Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı Dadaş oğlu Xanməmmədov (15 iyun 1918, Dərbənd, Dağıstan vilayəti – 7 aprel 2005, Bakı) — Azərbaycan görkəmli bəstəkarı və dirijoru, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1967), dosent (1981), Azərbaycan SSR xalq artisti (1988), professor (1988), "Şöhrət" ordeni laureatı (1998)
| Hacı Xanməmmədov | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (86 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | II Fəxri xiyaban |
| Vətəndaşlığı | |
| Atası | Dadaş Xanməmmdəov |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | Dirijor, bəstəkar |
| Fəaliyyət illəri | 1934–2005 |
| Mükafatları |   |
Həyatı
Hacı Xanməmmədov 1918-ci il iyunun 15-də Dərbənd şəhərində anadan olub. 14 yaşında ikən Bakıya gələn Hacı Xanməmmədovun Üzeyir Hacıbəyovla tanışlığı onun gələcəyini, bütövlükdə taleyini müəyyənləşdirib, bəstəkar və musiqiçi kimi püxtələşməsində həlledici rol oynamışdır. O, Ü.Hacıbəyovun himayədarlığı ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəzdindəki fəhlə fakultəsinə daxil olur və Səid Rüstəmovun tar sinfində təhsil alır.
Yaradıcılığı
1934-cü ildə Ü.Hacıbəyov H.Xanməmmədovu özünün rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Dövlət Radiosu nəzdindəki Xalq Çalğı Alətləri Orkestrinə solist kimi qəbul edir.
1937-cı ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında "Koroğlu" operası tamaşaya qoyulanda Ü.Hacıbəyovun Simfonik Orkestrə dəvət etdiyi 7 tarzəndən biri H.Xanməmmədov idi.
1938-ci ildə Moskvada keçirilən Birinci Azərbaycan Ədəbiyyatı və İncəsənəti ongünlüyündə H.Xanməmmədov "Koroğlu" operasının tamaşasında orkestrin tərkibində iştirak etmişdir və 1941-ci ildə həmin teatrla İranda qastrol səfərində olmuşdur.
1943-cü ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında Üzeyir bəyin təşəbbüsü ilə "Xalq musiqisinin əsasları" şöbəsi açıldıqda H.Xanməmmədov bu şöbəyə qəbul olunur. İkinci Dünya Müharibəsi illərində H. Xanməmmədov Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında dirijor kimi fəaliyyət göstərməklə yanaşı, müəlliminin rəhbərliyi ilə bir sıra mahnı və marşlar, habelə o zaman tez məşhurlaşmış "Gözəl Pəri" mahnısını, Xalq Çalğı Alətləri Orkestri üçün "Qəhrəmani" əsərini bəstələyir.
1947-ci ildə H. Xanməmmədov öz təhsilini Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq fakultəsində davam etdirir. Əvvəl professor Boris Zeydmanın sinfinə daxil olan H. Xanməmmədov sonralar öz yaşıdı, böyük bəstəkarımız Qara Qarayevin sinfinə keçir. H. Xanməmmədov Qara müəllimin məsləhəti ilə diplom işi kimi tar ilə orkestr üçün "Konsert" əsərini yazır. Bu əsər Dövlət Imtahan Komissiyası tərəfindən əla qiymətləndirilir və gənc bəstəkarın istedadı musiqi ictimaiyyətinin diqqətini cəlb edir. O vaxtlar hamı Azərbaycanın qüdrətli bəstəkarlar dəstəsinə öz sözü, öz nəfəsi olan bir bəstəkarın gəlişini çox yüksək qiymətləndirirdi. Bu əsərdəki işıqlı cəhətlər solo tar aləti sahəsindəki müvəffəqiyyətli axtarışlar və tapıntılar onun 2,3,4 və 5 saylı Konsertlərində də davam etdirilir. Bu konsertlərin ilk ifaçıları Əhsən Dadaşov, Hacı Məmmədov, Ramiz Quliyev kimi görkəmli ustad tarzənlərimiz olub. Əlamətdardır ki, H. Xanməmmədovun tar konsertləri nəinki Respublikamızda, habelə Özbəkistan, Qazaxıstan, Tacikistan və Qırğızıstan respublikalarında müvəffəqiyyətlə səslənmiş, tədris repertuarına daxil edilmişdir. Onun ardınca bir çox tanınmış bəstəkarlarımız – S. Rüstəmov, S. Ələsgərov, C. Cahangirov, T. Bakıxanov, R. Mirişli və b. bu janra müraciət etmiş və sanballı əsərlər yaratmışlar. Onu da xatırladaq ki, 2 saylı "Konsert" görkəmli dirijor V.Fedoseyevin idarəsi ilə Ümumittifaq Radiosunda lentə yazılmışdır, həmçinin Mərkəzi Televiziyada videoyazısı var.
1990-cı ildə H.Xanməmmədov yenə də musiqimizdə ilk dəfə olaraq kamança və orkesrt üçün "Konsert" bəstələyir və əsər mərhum sənətkarımız Ədalət Vəzirovun ilk və kamil ifasından sonra tez bir zamanda məşhurlaşır, ifaçıların repertuarına və tədris proqramlarına daxil olur.
H. Xanməmmədovun istedadı digər janrlarda da özünü bariz şəkildə nümayiş etdirmişdir. Keçən əsrin 60-cı illərində bəstəkar Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında səhnələşdirilmiş "Bir dəqiqə" (librettosu Məhərrəm Əlizadənin), "Bütün ərlər yaxşıdır" (librettosu Aleksandr Xaldeyevin) musiqili komediyalarını yaradır. Diqqətəlayiqdir ki, "Bir dəqiqə" musiqili komediyası 1965-ci ildə teatrın Moskvada qastrol səfəri zamanı Kremlin Qurultaylar Sarayında uğurla göstərilmişdir.
Bəstəkarın Xalq Çalğı Alətləri Orkestri ilə yaradıcılıq əlaqəsi də geniş idi. Onun orkestr üçün "Azərbaycan eskizləri", "Kolxoz", "Bayram" süitaları, bir neçə rəqs, orkestrin müşayiəti ilə səslənən bütün mahnılarını nümunə göstərə bilərik. Xüsusilə, H.Xanməmmədovun yaradıcılıq tapıntıları onun "Azərbaycan eskizləri" süitasında və "Simfoniyetta"da bariz nəticəsini vermişdir.
H. Xanməmmədov həm də gözəl mahnılar müəllifidir. Onun 150-dən çox mahnısı görkəmli müğənnilərimizin repertuarında layiqli yer tutur. Bu mahnıların mətnini Aşıq Ələsgər, Mikayıl Müşfiq kimi görkəmli şairlərin şerləri təşkil edir. Xüsusilə, H.Xanməmmədovun lirik mahnıları xalqımız arasında geniş yayılmışdır. Bu baxımdan "Yaşa könül", "Arzuya bax, sevgilim", "Yadıma düşdü", "Gözünə qurban", "Güllü", "Ceyran", "Getmə, amandır", "Oxu, sevgilim" və s. gözəl örnəklərdir.
H. Xanməmmədov görkəmli bəstəkar, dirijor olduğu kimi, eyni zamanda, təcrübəli pedaqoq, hami tərbiyəçi idi. Onun peşəkar musiqi kadrlarının tərbiyəsində mühüm xidməti olmuşdur. 40 ildən artıq bir dövrdə H.Xanməmmədov Bakı Musiqi Texnikumunda dərs demiş, 1957-ci ildən isə indiki Bakı Musiqi Akademiyasında çalışmışdır. O, "Xalq çalğı alətləri" kafedrasının dirijorluq üzrə professoru, son illərdə isə "Azərbaycan xalq musiqisinin tarixi və nəzəriyyəsi" kafedrasının məsləhətçisi idi.
1951-ci ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü olan H.Xanməmmədov 1956-cı ildən – yəni Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının I Qurultayından etibarən onun İdarə Heyətini üzvüdür. O, müxtəlif illərdə M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının direktoru, Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblının bədii rəhbəri kimi məsul vəzifələrdə çalışmış, bir bəstəkar və ictimai xadim kimi çox faydalı işlər görmüşdür. Bu fədakar sənətkarın xidmətləri layiqincə qiymətləndirilmişdir. O, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1967), Azərbaycan SSR xalq artisti (1988) fəxri adlarına, "Rəşadətli əməyə görə" medalına (1985), "Şöhrət" ordeninə (2000) və Prezident təqaüdünə (2002) layiq görülmüşdür.
H.Xanməmmədovla ünsiyyətdə olanlar bəstəkarın nə qədər alicənab və təvazökar, sadə insan olduğunu yüksək qiymətləndirirdilər.
Görkəmli bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, "Şöhrət" ordenli, Prezident təqaüdçüsü, Bakı Musiqi Akademiyasının professoru Hacı Dadaş oğlu Xanməmmədov 2005-ci il aprelin 7-də ömrünün 87-ci ilində vəfat etmişdir.
Mükafatları
- Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1967)
- Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı — 22.06.1978
- Dosent (1981)
- Azərbaycan SSR xalq artisti (1988)
- Professor (1990)
- "Şöhrət" Ordeni (2000)
- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü — 11 iyun 2002
Əsərləri
Kamança və simfonik orkestr üçün Konsert (1991); Ə.Cəfərzadənin söz. "Əlimdə sazım ağlar" solist və xalq çalğı alətləri orkestri üçün Poema /Qarabağ şəhidlərinə həsr olunub/ (1991); Tar və simfonik orkestr üçün 5 saylı Konsert (1993). S.Vurğun, Ş.Qurbanov, R.Rza, M.İsmayıl, H.Abbas, M.Əsgərli, B.Azəroğlu, Aşıq Alı, Q.İsabəyli, Ş.Manafov və b. şairlərin söz. mahnılar (1990 – 2001).
Haqqında çəkilən filmlər
- (qısametrajlı sənədli film)
- Ötən əsrdən gələn adam (film, 2003) (qısametrajlı sənədli film)
İstinadlar
- "H. D. Xanməmmədovun "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 iyun 1998-ci il tarixli, 726 nömrəli Fərmanı 2022-12-15 at the Wayback Machine (az.)
- "Hacı Xanməmmədov". 2022-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-09-18.
- Bəstəkar H.D.Xanməmmədovun Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 22 iyun 1978-ci il tarixli Fərmanı 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı
- "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 7 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2 may 2019.
Xarici keçidlər
- Bəstəkar Hacı Xanməmmədovun xatirəsi yad olunub
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haci Dadas oglu Xanmemmedov 15 iyun 1918 Derbend Dagistan vilayeti 7 aprel 2005 Baki Azerbaycan gorkemli bestekari ve dirijoru Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1967 dosent 1981 Azerbaycan SSR xalq artisti 1988 professor 1988 Sohret ordeni laureati 1998 Haci XanmemmedovUmumi melumatlarDogum tarixi 15 iyun 1918Dogum yeri Derbend Dagistan vilayeti RSFSRVefat tarixi 7 aprel 2005 86 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanDefn yeri II Fexri xiyabanVetendasligi Azerbaycan SSRIAtasi Dadas XanmemmdeovMusiqici melumatlariFealiyyeti Dirijor bestekarFealiyyet illeri 1934 2005Mukafatlari 1988 1998HeyatiHaci Xanmemmedov 1918 ci il iyunun 15 de Derbend seherinde anadan olub 14 yasinda iken Bakiya gelen Haci Xanmemmedovun Uzeyir Hacibeyovla tanisligi onun geleceyini butovlukde taleyini mueyyenlesdirib bestekar ve musiqici kimi puxtelesmesinde helledici rol oynamisdir O U Hacibeyovun himayedarligi ile Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasinin nezdindeki fehle fakultesine daxil olur ve Seid Rustemovun tar sinfinde tehsil alir Yaradiciligi1934 cu ilde U Hacibeyov H Xanmemmedovu ozunun rehberlik etdiyi Azerbaycan Dovlet Radiosu nezdindeki Xalq Calgi Aletleri Orkestrine solist kimi qebul edir 1937 ci ilde Azerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet Teatrinda Koroglu operasi tamasaya qoyulanda U Hacibeyovun Simfonik Orkestre devet etdiyi 7 tarzenden biri H Xanmemmedov idi 1938 ci ilde Moskvada kecirilen Birinci Azerbaycan Edebiyyati ve Inceseneti ongunluyunde H Xanmemmedov Koroglu operasinin tamasasinda orkestrin terkibinde istirak etmisdir ve 1941 ci ilde hemin teatrla Iranda qastrol seferinde olmusdur 1943 cu ilde Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasinda Uzeyir beyin tesebbusu ile Xalq musiqisinin esaslari sobesi acildiqda H Xanmemmedov bu sobeye qebul olunur Ikinci Dunya Muharibesi illerinde H Xanmemmedov Azerbaycan Dovlet Musiqili Komediya Teatrinda dirijor kimi fealiyyet gostermekle yanasi muelliminin rehberliyi ile bir sira mahni ve marslar habele o zaman tez meshurlasmis Gozel Peri mahnisini Xalq Calgi Aletleri Orkestri ucun Qehremani eserini besteleyir 1947 ci ilde H Xanmemmedov oz tehsilini Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasinin bestekarliq fakultesinde davam etdirir Evvel professor Boris Zeydmanin sinfine daxil olan H Xanmemmedov sonralar oz yasidi boyuk bestekarimiz Qara Qarayevin sinfine kecir H Xanmemmedov Qara muellimin mesleheti ile diplom isi kimi tar ile orkestr ucun Konsert eserini yazir Bu eser Dovlet Imtahan Komissiyasi terefinden ela qiymetlendirilir ve genc bestekarin istedadi musiqi ictimaiyyetinin diqqetini celb edir O vaxtlar hami Azerbaycanin qudretli bestekarlar destesine oz sozu oz nefesi olan bir bestekarin gelisini cox yuksek qiymetlendirirdi Bu eserdeki isiqli cehetler solo tar aleti sahesindeki muveffeqiyyetli axtarislar ve tapintilar onun 2 3 4 ve 5 sayli Konsertlerinde de davam etdirilir Bu konsertlerin ilk ifacilari Ehsen Dadasov Haci Memmedov Ramiz Quliyev kimi gorkemli ustad tarzenlerimiz olub Elametdardir ki H Xanmemmedovun tar konsertleri neinki Respublikamizda habele Ozbekistan Qazaxistan Tacikistan ve Qirgizistan respublikalarinda muveffeqiyyetle seslenmis tedris repertuarina daxil edilmisdir Onun ardinca bir cox taninmis bestekarlarimiz S Rustemov S Elesgerov C Cahangirov T Bakixanov R Mirisli ve b bu janra muraciet etmis ve sanballi eserler yaratmislar Onu da xatirladaq ki 2 sayli Konsert gorkemli dirijor V Fedoseyevin idaresi ile Umumittifaq Radiosunda lente yazilmisdir hemcinin Merkezi Televiziyada videoyazisi var 1990 ci ilde H Xanmemmedov yene de musiqimizde ilk defe olaraq kamanca ve orkesrt ucun Konsert besteleyir ve eser merhum senetkarimiz Edalet Vezirovun ilk ve kamil ifasindan sonra tez bir zamanda meshurlasir ifacilarin repertuarina ve tedris proqramlarina daxil olur H Xanmemmedovun istedadi diger janrlarda da ozunu bariz sekilde numayis etdirmisdir Kecen esrin 60 ci illerinde bestekar Azerbaycan Dovlet Musiqili Komediya Teatrinda sehnelesdirilmis Bir deqiqe librettosu Meherrem Elizadenin Butun erler yaxsidir librettosu Aleksandr Xaldeyevin musiqili komediyalarini yaradir Diqqetelayiqdir ki Bir deqiqe musiqili komediyasi 1965 ci ilde teatrin Moskvada qastrol seferi zamani Kremlin Qurultaylar Sarayinda ugurla gosterilmisdir Bestekarin Xalq Calgi Aletleri Orkestri ile yaradiciliq elaqesi de genis idi Onun orkestr ucun Azerbaycan eskizleri Kolxoz Bayram suitalari bir nece reqs orkestrin musayieti ile seslenen butun mahnilarini numune gostere bilerik Xususile H Xanmemmedovun yaradiciliq tapintilari onun Azerbaycan eskizleri suitasinda ve Simfoniyetta da bariz neticesini vermisdir H Xanmemmedov hem de gozel mahnilar muellifidir Onun 150 den cox mahnisi gorkemli mugennilerimizin repertuarinda layiqli yer tutur Bu mahnilarin metnini Asiq Elesger Mikayil Musfiq kimi gorkemli sairlerin serleri teskil edir Xususile H Xanmemmedovun lirik mahnilari xalqimiz arasinda genis yayilmisdir Bu baximdan Yasa konul Arzuya bax sevgilim Yadima dusdu Gozune qurban Gullu Ceyran Getme amandir Oxu sevgilim ve s gozel orneklerdir H Xanmemmedov gorkemli bestekar dirijor oldugu kimi eyni zamanda tecrubeli pedaqoq hami terbiyeci idi Onun pesekar musiqi kadrlarinin terbiyesinde muhum xidmeti olmusdur 40 ilden artiq bir dovrde H Xanmemmedov Baki Musiqi Texnikumunda ders demis 1957 ci ilden ise indiki Baki Musiqi Akademiyasinda calismisdir O Xalq calgi aletleri kafedrasinin dirijorluq uzre professoru son illerde ise Azerbaycan xalq musiqisinin tarixi ve nezeriyyesi kafedrasinin meslehetcisi idi 1951 ci ilden Azerbaycan Bestekarlar Ittifaqinin uzvu olan H Xanmemmedov 1956 ci ilden yeni Azerbaycan Bestekarlar Ittifaqinin I Qurultayindan etibaren onun Idare Heyetini uzvudur O muxtelif illerde M Maqomayev adina Azerbaycan Dovlet Filarmoniyasinin direktoru Azerbaycan Dovlet Mahni ve Reqs Ansamblinin bedii rehberi kimi mesul vezifelerde calismis bir bestekar ve ictimai xadim kimi cox faydali isler gormusdur Bu fedakar senetkarin xidmetleri layiqince qiymetlendirilmisdir O Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1967 Azerbaycan SSR xalq artisti 1988 fexri adlarina Resadetli emeye gore medalina 1985 Sohret ordenine 2000 ve Prezident teqaudune 2002 layiq gorulmusdur H Xanmemmedovla unsiyyetde olanlar bestekarin ne qeder alicenab ve tevazokar sade insan oldugunu yuksek qiymetlendirirdiler Gorkemli bestekar Azerbaycan Respublikasinin xalq artisti Sohret ordenli Prezident teqaudcusu Baki Musiqi Akademiyasinin professoru Haci Dadas oglu Xanmemmedov 2005 ci il aprelin 7 de omrunun 87 ci ilinde vefat etmisdir MukafatlariAzerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1967 Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Fexri Fermani 22 06 1978 Dosent 1981 Azerbaycan SSR xalq artisti 1988 Professor 1990 Sohret Ordeni 2000 Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ferdi teqaudu 11 iyun 2002EserleriKamanca ve simfonik orkestr ucun Konsert 1991 E Ceferzadenin soz Elimde sazim aglar solist ve xalq calgi aletleri orkestri ucun Poema Qarabag sehidlerine hesr olunub 1991 Tar ve simfonik orkestr ucun 5 sayli Konsert 1993 S Vurgun S Qurbanov R Rza M Ismayil H Abbas M Esgerli B Azeroglu Asiq Ali Q Isabeyli S Manafov ve b sairlerin soz mahnilar 1990 2001 Haqqinda cekilen filmler qisametrajli senedli film Oten esrden gelen adam film 2003 qisametrajli senedli film Istinadlar H D Xanmemmedovun Sohret ordeni ile teltif edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 14 iyun 1998 ci il tarixli 726 nomreli Fermani 2022 12 15 at the Wayback Machine az Haci Xanmemmedov 2022 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2010 09 18 Bestekar H D Xanmemmedovun Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Fexri Fermani ile teltif edilmesi haqqinda Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin 22 iyun 1978 ci il tarixli Fermani 2020 01 16 at the Wayback Machine anl az sayti Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ferdi teqaudlerinin verilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami az e qanun az 7 September 2022 tarixinde Istifade tarixi 2 may 2019 Xarici kecidlerBestekar Haci Xanmemmedovun xatiresi yad olunub