyu-York, 6 May 1937ci il
19:00’da "Hindenburq" Leykerhurst hava limanına istiqamət götürür. "Daimler"in 4 mühərriki də tam gücləri ilə çalışırdı. Aşağıda "Hindeburq"u minlərlə jurnalist, vətəndaş və hətta hərbi orkestr gözləyirdi. ABŞ rəsmiləri Almaniyadan gələn qonağı layiqli qarşılmaq istəyirdilər.
Çikaqodan olan radio-jurnalist limanından canlı reportaj aparırdı. O, dayanmadan nəhəng dirijablın möhtəşəmliyindən, onun içində olan oxu zallarından, rəqs meydançalarından həvəslə danışırdı. Həmin reportaj tarixə düşmüşdü. "Budur həmin gözəl Hindenburq yaxınlaşır. Bu nəhəng günəşin al çəhrayı rənginə bürünüb. Budur lyuk açılır, zabit yerə enmə trosunu atır.." Və birdən uzun bir fit səsi eşidilir. Ardınca isə Morisonun bağırtısı: "Aman Allah, o yanır! O düşür! O, aşağıda duran insanların başına düşür!" Yanğının parıltısı və qara tüstü 25 kilometr radiusdan sezilirdi. Yanıq iysi havada bir neçə gün qalmışdı.
Kapitan Maks Prussu yanğının içində xərəkdə çıxarırlar. "Mən başa düşmürəm, mən başa düşə bilmirəm"-deyə o, təkrarlayırdı. O, bir neçə gündən sonra ağır yanıqlar səbəbindən dünyasını dəyişir. Xəstəxanada da o yalnız "mən başa düşə bilmirəm" sözlərini çatdıra bilir.
Hadisədən sonra mətbuat bu hadisəni min cürə yozmağa başladı. Müxtəlif versiya sahiblərinin əsas diqqətini çəkdiyi bir məqam olurdu: demək olar ki, hidrogen bombasının partlamasına baxmayaraq yerdə duran insanlardan heç biri ciddi xəsarət almadı. Sərnişinlər arasında da itkilər gözlənilənlərdən xeyli az idi. 67 sərnişin dəhşətli partlayışdan xilas ola bilmişdi!
Günahkar kimdi?
Hadisənin səbəbini izah etmək üçün dərhal cəhdlər edildi. İlk versiya təbii ki, faşistlər tərəfindən gəldi və onlar anti-faşist diversiyaları bu işdə ittiham etdilər. Lakin iş o qədər də uğurlu alınmadı və 1943cü ildə iş bağlı elan olunur.
Anti-faşistlər də geri qalmadılar və öz versiyalarını irəli sürdülər. Onların sözlərinə görə "Hindenburq"un göyərtəsinə hələ Almaniyada bomba qoyulmuşdu və bomba "Hindenburq"un 1 nömrəli anqarda olan zaman partlamalı idi, lakin bir qədər gecikməyə görə bomba dirjablın yerə endiyi zaman partlayır. Anti-faşistlərin fikirnə görə Hitler bundan ABŞ hökümətini Almaniyanın fəxrini qorumamaqda ittiham etməkdə istifadə edəcəkdi.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2020-02-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-12-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hindenburq dirijabl LZ 129 Hindenburg Luftschiff Zeppelin 129 6 may 1937 ci ilde ABS de qezaya ugrayaraq 36 neferin olumune sebeb olan alman dirijabli Almaniya prezidenti Paul fon Hindenburqun serefine adlandirilmisdir Hindenburq un qezaya ugradigi an Neheng gumusu dirijabl Atlantik okean sahillerinden Nyu Yorka teref hereket edirdi Asagida eyvanlarda heyetlerde kucelerde minlerle insan ise onu tentene ile qarsilayirdi Sahidlerin sozlerine gore o neheng qeyzere benzeyirdi Bezileri onu yanan selaleye oxsadirdi Sema nehengi Hindenburq cemi 4 saniyeye kule dondu Hindenburq a Avropadan Amerikaya gelmek ucun cemi 2 gun kifayet etdi 1937 ci ilde beseriyyet hava okeanina qalib geldi Qalib olmaq ise esl alman soyadli kapitana qismet oldu Atlantikadan kecen yolda Hindenburq Britaniya herbi eskadrasi uzerinden kecirdi Britaniya ordusun gemileri salamlama elameti olaraq siqnal vermeli idiler Lakin onlar ele bil ki 140 km saat suretle hereket eden neheng dirijabli gormemisdiler Yeqin ki ingilisler Birinci Dunya muharibesinde qalib geldikleri almanlarin onlari hava neqliyyatinda nece onceledikleri ile barisa bilmirdiler Axi inglisler hele de Hindenburq a benzer bir sey yarada bilmemisdiler LZ 129 nomreli bu neheng oz veteninde III Reyxin fexri hesab olunurdu Hindenburq alman zehninin ve texnologiyasinin en numunevi behresi idi XX esrin 30 cu illerinde dirijabllar insan beseriyyetinin en muasir ve debli uguru hesab olunurdu Onlar tekrar yanacaq doldurulmadan o zaman ucun boyuk mesafe qet etmek imkanlarina malik idi Dirijabllar vasitesile yuzlerle ton lazimi mehsul dasinirdi Muharibe zamaninda ise bombardmanci qisminde cixis ede bilirdiler Hindenburq oz dovrunun en mohtesem dirijabli idi O oz xususiyyetlerine gore Titanik i da xatirlayirdi Gumusu korpusun uzunlugu 248 metr idi Geminin goyertesi 16 yere bolunmusdu Yuxari hissede 26 yerlik kayut restoran bar salon ve oxu zali movcud idi Asagi hissede ise siqaret cekmek ucun yerler hamam ayaq yollari ve metbex yerlesirdi Ozunun coxsayli kayut ve barlari ile Hindenburq oz ozluyunde neheng hidrogen bombasi idi Neheng dirijablin icinde olan 15 balonda iki yuz min kub metr en tez alisan qaz yerlesirdi Kicik bir qigilcim kifayet ederdi ki dirijabl alissin Hindenburq un yaradicisi Quqo Eknerin hesablamalarina gore eger hidrogen evezine dirijabl alismayan helium ile doldurularsa dirijabl daha da qarsisialinmaz olacaq Lakin o zaman heliumun yegane tebii menbeyi ABS de Texas statinda yerlesirdi Buna gore de Amerika oz sertlerini diqte ede bilirdi Almaniya cemi bir milyon kub metr helium elde etmek ucun cox seyden kecmeye hazir idi lakin ABS konqresi heliumun nasistlere satilmasinin qarsisini alan xususi qanun cixarmisdi Nyu York 6 May 1937ci il19 00 da Hindenburq Leykerhurst hava limanina istiqamet goturur Daimler in 4 muherriki de tam gucleri ile calisirdi Asagida Hindeburq u minlerle jurnalist vetendas ve hetta herbi orkestr gozleyirdi ABS resmileri Almaniyadan gelen qonagi layiqli qarsilmaq isteyirdiler Cikaqodan olan radio jurnalist limanindan canli reportaj aparirdi O dayanmadan neheng dirijablin mohtesemliyinden onun icinde olan oxu zallarindan reqs meydancalarindan hevesle danisirdi Hemin reportaj tarixe dusmusdu Budur hemin gozel Hindenburq yaxinlasir Bu neheng gunesin al cehrayi rengine burunub Budur lyuk acilir zabit yere enme trosunu atir Ve birden uzun bir fit sesi esidilir Ardinca ise Morisonun bagirtisi Aman Allah o yanir O dusur O asagida duran insanlarin basina dusur Yanginin pariltisi ve qara tustu 25 kilometr radiusdan sezilirdi Yaniq iysi havada bir nece gun qalmisdi Kapitan Maks Prussu yanginin icinde xerekde cixarirlar Men basa dusmurem men basa duse bilmirem deye o tekrarlayirdi O bir nece gunden sonra agir yaniqlar sebebinden dunyasini deyisir Xestexanada da o yalniz men basa duse bilmirem sozlerini catdira bilir Hadiseden sonra metbuat bu hadiseni min cure yozmaga basladi Muxtelif versiya sahiblerinin esas diqqetini cekdiyi bir meqam olurdu demek olar ki hidrogen bombasinin partlamasina baxmayaraq yerde duran insanlardan hec biri ciddi xesaret almadi Sernisinler arasinda da itkiler gozlenilenlerden xeyli az idi 67 sernisin dehsetli partlayisdan xilas ola bilmisdi Gunahkar kimdi Hadisenin sebebini izah etmek ucun derhal cehdler edildi Ilk versiya tebii ki fasistler terefinden geldi ve onlar anti fasist diversiyalari bu isde ittiham etdiler Lakin is o qeder de ugurlu alinmadi ve 1943cu ilde is bagli elan olunur Anti fasistler de geri qalmadilar ve oz versiyalarini ireli surduler Onlarin sozlerine gore Hindenburq un goyertesine hele Almaniyada bomba qoyulmusdu ve bomba Hindenburq un 1 nomreli anqarda olan zaman partlamali idi lakin bir qeder gecikmeye gore bomba dirjablin yere endiyi zaman partlayir Anti fasistlerin fikirne gore Hitler bundan ABS hokumetini Almaniyanin fexrini qorumamaqda ittiham etmekde istifade edecekdi Istinadlar Arxivlenmis suret 2020 02 09 tarixinde Istifade tarixi 2014 12 13