Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hel (q.skan. Hel) — german-skandinav mifologiyasında ölülər diyarının hakimi (Helheym), Loki və div qızı, üç xtonik varlıqdan biri.
| Hel | |
|---|---|
| q.skan. Hel | |
 "Hel". . 1889-cu il. | |
| Mifologiya | german-skandinav mifologiyası |
| Yer | Helheym |
| Cinsi | qadın |
| Fəaliyyəti | ölülər diyarının (Helheym) hakimi |
| Atası | Loki[…] |
| Qardaşı və bacısı | Yormunqandr, Sleypnir |
| Əlaqəli personajlar | Loki, , Baldr və Odin |
| Digər mədəniyyətlərdə | Persefona, , , Kali |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hel Snorri Sturluson tərəfindən XII əsrdə ənənəvi mənbələr əsasında yazılmış "" və "Kiçik Edda" əsərlərində təsvir olunmuşdur. Əlavə olaraq, IX əsrə aid "" əsərində və X əsrə aid ""nda onun adı çəkilir. XII əsrdə Sakson Qrammatik tərəfindən latın dilində yazılmış "Danların əməlləri" əsərində ona adətən "Hel" deyə xitab edilir. Hel Xalqların böyük köçü dövrünə aid bir çox brakteatda təsvir olunmuşdur.
Hel "Böyük Edda", "Kiçik Edda" və "Yer dairəsi" əsərlərində Lokinin qızı hesab edilir. "Kiçik Edda" əsərinin bir parçası olan "" kitabında Helin tanrı Odin tərəfindən Niflheymdə yerləşən Helheymə hakim təyin edilmiş olduğu qeyd edilmişdir. Həmin mənbədə onun xarici görünüşünün yarı-göy və yarı-dəri rəngli olduğu, eləcə də üzügülməz, pəjmürdə bir görünüşə malik olduğu yazılmışdır. "Böyük Edda" əsərində Helin ölülər diyarında ucsuz-bucaqsız mülklərə, çoxlu qulluqçuya hakimlik etdiyi və tanrı Baldrı diriltmə cəhdində böyük rolu olduğu yazılmışdır.
Helin XI əsrə aid tərcümə edilmiş "" və qədim skandinav dilində yazılmış ""ndakı fiqurlarla potensial əlaqələri, eləcə də onun potensial Hind-Avropa paralelləri ilə bağlı elmi nəzəriyyələr irəli sürülmüşdür.
Etimologiya
Qədim skandinav dilində qadın cinsində olan "Hel" xüsusi ismi bu diyara ağalıq edən varlıq ilə eynidir. Bu terminin müasir ingilis dilindəki "Hall", eləcə də qədim skandinav dilindəki "Valhalla" (azərb. Öldürülmüşlərin zalı) sözü ilə əlaqəsi var. Bu sözü bütün german dillərində tapmaq mümkündür. Məsəlüçün, "Hell", "Helle", "Hellia", "Hella" və qot dilindəki "Halja" bu nümunələrə aiddir. Bu sözün bütün formaları bərpa edilmiş qadın cinsində olan *xaljō" (azərb. Üstü basdırılmış yer/Cəhənnəm) ismindən törəmişdir. Bu sözün pragerman dilindəki forması da "*kel-" və "*kol-" (azərb. Üstünü örtmək/Gizlətmək/Qorumaq) sözlərindən törəmişdir.
Arxeoloji tapıntılar
Xalqların böyük köçü dövrünə aid bir neçə brakteatın Hel təsvirinə sahib olduğu irəli sürülmüşdür. Xüsusilə də "IK 14" və "IK 124" təyinatlı brakteatlar yamac boyunca aşağı, əlində əsa daşıyan bir qadına doğru hərəkət edən bir atlını təsvir edir. Ehtimal olunur ki, yamac atlının ölülər diyarına olan səyahətini təsvir edir, əsalı qadın isə həmin diyarın – Helheymin hakimi olan Hel fiqurunu simvolikləşdirir.
Üç tanrı fiqurunu təsvir edən bəzi "B" sinifli brakteatların Baldrın ölümünü təsvir etdiyi düşünülür. Bu üç fiqurdan ikisinin Baldr və Odin olduğu dəqiqləşdirilmişdir, ancaq üçüncü fiqurun ya Loki, ya da ki Hel olduğu güman edilir. Üçüncü fiqurun Hel olduğu halda, bu brakteatda ölən Baldrın Helheymə getməsi və onun Hel tərəfindən qarşılanması təsvir olunmuşdur.
Adlandırma
2017-ci ilin yanvar ayında "Hel" adının uşaqlara verilməsinin qadağan edilməsi ilə bağlı qanun qəbul etmişdir. İslandiya Adlandırma Komitəsi bildirmişdir ki, "ad böyüdükcə uşağa mühüm dərəcədə narahatlıq və əndişə verə bilər".
Qeydlər
- Bu sözdən müasir ingilis dilindəki "Hell" sözü törəmişdir.
Mənbə
İstinadlar
- Гела (rus.). // Гейльброн — Германия 1929. Т. 15.
- Геллия (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. Т. VIII. С. 281.
- Orel, 2003. səh. 156
- Uatkins, 2000. səh. 38
- Peş, 2002. səh. 67
- Peş, 2002. səh. 70
- Bonneteyn, 2006. səh. 327
- Simek, 2007. səh. 44
- "Naming committee stops parents from naming daughter after goddess of the underworld". icelandmag.visir.is (ingilis). . January 10, 2017. November 27, 2019 tarixində . İstifadə tarixi: December 27, 2019.
- "Not allowed to name after Nordic goddess Hel" (ingilis). . January 9, 2017. December 18, 2018 tarixində . İstifadə tarixi: December 27, 2019.
Ədəbiyyat
- Sturluson, Snorri. (ingilis). ISBN .
- Sturluson, Snorri. Kiçik Edda (ingilis). ISBN .
- . The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots (ingilis). . 2000. ISBN .
- . Saxo Grammaticus: The History of the Danes, Books I-IX : (ingilis) (Book II). 1998. ISBN .
- . The Road to Hel: A Study of the Conception of the Dead in Old Norse Literature. 1968. ISBN .
- . A Handbook of Germanic Etymology (ingilis). 2003. ISBN .
- Peş, Aleksandra. Frauen und Brakteaten - eine Skizze // Mythological Women (ingilis). Vyana: Verlag Fassbaender. 2002). səh. 33–80. ISBN .
- Simek, Rudolf. Dictionary of Northern Mythology (ingilis). . 2007. ISBN .
- Bonneteyn, İvonn. Potentialities of Loki // Old Norse Religion in Long Term Perspectives (ingilis). Nordic Academic Press. 2006. səh. 326–330. ISBN . }}
Xarici keçidlər
- MyNDIR (My Norse Digital Image Repository) 2019-12-27 at the Wayback Machine — Hel personajının əlyazmalardan və erkən çap kitablarındakı təsvirləri.
- Oppslagsordet "Hel" i Nordisk familjebok fra 1909 (isveç.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hel q skan Hel german skandinav mifologiyasinda oluler diyarinin hakimi Helheym Loki ve div qizi uc xtonik varliqdan biri Helq skan Hel Hel 1889 cu il Mifologiya german skandinav mifologiyasiYer HelheymCinsi qadinFealiyyeti oluler diyarinin Helheym hakimiAtasi Loki Qardasi ve bacisi Yormunqandr SleypnirElaqeli personajlar Loki Baldr ve OdinDiger medeniyyetlerde Persefona Kali Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hel Snorri Sturluson terefinden XII esrde enenevi menbeler esasinda yazilmis ve Kicik Edda eserlerinde tesvir olunmusdur Elave olaraq IX esre aid eserinde ve X esre aid nda onun adi cekilir XII esrde Sakson Qrammatik terefinden latin dilinde yazilmis Danlarin emelleri eserinde ona adeten Hel deye xitab edilir Hel Xalqlarin boyuk kocu dovrune aid bir cox brakteatda tesvir olunmusdur Hel Boyuk Edda Kicik Edda ve Yer dairesi eserlerinde Lokinin qizi hesab edilir Kicik Edda eserinin bir parcasi olan kitabinda Helin tanri Odin terefinden Niflheymde yerlesen Helheyme hakim teyin edilmis oldugu qeyd edilmisdir Hemin menbede onun xarici gorunusunun yari goy ve yari deri rengli oldugu elece de uzugulmez pejmurde bir gorunuse malik oldugu yazilmisdir Boyuk Edda eserinde Helin oluler diyarinda ucsuz bucaqsiz mulklere coxlu qulluqcuya hakimlik etdiyi ve tanri Baldri diriltme cehdinde boyuk rolu oldugu yazilmisdir Helin XI esre aid tercume edilmis ve qedim skandinav dilinde yazilmis ndaki fiqurlarla potensial elaqeleri elece de onun potensial Hind Avropa paralelleri ile bagli elmi nezeriyyeler ireli surulmusdur EtimologiyaQedim skandinav dilinde qadin cinsinde olan Hel xususi ismi bu diyara agaliq eden varliq ile eynidir Bu terminin muasir ingilis dilindeki Hall elece de qedim skandinav dilindeki Valhalla azerb Oldurulmuslerin zali sozu ile elaqesi var Bu sozu butun german dillerinde tapmaq mumkundur Meselucun Hell Helle Hellia Hella ve qot dilindeki Halja bu numunelere aiddir Bu sozun butun formalari berpa edilmis qadin cinsinde olan xaljō azerb Ustu basdirilmis yer Cehennem isminden toremisdir Bu sozun pragerman dilindeki formasi da kel ve kol azerb Ustunu ortmek Gizletmek Qorumaq sozlerinden toremisdir Arxeoloji tapintilarXalqlarin boyuk kocu dovrune aid bir nece brakteatin Hel tesvirine sahib oldugu ireli surulmusdur Xususile de IK 14 ve IK 124 teyinatli brakteatlar yamac boyunca asagi elinde esa dasiyan bir qadina dogru hereket eden bir atlini tesvir edir Ehtimal olunur ki yamac atlinin oluler diyarina olan seyahetini tesvir edir esali qadin ise hemin diyarin Helheymin hakimi olan Hel fiqurunu simvoliklesdirir Uc tanri fiqurunu tesvir eden bezi B sinifli brakteatlarin Baldrin olumunu tesvir etdiyi dusunulur Bu uc fiqurdan ikisinin Baldr ve Odin oldugu deqiqlesdirilmisdir ancaq ucuncu fiqurun ya Loki ya da ki Hel oldugu guman edilir Ucuncu fiqurun Hel oldugu halda bu brakteatda olen Baldrin Helheyme getmesi ve onun Hel terefinden qarsilanmasi tesvir olunmusdur Adlandirma2017 ci ilin yanvar ayinda Hel adinin usaqlara verilmesinin qadagan edilmesi ile bagli qanun qebul etmisdir Islandiya Adlandirma Komitesi bildirmisdir ki ad boyudukce usaga muhum derecede narahatliq ve endise vere biler QeydlerBu sozden muasir ingilis dilindeki Hell sozu toremisdir MenbeIstinadlar Gela rus Gejlbron Germaniya1929 T 15 Gelliya rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1892 T VIII S 281 Orel 2003 seh 156 Uatkins 2000 seh 38 Pes 2002 seh 67 Pes 2002 seh 70 Bonneteyn 2006 seh 327 Simek 2007 seh 44 Naming committee stops parents from naming daughter after goddess of the underworld icelandmag visir is ingilis January 10 2017 November 27 2019 tarixinde Istifade tarixi December 27 2019 Not allowed to name after Nordic goddess Hel ingilis January 9 2017 December 18 2018 tarixinde Istifade tarixi December 27 2019 Edebiyyat Sturluson Snorri ingilis ISBN 0 14 044755 5 Sturluson Snorri Kicik Edda ingilis ISBN 0 19 283946 2 The American Heritage Dictionary of Indo European Roots ingilis 2000 ISBN 0 395 98610 9 Saxo Grammaticus The History of the Danes Books I IX ingilis Book II 1998 ISBN 0 85991 502 6 The Road to Hel A Study of the Conception of the Dead in Old Norse Literature 1968 ISBN 0 8371 0070 4 A Handbook of Germanic Etymology ingilis 2003 ISBN 9004128751 Pes Aleksandra Frauen und Brakteaten eine Skizze Mythological Women ingilis Vyana Verlag Fassbaender 2002 seh 33 80 ISBN 3 900538 73 5 Simek Rudolf Dictionary of Northern Mythology ingilis 2007 ISBN 0 85991 513 1 Bonneteyn Ivonn Potentialities of Loki Old Norse Religion in Long Term Perspectives ingilis Nordic Academic Press 2006 seh 326 330 ISBN 91 89116 81 X Xarici kecidlerVikianbarda Hel ile elaqeli mediafayllar var MyNDIR My Norse Digital Image Repository 2019 12 27 at the Wayback Machine Hel personajinin elyazmalardan ve erken cap kitablarindaki tesvirleri Oppslagsordet Hel i Nordisk familjebok fra 1909 isvec