Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseyn Rıfqı Tamani (1750, Krım xanlığı – 1817, Mədinə, Həbəşistan əyaləti) — Baş Xoca (rektor), mühəndis, yazıçı.
| Hüseyn Rıfqı Tamani | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1750 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1817 |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | |
| Fəaliyyəti | riyaziyyatçı |
19-cu əsrin əvvəllərində Osmanlı imperiyası müasir riyaziyyat tədqiqatlarında fəal adlardan biri idi. Bərr-i-Hümayunun Mühəndislikxanasının qurucu təhsil heyətində iştirak etmiş və 1806-1816-cı illər arasında baş müəllim vəzifəsini öz üzərinə götürmüşdür. Çağdaş mexanikanın Osmanlıya köçürülməsi üçün çalışdı; Tərcümə və çap etdirdiyi əsərlərlə müasir Qərb elminin Türkiyəyə gətirilməsinə öncülük edən bir elm adamıdır. Riyaziyyat sahəsində yazdığı əsərlər həm Mühəndislikxana, həm də Hərbi Akademiyada tədris olunurdu.
Həyatı
1750-ci illərdə Krımın Taman bölgəsində anadan olmuşdur. İstanbula nə vaxt gəldiyi məlum deyil. Yaxşı bir təhsil almış Tamani, İmperiyada ilk təhsil verən Bərr-i-Hümayunun Mühəndislikxanasının qurucu müəllim heyətini meydana gətirmək üçün 1794-cü ildə Müdərris Əbdürrəhman Əfəndi və birinci xəlifə İbrahim Kami Əfəndidən sonra ikinci xəlifəliyə təyin edildi. 1801-ci ildə professorluq dərəcəsinə yüksəldi.
Həm də imperatorluğun müxtəlif bölgələrində mühəndis vəzifəsində çalışıb. 1803-cü ildə Londona ezamiyyətə getdi, orada bir neçə il qaldı və Qərb dillərini daha da öyrəndi. Qayıdarkən Beykoz Kağız Fabrikində və Xələç tərsanələrində müxtəlif vəzifələrdə çalışdı. Antik riyaziyyatçı Evklidin həndəsənin əsaslarını qoyduğu Elementlər kitabını 1789-cu ildə İngilis riyaziyyatçısı Bonnikestlin İngilis dilinə tərcüməsindən Usul-i Hendese adı ilə Türk dilinə, Selim Əfəndi ilə birlikdə tərcümə etdi. Hərbi akademiyanın müəllimi Con Bonnikestlin kitabında hərbi təlimlərdə istifadə üçün yalnız mövzular seçilmişdir; 13 cildlik əsərdir. III. Səlim Con Bonnikestlin tərcüməsinə əsaslanmışdır, əsgərlikdə işləməyən işlərlə məşğul olan alimləri Mühəndislik Məktəbinə professor təyin edə bilməyəcəyini bildirdiyinə görə.
Tamaninin ikinci əhəmiyyətli əsəri 1805-ci ildə nəşr etdirdiyi Məcmuat-ül Mühədisindir. (Mühəndislər Ensiklopediyası). Bu əsərdə çağdaş fizika və mexanikanın müxtəlif məsələlərini araşdırdı. Xəritə hazırlanması, ölçmə, ordu yerlərinin düzülüşü, kasnaq inşaatı, top atışları kimi mövzularda təhsil və təlim işlərində istifadə üçün yazılmış bir əsərdir.
Tamani, 1806-cı ildə Mühəndislər Qanunu qüvvəyə mindikdən sonra mühəndisxananın baş müəllimi (sərxocası) təyin edildi. 1806-1816-cı illər arasında baş müəllimlik etmişdir.
1816-cı ildə Balkanlara göndərildi və sonra Mədinədəki müqəddəs binaları təmir etmək ona tapşırıldı. 1817-ci ildə Məkkədən Mədinəyə qayıtdıqdan dərhal sonra vəfat etdi.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2016-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huseyn Rifqi Tamani 1750 Krim xanligi 1817 Medine Hebesistan eyaleti Bas Xoca rektor muhendis yazici Huseyn Rifqi TamaniDogum tarixi 1750Dogum yeri Krim xanligiVefat tarixi 1817Vefat yeri Medine Hebesistan eyaleti Osmanli imperiyasiUsagi Emin Pasa marsal Fealiyyeti riyaziyyatci 19 cu esrin evvellerinde Osmanli imperiyasi muasir riyaziyyat tedqiqatlarinda feal adlardan biri idi Berr i Humayunun Muhendislikxanasinin qurucu tehsil heyetinde istirak etmis ve 1806 1816 ci iller arasinda bas muellim vezifesini oz uzerine goturmusdur Cagdas mexanikanin Osmanliya kocurulmesi ucun calisdi Tercume ve cap etdirdiyi eserlerle muasir Qerb elminin Turkiyeye getirilmesine onculuk eden bir elm adamidir Riyaziyyat sahesinde yazdigi eserler hem Muhendislikxana hem de Herbi Akademiyada tedris olunurdu Heyati1750 ci illerde Krimin Taman bolgesinde anadan olmusdur Istanbula ne vaxt geldiyi melum deyil Yaxsi bir tehsil almis Tamani Imperiyada ilk tehsil veren Berr i Humayunun Muhendislikxanasinin qurucu muellim heyetini meydana getirmek ucun 1794 cu ilde Muderris Ebdurrehman Efendi ve birinci xelife Ibrahim Kami Efendiden sonra ikinci xelifeliye teyin edildi 1801 ci ilde professorluq derecesine yukseldi Hem de imperatorlugun muxtelif bolgelerinde muhendis vezifesinde calisib 1803 cu ilde Londona ezamiyyete getdi orada bir nece il qaldi ve Qerb dillerini daha da oyrendi Qayidarken Beykoz Kagiz Fabrikinde ve Xelec tersanelerinde muxtelif vezifelerde calisdi Antik riyaziyyatci Evklidin hendesenin esaslarini qoydugu Elementler kitabini 1789 cu ilde Ingilis riyaziyyatcisi Bonnikestlin Ingilis diline tercumesinden Usul i Hendese adi ile Turk diline Selim Efendi ile birlikde tercume etdi Herbi akademiyanin muellimi Con Bonnikestlin kitabinda herbi telimlerde istifade ucun yalniz movzular secilmisdir 13 cildlik eserdir III Selim Con Bonnikestlin tercumesine esaslanmisdir esgerlikde islemeyen islerle mesgul olan alimleri Muhendislik Mektebine professor teyin ede bilmeyeceyini bildirdiyine gore Tamaninin ikinci ehemiyyetli eseri 1805 ci ilde nesr etdirdiyi Mecmuat ul Muhedisindir Muhendisler Ensiklopediyasi Bu eserde cagdas fizika ve mexanikanin muxtelif meselelerini arasdirdi Xerite hazirlanmasi olcme ordu yerlerinin duzulusu kasnaq insaati top atislari kimi movzularda tehsil ve telim islerinde istifade ucun yazilmis bir eserdir Tamani 1806 ci ilde Muhendisler Qanunu quvveye mindikden sonra muhendisxananin bas muellimi serxocasi teyin edildi 1806 1816 ci iller arasinda bas muellimlik etmisdir 1816 ci ilde Balkanlara gonderildi ve sonra Medinedeki muqeddes binalari temir etmek ona tapsirildi 1817 ci ilde Mekkeden Medineye qayitdiqdan derhal sonra vefat etdi Istinadlar Arxivlenmis suret 2016 10 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 14