Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gəncə qapıları — XI əsrin ortalarında Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun göstərişi ilə 1063-cü ildə Usta tərəfindən hazırlanmışdır. 1139-cu ildə Gəncə zəlzələsi zamanı şəhərə qarət məqsədilə hücum etmiş gürcülər tərəfindən Gürcüstana aparılmış və hazırda bir tayı Gelati monastırında saxlanılır.
| Gəncə qapıları | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Gürcüstan |
| Layihə müəllifi | Usta İbrahim Osmanoğlu |
| Sifarişçi | Əbüləsvar Şavur |
| Tikilmə tarixi | 1063 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
IX-XI əsrlərdə Azərbaycan ərazisinə slavyanların, erməni-gürcü və onları himayə edən Bizans qüvvələrinin, XI əsrdə alanların (1032-1033, 1062) qarətçi yürüşlərinin intensiv xarakter alması həmin dövrdə Şəddadilər dövlətinin paytaxtı olan Gəncənin hərbi qüdrətinin və şəhərin müdafiəsinin gücləndirilməsini tarixi bir zərurətə çevirmişdir.
1063-cü ildə Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun göstərişi ilə Gəncəyə dəmirçi İbrahim Osmanoğlu tərəfindən qala qapıları hazırlanmışdır. Qalanın ətrafı su ilə doldurulmuş dərin xəndəklərlə əhatə olunmuşdur. Gəncə "İçəri şəhər", "Narınqala", "Bayır şəhər", "Şəhristan" və sənətkarlar məhəlləsi – "Rabad"-dan ibarət idi. Belə bölgü Şərqdə orta əsr şəhərləri üçün səciyyəvi hal idi. Gəncə qalası, yaxud iç qala üçün düzəldilmiş dəmir darvazanın üzəri döymə üsulu ilə naxış və ornamentlərlə bəzədilmişdir. Kufi xətti ilə işlənilmiş kitabədə darvazanın Şavurun əmri ilə hazırlanması, ustanın adı, düzəldilmə tarixi qeyd olunmuşdur. 1139-cu ildə Gəncə zəlzələsi zamanı şəhərə qarət məqsədilə hücum etmiş gürcü çarı I Demetre tərəfindən Gürcüstana Gelati monastırına aparılmışdır. Qala qapılarının bir tayı hazırda Gürcüstanın Kutaisi rayonunun Gelati monastırında IV Davidin qəbri qarşısındakı divara bərkidilib orada saxlanılır. Darvazanın salamat qalan tayının üzərində kufi xətlə, ərəb dilində bunlar yazılıb:
 | Rəhmli və mərhəmətli Allahın Adı ilə! Həşəmətli Mövlamız və Əmrimiz Seyid Savur ibn Əl-Fəzl – Allah onun hökmranlığını uzun etsin – bizə bu qapını Qazi Əbül Fərəc Məhəmməd ibn Abdullanın inayəti ilə qurmağı əmr etdi – Allah ona da müvəffəqiyyət versin.Dəmirçi İbrahim ibn Osman Ənqaveyhin işi. Beşinci, əllinci, dörd yüzüncü il hicri. |  |
Darvazanın digər tayının aqibəti haqda isə Azərdaycan Sovet Ensiklopediyasının IV cildində belə məlumat verilir:
| | XVIII əsrdə monastır təmir olunarkən, Gəncə darvazasının bir tayı dam örtüyünə istifadə olunmuşdur. | |
Gelati monastrına gələnlərə guya Gürcü çarının Gəncəni döyüşlə tutduğu və darvazanın zəfər rəmzi kimi Gürcüstana gətirildiyi fikri aşılanır. Əslində isə gürcü çarı I Demetre 1139-cu il Gəncə zəlzələsi zamanı şəhərin müdafiəsiz olmasından istifadə edərək bura qarət məqsədilə hücum edib.
Müasirdə
Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra dəfələrlə Gəncə qapılarının qaytarılması ilə bağlı müraciətlər etsə də Gürcüstan tərəfi buna razılıq verməyib. Sonradan tarixi darvazaların bir hissəsi tapılıb bərpa olunub. 1063-cü ildə şəhərin müxtəlif istiqamətlərindən girişinə qoyulan altı böyük darvazadan birini Gəncə Regional Elm Mərkəzi bərpa edib. Akademik Rafael Əhmədov 2000-ci ilə qədər qədim şəhər xarabalıqlarında apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı Gəncə darvazalarının qalıqlarını tapıb. Sonralar Elm Mərkəzi bu qalıqları toplayıb və bərpa edib. Bu qapıların hündürlüyü 3 m 70 sm, eni isə 3 m 40 sm-dir. Darvazanın hissəsində 56 müxtəlif tökmə dəmir listlər var və onlar da bir-birinə çarmıxlarla möhkəm bağlanıb. Darvaza öz tarixi yerində Gəncə-Bakı-Gəncə yolunun şəhərə giriş istiqamətində quraşdırılıb.
Şəkillər
-
![image]()
Qapının üzərindəki yazının almancaya tərcüməsi. -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
IV Davidin məzarı və Gəncə qapısı -
![image]()
İstinadlar
- "Ворота древней Гянджи / Qədim Gəncənin qapıları" (rus. ). ganca.net. 2 may 2005 tarixində . İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2019.
- “Azadlıq”ın Araşdırmaçı Jurnalistlər Qrupu. "Gəncə qalasının tarixi qapısı – məşhur darvazalar…". azadliq.info. 11 mart 2011. 7 mart 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2019.
- [1][ölü keçid]Tariximizin bir parçası- Gəncə qapıları.
- "Ворота Гянджи" (rus. ). azertag.az. 19 noyabr 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2019.
- Sevinc İltifatqızı. "Gəncə qapısının Gürcüstanda saxlanılması işğal faktıdır". modern.az. 4 fevral 2012. 18 yanvar 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2019.
- "Gəncə qapıları". heydar-aliyev-foundation.org. 12 noyabr 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gence qapilari XI esrin ortalarinda Seddadi hokmdari Ebulesvar Savurun gosterisi ile 1063 cu ilde Usta terefinden hazirlanmisdir 1139 cu ilde Gence zelzelesi zamani sehere qaret meqsedile hucum etmis gurculer terefinden Gurcustana aparilmis ve hazirda bir tayi Gelati monastirinda saxlanilir Gence qapilari40 42 56 sm e 46 25 41 s u Olke GurcustanYerlesir GurcustanLayihe muellifi Usta Ibrahim OsmanogluSifarisci Ebulesvar SavurTikilme tarixi 1063 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiIX XI esrlerde Azerbaycan erazisine slavyanlarin ermeni gurcu ve onlari himaye eden Bizans quvvelerinin XI esrde alanlarin 1032 1033 1062 qaretci yuruslerinin intensiv xarakter almasi hemin dovrde Seddadiler dovletinin paytaxti olan Gencenin herbi qudretinin ve seherin mudafiesinin guclendirilmesini tarixi bir zerurete cevirmisdir 1063 cu ilde Seddadi hokmdari Ebulesvar Savurun gosterisi ile Genceye demirci Ibrahim Osmanoglu terefinden qala qapilari hazirlanmisdir Qalanin etrafi su ile doldurulmus derin xendeklerle ehate olunmusdur Gence Iceri seher Narinqala Bayir seher Sehristan ve senetkarlar mehellesi Rabad dan ibaret idi Bele bolgu Serqde orta esr seherleri ucun seciyyevi hal idi Gence qalasi yaxud ic qala ucun duzeldilmis demir darvazanin uzeri doyme usulu ile naxis ve ornamentlerle bezedilmisdir Kufi xetti ile islenilmis kitabede darvazanin Savurun emri ile hazirlanmasi ustanin adi duzeldilme tarixi qeyd olunmusdur 1139 cu ilde Gence zelzelesi zamani sehere qaret meqsedile hucum etmis gurcu cari I Demetre terefinden Gurcustana Gelati monastirina aparilmisdir Qala qapilarinin bir tayi hazirda Gurcustanin Kutaisi rayonunun Gelati monastirinda IV Davidin qebri qarsisindaki divara berkidilib orada saxlanilir Darvazanin salamat qalan tayinin uzerinde kufi xetle ereb dilinde bunlar yazilib Rehmli ve merhemetli Allahin Adi ile Hesemetli Movlamiz ve Emrimiz Seyid Savur ibn El Fezl Allah onun hokmranligini uzun etsin bize bu qapini Qazi Ebul Ferec Mehemmed ibn Abdullanin inayeti ile qurmagi emr etdi Allah ona da muveffeqiyyet versin Demirci Ibrahim ibn Osman Enqaveyhin isi Besinci ellinci dord yuzuncu il hicri Darvazanin diger tayinin aqibeti haqda ise Azerdaycan Sovet Ensiklopediyasinin IV cildinde bele melumat verilir XVIII esrde monastir temir olunarken Gence darvazasinin bir tayi dam ortuyune istifade olunmusdur Gelati monastrina gelenlere guya Gurcu carinin Genceni doyusle tutdugu ve darvazanin zefer remzi kimi Gurcustana getirildiyi fikri asilanir Eslinde ise gurcu cari I Demetre 1139 cu il Gence zelzelesi zamani seherin mudafiesiz olmasindan istifade ederek bura qaret meqsedile hucum edib MuasirdeAzerbaycan musteqilliyini elde etdikden sonra defelerle Gence qapilarinin qaytarilmasi ile bagli muracietler etse de Gurcustan terefi buna raziliq vermeyib Sonradan tarixi darvazalarin bir hissesi tapilib berpa olunub 1063 cu ilde seherin muxtelif istiqametlerinden girisine qoyulan alti boyuk darvazadan birini Gence Regional Elm Merkezi berpa edib Akademik Rafael Ehmedov 2000 ci ile qeder qedim seher xarabaliqlarinda apardigi arxeoloji qazintilar zamani Gence darvazalarinin qaliqlarini tapib Sonralar Elm Merkezi bu qaliqlari toplayib ve berpa edib Bu qapilarin hundurluyu 3 m 70 sm eni ise 3 m 40 sm dir Darvazanin hissesinde 56 muxtelif tokme demir listler var ve onlar da bir birine carmixlarla mohkem baglanib Darvaza oz tarixi yerinde Gence Baki Gence yolunun sehere giris istiqametinde qurasdirilib SekillerQapinin uzerindeki yazinin almancaya tercumesi IV Davidin mezari ve Gence qapisiIstinadlar Vorota drevnej Gyandzhi Qedim Gencenin qapilari rus ganca net 2 may 2005 tarixinde Istifade tarixi 17 oktyabr 2019 Azadliq in Arasdirmaci Jurnalistler Qrupu Gence qalasinin tarixi qapisi meshur darvazalar azadliq info 11 mart 2011 7 mart 2016 tarixinde Istifade tarixi 17 oktyabr 2019 1 olu kecid Tariximizin bir parcasi Gence qapilari Vorota Gyandzhi rus azertag az 19 noyabr 2019 tarixinde Istifade tarixi 17 oktyabr 2019 Sevinc Iltifatqizi Gence qapisinin Gurcustanda saxlanilmasi isgal faktidir modern az 4 fevral 2012 18 yanvar 2019 tarixinde Istifade tarixi 17 oktyabr 2019 Gence qapilari heydar aliyev foundation org 12 noyabr 2014 tarixinde Istifade tarixi 17 oktyabr 2019