Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Hərbi sərhəd (alm. Militärgrenze; serb-xorv. Војна крајина, serb-xorv. Војна граница; mac. Katonai határőrvidék; rum. Granița Militară) — Habsburq imperiyası tərəfindən Osmanlı imperiyası ilə sərhəddə yerləşən ərazilərdə qurulmuş xüsusi inzibati-hərbi bölgə. Bu sərhəd xətti XVI əsrdən XIX əsrin sonlarına qədər fəaliyyət göstərmiş və imperiyanın cənub-şərq sərhədlərinin müdafiəsini təmin etmək üçün yaradılmışdır.
| Hərbi vilayət | |
| Hərbi sərhəd | |
|---|---|
| alm. Militärgrenze | |
 | |
| | |
| Din | Roma-Katolik kilsəsi Şərqi Ortodoks Kilsəsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Hərbi Sərhəd 1520–1530-cu illərdə Osmanlı imperiyasının Balkanlarda sürətlə irəliləməsi nəticəsində formalaşmağa başlamışdır. Habsburqlar Osmanlı təhlükəsinə qarşı dayanıqlı müdafiə sistemi yaratmaq məqsədilə bu ərazilərdə yaşayan yerli əhalini – əsasən serbləri, valaxları, rusinləri və digər pravoslav slavyanları – öz torpaqlarında yerləşdirmiş və onlara torpaq qarşılığında hərbi xidmət öhdəliyi vermişdir. Rəsmi olaraq Hərbi Sərhəd 1553-cü ildə təşkil olunmuş və zamanla genişlənərək müxtəlif inzibati hissələrə bölünmüşdür: Slavon, Xorvat, Banat, Timeşvar və Transilvaniya sərhədləri kimi.
Hərbi Sərhəd birbaşa Vyana hərbi idarəsi tərəfindən idarə olunurdu və Avstriya-Macarıstanın digər vilayətlərindən fərqli olaraq, mülki hakimiyyətə tabe deyildi. Burada yaşayan əhali – əsasən pravoslav serblər, valaxiyalılar (rumınlar), alman köçkünlər və digər xalqlar — "qrenzerlər" (sərhədçilər) adlanırdı.
Qrenzerlər həm kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur, həm də dövlətin tələbi ilə hərbi xidmətə cəlb olunurdular. Onlara vergi güzəştləri və torpaq sahələri verilirdi. Hərbi Sərhəd, eyni zamanda, mədəni və dini müxtəlifliyə malik çoxmillətli bölgə idi.
XVIII əsr
XVIII əsrin sonlarına doğru artıq bir müddətdir ki, və Sava çayının şimalına doğru yeni hücumların gözlənilmədiyi aydın olmuşdu. Beləliklə, Hərbi Sərhəd öz funksionallığını itirməyə başlayırdı. 1848-ci ildə Hərbi Sərhədin baş komandanı oldu. O, Xorvatiya, Slavoniya, Dalmatiya və Xorvat-Slavon sərhəd bölgələrinin birləşdirilməsi üçün israr edirdi. Yelaçiçin sərhədi ləğv etmək səlahiyyəti olmasa da, o, bir sıra islahatlara razılıq əldə etdi və 1848-ci ildə Hərbi Sərhəd nümayəndələr göndərdi. Lakin bu hüquq 1850-ci illərdə ləğv edildi. 1850-ci ildən etibarən Sərhəd, Xorvatiya və Slavoniya rəsmi olaraq vahid torpaq vahidi təşkil edirdi, lakin ayrı-ayrı idarə və nümayəndəlik sisteminə malik idilər.Hərbi Sərhədin bütün ərazisi hərbi idarəçilik altında idi. Əhalinin bütün təbəqələri – yaş və cinsindən asılı olmayaraq – orduya məxsus sayılırdı və Avstriya hərbi qanunvericiliyinə tabe idi. Baş Komandanlıq Zaqrebdə yerləşirdi, lakin birbaşa Vyanadakı Hərb Nazirliyinə tabe idi.
Osmanlı müharibələri səngidikdən sonra Xorvatiya parlamenti Hərbi Sərhədin demilitarizasiyası üçün bir neçə dəfə müraciət etmişdi. Demilitarizasiya prosesi 1869-cu ildə başlamış və 8 avqust 1873-cü ildə imperator fərmanı ilə ləğv edilərək Macarıstan Krallığına birləşdirilmişdi. bir hissəsi (Križevci və Djurjevac alayları) isə artıq 1 avqust 1871-ci ildə birləşdirilmişdi. Xorvat və qalan hissələrinin də Xorvatiya-Slavoniyaya birləşdirilməsi haqqında fərman 15 iyul 1881-ci ildə elan olunmuş, birləşmə isə 1 avqust 1881-ci ildə Zaqreb Baş Komandanlığından idarəçiliyi təhvil alması ilə başlamışdır.
İdarəçilik
Bölmələr
XVIII və XIX əsrlərdə sərhəd bir neçə dairəyə bölünmüşdü:
| Bölmə | Dövr | Qeydlər |
|---|---|---|
| Dunay Hərbi Sərhədi | 1702–1751 | Cənubi Baçkanın (o cümlədən , , , və s.) və şimal Sirmiyanın (o cümlədən Petrovaradin, və s.) bəzi hissələrini əhatə edirdi. Bu hissə ləğv edildikdən sonra ərazisinin bir hissəsi mülki idarəçiliyə verilmiş, digər hissəsi isə sərhədin digər hissələrinə birləşdirilmişdir. |
| Tisa Hərbi Sərhədi | 1702–1751 | Şimal-şərqi Baçkanın (o cümlədən , , , , və s.) bəzi hissələrini əhatə edirdi. Bu hissə ləğv edildikdən sonra ərazisinin əksəriyyəti mülki idarəyə verilmiş, cənubdakı kiçik bir hissə isə hərbi idarədə qalmış və tərkibinə daxil edilmişdir. |
| Mureş Hərbi Sərhədi | 1702–1751 | Mureş çayının şimal sahilində yerləşən bölgəsini əhatə edirdi. Bu hissə ləğv edildikdən sonra ərazisi tamamilə mülki idarəyə verilmişdir. |
| Sava Hərbi Sərhədi | 1702–1751 | çayı boyunca yerləşirdi. |
| 1751–1873 | Müasir Serbiya və Rumıniya sərhədi boyunca yerləşirdi. Serb (İlliriyalı), Alman (Folksdoyçer) və Rumın (Vlah) hissələrinə bölünmüşdü. | |
| 1745–1881 | Posavina boyunca, şərqi Xorvatiyadan başlayaraq çayı boyunca və Serbiya ilə sərhəddə yerləşirdi. Sirmiyaya qədər uzanır və (bu gün Belqradın bir hissəsi) yaxınlığında Dunaya tökülürdü. Şimal-şərq sərhədi Dunay boyunca Petrovaradinə qədər uzanırdı. | |
| 1553–1881 | Xorvatiya və sərhədində yerləşirdi. Bu hissə , , (Banska krajinadan adını almışdır) bölgələrini əhatə edirdi. Qərbdə Adriatik dənizi, cənubda Venesiya Respublikası, qərbdə Habsburq Xorvatiyası və şərqdə Osmanlı imperiyası ilə sərhəddə yerləşirdi. ilə və çaylarının birləşdiyi nöqtədə birləşirdi. | |
| 1763–1873 | 1763-cü ildə ləğv edilmiş Dunay və Tisa sərhəd hissələrinin bir hissəsindən yaradılmış kiçik hərbi bölgə idi. 1852-ci ildə Šajkaş batalyonu Titel piyada batalyonuna çevrilmişdir. 1873-cü ildə ləğv olunmuş və ərazisi Baçka-Bodroq dairəsinə daxil edilmişdir. | |
| 1762–1851 | Transilvaniyanın şərq və cənub hissələrində yerləşirdi. İki və iki Rumın alayından ibarət idi. Bu sərhədin yaradılması qətliamı və ya ilə müşayiət olunmuşdu. |
İstinadlar
- Tanner, Marcus (2001). Croatia : A Nation Forged in War (2nd ed.). New Haven; London: Yale University Press, s. 86–87
- Tanner, (2001). Croatia, s. 104
- Horvat, 1906
- Valentic, 1978
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 0 saniye evvel NurAy muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Herbi serhed alm Militargrenze serb xorv Voјna kraјina serb xorv Voјna granica mac Katonai hatarorvidek rum Granița Militară Habsburq imperiyasi terefinden Osmanli imperiyasi ile serhedde yerlesen erazilerde qurulmus xususi inzibati herbi bolge Bu serhed xetti XVI esrden XIX esrin sonlarina qeder fealiyyet gostermis ve imperiyanin cenub serq serhedlerinin mudafiesini temin etmek ucun yaradilmisdir Herbi vilayetHerbi serhedalm Militargrenze 1553 1882Din Roma Katolik kilsesi Serqi Ortodoks Kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiHerbi Serhed 1520 1530 cu illerde Osmanli imperiyasinin Balkanlarda suretle irelilemesi neticesinde formalasmaga baslamisdir Habsburqlar Osmanli tehlukesine qarsi dayaniqli mudafie sistemi yaratmaq meqsedile bu erazilerde yasayan yerli ehalini esasen serbleri valaxlari rusinleri ve diger pravoslav slavyanlari oz torpaqlarinda yerlesdirmis ve onlara torpaq qarsiliginda herbi xidmet ohdeliyi vermisdir Resmi olaraq Herbi Serhed 1553 cu ilde teskil olunmus ve zamanla genislenerek muxtelif inzibati hisselere bolunmusdur Slavon Xorvat Banat Timesvar ve Transilvaniya serhedleri kimi Herbi Serhed birbasa Vyana herbi idaresi terefinden idare olunurdu ve Avstriya Macaristanin diger vilayetlerinden ferqli olaraq mulki hakimiyyete tabe deyildi Burada yasayan ehali esasen pravoslav serbler valaxiyalilar ruminlar alman kockunler ve diger xalqlar qrenzerler serhedciler adlanirdi Qrenzerler hem kend teserrufati ile mesgul olur hem de dovletin telebi ile herbi xidmete celb olunurdular Onlara vergi guzestleri ve torpaq saheleri verilirdi Herbi Serhed eyni zamanda medeni ve dini muxtelifliye malik coxmilletli bolge idi XVIII esr XVIII esrin sonlarina dogru artiq bir muddetdir ki ve Sava cayinin simalina dogru yeni hucumlarin gozlenilmediyi aydin olmusdu Belelikle Herbi Serhed oz funksionalligini itirmeye baslayirdi 1848 ci ilde Herbi Serhedin bas komandani oldu O Xorvatiya Slavoniya Dalmatiya ve Xorvat Slavon serhed bolgelerinin birlesdirilmesi ucun israr edirdi Yelacicin serhedi legv etmek selahiyyeti olmasa da o bir sira islahatlara raziliq elde etdi ve 1848 ci ilde Herbi Serhed numayendeler gonderdi Lakin bu huquq 1850 ci illerde legv edildi 1850 ci ilden etibaren Serhed Xorvatiya ve Slavoniya resmi olaraq vahid torpaq vahidi teskil edirdi lakin ayri ayri idare ve numayendelik sistemine malik idiler Herbi Serhedin butun erazisi herbi idarecilik altinda idi Ehalinin butun tebeqeleri yas ve cinsinden asili olmayaraq orduya mexsus sayilirdi ve Avstriya herbi qanunvericiliyine tabe idi Bas Komandanliq Zaqrebde yerlesirdi lakin birbasa Vyanadaki Herb Nazirliyine tabe idi 19 cu esrin ortalarinda Herbi Serhedin xeritesi qirmizi konturla qeyd olunub Osmanli muharibeleri sengidikden sonra Xorvatiya parlamenti Herbi Serhedin demilitarizasiyasi ucun bir nece defe muraciet etmisdi Demilitarizasiya prosesi 1869 cu ilde baslamis ve 8 avqust 1873 cu ilde imperator fermani ile legv edilerek Macaristan Kralligina birlesdirilmisdi bir hissesi Krizevci ve Djurjevac alaylari ise artiq 1 avqust 1871 ci ilde birlesdirilmisdi Xorvat ve qalan hisselerinin de Xorvatiya Slavoniyaya birlesdirilmesi haqqinda ferman 15 iyul 1881 ci ilde elan olunmus birlesme ise 1 avqust 1881 ci ilde Zaqreb Bas Komandanligindan idareciliyi tehvil almasi ile baslamisdir IdarecilikBolmeler XVIII ve XIX esrlerde serhed bir nece daireye bolunmusdu Bolme Dovr QeydlerDunay Herbi Serhedi 1702 1751 Cenubi Backanin o cumleden ve s ve simal Sirmiyanin o cumleden Petrovaradin ve s bezi hisselerini ehate edirdi Bu hisse legv edildikden sonra erazisinin bir hissesi mulki idareciliye verilmis diger hissesi ise serhedin diger hisselerine birlesdirilmisdir Tisa Herbi Serhedi 1702 1751 Simal serqi Backanin o cumleden ve s bezi hisselerini ehate edirdi Bu hisse legv edildikden sonra erazisinin ekseriyyeti mulki idareye verilmis cenubdaki kicik bir hisse ise herbi idarede qalmis ve terkibine daxil edilmisdir Mures Herbi Serhedi 1702 1751 Mures cayinin simal sahilinde yerlesen bolgesini ehate edirdi Bu hisse legv edildikden sonra erazisi tamamile mulki idareye verilmisdir Sava Herbi Serhedi 1702 1751 cayi boyunca yerlesirdi 1751 1873 Muasir Serbiya ve Ruminiya serhedi boyunca yerlesirdi Serb Illiriyali Alman Folksdoycer ve Rumin Vlah hisselerine bolunmusdu 1745 1881 Posavina boyunca serqi Xorvatiyadan baslayaraq cayi boyunca ve Serbiya ile serhedde yerlesirdi Sirmiyaya qeder uzanir ve bu gun Belqradin bir hissesi yaxinliginda Dunaya tokulurdu Simal serq serhedi Dunay boyunca Petrovaradine qeder uzanirdi 1553 1881 Xorvatiya ve serhedinde yerlesirdi Bu hisse Banska krajinadan adini almisdir bolgelerini ehate edirdi Qerbde Adriatik denizi cenubda Venesiya Respublikasi qerbde Habsburq Xorvatiyasi ve serqde Osmanli imperiyasi ile serhedde yerlesirdi ile ve caylarinin birlesdiyi noqtede birlesirdi 1763 1873 1763 cu ilde legv edilmis Dunay ve Tisa serhed hisselerinin bir hissesinden yaradilmis kicik herbi bolge idi 1852 ci ilde Sajkas batalyonu Titel piyada batalyonuna cevrilmisdir 1873 cu ilde legv olunmus ve erazisi Backa Bodroq dairesine daxil edilmisdir 1762 1851 Transilvaniyanin serq ve cenub hisselerinde yerlesirdi Iki ve iki Rumin alayindan ibaret idi Bu serhedin yaradilmasi qetliami ve ya ile musayiet olunmusdu IstinadlarTanner Marcus 2001 Croatia A Nation Forged in War 2nd ed New Haven London Yale University Press s 86 87 Tanner 2001 Croatia s 104 Horvat 1906 Valentic 1978